Jeukende benen: Oorzaken van jeuk aan been of benen

De menselijke huid is soms getroffen door andere gewaarwordingen, zoals pijn, een brandend gevoel, gevoelloosheid, tintelingen en ook jeuk. Jeuk aan de benen is een veel voorkomend symptoom dat mensen van alle leeftijden treft. Eén of beide benen zijn getroffen door de jeuk. De jeuk is variabel in ernst, duur en ook locatie. Jeuk komt voor bij een aandoening of infectie, maar ook diverse omgevingsfactoren zoals het dragen van panty’s, zijn bekende risicofactoren voor jeukende benen. Veelal zijn enkele huismiddeltjes inzetbaar voor het verlichten van de klachten. Blijft de jeuk aan het been of de benen aanhouden, verergeren de symptomen of is sprake van andere bijkomende klachten, dan is medisch advies nodig om andere (huid)ziekten of complicaties uit te sluiten.

• Allergieën voor schoenen en sokken
• Cholinergische urticaria en jeuk aan been
• Door inspanning veroorzaakte anafylaxie
• Diabetes mellitus (suikerziekte) en jeukende benen
• Droge huid en beenjeuk
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Infecties en jeukende benen
• Folliculitis
• Tinea cruris
• Insectenbeten of insectensteken
• Jeukende broek-syndroom
• Rusteloze benen-syndroom
• Andere aandoeningen
• Geassocieerde symptomen
• Behandeling via huismiddeltjes en zelfzorg

Allergieën voor schoenen en sokken

Jeuk aan de enkels (jeukende enkels) en/of jeuk aan de voeten (jeukende voeten) is mogelijk het resultaat van een allergie voor schoenen en sokken. Een sokkenallergie is vergelijkbaar met het jeukende broek-syndroom, waarbij de patiënt reageert op de stof van sokken. Schoenenallergieën zijn te wijten aan veel verschillende lijmen, kleurstoffen en leerlooiermiddelen. Een allergietest is soms nodig om de oorzaak te achterhalen. Op deze manier is de patiënt in staat om schoenen te vinden die gemaakt zijn zonder deze chemicaliën.

Cholinergische urticaria en jeuk aan been

Cholinerge urticaria (warmte-urticaria) resulteert uit een stijging van de lichaamstemperatuur tijdens inspanning maar ook bij het nemen van een bubbelbad of het bezoeken van een sauna. Jeuk, zwelling en milde netelroos komen hierbij tot uiting. Dit leidt zelden tot anafylaxie, de levensbedreigende bloeddrukdaling die fataal is bij ernstige allergische reacties. De behandeling voor cholinerge urticaria bestaat uit:

• antihistaminica (geneesmiddelen voor de behandeling van een allergische reactie)
• stoppen met trainen bij het eerste teken van blozen, een jeukende huid of netelroos
• vermijden van sporten op warme of vochtige dagen
• verminderen van de intensiteit van de training

Door inspanning veroorzaakte anafylaxie

Hierbij ontstaat een levensbedreigende allergische reactie wanneer een patiënt een inspanning levert na het eten van bepaalde voedingsmiddelen of het nemen van medicijnen waarvoor hij allergisch is. Schaaldieren, tarwe, hazelnoten, druiven, niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s zoals ibuprofen), antibiotica, vrij verkrijgbare medicijnen tegen een verkoudheid en kruidensupplementen zijn mogelijk uitlokkende middelen. De patiënt krijgt te maken met vermoeidheid, warmte, jeuk en roodheid van de huid. Hierna volgen ernstige netelroos, flauwvallen en bewusteloosheid. De patiënt ervaart mogelijk een zwelling van de keel, ademhalingsproblemen, verstikking, misselijkheid en braken. Ook bij mildere symptomen is medisch advies nodig. Enkele behandelingsmethoden zijn:

• altijd epinefrine bijhebben en weten hoe dit te gebruiken
• een uitgebreid actieplan voor anafylaxie
• een medische identificatie of waarschuwingsarmband dragen
• oefenen met een persoon die op de hoogte is van de situatie en bereid is om hulp te bieden indien nodig
• uitlokkend voedsel of uitlokkende medicatie vermijden op de dag voor en de dag van de trainingssessie

Diabetes mellitus (suikerziekte) en jeukende benen

Patiënten met suikerziekte lijden sneller aan jeuk aan de benen. Diabetes mellitus gaat gepaard met veel tekenen waaronder bijvoorbeeld:

• een droge huid
• een langzame wondgenezing
• extreme dorst (polydipsie)
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• oogproblemen (diabetische retinopathie, rode ogen, branderige ogen, een wazig gezichtsvermogen, dubbelzien, …)
• tintelingen en gevoelloosheid in de handen, benen of voeten
• veel plassen (pollakisurie)
• vermoeidheid

Ook andere aandoeningen die zenuwschade veroorzaken, veroorzaken soms jeuk aan het been of de benen zoals neurodermitis.

Droge huid en beenjeuk

Aandoeningen

Jeukende benen resulteren vaak uit huidaandoeningen die leiden tot een uitgedroogde huid, zoals onder andere:

• eczeem (chronische huidziekte met droge en jeukende huid)
• ichthyosis vulgaris (huidziekte met droge, schilferende huid).
• keratosis pilaris (goedaardige huidaandoening met kleine rode papeltjes vlak bij de haarzakjes op de dijen, de armen en andere lichaamsdelen)
• psoriasis (chronische huidziekte met droge huid en schilfers)
• statis dermatitis (huid boven de enkels is vaak droog en jeukend als gevolg van een slechte bloedsomloop)

Een huid die droog aanvoelt ontstaat ook bij andere aandoeningen zoals:

• acne (huidaandoening met ontsteking van talgklieren)
• een zwangerschap
• het syndroom van Sjögren (droge keel, droge ogen, droge mond en andere droge huidgebieden)
• hypothyreoïdie (een te traag werkende schildklier)
• spataderen
• uitdroging
• voedings- en vitaminetekorten

Omgevingsfactoren

De natuurlijke huidveroudering zorgt eveneens sneller xerose, de medische term voor een droge huid. Het dragen van panty’s veroorzaakt sneller een droge huid met jeuk aan de benen als gevolg. Verder spelen genetische factoren een rol bij de totstandkoming van een huid die droog is. Het gebruik van zeep, ook in combinatie met veel douchen is een andere boosdoener van een droge huid. Het is belangrijk om de huid voldoende vochtig te houden met een vochtinbrengende crème.

Infecties en jeukende benen

Folliculitis

Na het scheren of harsen van de haren op de benen, ontstaat mogelijk een infectie van de haarzakjes, beter bekend als 'folliculitis'. Door de huidinfectie ontstaan pijnlijke rode bultjes met kleine puskopjes op de benen die jeuken. Veelal is de stafylokokkenbacterie ‘Staphylococcus aureus’ de boosdoener. Voor deze infectie schrijft de arts antibiotica voor.

Tinea cruris

Wanneer een schimmel aanwezig is op de benen en in de liezen, wijst dit mogelijk op tinea cruris (liesschimmel). Deze huidschimmelinfectie, die vaak atleten treft, leidt tot brandende benen, jeuk, rode tot bruine huidvlekken en/of een schilferende, loslatende huid met scheurtjes. De dijen, geslachtsorganen en billen zijn eveneens vaak getroffen. Een schimmelinfectie behandelt de arts met antimycotica (antischimmelmiddelen).

Insectenbeten of insectensteken

Een andere veel voorkomende oorzaak van een jeukende huid zijn insectenbeten of insectensteken, bijvoorbeeld veroorzaakt door vlooien of bedwantsen. Vaak gaat dit gepaard met rode bultjes, netelroos en intense jeuk.

Jeukende broek-syndroom

Bepaalde broeken veroorzaken een jeukend, stekend en geïrriteerd gevoel aan de benen (vooral in de dijen). Dit gebeurt sneller bij een broek die niet gemaakt is van katoen. Dit is vermoedelijk te wijten aan de textielafwerking of de aanwezigheid van formaldehyde in de broek. De patiënt draagt best enkel voorgewassen, katoenen broeken. Rokken dragen is een andere optie. Voor de jeuk aan de benen mag de patiënt vrij verkrijgbare anti-jeukmedicatie gebruiken.

Rusteloze benen-syndroom

Bij het rusteloze benen-syndroom (rustelozebenensyndrom) krijgen de beenspieren onvoldoende bloedtoevoer waardoor een zuurstoftekort optreedt. Hierdoor krijgt de patiënt te maken met krampen, pijn, tintelingen en/of jeuk in de onderbenen en/of bovenbenen.

Andere aandoeningen

Bij enkele andere aandoeningen ontstaat sneller een jeukende huid aan het been of de benen:

• bepaalde vormen van kanker
• een chronische nierziekte
• een galwegobstructie (verstopping van galwegen door galstenen)
• emotionele stress of psychische stoornissen

Geassocieerde symptomen

Mogelijk ontstaat een huiduitslag op het been of de benen. Deze is soms aanwezig waardoor jeuk ontstaat, maar soms ontstaat de huiduitslag ook juist door het krabben. Jeuk aan de benen veroorzaakt mogelijk problemen bij het uitvoeren van de dagelijkse activiteiten. Sommige patiënten moeten zelfs hun training stopzetten wanneer ze jeuk ervaren aan de benen. Ook komen slaapproblemen voor door de constante of intermitterende (met tussenpozen optredende) jeuk. Wanneer tintelingen en/of gevoelloosheid aan de benen optreden, wijst dit vaak op een neurologisch probleem, zoals bij diabetische neuropathie (zenuwschade veroorzaakt door diabetes met pijn). Patiënten met jeuk aan de benen melden ook nog gezwollen benen of netelroos op de benen, de armen, de romp of de nek. Bij sommige patiënten verergert de jeuk waardoor een anafylactische shock ontstaat. Deze levensbedreigende allergische reactie bestaat uit onder andere bewusteloosheid of een afsluiting van de luchtwegen met ademhalingsproblemen tot gevolg.

Behandeling via huismiddeltjes en zelfzorg

Een heet bad nemen is bij jeuk aan de benen niet aanbevolen. Vochtige crème royaal inbrengen is een nuttig advies voor het verminderen van een droge huid. De crème bevat best lactaat, menthol en fenol voor het verlichten van de jeuk. Voorts is het gebruik van een zachte en neutrale huidreiniger in plaats van zeep aanbevolen. Tot slot vermijden patiënten best stress.

Lees verder

• Gezwollen benen: Oorzaken & behandeling van zwelling been
• Beenkrampen: Oorzaken en tips bij pijnlijke krampen in been
• Jeuk op onderbenen: Oorzaken van jeukende huid op onderbeen
• Jeukende billen: Oorzaken van jeuk aan billen (billenjeuk)
• Jeukende enkels: Oorzaken van jeuk aan enkel of enkels