Vaginale droogheid: oorzaken en behandeling van droge vagina
Vaginale droogheid of een droge vagina is voor veel vrouwen een probleem tijdens of na de menopauze, wat wordt veroorzaakt door een daling van het vrouwelijke hormoon oestrogeen. Ook de helft van alle jonge moeders kan er na de bevalling last van hebben. Vaginale droogheid is een courante, doch vaak verzwegen aandoening. Door een daling van oestrogeen ontstaat een tekort aan natuurlijk vocht in de vaginale wand, hetgeen klachten als jeuk en irritatie kan veroorzaken. Vrouwen met vaginale droogheid lopen bovendien meer risico op vaginale infecties. Het gebrek aan vaginale vocht kan tevens van invloed zijn op je seksleven. Er bestaan evenwel verschillende behandelingen om vaginale droogheid te verlichten of te verhelpen.- 💧 Casus: Marijke en de stilte van haar lichaam – leven met vaginale droogheid
- Vaginale droogheid
- Oorzaken droge vagina
- Wie krijgen er last van?
- Symptomen van vaginale droogheid
- Pijn tijdens seks
- Pijn
- Dunnere huid vagina en vulva
- Veranderingen in de vaginale afscheiding
- Emotionele gevolgen
- Verslechterde relatie met partner
- Diagnose en onderzoek
- Vaginale droogheid behandelen en verhelpen
- Vochtinbrengende crème
- Tips bij droge vagina
- Oestrogeenbehandeling
- Natuurlijke behandeling van droge vagina
- Soja en rode klaver
- Wilde yam
- Zwarte zilverkaars (black cohosh)
- Prognose
💧 Casus: Marijke en de stilte van haar lichaam – leven met vaginale droogheid
Marijke (52) had nooit gedacht dat haar lichaam zo subtiel, en tegelijk zo luidruchtig, zou kunnen veranderen. Sinds een jaar zat ze in de overgang. De opvliegers, daar kon ze nog wel om lachen. Maar wat ze níét had verwacht, was dat haar vagina steeds droger werd – bij het fietsen, bij het vrijen, zelfs bij gewoon zitten. De ongemakkelijke wrijving werd langzaam een dagelijkse realiteit.Ze voelde zich er niet zichzelf door. Intimiteit met haar partner werd stroef – letterlijk én figuurlijk. Ze schaamde zich om het hardop te zeggen, ook al wist ze ergens wel: ik ben hier niet de enige in. Toch duurde het lang voor ze ermee naar haar huisarts ging. Want ja… “je praat daar niet zomaar over.” Tot het branderige gevoel haar op een dag zelfs wakker hield.
Haar huisarts was begripvol en nuchter. Ze legde uit dat vaginale droogheid vaak komt door het dalen van oestrogeen, waardoor het slijmvlies dunner en droger wordt. Marijke kreeg eerst een verzorgende gel mee, en later een oestrogeenhoudende vaginale crème. Na een paar weken merkte ze verlichting. Niet alleen lichamelijk, maar ook mentaal: “Ik voelde me weer een beetje verbonden met m’n lijf,” zei ze.
Tegenwoordig is vaginale verzorging gewoon een onderdeel van haar ritme – net als gezichtscrème of vitamientjes. “Ik dacht eerst: dit hoort erbij. Nu denk ik: ja, maar ik hóef er niet in te blijven hangen.” Haar verhaal laat zien: vaginale droogheid is geen taboe, geen zwakte, en zeker geen einde van vrouw-zijn. Het is een uitnodiging om opnieuw naar jezelf te luisteren.
Vaginale droogheid / Bron: Ruigsantos/Shutterstock.comVaginale droogheid
Vaginale droogheid of een droge vagina ontstaat door hormoonschommelingen, waarbij veelal een verminderde aanmaak van het vrouwelijke hormoon oestrogeen een rol speelt, waardoor het vaginaweefsel en de epitheellaag (de bovenste laag van de huid) van de vagina dunner, droger en minder elastisch worden. Verder neemt de hoeveelheid hyaluronzuur in het vaginaweefsel af gedurende de overgangsjaren. Hyaluronzuur speelt een belangrijke rol bij weefselhydratatie (het vochtig houden van weefsel), maar het is ook van belang voor de stevigheid en elasticiteit van het vaginale bindweefsel.Oorzaken droge vagina
Er zijn een aantal redenen waarom vaginale droogheid of een droge vagina kan optreden. De belangrijkste is een verminderde aanmaak van het hormoon oestrogeen tijdens en na de menopauze. Voorts treden er tijdens een zwangerschap of na een bevalling aanzienlijke veranderingen op in de hormoonhuishouding, als gevolg waarvan de hoeveelheid vaginaal vocht (tijdelijk) kan afnemen. Een andere oorzaak is spanning en stress, waardoor het lichaam minder vocht aanmaakt. Dit kan niet alleen aanleiding geven tot vaginale droogheid, maar ook tot droge ogen en een droge mond. Ook kunnen bepaalde medicijnen de natuurlijke vochtafscheiding in de vagina beïnvloeden en te dientengevolge vaginale droogheid veroorzaken. Voorbeelden hiervan zijn:- de anticonceptiepil;
Sommige medicijnen leiden tot vaginale droogheid / Bron: Stevepb, Pixabay - antidepressiva (middelen tegen depressie);
- antihistaminica (middelen tegen allergie); en
- diuretica (plaspillen).
Andere oorzaken
Voorts kunnen medische behandelingen als nierdialyse en chemotherapie (bij kanker) de natuurlijke vochtafscheiding beïnvloeden, evenals een operatieve verwijdering van de eierstokken. Het oestrogeengehalte kan ook dalen door intensief te sporten, flink gewichtsverlies of ondergewicht, een verstoring van je immuunsysteem en roken. Tot slot kunnen bepaalde reinigingsproducten voor irritatie of vaginale droogheid zorgen als je ze rond of in de vagina gebruikt.
Wie krijgen er last van?
Elke vrouw kan last krijgen van vaginale droogheid, maar het komt het meeste voor bij vrouwen tijdens of na de menopauze. Meer dan de helft van de 51-60-jarigen heeft er last van. Ongeveer een kwart van de vrouwen in de leeftijd tussen 50-59 ervaart droogheid tijdens het vrijen en sommige vrouwen ervaren pijn.Symptomen van vaginale droogheid
Onvoldoende vaginale bevochtiging leidt vaak tot de volgende klachten:- jeuk (vaginale jeuk);
- irritatie;
- branderig gevoel;
- pijn bij het plassen; en
- pijn bij het vrijen.
Pijn tijdens seks
Ongeacht de oorzaak, kan vaginale droogheid uiterst ongemakkelijk zijn. Het kan leiden tot jeuk, een branderig gevoel en pijnlijke geslachtsgemeenschap (of bekkenpijn). Het gebrek aan vaginaal vocht kan een enorme negatieve invloed hebben op je seksleven. Pijnlijke geslachtsgemeenschap kan een domino-effect hebben dat bijdraagt aan een vermindert seksueel verlangen. De verlichting van symptomen leidt vaak tot een beter seksleven.Pijn
Veelal veroorzaakt vaginale droogheid niet alleen pijn tijdens de seks, maar het kan een ongemakkelijk gevoel geven tijdens het zitten, staan, sporten, plassen of zelfs het werk. Vaginale droogte kan het dagelijks leven beïnvloeden, of vrouwen nu seksueel actief zijn of niet. Dit kan een negatief effect hebben op de kwaliteit van leven.Dunnere huid vagina en vulva
Verandering in het uiterlijk van de vagina en vulva kunnen optreden. Het is gebruikelijk dat de vagina er anders uitziet; de schaamlippen zullen veel dunner zijn.Veranderingen in de vaginale afscheiding
Veel vrouwen vinden ook dat hun vaginale afscheiding verandert, meer waterig wordt, ietwat verkleurt en lichtjes stinkt en dat ze irritatie en een branderig gevoel kunnen ervaren. Deze symptomen zijn te wijten aan de hormonale veranderingen.Emotionele gevolgen
Door vaginale droogheid kunnen vrouwen zich anders gaan voelen. Veranderingen in het lichaam zijn soms moeilijk te accepteren en pijn en ongemak waarmee het gepaard kan gaan, kunnen leiden tot verlies van (seksueel) zelfvertrouwen.Verslechterde relatie met partner
De relatie met je partner kan verslechteren, vooral als je niet instaat bent om je partner te vertellen waarom je seksueel minder actief bent.Diagnose en onderzoek
Als je last hebt van vaginale droogheid, kan de arts een inwendig onderzoek uitvoeren om te bepalen of de wanden van je vagina dun, bleek, of rood zijn. Het testen van je hormoonspiegels om te zien of je in de menopauze zit, behoort ook tot de mogelijkheden. De arts kan ook je vaginale afscheiding laten onderzoeken om te controleren op andere oorzaken van vaginale droogheid. Bezoek de huisarts arts als je last hebt van symptomen van vaginale droogheid die ernstig zijn of niet weggaan.Vaginale droogheid behandelen en verhelpen
Vochtinbrengende crème
Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar om vaginale droogheid of een droge vagina te verlichten. Allereerst kun je gebruikmaken van een glijmiddel of vochtinbrengende crème, welke een adequate tijdelijke vervanging zijn voor het natuurlijke vocht in de vagina. Een glijmiddel maakt de vagina vochtig waardoor er minder irritatie en pijn ontstaat. Dergelijke middelen kunnen dagelijks gebruikt worden ter verlichting van je klachten en om de seksuele gemeenschap aangenamer te laten verlopen.
Dagelijks voldoende drinken / Bron: Luminast/Shutterstock.comTips bij droge vagina
De volgende tips zijn nuttig bij vaginale droogheid:- Vermijd geparfumeerde zeep en lotions, en vaginale douches. Deze producten verergeren de de klachten van een droge vagina. Speciale vochtinbrengende vaginale crèmes verlichten mogelijk de klachten. Deze kun je twee à drie keer per week aanbrengen.
- Blijf goed gehydrateerd. Drink minstens acht tot tien glazen water per dag. Chronische uitdroging veroorzaakt veel gezondheidsrisico's en één daarvan is vaginale droogheid.
- Neem meer tijd tijdens geslachtsgemeenschap. Je vagina wordt op natuurlijke wijze vochtiger door een verlengd voorspel.
Oestrogeenbehandeling
Een plaatselijke oestrogeenbehandeling kan soelaas bieden bij klachten als vaginale droogheid, branderigheid, irritatie, pijn en een schilferende huid of vaginawand. Een dergelijke behandeling herstelt de natuurlijke pH in de vagina, wat de vochtafscheiding reguleert. Door deze behandeling verhelp je bovenvermelde ongemakken en heb je geen pijn (meer) bij het vrijen. Deze behandeling kan bestaan uit vaginale tabletten, pessaria, crèmes en een vaginale ring. Vaak wordt er gebruik gemaakt van een vaginale crème met estriol. Deze vult de hoeveelheid oestrogenen aan. Bij overgangsklachten is de gunstige werking pas na enkele weken merkbaar. Er kunnen bijwerkingen optreden (zoals bij elk geneesmiddel), maar meestal verdwijnen deze na de eerste behandelingsweken.Natuurlijke behandeling van droge vagina
Bespreek eerst met je arts voordat je begint aan een natuurlijke behandeling voor vaginale droogheid, vooral wanneer je ook andere medicijnen gebruikt. Enkele veel voorkomende alternatieve behandelingen voor vaginale droogheid zijn:
Rode klaver / Bron: Ivar Leidus, Wikimedia Commons (CC BY-SA-4.0)Soja en rode klaver
Soja bevat stoffen die isoflavonen worden genoemd en die als oestrogeen in het lichaam kunnen werken. Sommige vrouwen consumeren voedingsmiddelen die rijk zijn aan soja (zoals hele sojabonen, tofu en sojamelk) om de symptomen van vaginale droogheid te verbeteren. De rode klaver is een overblijvend kruid uit de vlinderbloemenfamilie.Vrouwen die last hebben van opvliegers en vaginale droogheid kunnen tijdens de overgang baat hebben bij het eten van sojarijke voeding en rode klaver. Ook extracten van deze middelen in supplementen verminderen de frequentie van deze klachten in lichte mate. Onderzoekers van het Erasmus MC komen tot die conclusie na een analyse van zestig wetenschappelijke studies naar het effect van bepaalde plantaardige voedingsmiddelen op klachten tijdens de menopauze.[1]
Wilde yam
Sommige vrouwen beweren dat het gebruik van crèmes met wilde yam kan helpen bij vaginale droogheid. Toch is er anno 2025 nog niet genoeg wetenschappelijk bewijs om aan te tonen dat deze producten effectief zijn.Zwarte zilverkaars (black cohosh)
Dit kruid wordt gewoonlijk als voedingssupplement gebruikt om klachten tijdens de overgang zoals opvliegers, te verlichten. Sommige vrouwen nemen ook zwarte zilverkaars om vaginale droogheid te helpen verlichten, maar onderzoek heeft anno 2025 nog niet bewezen dat dit effectief is.Prognose
Vaginale droogheid en vaginale atrofie zijn veel voorkomende klachten bij postmenopauzale vrouwen; ongeveer 30% van de postmenopauzale vrouwen ervaart vaginale droogheid. Hoewel vaginale droogheid geen ernstige gevolgen heeft, is het vaak wel een bron van veel ongemak. Er zijn hormoonbehandelingen beschikbaar die zeer effectief zijn bij het verminderen van vaginale droogheid, maar het al dan niet gebruiken van hormoontherapie is een individuele beslissing waarbij je rekening moet houden met zowel de nadelen als voordelen van de behandeling. Vrouwen met slechts milde symptomen kunnen verlichting ervaren door gebruik te maken van vaginale vochtinbrengende middelen en/of smeermiddelen tijdens geslachtsgemeenschap. Een uitgebreider voorspel kan ook helpen.Noot:
[OLIST]Erasmus MC. Soja, rode klaver tegen overgangsklachten. https://www.erasmusmc.nl/corp_home/corp_news-center/2016/2016-06/soja.rode.klaver.tegen.overgangsklachten/ (ingezien op 2-4-2018)[/OLIST]
