Bloed, bloedcomponenten en bloedproducten

Bloedcomponenten zoals rode bloedcelconcentraten en bloedplaatjesconcentraten, vers ingevroren plasma en cryoprecipitaat, worden bereid uit een enkele bloeddonatie door eenvoudige scheidingsmethoden zoals centrifugatie. Deze worden zonder verdere verwerking via een transfusie toegediend. Bloedproducten, zoals stollingsfactorconcentraten, albumine en immunoglobuline-oplossingen, worden bereid door middel van complexe processen waarbij het plasma van vele donoren als uitgangsmateriaal wordt gebruikt. In de meeste gevallen heeft prefereert de arts om alleen de bloedcomponent of het product dat voor de patiënt nodig is te transfuseren ('componententherapie') in plaats van volbloed te gebruiken. Dit is de meest effectieve manier om schaars donorbloed te gebruiken en vermindert het risico op complicaties door transfusie van onnodige bloedcomponenten.

• Volbloed
• Bloedcomponenten
• Rode bloedcelconcentraten
• Bloedplaatjesconcentraten
• Granulocytenconcentraten
• Vers bevroren plasma
• Cryoprecipitaat
• Bloedproducten
• Factor VIII- en IX-concentraten
• Albumine
• Normaal immunoglobuline
• Specifieke immunoglobulinen

Volbloed

Het gemiddelde volume bloed dat wordt afgenomen bij een bloeddonatie is 470 ml, dat wordt geplaatst in 63 ml anticoagulans. Bloed dat wordt opgeslagen bij 4 °C heeft een 'houdbaarheid' van vijf weken wanneer ten minste 70% van de getransfuseerde rode cellen normaal zouden overleven. Volbloed wordt zelden gebruikt voor een transfusie; gedoneerd bloed wordt verwerkt tot concentraten van rode cellen en andere bloedbestanddelen.

Bloedcomponenten

Rode bloedcelconcentraten

Vrijwel al het plasma (vloeibaar deel van bloed, zonder rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes) wordt verwijderd en wordt vervangen door ongeveer 100 ml van een optimale additieve oplossing, zoals SAG-M, dat natriumchloride, adenine, glucose en mannitol bevat. Het gemiddelde volume is ongeveer 330 ml. De PCV (packed cell volume = het volume van de bloedcellen in verhouding tot het totale bloedvolume) bedraagt ongeveer 0,57 liter bloedcellen / liter bloed, maar de viscositeit (de mate van inwendige wrijving van het bloed) is laag aangezien er geen plasma-eiwitten in de additieve oplossing zijn. Dit maakt een snelle toediening indien nodig mogelijk. Alle bloedbestanddelen (rode bloedcellen en bloedplaatjesconcentraten en plasma) worden door middel van filtratie van leukocyten (witte bloedcellen) verwijderd binnen 48 uur na de verzameling van het donorbloed.

Bloedplaatjesconcentraten

Deze worden bereid uit volbloed door centrifugatie of door plaatjesferese van afzonderlijke donoren met behulp van celscheiders. Ze kunnen gedurende maximaal 5 dagen bij 22 °C worden bewaard. Ze worden gebruikt om bloedingen te behandelen bij patiënten met ernstige trombocytopenie (tekort aan bloedplaatjes) en profylactisch (preventief) om bloedingen te voorkomen bij patiënten met beenmergfalen (onvoldoende productie van bloedcellen).

Granulocytenconcentraten

Deze worden bereid uit afzonderlijke donoren met behulp van celscheiders en worden gebruikt voor patiënten met ernstige neutropenie (tekort aan neutrofielen = soort witte bloedcellen) met duidelijk bewijs van een bacteriële infectie. De aantallen granulocyten (witte bloedcelten met korrels in de celvloeistof) verhogen wanneer donors behandeld worden met G-CSF en steroïden.

Vers bevroren plasma

Vers bevroren plasma wordt bereid door het plasma te bevriezen van 1 bloedeenheid bij 30 °C binnen zes uur na donatie. Het volume bedraagt ongeveer 200 ml. Vers bevroren plasma bevat alle stollingsfactoren die aanwezig zijn in vers plasma en wordt meestal gebruikt voor de vervanging van stollingsfactoren in verworven aandoeningen waarbij stollingsfactoren ontbreken. Verder kan vers bevroren plasma worden behandeld door een pathogeen-inactivatieproces, b.v. methyleenblauw of oplosmiddelreiniger, om het risico op overdracht van ziekten te minimaliseren.

Cryoprecipitaat

Cryoprecipitaat staat voor eiwitneerslag dat ontstaat door het ingevroren plasma uit één enkele donatie te laten ontdooien bij 4-8 °C en het supernatant (heldere vloeistof boven een precipitaat = neerslag) te verwijderen. Het volume bedraagt ongeveer 20 ml en het wordt bewaard bij -30 °C. Het bevat factor VIII: C, von Willebrand-factor (VWF) en fibrinogeen en kan nuttig zijn bij verspreide intravasculaire coagulatie (bloedstollingsziekte) en andere aandoeningen waarbij het fibrinogeenniveau erg laag is. Het wordt niet langer gebruikt voor de behandeling van hemofilie A en de ziekte van von Willebrand vanwege het grotere risico op virusoverdracht in vergelijking met door virus geïnactiveerde stollingsfactorconcentraten.

Bloedproducten

Factor VIII- en IX-concentraten

Dit zijn gevriesdroogde preparaten van specifieke stollingsfactoren die zijn bereid uit grote plassen plasma. Ze worden gebruikt voor de behandeling van patiënten met hemofilie en de ziekte van von Willebrand, waarbij recombinante stollingsfactorconcentraten niet beschikbaar zijn. Recombinante stollingsfactorconcentraten zijn de voorkeursbehandeling voor patiënten met erfelijke stollingsfactortekorten.

Albumine

Er zijn twee voorbereidingen voor het verkrijgen van albumine uit gedoneerd bloed:

• Humane albumineoplossing 4,5% (vroegere naam: plasmaproteïnefractie), bevat 45 g / L albumine en 160 mmol / L natrium.
• Humane albumineoplossing 20% (vroegere naam: zoutarm albumine) bevat ongeveer 200 g / l albumine en 130 mmol / L natrium.

Humane albumineoplossingen worden over het algemeen als ongepaste vloeistoffen beschouwd voor acute volumevervanging of voor de behandeling van een shock, omdat ze in deze situaties niet effectiever zijn dan synthetische colloïde oplossingen. Albumineoplossingen zijn echter geïndiceerd voor de behandeling van acute ernstige hypoalbuminemie (te weinig albumine in het bloed) en als vervangingsvloeistof voor plasma-uitwisseling. De 20% -albumineoplossing is bijzonder nuttig voor patiënten met het nefrotisch syndroom (nierziekte met te veel eiwit in de urine) of patiënten met een leverziekte met vloeistofoverbelasting die resistent zijn tegen diuretica (plaspillen). Albumineoplossingen mogen niet worden gebruikt voor de behandeling van patiënten met ondervoeding of chronische nier- of leveraandoeningen met een laag serumalbumine.

Normaal immunoglobuline

Dit wordt bereid uit normaal plasma. Het wordt gebruikt bij patiënten met hypogammaglobulinemie, ter voorkoming van infecties en bij patiënten met bijvoorbeeld immuun trombocytopenische purpura.

Specifieke immunoglobulinen

Deze worden verkregen van donoren met hoge titers antilichamen. Veel preparaten zijn beschikbaar, zoals anti-D, anti-hepatitis B en anti-varicella zoster.