Leverfibrose: Littekens in lever door herhaalde verwonding

Leverfibrose verwijst naar de vorming van een abnormaal grote hoeveelheid littekenweefsel in de lever. Dit gebeurt meestal wanneer de lever probeert beschadigde cellen te herstellen na een verwonding, bijvoorbeeld door een chronische leverziekte zoals hepatitis. Na verloop van tijd kan dit proces leiden tot levercirrose en andere complicaties. Soms ontstaat leverfibrose al bij de geboorte. Hoewel de littekens in de lever zelf geen symptomen veroorzaken, kunnen symptomen optreden bij de aanwezigheid van levercirrose. De behandeling richt zich meestal op de onderliggende oorzaak van de leverfibrose, en in sommige gevallen kan de leverziekte worden omgekeerd. In andere gevallen kan de schade permanent zijn en kan cirrose zich ontwikkelen, wat kan leiden tot ernstige complicaties.

• Oorzaken: Meestal door herhaalde verwonding aan de lever
• Verworven
• Aangeboren
• Risicofactoren van leverfibrose
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van leverfibrose
• Prognose van leverfibrose
• Genezing soms mogelijk
• Mogelijk permanente schade
• Complicaties: Levercirrose
• Preventie van leverfibrose
• Gezonde levensstijl
• Vaccinatie en medische zorg
• Veilige medische praktijken
• Preventie van hepatitisinfecties

Oorzaken: Meestal door herhaalde verwonding aan de lever

Verworven

Leverfibrose ontwikkelt zich vaak als gevolg van herhaalde of voortdurende beschadiging van de lever. Bij chronische aandoeningen zoals hepatitis probeert de levercellen de schade te herstellen, maar dit herstelproces resulteert vaak in littekenweefsel. Dit littekenweefsel kan de normale levercellen vervangen en de bloedtoevoer naar de lever belemmeren, wat leidt tot verdere schade en meer littekenvorming. Bovendien kan fibrose sneller vorderen bij obstructies in de galwegen, wat de bloedcirculatie naar de levercellen verder beperkt.

Aangeboren

Congenitale leverfibrose is een zeldzame aandoening die bij de geboorte aanwezig kan zijn. Bij deze aandoening zijn er afwijkende stroken bindweefsel die door het leverweefsel lopen. Congenitale leverfibrose wordt vaak autosomaal recessief overgeërfd, maar kan ook sporadisch voorkomen. Het komt vaak voor bij kinderen met hepatosplenomegalie (vergrote lever en milt) en kan gepaard gaan met portale hypertensie. Soms worden de symptomen later in het leven zichtbaar, wat kan leiden tot verwarring met cirrose. Congenitale leverfibrose wordt vaak geassocieerd met polycystische nierziekte (de aanwezigheid van meerdere cysten in de nieren).

Risicofactoren van leverfibrose

Leverfibrose ontstaat meestal door chronische leverziekten, zoals:

• Virale hepatitis (leverontsteking door virussen zoals hepatitis B, C, of D)
• Overmatig alcoholgebruik
• Leververvetting (ook bekend als steatosis hepatis)
• Niet-alcoholische steatose (niet-alcoholische vetlever)
• Andere risicofactoren zijn fibroserende cholestase (galstuwing door vernauwing van galwegen) en genetische aandoeningen zoals hemochromatose (ijzerstapeling in het lichaam).

Symptomen

Leverfibrose zelf veroorzaakt meestal geen symptomen in de vroege stadia. Symptomen treden vaak pas op wanneer de fibrose vordert naar levercirrose. Levercirrose kan leiden tot symptomen zoals:

• Jeukende huid
• Verlies van spiermassa
• Verminderde eetlust
• Geelzucht (gele verkleuring van huid en ogen)
• Gewichtsverlies
• Vermoeidheid

In de meeste gevallen ontwikkelt leverfibrose zich over een periode van vijftien tot twintig jaar. Bij sommige patiënten kan leverfibrose echter sneller verergeren tot cirrose, vooral bij herhaalde episodes van ernstige acute alcoholische hepatitis, subfulminante hepatitis, of bij virale hepatitis C na een levertransplantatie.

Diagnose en onderzoeken

Om leverfibrose te diagnosticeren, kan een bloedonderzoek worden uitgevoerd om de leverfunctie te beoordelen. Een leverbiopsie kan nodig zijn om het leverweefsel microscopisch te onderzoeken en de ernst van de fibrose te bepalen. Histologisch onderzoek helpt ook bij het identificeren van de onderliggende oorzaak van de leverziekte. Daarnaast kunnen beeldvormende onderzoeken zoals echografie, CT-scan, en MRI-scan worden gebruikt om de mate van fibrose te evalueren.

Behandeling van leverfibrose

Anno augustus 2024 is er geen standaardbehandeling voor leverfibrose. De behandeling richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak van de leverfibrose. Omdat ontsteking vaak voorafgaat aan en de progressie van leverfibrose versnelt, kunnen ontstekingsremmende medicijnen worden voorgeschreven. Corticosteroïden worden soms gebruikt bij auto-immuun hepatitis en acute alcoholische hepatitis. Bij congenitale leverfibrose kan een chirurgische ingreep worden uitgevoerd om de verbinding tussen de leverader en poortader te verbeteren, wat de druk in de poortader verlaagd en de symptomen kan verlichten.

Prognose van leverfibrose

Genezing soms mogelijk

Bij sommige patiënten kan leverfibrose gedeeltelijk of volledig omkeren na succesvolle behandeling van de onderliggende aandoening. Dit is mogelijk bij:

• Auto-immuun hepatitis (leverontsteking veroorzaakt door het immuunsysteem)
• Chronische hepatitis B, C, en D
• Congenitale leverfibrose
• Door alcohol geïnduceerde leverbeschadiging
• Niet-alcoholische steatose
• Hemochromatose (ijzerstapeling)
• Ijzer en koperoverbelasting
• Secundaire biliaire cirrose

Het kan jaren duren voordat significante verbetering van de symptomen wordt bereikt. De tijdsduur hangt af van de oorzaak van de leveraandoening en de ernst van de ziekte.

Mogelijk permanente schade

Bij langdurige of herhaalde schade kan leverfibrose zich ontwikkelen tot cirrose, waarbij het littekenweefsel de structuur van de lever verstoort en de leverfunctie ernstig compromitteert. Deze ernstige littekens worden vaak aangeduid als cirrose en zijn meestal permanent.

Complicaties: Levercirrose

Geavanceerde leverfibrose kan leiden tot levercirrose, leverfalen, en portale hypertensie. Voor patiënten met levercirrose en klinische complicaties is een levertransplantatie vaak de enige effectieve behandeling. Een levertransplantatie kan de overlevingskansen verbeteren en de kwaliteit van leven verhogen. Bij patiënten met cirrose door virale hepatitis C kan leverfibrose na transplantatie opnieuw optreden, wat kan leiden tot agressieve chronische hepatitis en opnieuw cirrose.

Preventie van leverfibrose

Gezonde levensstijl

Een gezonde levensstijl kan helpen bij het voorkomen van leverfibrose door de lever te beschermen tegen schade. Dit omvat:

• Gezonde voeding: Eet een evenwichtig voedingspatroon rijk aan fruit, groenten, volkoren granen, en magere eiwitten. Beperk de inname van vetrijke en bewerkte voedingsmiddelen.
• Beperk alcoholconsumptie: Overmatig alcoholgebruik is een belangrijke oorzaak van leverbeschadiging. Houd je aan de aanbevolen limieten voor alcoholconsumptie of vermijd alcohol volledig.
• Beheer gewicht: Overgewicht en obesitas verhogen het risico op niet-alcoholische vetleverziekte (NAFLD). Regelmatige lichaamsbeweging en een gezond dieet kunnen helpen om een gezond gewicht te behouden.

Vaccinatie en medische zorg

• Vaccinatie: Vaccinaties tegen virale hepatitis B en C kunnen helpen om leverinfecties te voorkomen. Raadpleeg je arts over de noodzaak van vaccinaties op basis van je risicoprofiel.
• Regelmatige controles: Als je risico loopt op leverziekte (bijvoorbeeld door een familiegeschiedenis of bekend risico op hepatitis), zijn regelmatige medische controles en bloedonderzoeken belangrijk om vroegtijdige tekenen van leverproblemen op te sporen.

Veilige medische praktijken

• Veilige injecties: Zorg ervoor dat medische procedures, zoals bloedtransfusies en injecties, worden uitgevoerd met steriele apparatuur om het risico op hepatitisinfecties te minimaliseren.
• Juiste medicijngebruik: Gebruik medicijnen alleen op voorschrift van een arts en volg de aanbevolen doseringen om te voorkomen dat je lever onnodig wordt belast.

Preventie van hepatitisinfecties

• Veilig seksueel gedrag: Gebruik barrièremethoden zoals condooms om de verspreiding van hepatitisvirussen te voorkomen.
• Veiligheid bij lichaamsverzorging: Wees voorzichtig bij het delen van persoonlijke verzorgingsartikelen zoals scheerapparaten en nagelknippers, die besmet kunnen raken met hepatitisvirussen.

Lees verder

• Leverbiopsie: Procedure voor verwijderen van weefsel lever
• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Leverpijn: Oorzaken en behandeling van pijn aan lever
• Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever