Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever

De lever is een orgaan ter grootte van een voetbal dat zich net onder de ribbenkast aan de rechterkant van de buik bevindt. De lever zorgt voor de voedselvertering en het verwijderen van giftige stoffen uit het lichaam. Sommige patiënten kampen met een aangeboren of verworven leverziekte. Een virale infectie, alcoholgebruik en zelfs obesitas zijn enkele risicofactoren van een leveraandoening die later in het leven tot stand komt. Na verloop van tijd resulteert leverschade in littekens (cirrose), wat leidt tot leverfalen, een levensbedreigende aandoening. Leveraandoeningen gaan gepaard met tal van symptomen, zoals bijvoorbeeld geelzucht, een vochtophoping in de buik en gele vetafzettingen rond de ogen.

• Symptomen van leverziekte
• Acute leverziekte
• Chronische leverziekte
• Adem en leverschade
• Buik en leverafwijking
• Endocrien systeem en leverprobleem
• Huid en leveraandoening
• Blauwe plekken en bloedingen
• Jeuk
• Spider naevi
• Rode handpalmen
• Vlekken en donkere verkleuring op gezicht
• Hersenen en leverziekte
• Lever- en miltgrootte en schade aan lever
• Misselijkheid of braken en leverafwijkingen
• Ontlasting en leverprobleem
• Urine en leverstoornis

Symptomen van leverziekte

Acute leverziekte

Een patiënt met een acute leveraandoening vertoont mogelijk weinig tekenen behalve geelzucht en een vergrote lever (hepatomegalie). Geelzucht verwijst naar een gele verkleuring van de huid en de slijmvliezen en is het meest duidelijk in de conjunctivae (oogbindvliezen) en sclerae (harde oogrokken = buitenste witte lagen van het oog). In de cholestatische (galstuwing) fase van de leverziekte zijn een bleke ontlasting en donkere urine aanwezig. Spider naevi en roodheid van de handpalmen duiden meestal op een chronische leverziekte, maar ze treden soms ook op bij patiënten met een ernstige acute leverziekte. Een verlies van eetlust, misselijkheid of braken en een jeukende huid zijn tot slot andere symptomen van een acuut leverprobleem.

Chronische leverziekte

De fysieke symptomen van een chronische leveraandoening bestaan uit diverse mogelijke symptomen zoals:
Algemeen
Algemene tekenen van een chronische leverziekte zijn:

• braken
• koorts
• misselijkheid

Buik
Symptomen aan of in de buik door leverschade zijn:

• ascites (vochtophoping in de buik)
• bleke ontlasting, soms donkere of zwarte ontlasting
• grootte van de lever (klein of groot)
• opgezette aderen op de buik
• splenomegalie (vergroting van de milt)

Endocrien
Endocriene afwijkingen komen ook voor bij leverbeschadiging:

• een verlies van lichaamshaar
• gynaecomastie (borstontwikkeling bij de man)
• testikelatrofie (krimpen van de teelballen)

Hersenen
Neurologische tekenen als gevolg van een leverafwijking zijn:

• coma
• concentratieproblemen
• desoriëntatie
• slaperigheid
• vergeetachtigheid
• vermoeidheid

Huid en haar
Leverproblemen veroorzaken mogelijk huidproblemen zoals:

• een jeukende huid
• geelzucht (icterus)
• haarverlies
• krassen op de huid
• purpura (onderhuidse bloedingen)
• gepigmenteerde huidzweren
• neiging tot blauwe plekken
• rode handpalmen (palmair erytheem)
• spider naevi (huidafwijking die bestaat uit kleine bloedvaatjes die uit een centraal punt - vaak een bultje - komen) (dit symptoom duidt vaak op levercirrose)
• xanthelasma (geel bultje rond de ogen door cholesterolafzettingen)
• xanthomen (afzettingen van cholesterol in de huid)

Nagels
Nagelafwijkingen komen mogelijk ook tot uiting zoals:

• clubbing (nagelafwijking met veranderingen in en rond het uiteinde van de vingernagels en teennagels)
• leukonychie (witte nagels)
• onycholyse (nagelloslating)
• Terry's nagels (nagelafwijking met band aan rand van nagels)

Andere
Andere symptomen gerelateerd aan leverschade omvatten:

• donkere urine
• een contractuur van Dupuytren (pijnloze handmisvorming)
• een vergroting van oorspeekselklieren
• foetor hepaticus (zoete of muffe ademgeur)
• oedeem (zwelling van de benen en zwelling van de enkels)

Het is echter mogelijk dat het lichamelijk onderzoek normaal is bij patiënten met een gevorderde chronische leverziekte.

Adem en leverschade

Een zoete of muffe ademgeur wijst op veel mogelijke gezondheidsproblemen, zoals sinusitis of een tandvleesontsteking, maar het is soms ook een teken van leverschade. Een slechte adem tijdens leverfalen staat ook bekend als foetor hepaticus. Deze fruitige, muskusachtige geur in de adem is het gevolg van een hoog gehalte aan dimethylsulfide, dat in het bloed voorkomt bij patiënten met levercirrose.

Buik en leverafwijking

Ascites (vochtophoping in de buik) treedt op omdat vloeistof in de buik wordt vastgehouden. De benen en enkels zwellen mogelijk ook op door vochtretentie (vasthouden van vocht).

Endocrien systeem en leverprobleem

Mannen met een leverziekte kampen af en toe met gynaecomastie (soms eenzijdig) en testikelatrofie. De oorzaak van gynaecomastie is complex, maar het is waarschijnlijk gerelateerd aan een veranderd oestrogeenmetabolisme of aan een behandeling met spironolacton (soort plastablet).

Huid en leveraandoening

Blauwe plekken en bloedingen

Een patiënt die gemakkelijk blauwe plekken krijgt of bloedt na een letsel, heeft mogelijk een leverafwijking of een niet-gezonde lever. De eiwitten die nodig zijn om het bloed te stollen, worden namelijk niet langer in voldoende hoeveelheden geproduceerd.

Jeuk

Leveraandoeningen zoals cirrose en hepatitis C veroorzaken vaak een blokkering van de galwegen (galwegobstructie). In dit geval kunnen de galzouten niet zoals gebruikelijk worden geklaard en hopen ze zich op onder de huid, waardoor jeuk tot stand komt.

Spider naevi

De borst, het bovenlichaam (meestal gezicht) en/of de benen vertonen mogelijk spider naevi. Dit zijn teleangiëctasen die bestaan uit een centraal punt met verwijde kleine bloedvaten. Ze bevinden zich meestal boven de tepellijn. Spider naevi komen ook tijdens de zwangerschap mogelijk tot uiting. Bij hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade) heeft de huid met spider naevi een leigrijs uiterlijk. De kleine ‘spinnenkopjes’ resulteren uit hogere oestrogeenspiegels, wat erop wijst dat de lever niet goed functioneert en de hormonen niet metaboliseert.

Rode handpalmen

De handpalmen zijn mogelijk rood (palmair erytheem), wat wijst op een abnormaal verhoogd bloedcirculatievolume als gevolg van abnormale hormoonspiegels in het bloed. Dit symptoom komt soms ook tot stand tijdens de zwangerschap, thyreotoxicose (overmatige hoeveelheid van schildklierhormonen in het bloed) of reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen). Clubbing komt af en toe voor, en een contractuur van Dupuytren komt vaak voor bij patiënten met alcoholische cirrose. Xanthomen (cholesterolafzettingen) zijn vaak aanwezig in de plooien van de handpalmen of boven de ogen bij primaire galcirrose.

Vlekken en donkere verkleuring op gezicht

Een donkere verkleuring van de huid is mogelijk te wijten aan hemochromatose, een alcoholische leverziekte en cirrose. Vooral het gezicht is aangetast. Door een slecht werkende lever stijgen de oestrogeenspiegels in het lichaam. Hierdoor produceert de stof tyrosinase (een koperbevattend enzym) meer melanine (huidpigmentatie). Een patiënt met een leverprobleem ontwikkelt hierdoor vlekken op het gezicht of op het hele lichaam.

Hersenen en leverziekte

Een verlies van de hersenfunctie treedt op wanneer de lever niet in staat is om gifstoffen uit het bloed te verwijderen. Dit staat in medische termen bekend als hepatische encefalopathie. Dit probleem verschijnt mogelijk plotseling of ontwikkelt zich langzaam in de loop van de tijd.

Bekende symptomen van een hersenaandoening veroorzaakt door leverschade zijn onder andere:

• agitatie of opwinding
• desoriëntatie
• een coma
• een onduidelijke spraak
• een slechte concentratie en beoordelingsvermogen
• gedragswijzigingen of persoonlijkheidsveranderingen
• slaperigheid
• stemmingswisselingen
• veranderingen in het denken
• veranderingen in het slaappatroon
• vergeetachtigheid
• vertraagde of trage bewegingen
• verwardheid

Lever- en miltgrootte en schade aan lever

Bij patiënten met levercirrose ontstaat na een initiële hepatomegalie (vergroting van de lever) een kleinere lever. Een vergrote milt(splenomegalie) is aanwezig bij patiënten met portale hypertensie (bloed stroomt slechter door lever waardoor de druk in de poortader verhoogt).

Misselijkheid of braken en leverafwijkingen

Misselijkheid vindt plaats omdat toxines (gifstoffen) zich opstapelen in de bloedbaan, vanwege het verminderde vermogen van de lever om toxische stoffen te filteren.

Ontlasting en leverprobleem

De ontlasting krijgt de donkere kleur door de galzouten die de lever normaal gesproken vrijgeeft. Als de ontlasting bleek is, duidt dit op een probleem met de lever of een ander deel van het galafvoersysteem. Een zwarte teerachtige ontlasting verschijnt mogelijk bij een vergevorderde leverziekte en is het gevolg van bloed dat door het maagdarmkanaal passeert; de patiënt moet hiervoor dringend medische hulp nodig.

Urine en leverstoornis

Urine die donkeroranje, colakleurig of bruin is, is mogelijk een symptoom van een leveraandoening. De kleur is te wijten aan te veel bilirubineopbouw, omdat de lever het niet normaal afbreekt.

Lees verder

• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Leverfalen: Lever stopt plots of geleidelijk met werken
• Geelzucht (icterus): Soorten, oorzaken en symptomen
• Icterus (geelzucht) en hepatitis (leverontsteking)