Bloedonderzoek lever: verhoogde of afwijkende leverwaarden

Bloedonderzoek voor de lever of leverfunctie zijn alle bepalingen die worden gedaan in bloed dat bij je is afgetapt. Dit bloed wordt naar een laboratorium gestuurd voor onderzoek. De arts krijgt de waarden opgestuurd en bespreekt dit vervolgens met je. Een routine-leverfunctieonderzoek bestaat uit meerdere tests. Albumine en totaal eiwit, die helpen bij het opbouwen en onderhouden van spieren, botten, bloed en orgaanweefsel. Lage waarden kunnen worden gezien met een leverziekte of nierziekte of voedingsproblemen. Leverenzymen: alkalische fosfatase (ALP), alanine-aminotransferase (ALAT) en aspartaataminotransferase (ASAT). Deze enzymen helpen de lever om voedsel in energie om te zetten. Wanneer de niveaus hoog zijn, kan dit een teken zijn dat de lever beschadigd of geïrriteerd is. Hoge bilirubinespiegels kunnen erop duiden dat er een probleem is met de lever. Hierdoor kan de huid geel lijken, een aandoening die geelzucht wordt genoemd.

Leverfunctieonderzoek
Onderzoek naar de leverwaarden
Bloedonderzoek leverfunctie
ALAT en ASAT
Alkalische fosfatase (AF)
Bilirubine
Albumine
Bloedstolling
Verhoogde of afwijkende leverwaarden
Verder onderzoek
Onderdeel van de diagnostiek

Leverfunctieonderzoek

Een leverfunctieonderzoek is een bloedtest waarmee artsen kunnen controleren op leverschade, leverontsteking of (andere) leverziekten. Leverfunctietest kan ook uitgevoerd worden ook om te controleren of een (medicamenteuze) behandeling van de lever aanslaat. Het is een belangrijk diagnostisch instrument dat de gezondheid van de lever in kaart brengt en de effectiviteit van de toegepaste behandelingen evalueert.

Bloedafname voor onderzoek / Bron: Istock.com/anna1311

Onderzoek naar de leverwaarden

Voor bloedonderzoek wordt een spuit met een fijne naald gebruikt om een kleine hoeveelheid bloed uit een ader in je arm te halen. Je voelt normaliter alleen een klein prikje als de naald gezet wordt. Het monster kan door de huisarts of een verpleegkundige in de plaatselijke kliniek of door ziekenhuispersoneel worden genomen. Het wordt vervolgens naar een laboratorium gestuurd. De meest voorkomende onderdelen van de test zijn:

alanine-aminotransferase (ALAT)
Aspartaat-aminotransferase (ASAT)
alkalische fosfatase (AF)
gamma glutamyl transferase (GGT of 'Gamma GT')
bilirubine
albumine
onderzoek naar bloedstolling: protrombinetijd (PT) of internationale genormaliseerde ratio (INR)

De resultaten worden uitgedrukt in getallen en de waarden worden aan je arts doorgegeven. Het laboratorium geeft een 'normale waarde' of 'referentiewaarde' voor de test, die de arts, verpleegkundige of specialist laat zien of de uitslag binnen het normale bereik valt.

Ligging van de lever / Bron: Nerthuz/Shutterstock.com

Bloedonderzoek leverfunctie

Meestal geeft de leverfunctietest een indicatie van in welke mate je lever is ontstoken of beschadigd en niet meer naar behoren functioneert. Het volgende wordt gemeten:

ALAT en ASAT

ALAT- en ASAT-niveaus geven de mate van ontsteking aan. De aminotransferasen zijn enzymen die aanwezig zijn in de levercellen (hepatocyten). Ze lekken in de bloedbaan als de levercellen beschadigd zijn. Deze waarden zijn meestal hoog in geval van hepatitis, mogelijk twintig tot vijftig keer hoger dan normaal. De ALAT-waarde is specifieker voor de lever dan de ASAT-waarde. De ASAT-waarde kan ook een indicatie zijn van spierbeschadiging elders in het lichaam. Verhoudingen van deze enzymen kunnen nuttig zijn bij niet-alcoholische steatohepatitis (NASH, oftewel niet alcoholische leververvetting met ontstekingsreacties) en aan alcohol gerelateerde leverziekte.

Alkalische fosfatase (AF)

Alkalische fosfatase, een enzym dat voornamelijk voorkomt in de galwegen van de lever. Toenames in AF en een ander leverenzym, te weten Gamma GT (GGT of gamma-glutamyltransferase), kunnen duiden op een obstructieve of cholestatische leverziekte, waarbij gal niet correct vanuit de lever wordt getransporteerd vanwege obstructie (blokkering) van het galkanaal. GGT wordt getest met AF om er zeker van te zijn dat de verhoogde AF-waarden afkomstig zijn uit je lever. De GGT is ook een potentiële indicator van je alcoholgebruik.

Geelzucht / Bron: Dr. Thomas F. Sellers, Wikimedia Commons (Publiek domein)

Bilirubine

Bilirubine is een afvalstof die voornamelijk vrijkomt bij afbraak van oude rode bloedcellen en het is het belangrijkste pigment in gal (een geelgroene stof gemaakt door de lever). Een toename van bilirubine veroorzaakt geelzucht, dat is een gele verkleuring van de ogen en huid bij leveraandoeningen.

Albumine

Albumine is een zeer belangrijk eiwit dat het transport van vele andere eiwitten, hormonen, vitaminen, etc., in het lichaam verzorgt. Albumine kan afnemen bij een chronische leverziekte, vooral als de ziekte verergert. Het kan evenwel ook vanwege andere redenen verminderen, zoals een tekort aan eiwit door ondervoeding.

Bloedstolling

De bloedstolling kan een indicatie zijn voor een leveraandoening, vooral verslechtering van chronische leverziekte als de protrombinetijd een maat voor de bloedstolling) langer is dan normaal. Stolling is de verdikking van bloed, ook wel coagulatie genoemd. Je lever speelt een grote rol bij de normale bloedstolling. Wanneer je lever beschadigd is, wordt je bloed te 'dun' en duurt het langer om te stollen. Dit kan ertoe leiden dat je gemakkelijker blauwe plekken krijgt.

Verhoogde of afwijkende leverwaarden

Verder onderzoek

Al het bovenstaande kan ook worden beïnvloed door aandoeningen en ziekten die niet rechtstreeks van invloed zijn op je lever. Hoe vreemd het ook klinkt, abnormale leverfunctietestresultaten zijn niet ongewoon. Er moet echter verder onderzoek worden overwogen als een van de uitkomsten buiten het normale bereik blijkt te vallen in een leverfunctietest, dus bij afwijkende leverwaarden.

Onderdeel van de diagnostiek

Verschillende leveraandoeningen zullen verschillende soorten schade veroorzaken en zullen dienovereenkomstig de leverfunctietests beïnvloeden. Een leverfunctietest is niet een sluitende manier om een leveraandoening te diagnosticeren. Ze zijn nuttig, maar geven slechts een deel van de informatie die je nodig hebt om tot een goede diagnose te komen. Ze zijn ook nuttig voor het monitoren van iemand met een leveraandoening, maar ze zijn niet altijd accuraat. Het is algemeen aanvaard dat bij bepaalde leveraandoeningen (bijvoorbeeld hepatitis C) de leverfunctietest mogelijk niet de mate van ontsteking of fibrose (vorming van littekenweefsel) laat zien, hoewel dit niet geldt voor de meerderheid van de mensen die kampen met leen leverziekte.