Lever uit balans: symptomen van een overbelaste lever

Wanneer je lever uit balans is, kan dit zich uiten in een waaier aan klachten. Een overbelaste lever kan klachten geven als geelzucht, vermoeidheid en jeuk. De lever is een groot, roodbruin orgaan met een gewicht van ongeveer 1,3 kg bij vrouwen en 1,8 kg bij mannen. De lever ligt rechtsboven in de buikholte naast de maag. De lever bevat ongeveer 13% van de bloedtoevoer van het lichaam en voert ongeveer 500 verschillende functies uit en is daarmee een vitaal orgaan. De lever bestaat uit cellen die hepatocyten worden genoemd, die voedingsstoffen opnemen en het bloed ontgiften door schadelijke stoffen te elimineren. De lever is daarom een ​​vitaal orgaan voor de spijsvertering en het ontdoen van het lichaam van toxinen en gifstoffen.

• Lever uit balans
• Oorzaken van overbelasting van de lever
• Symptomen van leverziekte
• Subtiele symptomen van een overbelaste lever
• Jeukende huid
• Kleine adertjes op de huid
• Blauwe plekken en bloedingen
• Vlekken en hyperpigmentatie op het gezicht
• Rode handpalmen
• Slechte adem
• Gebrekkige concentratie
• Onderzoek en diagnose
• Behandelingsopties voor leverproblemen
• Medicatie: doelgerichte aanpak bij infecties en ontstekingen
• Dieetveranderingen: een levervriendelijk menu
• Natuurlijke suppletie en kruiden: zacht ondersteunend voor de lever
• Levensstijlveranderingen: een duurzame investering in levergezondheid
• Preventie van leverziekten

Lever uit balans

Je lever kan om diverse redenen uit balans zijn. Een leverziekte kan optreden als een erfelijke aandoening of worden veroorzaakt door verschillende factoren die leiden tot leverschade, zoals een virale infectie, alcoholgebruik of obesitas, bijvoorbeeld. Langdurige of chronische leverschade kan uiteindelijk leiden tot verlittekening van de lever, een aandoening die levercirrose wordt genoemd. Dit is een onomkeerbare, gevaarlijke aandoening die tot leverfalen kan leiden.

Oorzaken van overbelasting van de lever

Een overbelaste lever kan door een verrassend aantal factoren uit balans raken, en hoewel dit krachtige orgaan ons lichaam normaal gesproken fantastisch weet te ontgiften, kan het ook tekenen van uitputting gaan vertonen. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken die de lever zwaar belasten en uiteindelijk tot problemen kunnen leiden.

Overmatig alcoholgebruik: de klassieke belasting
De lever is de eerste verdedigingslinie tegen toxines in ons bloed, waaronder alcohol. Hoewel het af en toe drinken van een glas wijn of bier meestal geen probleem vormt, kan regelmatig en overmatig alcoholgebruik de lever flink op de proef stellen. Alcohol moet namelijk door de lever worden afgebroken, wat veel energie vraagt en op termijn kan leiden tot leververvetting, leverontsteking en zelfs levercirrose.

Vetrijk en bewerkt voedsel: een sluimerende vijand
We leven in een wereld vol verleidelijke fastfood en snacks, maar dit soort vetrijke voeding belast de lever zwaar. Vooral verzadigde en transvetten, vaak te vinden in gefrituurd en bewerkt voedsel, kunnen bijdragen aan vetopslag in de levercellen. Op de lange termijn kan dit leiden tot niet-alcoholische leververvetting, een aandoening die steeds vaker voorkomt in Westerse landen en zelfs kinderen treft.

Medicatie en supplementen: wat helpt, kan ook schaden
Veel geneesmiddelen en zelfs sommige kruiden- en voedingssupplementen worden door de lever verwerkt. Hoewel ze vaak bedoeld zijn om het lichaam te ondersteunen, kan overmatig of langdurig gebruik van bepaalde medicijnen, zoals paracetamol en sommige antibiotica, de levercellen overbelasten en mogelijk schade toebrengen. Ook natuurlijke supplementen zoals groene thee-extract kunnen in hoge doses een belasting vormen.

Blootstelling aan toxines: van buitenaf naar binnen
De lever staat constant op scherp om schadelijke stoffen uit het milieu en uit onze voeding te verwerken. Denk aan chemicaliën in schoonmaakproducten, pesticiden op groenten en fruit, en zware metalen die soms in ons drinkwater aanwezig zijn. Bij constante blootstelling aan deze toxines raakt de lever steeds meer belast, wat de kans op ontsteking en vervetting vergroot.

Chronische medische aandoeningen: een extra belasting
Chronische aandoeningen zoals diabetes type 2 en hoge bloeddruk kunnen de lever onder druk zetten. Bij diabetes verhoogt een ongecontroleerde bloedsuikerspiegel de kans op leververvetting, terwijl hoge bloeddruk een indirecte druk op de leverfunctie uitoefent. Bovendien kunnen virale infecties zoals hepatitis B en C rechtstreeks schade aan de levercellen toebrengen en het functioneren ervan belemmeren.

Symptomen van leverziekte

Er zijn meer dan honderd verschillende soorten leveraandoeningenen de symptomen kunnen sterk variëren, afhankelijk van of er sprake is van hepatitis, alcoholische leverziekte, leververvetting of cirrose. Bovendien zijn de symptomen niet altijd duidelijk in de vroege stadia van een leveraandoening. Symptomen kunnen mild en niet-specifiek zijn, zoals verlies van eetlust, vermoeidheid, algehele malaise, misselijkheid en braken of gewichtsverlies. Dergelijke symptomen kunnen daarom gemakkelijk over het hoofd worden gezien als je leverziekte in een vroeg stadium hebt of als je lever uit balans is om wat voor reden dan ook. Naarmate de leveraandoening vordert, worden de klachten duidelijker, zoals:

• huid en ogen die geelachtig lijken (geelzucht)
• leverpijn of pijn in de rechterbovenbuik
  Vochtophoping in de buik (ascites) / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• buikzwelling of ascites
• gezwollen benen, enkels en voeten
• jeukende huid
• donkere urinekleur
• bleke ontlasting, of bloederige of teerachtige, zwarte ontlasting
• chronische vermoeidheid
• misselijkheid of braken
• verlies van eetlust
• neiging om blauwe plekken te krijgen
• hoofdpijn en duizeligheid

Subtiele symptomen van een overbelaste lever

Er zijn een aantal meer subtiele symptomen die kunnen wijzen op een zwakke, overbelaste lever.

Jeukende huid

Een jeukende huid kan ontstaan ​​als gal aanwezig is in de bloedbaan als gevolg van leverbeschadiging. Wanneer de galweg geblokkeerd is, stagneert de gal en stroomt het terug in de bloedbaan. Dit hoopt zich op onder de huid en veroorzaakt jeuk.

Kleine adertjes op de huid

Een spider naevus of spinnenkop is een onschuldige vaataandoening, waarbij er verwijde vaatjes of kleine adertjes op de huid zichtbaar zijn. Ze worden veroorzaakt door hogere oestrogeenspiegels, wat erop wijst dat de lever niet goed functioneert en je hormonen niet metaboliseert. Deze ontsierende adertjes verschijnen vaak op het gezicht en de benen.

Blauwe plekken en bloedingen

Als je merkt dat je gemakkelijk blauwe plekken krijgt of snel bloedt na gewond te zijn, kan dit een teken zijn dat je lever volledig uit balans is. De eiwitten die je nodig hebt om je bloed te stollen, worden niet langer in voldoende hoeveelheden geproduceerd.

Vlekken en hyperpigmentatie op het gezicht

Onooglijke bruine pigmentatie op het gezicht kan optreden als de lever traag is en niet werkt zoals zou moeten. Wanneer de lever niet goed functioneert, neemt het oestrogeen in het systeem toe. Dit zorgt ervoor dat een stof met de naam tyrosinase, een enzym dat koper bevat, meer melanine (huidpigmentatie) produceert en vlekken op het gezicht of het hele lichaam veroorzaakt.

Rode handpalmen

Rode handen, ook bekend als erythema palmare, kunnen een teken zijn van leverschade. Deze aandoening treedt op als gevolg van abnormale hormoonspiegels in het bloed.

Slechte adem

Stinkende adem kan wijzen op veel gezondheidsproblemen, zoals sinusitis (bijholteontsteking) of tandvleesontsteking, maar het kan ook wijzen op aan lever die uit balans is of leverschade. Een muffe, zoete adem die soms voorkomt bij mensen met leveraandoeningen, staat bekend als foetor hepaticus. Dit is een fruitige, muskusachtige geur in de adem die wordt veroorzaakt door een hoog gehalte aan dimethylsulfide (een organische zwavelverbinding), dat in je bloed voorkomt als je last hebt van levercirrose.

Gebrekkige concentratie

Een gebrekkige of verminderde concentratie kan een teken zijn van een ongezonde lever. Twee van de belangrijkste functies van de lever zijn om het lichaam te ontgiften en te activeren. Wanneer het bloed wordt overladen met gifstoffen, wat het gevolg is van een lever die niet goed functioneert en uit balans is, kunnen je hersenen worden aangetast. Het heeft ook te maken met een trage energiestofwisseling wat vermoeidheid en mentale stoornissen tot gevolg heeft. Dit kan zich manifesteren in subtiele klachten in de vorm vergeetachtigheid of grote problemen zoals het wegglijden in een coma.

Onderzoek en diagnose

Wanneer de lever niet optimaal functioneert, kan dat een breed scala aan symptomen geven. Om de oorzaak en ernst van leverproblemen op te sporen, zijn er diverse diagnostische onderzoeken die ons helpen om een volledig beeld te krijgen van de levergezondheid. Hier volgen enkele van de belangrijkste methoden, elk met hun unieke waarde en toepassingen.

Bloedonderzoek: de eerste blik op leverfunctie
Bloedonderzoek is meestal de eerste stap bij een vermoeden van leverproblemen en kan waardevolle informatie geven over de werking van de lever.

• Leverfunctieonderzoek (LFT's): Dit onderzoek meet niveaus van specifieke enzymen en eiwitten die in de lever worden geproduceerd, zoals alanine-aminotransferase (ALT), aspartaataminotransferase (AST), alkalische fosfatase (ALP) en bilirubine. Verhoogde ALT- en AST-waarden kunnen wijzen op leverschade; als de ALT-waarde bijvoorbeeld boven de 35 IU/L ligt bij vrouwen of boven de 45 IU/L bij mannen, is dat vaak een aanwijzing voor leverontsteking.
• Albumine en stollingsfactoren: De lever produceert albumine en bloedstollingseiwitten, en afwijkingen hierin kunnen wijzen op verminderde leverfunctie. Bij cirrose kan het albumineniveau lager zijn dan 3,5 g/dL, wat indicatief is voor leverfalen.

Beeldvormingstechnieken: een kijkje in de leverstructuur
Beeldvormende technieken geven inzicht in de fysieke staat van de lever en helpen om leververvetting, tumoren of fibrose te detecteren.

• Echografie: Echografie is een niet-invasieve methode die veel wordt ingezet als eerste beeldvormingstechniek. Het kan leververvetting, leverontsteking en tumoren in een vroeg stadium detecteren. In Nederland is echografie het meestgebruikte leveronderzoek: bij ongeveer 50% van de mensen met een verhoogd risico op leververvetting wordt dit onderzoek jaarlijks uitgevoerd.
• CT-scan en MRI: CT-scans en MRI's geven gedetailleerde beelden van de lever en worden vaak gebruikt om tumoren, abcessen of structurele afwijkingen vast te stellen. CT-scans kunnen bijvoorbeeld kleine leverlaesies opsporen van minder dan 1 cm, en een MRI is ideaal om fibrose of leverkanker te identificeren.

Fibroscan: beoordeling van leverfibrose en stijfheid
De Fibroscan is een geavanceerde techniek die de stijfheid van de lever meet, wat een indicatie geeft van fibrose of cirrose.

Hoe het werkt: Door middel van een speciale sonde die trillingen door de lever stuurt, meet de Fibroscan hoe stijf het weefsel is. Hoge waarden duiden op fibrose of littekenweefsel. Een Fibroscan-score van meer dan 12,5 kPa wijst vaak op gevorderde fibrose of cirrose. Dit onderzoek is pijnloos, snel en vooral handig voor mensen met chronische leverziekten die hun lever regelmatig moeten laten controleren.

Leverbiopsie: de gouden standaard bij complexe leverproblemen
Als andere onderzoeken onduidelijke resultaten geven of een zeer gedetailleerde diagnose vereist is, kan een leverbiopsie noodzakelijk zijn.

Procedure: Bij een leverbiopsie wordt een klein stukje leverweefsel verwijderd voor microscopisch onderzoek. Dit is vooral nuttig om fibrose, cirrose of ontsteking nauwkeurig te beoordelen. Hoewel het een invasieve methode is, kan een biopsie specifiekere informatie geven dan een scan alleen. Het wordt bijvoorbeeld toegepast bij verdenking van auto-immuunhepatitis of NASH (niet-alcoholische steatohepatitis).

Speciale bloedonderzoeken: hepatitis en genetische tests
Bepaalde leverproblemen kunnen ontstaan door virale infecties of genetische afwijkingen.

• Hepatitis B- en C-tests: Bij leverontsteking wordt vaak getest op hepatitis B en C, twee virussen die kunnen leiden tot chronische leverziekte en uiteindelijk leverkanker. Bij een positieve test op hepatitis C antistoffen, bijvoorbeeld, is verdere behandeling nodig omdat 70-85% van de infecties chronisch wordt.
• Genetische tests: Voor mensen met een familiegeschiedenis van leveraandoeningen kunnen genetische tests nuttig zijn, zoals voor hemochromatose (ijzerstapelingsziekte) of de ziekte van Wilson (koperophoping). Vroege opsporing hiervan kan leverproblemen helpen voorkomen door tijdige behandeling.

Behandelingsopties voor leverproblemen

Leverproblemen kunnen met verschillende behandelmethoden worden aangepakt, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de aandoening. Een gezonde lever vraagt vaak om een combinatie van medische behandelingen, dieetveranderingen en natuurlijke ondersteuning om zo goed mogelijk te functioneren. Hier zijn de meest effectieve opties voor een sterke en gezonde lever.

Medicatie: doelgerichte aanpak bij infecties en ontstekingen

Voor specifieke leveraandoeningen zijn er diverse medicijnen beschikbaar die helpen om ontstekingen te verlagen of infecties onder controle te houden.

• Antivirale middelen: Bij virale hepatitis, zoals hepatitis B of C, worden vaak antivirale medicijnen voorgeschreven. Medicijnen zoals tenofovir voor hepatitis B of sofosbuvir voor hepatitis C helpen om de virusbelasting te verlagen en schade aan de lever te beperken.
• Ontstekingsremmers en immuunonderdrukkers: Bij auto-immuunhepatitis kan de arts corticosteroïden voorschrijven om de ontsteking te remmen. In sommige gevallen wordt een immunosuppressivum zoals azathioprine toegevoegd om het immuunsysteem te temperen en verdere schade te voorkomen.

Dieetveranderingen: een levervriendelijk menu

Voeding speelt een cruciale rol in de gezondheid van de lever, en het aanpassen van het dieet kan vaak een directe, positieve invloed hebben op de leverfunctie.

• Vermijden van bewerkte en vetrijke voeding: Vetrijke en bewerkte voedingsmiddelen kunnen de lever belasten en leiden tot leververvetting. Het beperken van transvetten, gefrituurde snacks en suikerrijke dranken kan helpen om overtollig vet in de lever te verminderen.
• Gezonde vetten en eiwitten: Gezonde vetten, zoals die in vette vis, avocado en noten, en magere eiwitten ondersteunen de lever bij het herstellen en verteren. Ook vezelrijke groenten zoals broccoli en artisjokken helpen om de leverfunctie op peil te houden.
• Alcoholbeperking: Overmatig alcoholgebruik is een van de grootste risicofactoren voor leverziekten. Het verminderen of zelfs vermijden van alcohol kan de lever herstellen en beschermen tegen toekomstige schade.

Natuurlijke suppletie en kruiden: zacht ondersteunend voor de lever

Bepaalde kruiden en supplementen staan bekend om hun leverondersteunende eigenschappen en worden veelvuldig gebruikt om de lever te ondersteunen.

• Mariadistel: Mariadistel is een van de meest gebruikte kruidensupplementen voor leverondersteuning. Het bevat silymarine, dat een beschermend effect heeft en helpt bij het herstellen van beschadigde levercellen.
• Kurkuma: Kurkuma is een krachtige ontstekingsremmer en antioxidant die kan helpen om ontstekingen in de lever te verminderen. Suppletie met curcumine, de werkzame stof in kurkuma, kan bijdragen aan een lagere leverbelasting.
• Artisjokextract: Artisjokextract kan de galproductie stimuleren en ondersteunt de lever bij het ontgiften. Het helpt de spijsvertering en bevordert een gezonde cholesterolbalans, wat de lever ten goede komt.

Levensstijlveranderingen: een duurzame investering in levergezondheid

Naast voeding en suppletie zijn er verschillende levensstijlkeuzes die de gezondheid van de lever bevorderen.

• Beweging en gewichtsbeheersing: Regelmatige beweging helpt niet alleen om een gezond gewicht te behouden, maar bevordert ook de leverfunctie. Bij mensen met overgewicht kan het verliezen van 5-10% lichaamsgewicht de levergezondheid aanzienlijk verbeteren.
• Stoppen met roken: Roken bevat toxines die de lever belasten. Het verminderen of stoppen met roken helpt de lever om zich te concentreren op de natuurlijke ontgiftingsprocessen en vermindert het risico op leverkanker.
• Stressmanagement: Langdurige stress kan indirect invloed hebben op de lever door ontstekingsreacties te verhogen. Technieken zoals ademhalingsoefeningen helpen om stress te verminderen en leveren zo een positieve bijdrage aan de algehele levergezondheid.

Preventie van leverziekten

Aangezien alcoholgebruik, galstenen, virussen en infecties leveraandoeningen kunnen veroorzaken, is het belangrijk om leefstijlveranderingen aan te brengen die deze aandoeningen voorkomen.

• Houd er een gezonde leefstijl op na met matig alcoholgebruik en niet roken.
• Was je handen vaak. Raak je mond of ogen niet aan met vuile handen. Raak het bloed van anderen niet aan.
• Zorg voor een gezond dieet: vermijd vetrijk, zuur voedsel dat de kans op galstenen kan vergroten.
• Betracht veilige seksuele gewoonten.
• Gebruik geen drugs.
• Beperk het gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers, vitaminesupplementen en voorgeschreven medicijnen die de lever uit balans kunnen brengen. Stop nooit zomaar op eigen houtje met het gebruik van voorgeschreven medicijnen; overleg dit altijd eerst met de huisarts.
• Zorg dat je ingeënt bent tegen hepatitis A en B.
• Zorg voor een gezond gewicht met dagelijks lichaamsbeweging en een gezond dieet.

Lees verder

• Gezonde voeding voor de lever: knoflook, walnoten en avocado
• Leverwaarden: symptomen normale en verhoogde leverwaarden
• Lever: functie, werking, ligging en gezond houden van lever
• Leveraandoeningen: symptomen, oorzaken en behandeling
• Leverfunctietest: bloedonderzoek van de lever met ASAT, ALAT