Niet-alcoholische leververvetting: Opbouw van vet in lever

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD, niet-alcoholische vetlever) is een leveraandoening waarbij een opbouw van vet in de lever ontstaat bij patiënten die weinig of geen alcohol drinken. Patiënten met milde symptomen ervaren mogelijk nauwelijks tekenen, maar in ernstige gevallen treedt niet-alcoholische steatohepatitis op, hetgeen leidt tot onder andere geelzucht, een jeukende huid, gewichtsverlies en spierzwakte. Het is belangrijk om een behandeling te krijgen omdat de leverziekte anders leidt tot levercirrose en leverfalen met mogelijk ernstige complicaties tot gevolg. De patiënt moet een gezonde levensstijl hanteren en de aandoeningen en andere mogelijke risicofactoren aanpakken van niet-alcoholische leververvetting. De prognose is tot slot goed wanneer nog geen ernstige leverschade is opgetreden.

• Oorzaken: Opbouw van vet in lever
• Risicofactoren van niet-alcoholische leververvetting
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Niet-alcoholische leververvetting
• Niet-alcoholische steatohepatitis
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van niet-alcoholische vetlever
• Complicaties van steatohepatitis
• Preventie

Oorzaken: Opbouw van vet in lever

Het is normaal dat de lever wat vet bevat. Als echter meer dan 5% - 10% procent van het gewicht van de lever vet is, wordt dit een leververvetting genoemd (steatose). Bij niet-alcoholische leververvetting treedt een vetophoping op in de lever bij patiënten die weinig of geen alcohol consumeren. Wanneer de lever geen vetten kan afbreken, hopen ze zich op in leverweefsel. De meer ernstige vorm van niet-alcoholische leververvetting staat bekend als ‘niet-alcoholische steatohepatitis’. Bij niet-alcoholische steatohepatitis gaat de lever opzwellen en ontstaat leverschade.

Risicofactoren van niet-alcoholische leververvetting

Aandoeningen

Veel aandoeningen zorgen ervoor dat de lever moeilijk vetten kan afbreken.

• aanhoudend verhoogde transaminasen in het bloed
• diabetes mellitus type 2 (suikerziekte)
• dysbiose van de darmflora
• een hoge bloeddruk
• hepatitis C
• het metabool syndoom (symptomen met o.a. risico op diabetes)
• hormonale stoornissen:
• hypothyreoïde e(een te traag werkende schildklier)
• het polycysteus ovarium syndroom
• hypogonadisme (onvoldoende ontwikkeling van de geslachtsklieren)
• panhypopituïtarisme (een te traag werkende hypofyse)
• hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerwaarden), wat duidt op prediabetes (alarmsignaal van suikerziekte) of diabetes mellitus type 2
• insulineresistentie, waarbij uw cellen geen suiker opnemen als reactie op het hormoon insuline
• slaapapneu
• veel vetten in het bloed (hyperlipidemie) zoals cholesterol en triglyceriden

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren die het risico op niet-alcoholische leververvetting vergroten zijn:
de blootstelling aan bepaalde chemicaliën en gifstoffen zoals arseen
een zittende levensstijl
ernstig gewichtsverlies
genetische factoren
leeftijd: ouderen
sommige medicijnen zoals corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) en sommige medicijnen voor de behandeling van kanker
zwaarlijvigheid (vooral wanneer veel buikvet aanwezig is)

Symptomen

Niet-alcoholische leververvetting

Deze leverziekte veroorzaakt vaak geen symptomen wanneer een patiënt slechts een milde opbouw van vet in de lever heeft. Komen er echter toch tekenen tot uiting, dan kampt de patiënt met pijn in de rechterbovenhoek van de buik en/of vermoeidheid.

Niet-alcoholische steatohepatitis

Sommige patiënten met niet-alcoholische leververvetting ontwikkelen niet-alcoholische steatohepatitis, een agressieve vorm van leververvetting die zich kenmerkt door een leverontsteking, geavanceerde littekens (levercirrose) en leverfalen. Deze schade is vergelijkbaar met de schade veroorzaakt door zwaar alcoholgebruik (alcoholische leverziekte). Wanneer de leverfunctie aangetast is, treden volgende mogelijke klachten op:

• een contractuur van Dupuytren (pijnloze handmisvorming)
• een gebrek aan eetlust
• een jeukende huid
• een vergrote milt (splenomegalie)
• een vochtophoping in de buik (ascites)
• geelzucht (een gele huid en geel oogwit)
• geheugenproblemen
• gemakkelijk bloeden
• gewichtsverlies
• gynaecomastie (borstontwikkeling bij de man)
• misselijkheid
• petechiën (kleine, rode, vlakke puntbloedingen op de huid)
• rode handpalmen (palmair erytheem)
• spierzwakte
• vergrote bloedvaten net onder het huidoppervlak (spider angiomen)

Diagnose en onderzoeken

De arts stelt eerst vragen over de symptomen, medische geschiedenis en de aanwezigheid van mogelijke risicofactoren. Vervolgens is een lichamelijk onderzoek nodig. Om niet-alcoholische leververvetting op te sporen en de oorzaak hiervan te achterhalen, zet de arts meerdere onderzoeken in. Een bloedonderzoek onthult verhoogde leverenzymen. Verder zijn beeldvormende onderzoeken nuttig. Een CT-scan en MRI-scan van de buik maakt beelden van de buikstructuren. Ook een echografie is een mogelijke test; dit toestel gebruikt geluidsgolven gebruikt om de lever te onderzoeken. Een transiente elastografie (FibroScan: stijfheid van lever opsporen) is voorts aanbevolen voor de eerste beoordeling van leverfibrose en cirrose en het helpt bij het voorspellen van complicaties en de prognose. Tot slot voert de arts mogelijk een leverbiopsie uit. Hierbij verwijdert hij een klein stukje van de lever en laat hij dit microscopisch onderzoeken in een laboratorium.

Behandeling

De behandeling van niet-alcoholische leververvetting is gebaseerd op de factoren die een vetlever veroorzaken. Wanneer medicijnen, chemicaliën of levensstijlfactoren de lever beschadigd hebben, moet een patiënt deze mogelijk vermijden. Gewicht verliezen is ook nodig. Een gewichtsverlies van 10% van het lichaamsgewicht vermindert de hoeveelheid vet in de lever en verbetert de leverfunctie. Als een patiënt te zwaar is, krijgt de patiënt het advies om gezonder te eten, lichaamsbeweging uit te oefenen, medicatie te nemen, gedragstherapie te volgen en/of in ernstige gevallen een operatie te laten uitvoeren met als doel om gewicht te verliezen (bariatrische chirurgie). Verder zet de arts soms medicijnen in om de aandoening te behandelen die niet-alcoholische leververvetting veroorzaakt. Voor patiënten met niet-alcoholische steatohepatitis en met chronisch leverfalen of leverkanker, is een levertransplantatie soms noodzakelijk.

Prognose van niet-alcoholische vetlever

Patiënten met niet-alcoholische leververvetting vertonen verhoogde sterftecijfers in vergelijking met de algemene bevolking als gevolg van diverse mogelijke complicaties. Niet-alcoholische leververvetting is een langzaam voortschrijdende ziekte. Wanneer de symptomen mild zijn, is de leverziekte nog omkeerbaar en niet-progressief, maar wanneer niet-alcoholische steatohepatitis is opgetreden, evolueert dit verder naar cirrose en vervolgens naar leverfalen.

Complicaties van steatohepatitis

Niet-alcoholische leververvetting moet zo snel mogelijk worden behandeld. Onbehandelde niet-alcoholische leververvetting leidt namelijk mogelijk tot levercirrose (reactie op leverschade). Levercirrose leidt op zijn beurt mogelijk tot ascites (vochtophoping in de buik), hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte), slokdarmspataders (verwijde bloedvaten in de slokdarm), leverkanker en leverfalen. Daarnaast verhoogt het risico op een chronische nierziekte bij patiënten met een niet-alcoholische leververvetting die nog geen behandeling gekregen hebben. Tot slot hebben patiënten met niet-alcoholische leververvetting een verhoogd risico op het krijgen van een hepatocellulair carcinoom (vorm van leverkanker) en hart- en vaatziekten.

Preventie

Om de kansen op niet-alcoholische leververvetting te verkleinen, is het belangrijk om een gezond gewicht te behouden door een gezonde, evenwichtige voeding te consumeren dat veel fruit en groenten, volle granen en onverzadigde vetten bevat. Verder is het voor een goede levergezondheid essentieel om regelmatig te bewegen (minstens dertig minuten per dag). Lijdt een patiënt tot slot aan een andere ziekte die bijdraagt aan niet-alcoholische leververvetting, dan is het essentieel dat hij deze aandoening aanpakt, de adviezen van de arts opvolgt en zich goed laat opvolgen door de arts.

Lees verder

• Leveraandoeningen: Leverproblemen en afwijkingen en ziekten aan de lever (special)
• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Leverfibrose: Littekens in lever door herhaalde verwonding
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Niet-alcoholische vette leverziekte: Ophoping vet in lever
• Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever