Niet-alcoholische leververvetting: Opbouw van vet in lever

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD), ook wel bekend als niet-alcoholische vetlever, is een aandoening waarbij vet zich ophoopt in de lever bij mensen die weinig of geen alcohol drinken. Hoewel veel patiënten met milde symptomen nauwelijks last hebben, kan de aandoening in ernstigere gevallen leiden tot niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), wat kan resulteren in geelzucht, jeuk, gewichtsverlies en spierzwakte. Het is cruciaal om vroegtijdig behandeling te zoeken, omdat de aandoening anders kan evolueren naar levercirrose en leverfalen, wat ernstige complicaties met zich mee kan brengen. De prognose is doorgaans goed als er geen ernstige leverschade is opgetreden.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Vetophoping in de lever
• Risicofactoren van niet-alcoholische leververvetting
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Risicogroepen
• Symptomen
• Niet-alcoholische leververvetting
• Niet-alcoholische steatohepatitis
• Epidemiologie
• Mechanisme
• Risicofactoren
• Risicogroepen
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van niet-alcoholische vetlever
• Complicaties van steatohepatitis
• Preventie

Epidemiologie

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) is een veelvoorkomende leveraandoening die wereldwijd toeneemt. Het wordt gekarakteriseerd door de ophoping van vet in de lever bij patiënten die weinig of geen alcohol drinken. De prevalentie van NAFLD varieert wereldwijd, afhankelijk van geografische locatie, genetische factoren en levensstijl.

Wereldwijd voorkomen
De prevalentie van NAFLD wordt wereldwijd geschat op ongeveer 25% van de wereldbevolking, met hogere cijfers in geïndustrialiseerde landen zoals de Verenigde Staten, waar het tot wel 30% van de volwassenen kan treffen. De prevalentie is de afgelopen decennia gestegen, mede door een toename van risicofactoren zoals obesitas en diabetes type 2.

Regionale verschillen
In Aziatische landen zoals China en Japan is de prevalentie van NAFLD eveneens hoog, hoewel vaak lager dan in westerse landen. Dit kan deels worden toegeschreven aan verschillen in dieet en levensstijl. In Europese landen variëren de cijfers, maar liggen ze meestal tussen de 20% en 30% van de volwassenen.

Mechanisme

Het mechanisme achter niet-alcoholische leververvetting is complex en omvat verschillende metabole processen die leiden tot de ophoping van vet in de levercellen, zonder dat er sprake is van overmatig alcoholgebruik.

Ophoping van vet in de lever
De belangrijkste oorzaak van NAFLD is een verstoord vetmetabolisme. De lever kan vetten niet efficiënt verwerken en opslaan, wat leidt tot de ophoping van vet in de levercellen. Dit vet kan triglyceriden zijn die worden omgezet in vetdruppels die de cellen vullen.

Inflammatie en oxidatieve stress
Na verloop van tijd kan de ophoping van vet leiden tot ontsteking en oxidatieve stress in de lever, wat kan bijdragen aan de progressie naar niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), een ernstigere vorm van NAFLD. Dit proces kan leiden tot leverfibrose, cirrose en uiteindelijk leverfalen.

Oorzaken: Vetophoping in de lever

Het is normaal dat de lever een bepaalde hoeveelheid vet bevat. Wanneer meer dan 5% tot 10% van het gewicht van de lever uit vet bestaat, spreekt men van leververvetting (steatose). Bij niet-alcoholische leververvetting vindt er een vetophoping plaats in de lever bij personen die weinig of geen alcohol consumeren. Deze ophoping ontstaat omdat de lever niet in staat is om vetten af te breken, waardoor vet zich ophoopt in het leverweefsel. De ernstigere vorm van deze aandoening, bekend als ‘niet-alcoholische steatohepatitis’ (NASH), veroorzaakt leverontsteking en schade aan de lever.

Risicofactoren van niet-alcoholische leververvetting

Aandoeningen

Diverse aandoeningen kunnen de afbraak van vetten in de lever bemoeilijken:

• aangehouden verhoogde transaminasen in het bloed
• diabetes mellitus type 2 (suikerziekte)
• dysbiose van de darmflora
• hoge bloeddruk
• hepatitis C
• metabool syndroom (risico op diabetes en andere symptomen)
• hormonale stoornissen:
• hypothyreoïdie (trage schildklierwerking)
• polycysteus ovarium syndroom
• hypogonadisme (onvoldoende werking van de geslachtsklieren)
• panhypopituïtarisme (trage werking van de hypofyse)
• hyperglykemie (verhoogde bloedsuikerwaarden), wat kan wijzen op prediabetes of diabetes mellitus type 2
• insulineresistentie (verminderde reactie van cellen op insuline)
• slaapapneu
• overmatige vetten in het bloed (hyperlipidemie), zoals cholesterol en triglyceriden

Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren die het risico op niet-alcoholische leververvetting verhogen zijn:

• blootstelling aan bepaalde chemicaliën en toxines zoals arseen
• sedentair gedrag
• ernstig gewichtsverlies
• genetische factoren
• leeftijd: oudere volwassenen
• sommige medicijnen, zoals corticosteroïden en bepaalde kankerbehandelingen
• obesitas (vooral met veel buikvet)

Risicogroepen

De risicogroepen voor niet-alcoholische leververvetting zijn variabel en hangen vaak samen met andere medische aandoeningen en levensstijlkeuzes.

Mensen met obesitas
Mensen met obesitas, vooral degenen met abdominale vetophoping, vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van NAFLD. Dit geldt met name voor patiënten met een body mass index (BMI) boven de 30.

Patiënten met diabetes type 2
Diabetes type 2 is een belangrijke risicofactor voor NAFLD, aangezien insulineresistentie en verstoorde bloedsuikerspiegels de vetopslag in de lever bevorderen.

Symptomen

Niet-alcoholische leververvetting

In veel gevallen veroorzaakt niet-alcoholische leververvetting geen symptomen als de vetophoping mild is. Wanneer er echter symptomen optreden, kunnen deze bestaan uit pijn in de rechterbovenhoek van de buik en/of vermoeidheid.

Niet-alcoholische steatohepatitis

Bij sommige patiënten ontwikkelt niet-alcoholische leververvetting zich tot niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), een ernstigere vorm die gepaard gaat met leverontsteking, geavanceerde littekens (levercirrose) en leverfalen. Deze schade kan vergelijkbaar zijn met die door zwaar alcoholgebruik (alcoholische leverziekte). Mogelijke symptomen bij aangetaste leverfunctie zijn:

• Dupuytren's contractuur (pijnloze handmisvorming)
• verminderde eetlust
• jeuk
• vergrote milt (splenomegalie)
• vochtophoping in de buik (ascites)
• geelzucht (gele huid en geel oogwit)
• geheugenproblemen
• gemakkelijk bloeden
• gewichtsverlies
• gynaecomastie (borstontwikkeling bij mannen)
• misselijkheid
• petechiën (kleine, rode puntbloedingen op de huid)
• rode handpalmen (palmair erytheem)
• spierzwakte
• vergrote bloedvaten net onder het huidoppervlak (spider angiomen)

Hier volgt de opmaak voor de pagina's over Niet-alcoholische leververvetting:

Epidemiologie

Niet-alcoholische leververvetting (NAFLD) is een veelvoorkomende leveraandoening die wereldwijd toeneemt. Het wordt gekarakteriseerd door de ophoping van vet in de lever bij patiënten die weinig of geen alcohol drinken. De prevalentie van NAFLD varieert wereldwijd, afhankelijk van geografische locatie, genetische factoren en levensstijl.

Wereldwijd voorkomen
De prevalentie van NAFLD wordt wereldwijd geschat op ongeveer 25% van de wereldbevolking, met hogere cijfers in geïndustrialiseerde landen zoals de Verenigde Staten, waar het tot wel 30% van de volwassenen kan treffen. De prevalentie is de afgelopen decennia gestegen, mede door een toename van risicofactoren zoals obesitas en diabetes type 2.

Regionale verschillen
In Aziatische landen zoals China en Japan is de prevalentie van NAFLD eveneens hoog, hoewel vaak lager dan in westerse landen. Dit kan deels worden toegeschreven aan verschillen in dieet en levensstijl. In Europese landen variëren de cijfers, maar liggen ze meestal tussen de 20% en 30% van de volwassenen.

Mechanisme

Het mechanisme achter niet-alcoholische leververvetting is complex en omvat verschillende metabole processen die leiden tot de ophoping van vet in de levercellen, zonder dat er sprake is van overmatig alcoholgebruik.

Ophoping van vet in de lever
De belangrijkste oorzaak van NAFLD is een verstoord vetmetabolisme. De lever kan vetten niet efficiënt verwerken en opslaan, wat leidt tot de ophoping van vet in de levercellen. Dit vet kan triglyceriden zijn die worden omgezet in vetdruppels die de cellen vullen.

Inflammatie en oxidatieve stress
Na verloop van tijd kan de ophoping van vet leiden tot ontsteking en oxidatieve stress in de lever, wat kan bijdragen aan de progressie naar niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), een ernstigere vorm van NAFLD. Dit proces kan leiden tot leverfibrose, cirrose en uiteindelijk leverfalen.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van niet-alcoholische leververvetting. Deze factoren zijn vaak met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar.

Obesitas
Obesitas is de belangrijkste risicofactor voor NAFLD. Bij overgewicht of obesitas is de vetopslag in het lichaam verhoogd, wat de kans op vetophoping in de lever vergroot. Vooral viscerale vetophoping (vet rond de organen) wordt geassocieerd met een hoger risico.

Insulineresistentie en diabetes type 2
Patiënten met insulineresistentie of diabetes type 2 lopen een significant verhoogd risico op het ontwikkelen van NAFLD. Insulineresistentie leidt tot verhoogde vetopslag in de lever doordat het lichaam minder effectief is in het verwerken van glucose, wat bijdraagt aan vetaccumulatie.

Risicogroepen

De risicogroepen voor niet-alcoholische leververvetting zijn variabel en hangen vaak samen met andere medische aandoeningen en levensstijlkeuzes.

Mensen met obesitas
Mensen met obesitas, vooral degenen met abdominale vetophoping, vormen een risicogroep voor het ontwikkelen van NAFLD. Dit geldt met name voor patiënten met een body mass index (BMI) boven de 30.

Patiënten met diabetes type 2
Diabetes type 2 is een belangrijke risicofactor voor NAFLD, aangezien insulineresistentie en verstoorde bloedsuikerspiegels de vetopslag in de lever bevorderen.

Alarmsymptomen

Niet-alcoholische leververvetting veroorzaakt vaak geen duidelijke symptomen in de vroege stadia, waardoor het moeilijk te herkennen is zonder medische tests. Wanneer symptomen optreden, kunnen ze variëren van mild tot ernstig.

Vermoeidheid
Veel patiënten met NAFLD melden aanhoudende vermoeidheid als een van de eerste symptomen. Dit kan een teken zijn van een verstoord levermetabolisme.

Pijn in de bovenbuik
Pijn of een ongemakkelijk gevoel in de bovenbuik, vaak rechtsboven, kan wijzen op leververvetting, vooral wanneer de lever vergroot is. In sommige gevallen kan dit pijnsyndroom gepaard gaan met een gevoel van volheid.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose begint met een vragenlijst over de symptomen, medische geschiedenis en eventuele risicofactoren. Vervolgens volgt een lichamelijk onderzoek. Voor het opsporen van niet-alcoholische leververvetting en het achterhalen van de oorzaak worden verschillende onderzoeken ingezet. Een bloedonderzoek kan verhoogde leverenzymen tonen. Daarnaast zijn beeldvormende onderzoeken nuttig, zoals een CT-scan en MRI-scan van de buik, die beelden van de buikstructuren maken. Een echografie kan ook worden uitgevoerd; deze techniek gebruikt geluidsgolven om de lever te onderzoeken. Een transiente elastografie (FibroScan) is aanbevolen voor het eerste onderzoek naar leverfibrose en cirrose en helpt bij het inschatten van complicaties en de prognose. Tot slot kan een leverbiopsie nodig zijn, waarbij een klein stukje van de lever wordt verwijderd en microscopisch wordt onderzocht in een laboratorium.

Behandeling

De behandeling van niet-alcoholische leververvetting richt zich op de onderliggende oorzaken. Indien medicijnen, chemicaliën of levensstijlfactoren bijdragen aan de aandoening, moeten deze worden vermeden. Gewichtsverlies is eveneens cruciaal; een vermindering van 10% van het lichaamsgewicht kan de hoeveelheid vet in de lever verminderen en de leverfunctie verbeteren. Bij overgewicht wordt patiënten aangeraden gezonder te eten, regelmatig te bewegen, mogelijk medicatie te gebruiken, gedragstherapie te volgen en in ernstige gevallen bariatrische chirurgie te overwegen. Verder kan de arts medicijnen voorschrijven om de aandoening te behandelen die niet-alcoholische leververvetting veroorzaakt. Voor patiënten met niet-alcoholische steatohepatitis en chronisch leverfalen of leverkanker, kan een levertransplantatie noodzakelijk zijn.

Prognose van niet-alcoholische vetlever

De prognose voor patiënten met niet-alcoholische leververvetting hangt af van de ernst van de aandoening en de snelheid van behandeling. In de vroege stadia kan de aandoening vaak beheerd worden met veranderingen in levensstijl, maar zonder behandeling kan het leiden tot ernstigere leveraandoeningen.

Mildere gevallen
In veel gevallen van NAFLD zijn er geen ernstige complicaties en is de prognose gunstig bij het maken van levensstijlveranderingen, zoals gewichtsverlies, een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging.

Ernstige gevallen en progressie naar NASH
Bij sommige patiënten kan de aandoening zich ontwikkelen tot niet-alcoholische steatohepatitis (NASH), wat de kans op progressie naar leverfibrose, cirrose en uiteindelijk leverfalen verhoogt. In dit geval is de prognose minder gunstig, en kan medische behandeling noodzakelijk zijn.

Complicaties van steatohepatitis

Het is van groot belang om niet-alcoholische leververvetting tijdig te behandelen. Onbehandelde niet-alcoholische leververvetting kan leiden tot levercirrose, wat op zijn beurt kan resulteren in ascites (vochtophoping in de buik), hepatische encefalopathie (hersenaandoening door leverziekte), slokdarmspataders (verwijde bloedvaten in de slokdarm), leverkanker en leverfalen. Daarnaast verhoogt de aandoening het risico op chronische nierziekte bij onbehandelde patiënten. Patiënten met niet-alcoholische leververvetting hebben ook een verhoogd risico op hepatocellulair carcinoom (leverkanker) en hart- en vaatziekten.

Preventie

Om het risico op niet-alcoholische leververvetting te verminderen, is het belangrijk om een gezond gewicht te handhaven door een gezonde, evenwichtige voeding te volgen, rijk aan fruit, groenten, volle granen en onverzadigde vetten. Regelmatige lichaamsbeweging, minimaal dertig minuten per dag, is cruciaal voor een goede levergezondheid. Indien een patiënt lijdt aan een aandoening die bijdraagt aan niet-alcoholische leververvetting, is het essentieel deze aandoening te behandelen, de medische adviezen op te volgen en regelmatige controles te ondergaan bij de arts.

Let op dat de medische informatie continu evolueert en het belangrijk is om actuele richtlijnen en adviezen van medische professionals te volgen.

Lees verder

• Levercirrose (cirrose) door hepatitis of alcoholmisbruik
• Leverfibrose: Littekens in lever door herhaalde verwonding
• Levergezondheid: Tips voor goede leverfunctie
• Niet-alcoholische vette leverziekte: Ophoping vet in lever
• Leverziekte: Symptomen leveraandoening / schade aan lever