Enthesitis: Ontsteking spieraanhechting met gewrichtspijn

De pees of pezen zijn vastgehecht aan het bot. Deze plaats is gekend als een ‘spieraanhechting’. Bij enthesitis is deze spieraanhechting ontstoken. Naast pijn en stijfheid, ontstaan ook zwelling, roodheid en een beperkt bewegingsbereik van het getroffen gewricht. De diagnose van de ontsteking van de spieraanhechting gebeurt door middel van een lichamelijk onderzoek, een bloedonderzoek en eventueel ook beeldvormende onderzoeken. Het behandelen van de ontsteking verloopt via rust, medicatie en fysiotherapie. In veruit de meeste gevallen zijn de vooruitzichten uitstekend daar de ziekte meestal slechts tijdelijk is.

• Epidemiologie van enthesitis
• Oorzaken
• Risicofactoren van ontsteking van spieraanhechting
• Symptomen: Gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Rust en oefeningen
• Medicatie
• Alternatieve behandelingen
• Prognose

Epidemiologie van enthesitis

De meeste patiënten zijn boven de dertig jaar wanneer ze de diagnose van enthesitis krijgen. In de geraadpleegde literatuurbronnen is anno oktober 2020 geen verdere epidemiologische informatie gevonden.

Oorzaken

Pezen zijn weefsels die de spieren verbinden met de botten. Ligamenten verbinden botten met elkaar. Het gebied waar de pezen en ligamenten samenkomen met de botten staat bekend als ‘entheses’ (enthesie). Enthesitis is een ontsteking van deze aanhechtingsplaats. Is de pees zelf eveneens ontstoken, dan spreken artsen over ‘tendinitis’ (peesontsteking). De slijmbeurs geraakt mogelijk ook ontstoken; dan is sprake van ‘bursitis’.

Risicofactoren van ontsteking van spieraanhechting

Enthesitis komt veel voor bij patiënten die lijden aan artritis (gewrichtsontsteking) en dan vooral enteropathische artritis, psoriatische artritis (symptomen aan huid en gewrichten), reactieve artritis (symptomen aan huid, maag, darmen en ogen) en septische artritis (ontsteking van gewricht door infectie). Ook kinderen met juveniele idiopathische artritis krijgen vaker te maken met een ontsteking van de spieraanhechting. Juveniele idiopathische artritis is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem cellen en weefsels aanvalt hetgeen leidt tot een zwelling of ontsteking. Verder houden jicht (ziekte met pijn en zwelling aan grote teen en andere gewrichten), diffuse idiopathische skeletale hyperostose, spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew: blijvende gewrichtsontsteking) en spondyloarthropathieën verband met de ziekte. Soms is enthesitis geassocieerd met artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen) en volwassen reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen). Overbelasting en een verwonding zijn andere risicofactoren voor enthesitis.

Symptomen: Gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid

De patiënt ervaart gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid, en dit vooral in de gewrichten van de elleboog, de heup, de knie, de onderkant van de voet, de ruggengraat, de schouder, de tenen en de vingertoppen. De ontsteking is echter mogelijk over het gehele lichaam. Een ontsteking gaat gepaard met roodheid, een zwelling, een voelbare warmte, (uitstralende) pijn en ook een beperkt bewegingsbereik. Irritatie leidt namelijk tot de vorming van nieuw botweefsel dat de normale mobiliteit aantast. In een aantal omstandigheden ervaart de patiënt een ontsteking van de peesschede. Hierdoor kraken de pezen en zijn deze eveneens pijnlijk.

Diagnose en onderzoeken

De arts bevraagt de patiënt over het ontstaan en de ernst van de klachten. Hij wil tevens informatie over de eventuele medische geschiedenis van de patiënt (zoals een reumatische aandoening). Daarna krijgt de patiënt een lichamelijk onderzoek waarbij de arts de mogelijk aangetaste lichaamsgebieden bekijkt en aanraakt. Hij controleert deze gebieden op tekenen van pijn, zwelling en roodheid. Een bloedonderzoek is nodig om andere aandoeningen uit te sluiten maar de arts is hiermee eveneens in staat om een ontsteking en infectie op te sporen. Verder laat hij mogelijk een röntgenfoto maken van de aangetaste gewrichten om variaties in de enthesis en botten te bepalen. Verkalking of spoorvorming is zichtbaar via de röntgenfoto wanneer sprake is van chronische enthesitis. Wanneer zachte weefsels ontstoken zijn, zet de arts beeldvormende onderzoeken in zoals een MRI-scan en een echografie.

Behandeling

Rust en oefeningen

Het nemen van voldoende rust in combinatie met fysiotherapie en het toepassen van koude behandelt de meeste klachten van enthesitis. Wel zijn medicijnen soms nodig in combinatie met rust en fysiotherapie.

Medicatie

De patiënt neemt eerst ontstekingsremmers. Het gebruik van deze medicijnen doet de stijfheid en ontsteking verminderen. Wanneer niet-steroïdale inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals naproxen en ibuprofen onvoldoende effectief zijn, schrijft de arts sterkere medicijnen voor.

Alternatieve behandelingen

Sommige patiënten opteren voor alternatieve behandelingen, al zijn dit in feite eerder aanvullende behandelingen die bovenop een medische behandeling mogelijk zijn. Deze alternatieve behandelingen zijn in veruit de meeste gevallen niet wetenschappelijk bewezen en het is daarom verstandig dat patiënten met enthesitis deze niet-wetenschappelijk ondersteunende behandelingsopties bespreken met de behandelende arts. Homeopathie, acupunctuur kruidentherapie, voedingsaanpassingen en massage zijn enkele voorbeelden van deze alternatieve behandelingen.

Prognose

In de meeste gevallen verdwijnt de aandoening mits het nemen van enkele goede maatregelen. De patiënt moet met andere woorden overbelasting vermijden. Soms is enthesitis chronisch, maar wanneer de arts in staat is om het onderliggend probleem te verhelpen, verdwijnen de klachten van enthesitis eveneens.

Lees verder

• Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)