Enthesitis: Ontsteking spieraanhechting met gewrichtspijn

De pezen, die spieren aan het bot bevestigen, zijn gehecht aan specifieke plekken op het bot, bekend als 'spieraanhechtingen'. Enthesitis is een ontsteking van deze spieraanhechtingen. Deze aandoening kan leiden tot pijn, stijfheid, zwelling, roodheid en een beperkt bewegingsbereik van het getroffen gewricht. De diagnose wordt gesteld door middel van een lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek en eventueel beeldvormende onderzoeken. De behandeling van enthesitis omvat rust, medicatie en fysiotherapie. De vooruitzichten zijn meestal goed, aangezien de aandoening vaak tijdelijk is.

• Epidemiologie van enthesitis
• Oorzaken
• Risicofactoren voor ontsteking van spieraanhechting
• Symptomen: Gewrichtspijn en stijfheid
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Rust en Oefeningen
• Medicatie
• Alternatieve Behandelingen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie van enthesitis

Epidemiologie van enthesitis

Enthesitis komt voor in verschillende leeftijdsgroepen, maar de meeste patiënten zijn boven de dertig jaar wanneer ze de diagnose krijgen. De incidentie van enthesitis is hoger bij mensen met onderliggende reumatische aandoeningen. Volgens recente gegevens, anno augustus 2024, komt de aandoening vaker voor bij mensen met bepaalde vormen van artritis.

Oorzaken

Pezen zijn weefsels die spieren verbinden met botten, terwijl ligamenten botten onderling verbinden. De gebieden waar deze structuren samenkomen met de botten worden 'entheses' genoemd. Enthesitis is de ontsteking van deze aanhechtingsplaatsen. Als de pees zelf ook ontstoken raakt, spreekt men van 'tendinitis' (peesontsteking). Wanneer de slijmbeurs ontstoken raakt, is er sprake van ‘bursitis’.

Risicofactoren voor ontsteking van spieraanhechting

Enthesitis komt veel voor bij patiënten met artritis, zoals enteropathische artritis, psoriatische artritis, reactieve artritis, en septische artritis. Kinderen met juveniele idiopathische artritis hebben ook een verhoogd risico op enthesitis. Andere risicofactoren zijn overbelasting, verwondingen, en aandoeningen zoals jicht, spondylitis ankylopoetica, en artrose.

Symptomen: Gewrichtspijn en stijfheid

Patiënten ervaren vaak gewrichtspijn en gewrichtsstijfheid, vooral in de ellebogen, heupen, knieën, voeten, ruggengraat, schouders, tenen en vingertoppen. Ontsteking kan over het hele lichaam voorkomen en gaat vaak gepaard met roodheid, zwelling, warmte, en beperkte mobiliteit. Chronische enthesitis kan leiden tot de vorming van nieuw botweefsel, wat de normale bewegingen belemmert. Naast de bekende symptomen kunnen patiënten met chronische enthesitis ook verlies van kracht en functionele beperkingen ervaren. Dit kan zich uiten in problemen met dagelijkse activiteiten zoals lopen, staan of het optillen van voorwerpen.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose enthesitis begint met een gedetailleerde anamnese en lichamelijk onderzoek. De arts zal vragen naar de aard en duur van de klachten en de medische geschiedenis van de patiënt, met name of er sprake is van reumatische aandoeningen. Een bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om ontstekingsmarkers en infecties op te sporen. Beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto, MRI-scan of echografie worden ingezet om afwijkingen in de entheses en omliggende structuren te visualiseren.

Behandeling

Rust en Oefeningen

Het nemen van voldoende rust, gecombineerd met fysiotherapie en koudecompressen, kan de klachten van enthesitis aanzienlijk verminderen. Regelmatige rekoefeningen kunnen de flexibiliteit en kracht herstellen en helpen voorkomen dat de aandoening terugkeert.

Medicatie

Niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals naproxen en ibuprofen worden vaak voorgeschreven om ontsteking en pijn te verlichten. In ernstigere gevallen kunnen corticosteroïden of biologische geneesmiddelen worden ingezet.

Alternatieve Behandelingen

Naast conventionele therapieën kiezen sommige patiënten voor alternatieve behandelingen zoals acupunctuur, kruidentherapie, en homeopathie. Hoewel deze behandelingen soms verlichting bieden, is het belangrijk dat patiënten deze opties bespreken met hun arts, aangezien ze meestal niet wetenschappelijk bewezen zijn.

Anno augustus 2024 zijn er nieuwe behandelopties beschikbaar voor patiënten met hardnekkige enthesitis, waaronder biologische therapieën zoals TNF-alfa-remmers en IL-17-remmers. In zeldzame gevallen, wanneer de aandoening ernstig is en niet reageert op andere behandelingen, kan chirurgische ingreep overwogen worden om beschadigd weefsel te verwijderen.

Prognose

De vooruitzichten voor patiënten met enthesitis zijn over het algemeen goed. Met de juiste behandeling verdwijnen de klachten meestal volledig. In sommige gevallen kan de aandoening echter chronisch worden, vooral als er onderliggende aandoeningen zoals artritis aanwezig zijn. Wanneer de oorzaak adequaat wordt behandeld, verdwijnen de symptomen van enthesitis doorgaans ook.

Complicaties

Enthesitis kan leiden tot verschillende complicaties, vooral als de aandoening niet adequaat wordt behandeld:

• Chronische pijn en functionele beperkingen: Langdurige ontsteking kan leiden tot chronische pijn en functionele beperkingen. Dit kan de dagelijkse activiteiten van de patiënt aanzienlijk beïnvloeden en de kwaliteit van leven verminderen.
• Ossificatie en botvorming: Bij langdurige of ernstige enthesitis kan er nieuw botweefsel ontstaan rond de aanhechtingsplaatsen, wat bekend staat als ossificatie. Dit kan leiden tot een verminderd bewegingsbereik en stijfheid in de getroffen gewrichten.
• Verlies van pees- en spierfunctie: Door constante ontsteking en pijn kunnen pezen en spieren hun functie verliezen, wat kan bijdragen aan verdere beperkingen in mobiliteit en kracht.
• Vergrote risico op reumatische aandoeningen: Enthesitis is vaak een symptoom van onderliggende reumatische aandoeningen zoals spondylitis ankylopoetica en psoriatische artritis. Onbehandelde enthesitis kan verergering van deze aandoeningen veroorzaken en leiden tot een verslechtering van de algemene gezondheid.
• Psychosociale impact: Chronische pijn en functionele beperkingen door enthesitis kunnen ook invloed hebben op het mentale welzijn van de patiënt, wat kan leiden tot depressie en angst.

Preventie van enthesitis

Preventie van enthesitis is niet altijd mogelijk, vooral niet bij onderliggende reumatische aandoeningen. Echter, het vermijden van overbelasting en het regelmatig uitvoeren van stretching en versterkende oefeningen kan het risico op enthesitis verkleinen. Patiënten wordt ook aangeraden om een gezonde levensstijl te behouden, inclusief een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging, om de gezondheid van pezen en gewrichten te ondersteunen.

Lees verder

• Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting
• Gewrichtsgezondheid: Tips voor behoud van gezonde gewrichten
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)