Pseudojicht: Pijn en zwelling van gewricht in knie en pols

Pseudojicht is een type gewrichtsontsteking (artritis) die voornamelijk ouderen treft. Deze aandoening wordt veroorzaakt door afzettingen van calciumpyrofosfaatkristallen in een gewricht. Pseudojicht resulteert in aanvallen van pijn, stijfheid, zwelling, warmte en een verminderde functie van de gewrichten, meestal in de knie of pols. De diagnose wordt bevestigd door het opsporen van de typische kristallen in de gewrichtsvloeistof. De behandeling richt zich op het verminderen van de ontsteking. Vaak is de behandeling effectief, wat resulteert in een gunstige prognose voor de meeste patiënten.

• Pseudojicht versus jicht
• Oorzaken: Afzetting van kristallen in gewrichten
• Risicofactoren voor pseudojicht
• Symptomen: Pijn en zwelling van gewrichten in knie en pols
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen en verwijderen gewrichtsvloeistof
• Prognose van aanvallen is goed
• Complicaties van pseudojicht
• Preventie van pseudojicht

Pseudojicht versus jicht

Pseudojicht, letterlijk 'valse jicht', lijkt op jicht in termen van symptomen, maar de afzettingen die pseudojicht veroorzaken zijn calciumpyrofosfaatkristallen, terwijl jicht wordt veroorzaakt door urinezuurkristallen. Pseudojicht is niet geassocieerd met overmatig alcoholgebruik of het consumeren van bepaalde voedingsmiddelen zoals vis of orgaanvlees, wat vaak wordt genoemd bij jicht. Pseudojicht kan echter af en toe samen met jicht voorkomen, waarbij beide typen kristallen in dezelfde gewrichtsvloeistof aanwezig zijn.

Oorzaken: Afzetting van kristallen in gewrichten

Pseudojicht wordt veroorzaakt door afzettingen van calciumpyrofosfaatkristallen in en rond de gewrichten. De aandoening komt vaker voor bij ouderen, vooral bij oudere vrouwen met degeneratieve artritis. Acute aanvallen kunnen ook ontstaan door uitdroging, wat vaak voorkomt bij ziekenhuispatiënten die herstellen van een operatie.

Risicofactoren voor pseudojicht

Leeftijd en een voorgeschiedenis van gewrichtstrauma (door bijvoorbeeld een ongeval of operatie) verhogen het risico op pseudojicht. Er zijn ook genetische afwijkingen die kunnen bijdragen aan het ontstaan van pseudojicht. Elektrolytenstoornissen kunnen soms symptomen van pseudojicht veroorzaken. Andere aandoeningen die het risico verhogen zijn:

• Alkaptonurie (afwijkingen aan gewrichten, hart, ogen en oren)
• Amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• Artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid)
• De ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen)
• Hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade)
• Hemofilie (bloedingsziekte door ontbreken van stollingsfactoren)
• Hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier)
• Hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• jicht
• Reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)

Symptomen: Pijn en zwelling van gewrichten in knie en pols

Duur en ernst van symptomen

Niet alle patiënten met calciumpyrofosfaatkristallen in hun gewrichten ervaren symptomen. Wanneer symptomen optreden, verschijnen ze vaak plotseling. De symptomen kunnen enkele dagen tot weken aanhouden en verdwijnen meestal spontaan. Bij sommige patiënten verergeren de symptomen over tijd en blijven ze langer aanhouden. De frequentie van aanvallen kan variëren van eens per paar weken tot minder dan één keer per jaar.

Ontsteking van gewrichten

Pseudojicht beïnvloedt vaak de knieën en polsen, maar kan ook de schouders, ellebogen, heupen, vingers, tenen en enkels aantasten. De ziekte kan één of meerdere gewrichten treffen. Acute aanvallen gaan gepaard met zwelling, warmte, stijfheid en (hevige) pijn in de aangetaste gewrichten. Patiënten ervaren vaak een beperkt bewegingsbereik en verminderde functie van het getroffen gewricht.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

Bij lichamelijk onderzoek zal de arts tekenen van ontsteking opmerken zoals warmte, roodheid, zwelling, verminderd bewegingsbereik en pijn. Zelfs lichte aanraking of druk op het gewricht kan intense pijn veroorzaken. De symptomen kunnen ook gepaard gaan met lichte koorts.

Diagnostisch onderzoek

Pseudojicht kan worden bevestigd met een röntgenfoto, waarbij abnormale verkalkingen in het kraakbeen van de gewrichten (chondrocalcinose) zichtbaar zijn. Een bloedonderzoek kan een verhoogd aantal witte bloedcellen (leukocytose) tonen, wat wijst op een ontsteking. De arts kan ook de vloeistof uit een ontstoken gewricht (aspiratie) onderzoeken onder een polarisatiemicroscoop om de calciumpyrofosfaatkristallen te identificeren.

Differentiële diagnose

Bij het stellen van de diagnose van pseudojicht moet de arts andere aandoeningen overwegen met vergelijkbare symptomen, waaronder:

• aangeboren fructose-intolerantie
• acute sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• amyloïdose
• artritis als manifestatie van systemische ziekten
• bursitis (ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting)
• cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• chondrocalcinose
• conjunctivale calcinose
• fosforibosylpyrofosfaat synthetase superactiviteit
• gepigmenteerde villonodulaire synovitis (ontsteking van het slijmvlies van gewrichten)
• het melk-alkalisyndroom (inname van te veel calcium en alkali)
• hyperparathyroïdie
• hypoxanthine-guanine fosforibosyltransferase deficiëntie (Lesch-Nyhan syndroom)
• multicentrische reticulohistiocytose
• nefrolithiase (vorming van nierstenen)
• paronychia (ontsteking van de nagelwal)
• periartritis
• psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten)
• reactieve artritis (ziekte met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• renale osteodystrofie
• reumatoïde artritis
• septische artritis
• spondylartropathie
• tenosynovitis
• trauma
• type IIa hyperlipoproteïnemie
• wekedelensarcomen (kanker in zachte weefsels van het lichaam)

Behandeling via medicijnen en verwijderen gewrichtsvloeistof

Zelfzorg

Het lokaal aanbrengen van ijs en voldoende rust kunnen de symptomen van de gewrichtsontsteking verlichten.

Professionele medische zorg
De behandeling van pseudojicht wordt uitgevoerd door een huisarts, internist, reumatoloog of orthopedist. De arts streeft ernaar de gewrichtsontsteking te verminderen. Dit gebeurt vaak met niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s), zoals ibuprofen. Een ander geneesmiddel, 'Colchicine', wordt soms ook gebruikt en kan over een langere periode in lage doses worden toegediend om het risico op nieuwe aanvallen te verminderen. De arts kan ook de kristalbevattende vloeistof uit het gewricht verwijderen (aspiratie), wat helpt de pijn te verminderen en de ontsteking sneller te verhelpen. In sommige gevallen worden intra-articulaire injecties met corticosteroïden gegeven om de ontsteking tegen te gaan.

Prognose van aanvallen is goed

De vooruitzichten voor patiënten met pseudojicht zijn doorgaans positief. Met een effectieve behandeling verdwijnen de symptomen vaak binnen enkele dagen.

Complicaties van pseudojicht

Terugkerende aanvallen en chronische gewrichtsontsteking kunnen leiden tot schade aan het aangetaste kraakbeen en bot.

Andere mogelijke complicaties zijn:

• Breuken in de gewrichten
• ernstige degeneratieve artritis
• nierstenen
• secundaire infecties
• uraat- of urinezuurnefropathie
• urate nefropathie (nieraandoening)
• verhoogd risico op infecties
• zenuw- of ruggenmergproblemen

Preventie van pseudojicht

Voldoende vochtinname is essentieel om uitdroging te voorkomen, vooral voor en na een operatie. Dit kan helpen het risico op aanvallen van pseudojicht te verminderen. Het handhaven van een goede hydratatie speelt een belangrijke rol in de preventie van pseudojichtaanvallen.

Lees verder

• Jicht: Ziekte met pijn aan grote teen en andere gewrichten
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling