Pseudojicht: Pijn en zwelling van gewricht in knie en pols

Pseudojicht is een soort gewrichtsontsteking (artritis) die vooral ouderen treft. De aandoening is veroorzaakt door afzettingen van calciumpyrofosfaatkristallen in een gewricht. Deze gewrichtsziekte veroorzaakt aanvallen met pijn, stijfheid, zwelling, warmte en een verminderde functie van de gewrichten van voornamelijk de knie of pols. De diagnose is gesteund op het opsporen van de typische kristallen in de gewrichtsvloeistof. De behandeling is gericht op het verminderen van de ontsteking. Veelal is de behandeling effectief waardoor de vooruitzichten voor de meeste patiënten zeer gunstig zijn.

• Pseudojicht versus jicht
• Oorzaken: Afzetting van kristallen in gewrichten
• Risicofactoren gewrichtsaandoening
• Symptomen: Pijn en zwelling van gewricht in knie en pols
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling via medicijnen en verwijderen gewrichtsvloeistof
• Prognose van aanvallen is goed
• Complicaties aandoening
• Preventie gewrichtsontsteking

Pseudojicht versus jicht

Pseudojicht is letterlijk vertaald 'valse jicht'. Dit komt omdat de symptomen van pseudojicht lijken op deze van jicht (pijn aan grote teen en andere gewrichten), maar de afzettingen van jicht zijn afkomstig van urinezuurkristallen en niet van calciumpyrofosfaat. Pseudojicht is evenmin geassocieerd met overmatig alcoholgebruik of het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen zoals veel vis of orgaanvlees in de voeding. Wel komt pseudojicht af en toe voor in combinatie met jicht. Twee types kristallen bevinden zich dan in dezelfde gewrichtsvloeistof.

Oorzaken: Afzetting van kristallen in gewrichten

Pseudojicht is het gevolg van een afzetting van kristallen (calciumpyrofosfaat) in en rond de gewrichten. De aandoening is geassocieerd met de veroudering aangezien de ziekte zich vaker presenteert bij ouderen, en dan vooral bij oudere vrouwen met degeneratieve artritis. Acute aanvallen van artritis van pseudojicht zijn mogelijk het gevolg van uitdroging (dehydratie). Ziekenhuispatiënten die herstellende zijn van een operatie hebben hiermee vaak te maken.

Risicofactoren gewrichtsaandoening

Een hogere leeftijd en een geschiedenis van een gewrichtstrauma (door een ongeval of operatie) zijn risicofactoren voor pseudojicht. Ook zijn een aantal genetische afwijkingen bekend waarbij pseudojicht voorkomt. Bij elektrolytenstoornissen bemerken artsen soms eveneens symptomen van pseudojicht. Daarnaast verhoogt de aanwezigheid van enkele andere aandoeningen het risico op pseudojicht:

• alkaptonurie (afwijkingen aan gewrichten, hart, ogen en oren)
• amyloïdose (afzettingen van amyloïde in weefsels en organen met symptomen aan hart, huid, maag en darmen, lever, nieren en hersenen)
• artrose (reumatische aandoening van gewrichtskraakbeen met pijn, stijfheid, gewrichtsgeluiden en hardheid)
• de ziekte van Wilson (koperstapeling in lever en hersenen)
• hemochromatose (ijzerstapelingsziekte met orgaanschade)
• hemofilie (bloedingsziekte door ontbreken van stollingsfactoren)
• hyperparathyroïdie (overactieve bijschildklier)
• hypothyreoïdie (te traag werkende schildklier)
• jicht
• reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen)

Symptomen: Pijn en zwelling van gewricht in knie en pols

Duur en ernst van symptomen

Niet elke patiënten met kristalafzettingen in de gewrichten heeft symptomen. De aanwezige symptomen van pseudojicht ontstaan plots. De symptomen houden meestal enkele dagen tot weken aan en verdwijnen spontaan. Na verloop van tijd verergeren de symptomen bij een aantal patiënten en houden ze langer aan. De frequentie van de aanvallen is variabel en varieert van eens in de paar weken tot minder dan één keer per jaar.

Ontsteking van gewrichten

Meestal zijn de gewrichten ontstoken van de knieën en polsen, maar ook mogelijk van de schouders, ellebogen, heupen, vingers, tenen en/of enkels. De ziekte tast één gewricht of meerdere gewrichten aan. Acute zwelling van de gewrichten, warmte, stijfheid en (hevige) pijn gaan gepaard bij deze aanvallen van een gewrichtsontsteking. De patiënt ervaart bij de gewrichtsontsteking een beperkt bewegingsbereik en een verminderde functie van het aangetaste gewricht.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts bemerkt bij een lichamelijk onderzoek de tekenen van een ontsteking op (warmte, roodheid, zwelling, verminderd bewegingsbereik en pijn). Zelfs een kleine aanraking van of druk op het gewricht veroorzaakt reeds veel pijn bij de patiënt. De symptomen gaan eveneens vaak gepaard met (lichte) koorts.

Diagnostisch onderzoek

Pseudojicht is te zien via een röntgenfoto, waarbij de arts abnormale verkalkingen aantreft in het kraakbeen van de gewrichten (chondrocalcinose). Bij een bloedonderzoek bemerkt de arts een verhoogd aantal witte bloedcellen (leukocytose) wat duidt op de aanwezigheid van een ontsteking. De arts test ook de etterend uitziende vloeistof uit een ontstoken gewricht en onderzoekt dit onder een polarisatiemicroscoop (speciale microscoop). Hierdoor krijgt hij duidelijk de calciumpyrofosfaatkristallen in beeld (typische vorm en kleur).

Differentiële diagnose

Bij het stellen van de diagnose van pseudojicht overweegt de arts enkele andere aandoeningen waarbij een deel van de symptomen gelijkaardig verloopt:

• aangeboren fructose-intolerantie
• acute sarcoïdose (aandoening met symptomen aan huid, ogen, longen en zenuwstelsel)
• amyloïdose
• artritis als een manifestatie van systemische ziekten
• bursitis (ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting)
• cellulitis (huidinfectie met rode en gezwollen huid)
• chondrocalcinose
• conjunctivale calcinose
• fosforibosylpyrofosfaat synthetase superactiviteit
• gepigmenteerde villonodulaire synovitis (ontsteking van het slijmvlies van gewrichten)
• het melk-alkalisyndroom (inname van te veel calcium en alkali)
• hyperparathyroïdie
• hypoxanthine-guanine fosforibosyltransferase deficiëntie (Lesch-Nyhan syndroom)
• multicentrische reticulohistiocytose
• nefrolithiase (vorming van nierstenen)
• paronychia (ontsteking van de nagelwal)
• periartritis
• psoriatrische artritis (symptomen aan huid en gewrichten)
• reactieve artritis (ziekte met symptomen aan huid, maag, darmen en ogen)
• renale osteodystrofie
• reumatoïde artritis
• septische artritis
• spondylartropathie
• tenosynovitis
• trauma
• type IIa hyperlipoproteïnemie
• wekedelensarcomen (kanker in zachte weefsels van het lichaam)

Behandeling via medicijnen en verwijderen gewrichtsvloeistof

Zelfzorg

Het lokaal toepassen van ijs in combinatie met rust verlicht de symptomen van de gewrichtsontsteking.

Professionele medische zorg
De behandeling van pseudojicht gebeurt door een huisarts, een internist, een reumatoloog en/of een orthopedist. De arts tracht bij pseudojicht de gewrichtsontsteking te stoppen. Hiervoor schrijft hij niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) zoals ibuprofen voor. Een ander medicijn om de ontsteking te verminderen, is ook inzetbaar bij jicht, gekend als 'Colchicine'. Dit geneesmiddel neemt de patiënt gedurende langere tijd in lage doses om het risico op nieuwe aanvallen te verminderen. Daarnaast verwijdert de arts de kristal bevattende vloeistof in de gewrichten (aspiratie), wat de pijn aanzienlijk vermindert en de ontsteking sneller doet afnemen. Bij sommige patiënten zet de arts een intra-articulaire injectie van corticosteroïden in (injectie in een gewricht met krachtige ontstekingsremmende medicijnen).

Prognose van aanvallen is goed

De vooruitzichten van patiënten met pseudojicht zijn bij het merendeel van de patiënten erg goed. Een agressieve behandeling van de ontsteking zorgt ervoor dat de symptomen verdwijnen. Meestal verdwijnen de symptomen reeds binnen enkele dagen met de juiste behandeling.

Complicaties aandoening

Terugkerende aanvallen van pseudojicht en een chronische gewrichtsontsteking leiden in sommige gevallen tot schade aan het aangetaste kraakbeen en bot.

Andere complicaties omvatten:

• breuken in de gewrichten
• ernstige degeneratieve artritis
• nierstenen
• secundaire infecties
• uraat- of urinezuurnefropathie
• urate nefropathie (nieraandoening)
• verhoogd risico op infecties
• zenuw- of ruggenmergproblemen

Preventie gewrichtsontsteking

Voldoende vochtinname is nodig om uitdroging te voorkomen, vooral voor en na een operatie. Hierdoor vermindert het risico op aanvallen van pseudojicht.

Lees verder

• Jicht: Ziekte met pijn aan grote teen en andere gewrichten
• Kniepijn: Oorzaken pijnlijke knie (pijn aan kniegewricht)
• Gewrichtspijn: Oorzaken pijnlijke gewrichten (artralgie)
• Gewrichtsstijfheid: Oorzaken van stijve gewrichten
• Gezwollen gewrichten: Oorzaken van gewrichtszwelling