Lipoom: vetbultje in romp, nek, schouders, oksels of armen

Een lipoom is een vetknobbel of vetbultje die meestal net onder de huid wordt aangetroffen. Een lipoom staat daarom ook bekend als 'vetbult'. Een lipoom kan enkele millimeters tot soms wel meer dan 10 centimeter groot worden. Lipomen kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen, maar worden meestal aangetroffen op de romp, nek, schouders, oksels, armen en dijen. Mensen van elke leeftijd kunnen een lipoom ontwikkelen, maar kinderen ontwikkelen ze zelden. Een lipoom hoeft veelal niet te worden behandeld. De meeste lipomen zijn goedaardig en behoeven geen behandeling. Als een lipoom wordt verwijderd, dan gebeurt dat vaak operatief (uitsnijding of resectie), of door liposuctie, wat minder littekens veroorzaakt. Een lipoom wordt alleen verwijderd als het vetgezwel zo groot en lelijk is dat het je in de weg zit of cosmetisch erg storend is. Ook wordt een lipoom verwijderd als het een orgaan in de weg zit of deze belemmert in zijn taak. De prognose voor een lipoom is uitstekend.

• Wat is een lipoom?
• Epidemiologie van Lipoom: Wat je moet weten
• Heeft een lipoom met kanker te maken?
• Oorzaken van een lipoom
• Fysiek trauma: Meer dan alleen een klap?
• Genetische aanleg: Het zit in de familie
• Hormonale invloeden en leefstijl: Onzichtbare factoren?
• Samenvatting: Wat weten we nu echt?
• Risicofactoren voor het krijgen van een vetbult
• Symptomen van een lipoom
• Verschijnselen van een lipoom
• Spieren en zenuwen
• Voorkeursplekken van vetbultjes
• Lipomen en variaties in presentatie
• Soorten of typen lipomen
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Differentiële diagnose
• Wanneer lippoom verwijderen?
• Behandeling van een lipoom
• Chirurgisch verwijderen van een lipoom
• Steroïde injecties
• Liposuctie
• Zelfzorg
• Overwegingen bij de behandeling
• Prognose
• Complicaties van een lipoom
• Preventie
• Het verhaal van Anne en haar lipoom in de spier

Wat is een lipoom?

Toen Marlies tijdens een rustige avond op de bank haar arm over haar schouder liet glijden, voelde ze plots een zachte, ronde bult net onder haar huid. Verbaasd vroeg ze zich af of het er altijd al had gezeten, of dat ze er nu voor het eerst op stuitte. Het leek onschuldig en bewoog mee als ze er zachtjes op drukte. Maar naarmate de weken verstreken en de bult leek te groeien, besloot ze toch maar naar de dokter te gaan, waar ze voor het eerst het woord "lipoom" hoorde.

Een lipoom is een goedaardig klein, pijnloos en beweegbaar onderhuids vetgezwel, een bult tussen huid en spierlaag. Het gaat hierbij om een zachte vetknobbel, een verzameling van vetcellen die samenklonteren. Lipomen zijn vaak omgeven door een fibreus kapsel Lipomen kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen, maar voorkeursplekken zijn de romp, schouders, nek en oksels. Lipomen vormen zich zelden in spieren en inwendige organen. Een lipoom kan worden omschreven als een rubberachtige bobbel die je kunt bewegen. Lipomen groeien over het algemeen langzaam, meestal gedurende een periode van vele maanden of jaren. Ze zijn meestal klein (meestal minder dan 2 centimeter), maar een enkele keer kunnen ze uitgroeien tot een kloeke bobbel van wel 10 cm in omvang.

Epidemiologie van Lipoom: Wat je moet weten

Laten we dieper ingaan op hoe vaak lipomen voorkomen, wie ze krijgen en waarom.

Vóórkomen: Hoe vaak komt een lipoom voor?
Lipomen zijn vrij veelvoorkomend. Uit onderzoek blijkt dat zo’n 1 op de 100 mensen vroeg of laat te maken krijgt met een lipoom. Ze kunnen overal op het lichaam verschijnen, maar komen meestal voor op de schouders, rug, nek en bovenarmen. Hoewel iedereen een lipoom kan ontwikkelen, gebeurt dit meestal bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar. Kinderen krijgen zelden een lipoom.

Man versus vrouw: Wie krijgt het vaker?
Lipomen komen iets vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Het verschil is echter niet heel groot, maar mannen hebben een lichte voorsprong in de statistieken. Voor beide geslachten geldt dat het risico toeneemt naarmate ze ouder worden, vooral als er een genetische aanleg is voor het ontwikkelen van vetknobbels.

Leeftijd: Wie loopt het meeste risico?
Hoewel lipomen op elke leeftijd kunnen voorkomen, zien we ze het vaakst bij mensen van middelbare leeftijd. De meeste mensen die een lipoom krijgen, zijn tussen de 40 en 60 jaar oud. Het lijkt erop dat het lichaam op deze leeftijd gevoeliger wordt voor het ontwikkelen van deze vetbultjes, hoewel de exacte reden hiervoor niet altijd duidelijk is.

Geassocieerde aandoeningen: Wanneer komt een lipoom vaker voor?
Hoewel lipomen meestal op zichzelf staan, kunnen ze bij bepaalde mensen met onderliggende aandoeningen vaker voorkomen. Bijvoorbeeld, mensen met het syndroom van Gardner of het syndroom van Cowden, beide genetische aandoeningen, hebben meer kans op het ontwikkelen van meerdere lipomen. Ook obesitas en een ongezonde levensstijl worden soms in verband gebracht met de vorming van lipomen, al is dit verband niet altijd duidelijk.

Regionale verschillen: Komt het overal even vaak voor?
Er zijn geen grote regionale verschillen bekend als het gaat om lipomen. Ze kunnen wereldwijd voorkomen en komen voor in alle culturen en bevolkingsgroepen. Dit maakt lipomen tot een vrij universele aandoening die overal ter wereld wordt gezien. Toch kan de mate waarin ze worden behandeld, verschillen tussen regio’s afhankelijk van de gezondheidszorgsystemen.

Etniciteit: Heeft je afkomst invloed?
Lipomen komen voor in alle etnische groepen. Er zijn geen sterke aanwijzingen dat een bepaalde etnische groep meer kans heeft om een lipoom te ontwikkelen dan een andere. Dit betekent dat het risico om een lipoom te krijgen min of meer gelijk verdeeld is over mensen van verschillende afkomsten.

Genetische factoren: Speelt erfelijkheid een rol?
Ja, genetica speelt zeker een rol bij het ontwikkelen van lipomen. Als er meerdere mensen in je familie een lipoom hebben gehad, is de kans groter dat jij er ook één krijgt. In sommige gevallen zien we dat lipomen in families voorkomen, vooral als er sprake is van genetische syndromen zoals het eerder genoemde syndroom van Cowden of het syndroom van Gardner. Ook als er geen sprake is van zo'n specifiek syndroom, kan een erfelijke aanleg ervoor zorgen dat vetcellen zich ophopen en lipomen vormen.

Samengevat: Wie krijgt een lipoom?
Lipomen komen vaak voor bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar, iets vaker bij mannen dan bij vrouwen. Hoewel ze over de hele wereld voorkomen en etniciteit geen grote rol lijkt te spelen, kunnen genetische factoren, zoals een familiegeschiedenis van lipomen, het risico verhogen. Ook zijn ze soms verbonden met bepaalde syndromen en aandoeningen. Al met al zijn lipomen een veelvoorkomend, maar goedaardig verschijnsel dat in de meeste gevallen weinig reden tot zorg geeft.

Heeft een lipoom met kanker te maken?

Een lipoom of vetbult is bijna altijd goedaardig, wat betekent dat het geen kanker is en zich niet zal ontaarden in kanker. Er is een zeer zeldzame vorm van kanker bekend als liposarcoom die voorkomt in vetweefsel en die eruitziet als een diepe lipoom. Een lipoom die snel groeit of pijnlijk is, moet derhalve worden gecontroleerd door een arts en mogelijk is een biopsie nodig, waarbij weefsel wordt weggenomen voor onderzoek onder de microscoop. Hierdoor kan uitgezocht worden of het kwaadaardig is.

Oorzaken van een lipoom

Ofschoon lipomen veel voorkomen en vaak onschuldig zijn, blijft de exacte oorzaak ervan een mysterie. Medische experts hebben talloze theorieën onderzocht, maar een definitieve oorzaak is nog niet gevonden. Toch zijn er enkele factoren die mogelijk bijdragen aan de vorming van deze vetbultjes, zoals genetische aanleg en trauma. Laten we dieper ingaan op wat we wél weten over de mogelijke oorzaken van lipomen.

Fysiek trauma: Meer dan alleen een klap?

Een van de meest besproken mogelijke oorzaken van lipomen is fysiek trauma. Denk bijvoorbeeld aan een harde val of een ongeluk waarbij de huid of het onderliggende weefsel een flinke klap krijgt. Het idee is dat deze trauma’s energie door het lichaam sturen, wat de vorming van een lipoom zou kunnen triggeren. Maar de vraag blijft: wordt het lipoom echt veroorzaakt door de klap, of wordt het toevallig ontdekt omdat het getroffen gebied extra aandacht krijgt?

Stel je voor: Je glijdt uit op de trap en landt met een harde smak op je rug. In de dagen erna voel je een zachte, pijnloze bult op je schouder, iets wat je nog niet eerder had opgemerkt. De arts stelt je gerust en zegt dat het waarschijnlijk een lipoom is. Was de val de oorzaak, of zat het lipoom er al en viel het nu pas op omdat je je zorgen maakte over je rug?

Hoewel het verband tussen trauma en lipomen nog niet volledig is bewezen, komt dit scenario regelmatig voor in medische rapporten. Sommige patiënten ontdekken pas een lipoom na een blessure, maar of dat de echte oorzaak is, blijft gissen.

Genetische aanleg: Het zit in de familie

Een andere sterke aanwijzing voor de vorming van lipomen is genetische aanleg. In sommige families lijkt er een patroon te zijn van het ontwikkelen van meerdere lipomen. Dit fenomeen staat bekend als familiaire multipele lipomatosis, waarbij mensen al op jonge leeftijd vetbultjes ontwikkelen en er in de loop van hun leven steeds meer bijkomen.

Dan is er het Gardner-syndroom, een zeldzame genetische aandoening die in sommige families voorkomt. Patiënten met dit syndroom hebben niet alleen te maken met lipomen, maar ook met poliepen in de dikke darm en een verhoogd risico op darmkanker. Voor hen is de aanwezigheid van lipomen vaak een signaal dat er mogelijk meer aan de hand is.

Een ander fascinerend voorbeeld van een genetische oorzaak is de ziekte van Madelung, waarbij zich vetafzettingen vormen, vooral in de nek en schouders. Dit komt vaker voor bij mannen, met name diegenen die overmatig alcohol drinken. Bij de ziekte van Madelung zie je dat het lichaam vet op ongebruikelijke plekken opslaat, wat kan leiden tot lipomen in clusters. Stel je voor dat je dagelijks een paar glazen wijn of bier drinkt, en op een dag merk je dat je nek dikker wordt. Wat eerst onschuldig lijkt, blijkt na onderzoek een teken van Madelung te zijn.

Hormonale invloeden en leefstijl: Onzichtbare factoren?

Hoewel minder vaak besproken, suggereren sommige onderzoekers dat hormonale schommelingen en leefstijlfactoren een rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van lipomen. Bij vrouwen bijvoorbeeld worden lipomen soms ontdekt tijdens of na de menopauze, een tijd waarin hormonale veranderingen het lichaam op allerlei manieren beïnvloeden. De vraag is of deze veranderingen bijdragen aan het ontstaan van vetbultjes, of dat ze het lichaam gewoon gevoeliger maken voor de vorming ervan.

Daarnaast kunnen overgewicht en een ongezonde leefstijl de kans op lipomen verhogen. Hoewel het niet direct de oorzaak is, kunnen factoren zoals slechte voeding, stress en een gebrek aan beweging bijdragen aan de manier waarop je lichaam vet opslaat, inclusief in de vorm van lipomen.

Risicofactoren voor het krijgen van een vetbult

Lipomen, ook wel vetbulten genoemd, komen regelmatig voor, vooral bij mensen van middelbare leeftijd. Hoewel de exacte oorzaken van lipomen nog steeds onbekend zijn, zijn er verschillende risicofactoren die je kans op het ontwikkelen ervan kunnen verhogen. Van genetische aanleg tot leefstijlgerelateerde factoren zoals overgewicht, elk speelt zijn rol in de ontwikkeling van deze onschuldige maar soms vervelende bultjes. Laten we dieper ingaan op de belangrijkste risicofactoren en groepen die een verhoogd risico lopen.

Leeftijd: Waarom vooral middelbare leeftijd?
Een van de meest voor de hand liggende risicofactoren is leeftijd. Lipomen komen vooral voor bij mensen van middelbare leeftijd, meestal tussen de 40 en 60 jaar. Het is zeldzaam dat kinderen of jonge volwassenen lipomen ontwikkelen, hoewel het niet onmogelijk is. Met het verstrijken van de jaren ondergaat het lichaam natuurlijke veranderingen, waaronder veranderingen in vetverdeling en -opslag. Deze processen kunnen bijdragen aan het ontstaan van vetgezwellen, zoals lipomen.

Genetische aanleg: Het zit in de familie
Net als bij veel andere aandoeningen speelt genetica een belangrijke rol bij het ontstaan van lipomen. Als lipomen vaker voorkomen in je familie, is de kans groter dat je er zelf ook last van krijgt. Dit wordt ook wel familiaire multipele lipomatosis genoemd, waarbij meerdere gezinsleden lijden aan terugkerende vetbulten op verschillende plaatsen van het lichaam. De genetische aanleg kan variëren van mild tot ernstig, afhankelijk van hoe vaak en op welke schaal lipomen voorkomen binnen de familie.

Een interessante genetische factor is het eerdergenoemde Gardner-syndroom, een erfelijke aandoening waarbij niet alleen lipomen, maar ook poliepen in de dikke darm ontstaan. Het risico op darmkanker is bij deze groep aanzienlijk verhoogd, en lipomen kunnen een vroeg waarschuwingssignaal zijn voor andere, ernstigere gezondheidsproblemen.

Overgewicht en obesitas: De invloed van gewicht
Overgewicht en obesitas zijn bekende risicofactoren voor een groot aantal aandoeningen, waaronder lipomen. Het overtollige vetweefsel dat bij overgewicht in het lichaam wordt opgeslagen, kan bijdragen aan de vorming van vetbulten. Mensen met overgewicht hebben simpelweg meer vetweefsel, en dat betekent ook een grotere kans dat zich ergens in het lichaam overtollig vet opslaat in de vorm van een lipoom.

Bovendien hebben mensen met obesitas vaak last van andere gezondheidsproblemen, zoals een hoog cholesterolgehalte, wat ook het risico op lipomen kan verhogen.

Hoog cholesterolgehalte
Een hoog cholesterolgehalte is een andere risicofactor die vaak over het hoofd wordt gezien. Wanneer er te veel slechte cholesterol (LDL) in het bloed circuleert, kan dit niet alleen leiden tot hart- en vaatziekten, maar ook tot een verstoring van de vetstofwisseling in het lichaam. Dit kan de kans op het ontwikkelen van lipomen vergroten. Vooral mensen met een erfelijke vorm van een hoog cholesterolgehalte lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van meerdere lipomen.

Diabetes en glucose-Intolerantie
Mensen met diabetes of glucose-intolerantie hebben ook een hoger risico op het ontwikkelen van lipomen. Bij deze groep patiënten heeft het lichaam moeite om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden, wat leidt tot veranderingen in de stofwisseling. Deze veranderingen kunnen de vetverdeling in het lichaam beïnvloeden, wat de kans op de vorming van vetbulten vergroot.

Leverziekten zoals levercirrose of leververvetting (een vervette lever) kunnen eveneens een belangrijke rol spelen. Aangezien de lever betrokken is bij het reguleren van vetstofwisseling en ontgifting in het lichaam, kunnen stoornissen in dit orgaan de vorming van vetweefsel op abnormale plaatsen bevorderen, zoals onder de huid.

Hormonale veranderingen
Hoewel minder vaak besproken, kunnen hormonale schommelingen ook een risicofactor zijn voor lipomen. Vooral tijdens de overgang, zwangerschap of hormonale behandelingen kan het lichaam veranderingen in de vetverdeling ervaren, wat de kans op lipomen kan verhogen. Hormonale onbalans is vaak subtiel, maar kan van invloed zijn op vetophopingen en hoe het lichaam vet opslaat.

Trauma en lokale beschadiging
Soms ontstaan lipomen na een fysiek trauma. Een harde klap, een val, of zelfs een medische ingreep kan op die plek leiden tot de vorming van een lipoom. Het lijkt erop dat het lichaam na zo’n trauma vetweefsel ophoopt als een beschermende maatregel. Het is echter niet altijd duidelijk of het trauma daadwerkelijk de oorzaak is, of dat de lipoom al aanwezig was en door de impact werd ontdekt.

Andere risicofactoren
Andere factoren die mogelijk bijdragen aan de ontwikkeling van lipomen zijn onder meer:

• Roken: Hoewel het verband tussen roken en lipomen niet volledig is vastgesteld, hebben mensen die roken een verhoogd risico op verschillende gezondheidsproblemen die indirect de ontwikkeling van lipomen kunnen beïnvloeden.
• Blootstelling aan bepaalde chemicaliën: Mensen die vaak in contact komen met bepaalde giftige stoffen, bijvoorbeeld op het werk, hebben soms een verhoogd risico op de vorming van vetbulten.

Symptomen van een lipoom

Lipomen of vetbulten zijn goedaardige vetgezwellen die vaak onschuldig zijn en langzaam groeien. Toch kan de aanwezigheid van zo'n vetbult zorgen voor bezorgdheid, vooral als het opvalt of ongemak veroorzaakt. De symptomen van een lipoom kunnen variëren afhankelijk van de locatie en de grootte, maar over het algemeen zijn er enkele kenmerkende verschijnselen.

Verschijnselen van een lipoom

Een lipoom presenteert zich meestal als een onderhuidse, zachte knobbel die zich relatief gemakkelijk heen en weer kan bewegen. Het voelt vaak soepel en rubberachtig aan, en is meestal pijnloos, tenzij het op nabijgelegen zenuwen drukt. Andere typische kenmerken zijn:

• Een onderhuidse knobbel die je kunt voelen of zien
• Een lipoom voelt zacht en soepel aan
• De vetbult is gemakkelijk heen en weer te bewegen onder de huid
• De bobbel is kleurloos en valt soms nauwelijks op
• Langzame groei; lipomen groeien vaak traag, soms over meerdere jaren
• Soms kan een lipoom pijn veroorzaken, vooral als het in de buurt van zenuwen of bloedvaten zit

Spieren en zenuwen

Hoewel de meeste lipomen pijnloos zijn, kunnen ze in sommige gevallen ongemak of pijn veroorzaken. Dit gebeurt vooral als het lipoom tegen omliggende zenuwen drukt, wat een pijnlijk gevoel kan geven. In zeldzame gevallen kunnen lipomen zelfs door spieren groeien, wat nog meer ongemak kan veroorzaken. Daarnaast bevatten sommige lipomen meer bloedvaten, wat kan leiden tot zwelling en pijn.

• Lipomen die zenuwen raken, kunnen pijn veroorzaken.
• Vetbulten die door spieren groeien, veroorzaken soms meer ongemak.
• Lipomen met veel bloedvaten kunnen meer zwelling en pijn geven.

Voorkeursplekken van vetbultjes

Lipomen kunnen zich overal op het lichaam ontwikkelen, maar er zijn bepaalde plekken waar ze vaker voorkomen. Deze zogenoemde voorkeurslocaties zijn de nek, rug en schouders, waar de huid iets dunner is en vetophopingen zich makkelijker vormen. Toch kunnen lipomen ook elders verschijnen, zoals op de armen, dijen of zelfs de buik. Het is niet ongebruikelijk om meerdere lipomen op het lichaam te hebben.

• Nek: een veelvoorkomende plaats voor lipomen.
• Rug: lipomen worden vaak ontdekt op de bovenrug.
• Schouders: zachte vetbulten ontwikkelen zich vaak op de schouderbladen.
• Armen en dijen: ook deze plekken kunnen lipomen vertonen.
• Buik: hoewel minder gebruikelijk, kunnen lipomen zich hier ook vormen.

Lipomen en variaties in presentatie

Naast de typische symptomen kunnen lipomen er in grootte en aantal variëren. Sommige mensen ontwikkelen slechts één lipoom, terwijl anderen meerdere lipomen hebben verspreid over hun lichaam. De grootte van een lipoom kan variëren van een paar millimeter tot enkele centimeters. In zeldzame gevallen kan een lipoom zo groot worden dat het zichtbaar is door de kleding heen, wat cosmetisch ongemak kan geven.

• Grootte: lipomen kunnen klein zijn, maar soms ook enkele centimeters groot worden.
• Aantal: sommige mensen hebben slechts één lipoom, terwijl anderen er meerdere ontwikkelen.
• Cosmetische impact: grote of zichtbare lipomen kunnen esthetisch ongemak geven.

Lipomen zijn over het algemeen goedaardig en hebben meestal geen behandeling nodig. Toch kan het belangrijk zijn om bij veranderingen in grootte of gevoel een arts te raadplegen om andere oorzaken uit te sluiten.

Soorten of typen lipomen

Onder meer de volgende soorten of typen lipomen kunnen worden onderscheiden:

Wanneer huisarts raadplegen?

Maak een afspraak met je huisarts als je veranderingen in een lipoom opmerkt of als er meer knobbels of onderhuidse gezwellen verschijnen. Deze veranderingen kunnen betrekking hebben op de lipoom:

• de lipoom wordt groter of neemt plotseling in omvang toe
• de lipoom doet pijn
• de huid wordt rood of warm
• het gezwel verandert in een harde of onbeweeglijke bult
• er treden zichtbare veranderingen op in de bovenliggende huid

Onderzoek en diagnose

Wanneer je een zachte, beweegbare bult onder de huid ontdekt, is het begrijpelijk dat je vragen hebt over wat het precies kan zijn. Hoewel lipomen meestal onschuldig zijn, is een goede diagnose essentieel om zeker te zijn van de aard van de zwelling. Het stellen van een juiste diagnose begint meestal met een eenvoudig lichamelijk onderzoek, maar in sommige gevallen kan verder onderzoek nodig zijn.

Lichamelijk onderzoek
De eerste stap bij de diagnose van een lipoom is een bezoek aan de huisarts. De arts zal de knobbel zorgvuldig onderzoeken door te voelen en te beoordelen op enkele belangrijke kenmerken, zoals de grootte, zachtheid en beweegbaarheid. Meestal voelt een lipoom als een zachte, rubberachtige massa die zich gemakkelijk onder de huid heen en weer laat bewegen. Een klassiek voorbeeld is een patiënt van middelbare leeftijd die bij de huisarts komt met een ronde, pijnloze bult in de nek of op de schouder. De arts zal in veel gevallen al snel vaststellen dat het waarschijnlijk een lipoom betreft, zonder dat aanvullend onderzoek nodig is.

• Een vrouw van 45 jaar komt bij de huisarts met een pijnloze zwelling op haar bovenarm die er al jaren zit en langzaam groter is geworden. De arts voelt een zacht, beweeglijk bultje en stelt al snel vast dat het om een lipoom gaat.

Beeldvormend onderzoek
Als de lipoom ongewoon groot is, snel groeit of pijn veroorzaakt, kan de arts besluiten verder onderzoek te doen. Beeldvormend onderzoek helpt om de grootte, locatie en aard van de bult te beoordelen en om andere aandoeningen, zoals kwaadaardige tumoren, uit te sluiten. De meest gebruikelijke vormen van beeldvormend onderzoek zijn:

• Echografie: Dit is een eenvoudige, niet-invasieve methode waarbij geluidsgolven worden gebruikt om een beeld van het vetweefsel onder de huid te maken. Een echografie kan bevestigen dat de knobbel uit vetweefsel bestaat, wat typisch is voor lipomen.
• MRI: In sommige gevallen wordt een MRI-scan uitgevoerd. Dit is vooral nuttig als het lipoom dieper in de weefsels ligt of tegen spieren en zenuwen drukt. Een MRI kan gedetailleerde beelden van de lipoom en omliggende weefsels geven.
• CT-scan: In uitzonderlijke gevallen wordt een CT-scan gebruikt, vooral als er zorgen zijn over mogelijke complicaties of als de lipoom op een moeilijk bereikbare plek zit, zoals diep in de buik.

Volgens cijfers blijkt dat bij ongeveer 10% van de gevallen waarbij patiënten een lipoom hebben, aanvullend beeldvormend onderzoek wordt uitgevoerd, vooral bij lipomen die snel groeien of klachten veroorzaken.

Biopsie
In zeldzame gevallen kan de arts een biopsie uitvoeren. Dit betekent dat een klein stukje weefsel uit de lipoom wordt verwijderd en onder de microscoop wordt onderzocht. Dit gebeurt meestal als er twijfel bestaat over de diagnose, bijvoorbeeld als de lipoom erg groot is, snel groeit of als er pijn en andere symptomen optreden die niet typisch zijn voor een lipoom. Een biopsie helpt om kwaadaardige tumoren, zoals liposarcomen, uit te sluiten.

• Een man van 55 jaar komt bij de specialist met een snelgroeiende, pijnlijke knobbel in zijn rug. Hoewel het lijkt op een lipoom, besluit de arts voor de zekerheid een biopsie uit te voeren om kwaadaardigheid uit te sluiten. De uitslag bevestigt een goedaardig lipoom.

Cijfers over voorkomen en diagnose
Lipomen komen vrij vaak voor in de algemene bevolking. Uit studies blijkt dat ongeveer 1 op de 1000 mensen een lipoom ontwikkelt. Ze komen het meest voor bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar, en mannen en vrouwen worden in gelijke mate getroffen. Hoewel lipomen meestal worden gediagnosticeerd op basis van een lichamelijk onderzoek, is aanvullend onderzoek slechts in een klein percentage van de gevallen nodig.

• Voorkomen: Lipomen worden bij 1% van de mensen in hun leven vastgesteld, vooral bij mensen van middelbare leeftijd.
• Aanvullend onderzoek: Bij ongeveer 10% van de lipomen wordt beeldvormend onderzoek zoals een echografie of MRI uitgevoerd.
• Biopsie: Minder dan 5% van de lipomen vereist een biopsie om zekerheid te krijgen over de diagnose.

Hoewel lipomen meestal onschuldig zijn, is het altijd belangrijk om een arts te raadplegen bij twijfel. Vroege diagnose en onderzoek kunnen helpen om ernstigere aandoeningen uit te sluiten en passende zorg te bieden.

Differentiële diagnose

Er is een zeer kleine kans dat de bult die lijkt op een lipoom eigenlijk een vorm van kanker is die liposarcoom wordt genoemd. Liposarcomen groeien snel, bewegen niet onder de huid en zijn meestal pijnlijk. Een biopsie of een MRI- of CT-scan wordt meestal gedaan als de arts liposarcoom vermoedt.

Wanneer lippoom verwijderen?

Lipomen zijn meestal onschadelijk en in dat geval is verwijdering van de vetbult niet nodig. In de volgende gevallen is verwijdering van de lipoom wel geïndiceerd:

• als de lipoom groot is of snel groeit
• als de lipoom vervelende symptomen veroorzaakt, zoals pijn en ongemak
• als de vetbult interfereert met normale lichaamsfuncties
• als het als cosmetisch storend wordt ervaren
• als de dokter niet kan bevestigen dat het een lipoom is in plaats van een ander type tumor

Behandeling van een lipoom

Een lipoom is in de meeste gevallen onschuldig en hoeft meestal niet behandeld te worden. Sommige mensen ervaren echter hinder als de lipoom op een opvallende plek zit, pijnlijk is, of in omvang blijft groeien. In dergelijke gevallen kan behandeling noodzakelijk zijn. Er zijn verschillende behandelopties beschikbaar, variërend van chirurgische ingrepen tot minder invasieve methoden. Hieronder bespreken we de meest voorkomende behandelingen.

Chirurgisch verwijderen van een lipoom

De meest gebruikelijke en effectieve manier om een lipoom te verwijderen is via een chirurgische ingreep. Hierbij wordt het gezwel volledig weggesneden. Dit gebeurt vaak onder lokale verdoving en kan poliklinisch worden uitgevoerd, wat betekent dat de patiënt dezelfde dag nog naar huis kan. Een groot voordeel van chirurgische verwijdering is dat de lipoom meestal niet terugkomt.

• Een man van 50 jaar komt bij de huisarts met een pijnlijke lipoom op zijn schouder. De arts besluit het gezwel operatief te verwijderen. Na een korte ingreep wordt de vetbult volledig weggesneden en de patiënt kan dezelfde dag weer naar huis.

Bijwerkingen: Bij deze ingreep kunnen wel littekens en blauwe plekkenblauwe plekken ontstaan, maar deze bijwerkingen zijn meestal minimaal.

Steroïde injecties

Steroïde injecties zijn een alternatieve behandelingsoptie waarbij een ontstekingsremmend middel in de lipoom wordt geïnjecteerd. Deze behandeling kan helpen de lipoom te doen krimpen, vooral bij kleinere vetbulten. Het nadeel van deze methode is dat de lipoom niet volledig verdwijnt, en de kans bestaat dat deze weer in omvang toeneemt.

• Voordeel: Minder invasief dan chirurgie.
• Nadeel: De lipoom wordt alleen verkleind en niet helemaal verwijderd.

Liposuctie

Een andere optie voor het verwijderen van een lipoom is liposuctie, waarbij het vetweefsel wordt weggezogen via een naald en een grote spuit. Deze techniek is vooral geschikt voor grotere lipomen of als iemand geen zichtbaar litteken wil.

• Een vrouw van 45 heeft een grote lipoom op haar bovenarm en is bezorgd over een zichtbaar litteken. De arts stelt liposuctie voor als optie, waarbij het vetweefsel wordt weggezogen zonder een groot litteken achter te laten.

Nadeel: Er is een kans dat niet al het vet wordt verwijderd, waardoor het lipoom gedeeltelijk kan terugkeren.

Zelfzorg

Er zijn geen zelfzorgmaatregelen die een lipoom kunnen verminderen of doen verdwijnen. Hoewel sommige mensen denken dat een warmte- of koudebehandeling helpt, is er geen bewijs dat dit een lipoom kan beïnvloeden. Ook veranderingen in dieet of levensstijl hebben geen invloed op de aanwezigheid van een lipoom.

Feit: Het is belangrijk om niet zelf aan een lipoom te prutsen of te proberen deze zelf te verwijderen, omdat dit kan leiden tot infecties en verdere complicaties.

Overwegingen bij de behandeling

De keuze voor een behandeling hangt af van verschillende factoren, zoals de grootte en locatie van het lipoom, de eventuele pijn die het veroorzaakt, en de cosmetische wensen van de patiënt. Overleg met een arts is belangrijk om de beste behandelingsoptie te kiezen. In sommige gevallen wordt er gekozen voor geen behandeling als de lipoom geen klachten veroorzaakt en het risico op complicaties laag is.

Met de juiste behandeling kan een lipoom doorgaans zonder veel problemen worden verwijderd of beheerd.

Prognose

Een lipoom is meestal goedaardig en vormt zelden een ernstige bedreiging voor de gezondheid. De prognose voor mensen met een lipoom is over het algemeen uitstekend, omdat deze vetbulten langzaam groeien en vaak geen pijn of andere klachten veroorzaken. De meeste lipomen vereisen geen behandeling en blijven jarenlang stabiel. Toch kan een lipoom in sommige gevallen groeien of pijnlijk worden, wat kan leiden tot medische interventie. Zelfs na behandeling is de kans op complicaties laag, en recidieven zijn zeldzaam.

• Een vrouw van 40 jaar ontdekt een zachte bult in haar nek die langzaam groeit over een periode van twee jaar. Ze ervaart geen pijn of hinder, maar besluit toch om naar de huisarts te gaan. Na een kort onderzoek wordt vastgesteld dat het om een lipoom gaat. Omdat de bult geen klachten veroorzaakt, stelt de arts voor om geen actie te ondernemen. Een jaar later is het lipoom nog steeds aanwezig, maar niet gegroeid en zonder verdere klachten. De vrouw besluit het zo te laten.

Cijfers en weetjes

• Incidentie: Naar schatting 1 op de 1000 mensen ontwikkelt in zijn leven een lipoom, en ongeveer 2% van de bevolking heeft één of meer lipomen.
• Terugval na behandeling: De kans dat een lipoom terugkomt na chirurgische verwijdering is minder dan 5%. Dit maakt chirurgie een zeer effectieve behandeloptie voor mensen die last hebben van hun lipoom.
• Leeftijd: De meeste lipomen worden gediagnosticeerd bij volwassenen tussen de 40 en 60 jaar, hoewel ze op elke leeftijd kunnen voorkomen.

Weetje
Een lipoom kan in zeldzame gevallen groeien tot een aanzienlijke omvang, soms groter dan 10 cm, en wordt dan wel een "reuzelipoom" genoemd. Ondanks de grote omvang blijft de prognose meestal gunstig, en kan het nog steeds goedaardig zijn.

Complicaties van een lipoom

Hoewel een lipoom in de meeste gevallen onschuldig en goedaardig is, kunnen er complicaties optreden die het dagelijks leven verstoren. Sommige van deze complicaties zijn zeldzaam, maar het is belangrijk om ze te herkennen en te begrijpen. Hieronder een uitgebreide blik op de mogelijke problemen die een lipoom kan veroorzaken, zodat je een beter inzicht krijgt in wat er mis kan gaan.

Druk op omliggende structuren
Een van de meest voorkomende complicaties bij grotere lipomen is de druk die ze kunnen uitoefenen op omliggende structuren zoals zenuwen, spieren of bloedvaten. Vooral in gevoelige gebieden zoals de nek, schouders of rug, kan een lipoom voor flinke overlast zorgen. Een voorbeeld hiervan is wanneer een lipoom tegen een zenuw drukt, wat kan leiden tot pijn, gevoelloosheid of zelfs tintelingen in het getroffen gebied. Dit kan je beweging beperken of zorgen voor constante ongemakken.

• Een vrouw van 45 met een lipoom in de nek ontdekte bijvoorbeeld dat haar pijn toenam bij het draaien van haar hoofd, wat leidde tot spanningen in haar dagelijkse activiteiten zoals autorijden. Een operatie bracht verlichting, maar dergelijke gevallen laten zien hoe zelfs een ogenschijnlijk klein lipoom grote gevolgen kan hebben.

Pijn en gevoeligheid
Een lipoom is meestal pijnloos, maar er zijn uitzonderingen. Wanneer het vetgezwel diep in de weefsels groeit of dicht bij een zenuw of spier zit, kan het pijn veroorzaken. Lipomen die tegen zenuwen drukken, kunnen leiden tot een constante, doffe pijn of scherpe steken. Soms kan de druk ervoor zorgen dat de pijn erger wordt bij bepaalde bewegingen, zoals buigen of tillen.

• Bijvoorbeeld, een man van 50 ontwikkelde een lipoom aan de zijkant van zijn schouder. Naarmate het gezwel groter werd, veroorzaakte het meer pijn tijdens het sporten en tillen van zware voorwerpen. De lipoom werd uiteindelijk chirurgisch verwijderd, en hij kon zijn normale activiteiten hervatten zonder pijn.

Functionele beperkingen en bewegingsproblemen
Bij grotere lipomen kan de omvang van het gezwel leiden tot functionele beperkingen, vooral als het zich dicht bij gewrichten of in bewegende delen van het lichaam bevindt. Een lipoom in de schouder of bovenarm kan bijvoorbeeld het heffen van een arm moeilijk maken. Dit soort belemmeringen komt vaker voor wanneer het vetgezwel niet alleen groot is, maar ook diep in de spieren doordringt.

• Denk aan een vrouw van 38 met een lipoom in haar bovenbeen die moeilijkheden ondervond bij het lopen en traplopen. De druk van het lipoom op haar dijspieren beperkte haar bewegingen, waardoor een operatie noodzakelijk was.

Infectie na verwijdering
Hoewel lipomen meestal goedaardig zijn, kunnen er na chirurgische verwijdering complicaties ontstaan, zoals infecties. Dit gebeurt vooral als de wond niet goed wordt verzorgd. Roodheid, zwelling en pijn rond de operatiewond kunnen tekenen zijn van een infectie. Dit is echter een zeldzame complicatie, en met goede nazorg genezen de meeste wonden zonder problemen.

Een klein percentage van de patiënten ontwikkelt een infectie na de operatie. Hoewel de cijfers verschillen, is minder dan 1% van de mensen die een lipoom laten verwijderen vatbaar voor infecties. Goede wondverzorging en snelle actie kunnen dit risico nog verder verlagen.

Littekens en blauwe plekken
Na chirurgische verwijdering van een lipoom blijft er vaak een litteken achter. Dit is meestal klein en vervaagt met de tijd, maar op zichtbare plekken kan het litteken soms als cosmetisch storend worden ervaren. Daarnaast kunnen er blauwe plekken ontstaan, vooral bij het gebruik van liposuctie, waarbij het vetgezwel wordt weggezogen in plaats van weggesneden. Deze blauwe plekken zijn meestal tijdelijk en verdwijnen binnen enkele weken.

• Een vrouw die een lipoom op haar voorhoofd liet verwijderen, maakte zich zorgen over het litteken dat zichtbaar bleef. Met de juiste littekencrème en verzorging vervaagde het litteken na verloop van tijd, maar het toont aan dat cosmetische complicaties belangrijk kunnen zijn, afhankelijk van de locatie.

Zeldzaam risico op maligniteit
Hoewel zeldzaam, is er altijd een klein risico dat een lipoom kan veranderen in een kwaadaardige tumor, een zogenaamd liposarcoom. Dit gebeurt maar zelden, maar het is belangrijk om alert te blijven. Liposarcomen groeien meestal sneller dan normale lipomen en voelen vaak harder aan. Als een lipoom plotseling in omvang toeneemt of pijn begint te doen, is het verstandig om medische hulp in te schakelen.

In Nederland worden jaarlijks ongeveer 1.500 nieuwe gevallen van liposarcomen gediagnosticeerd. Hoewel dit een klein percentage is van het totale aantal lipomen, laat het zien dat waakzaamheid belangrijk blijft.

Beperkte doorbloeding en huidproblemen
In zeer zeldzame gevallen kan een groot lipoom de bloedsomloop beïnvloeden, vooral als het zich in de buurt van grote bloedvaten bevindt. Dit kan leiden tot gevoelloosheid in de omliggende huid of een slechte wondgenezing. Wanneer het lipoom groot genoeg is om druk uit te oefenen op de bloedvaten, kan dit problemen veroorzaken met de doorbloeding van de omliggende weefsels.

• Een man met een groot lipoom in zijn onderrug merkte dat zijn huid boven het gezwel koud aanvoelde door verminderde doorbloeding. Nadat het lipoom was verwijderd, verbeterde de circulatie en verdwenen zijn klachten.

Preventie

Het is niet mogelijk om lipomen of vetbulten volledig te voorkomen door dieet, lichaamsbeweging of een gezonde levensstijl. Veel mensen vragen zich af of er manieren zijn om hun risico te verlagen, vooral als ze al te maken hebben gehad met deze goedaardige gezwellen. Directe preventie is nog niet wetenschappelijk bewezen, maar bepaalde levensstijlfactoren kunnen bijdragen aan het algemene welzijn en mogelijk het ontstaan van lipomen beperken.

Lichaamsbeweging en bloedsomloop
Regelmatige lichaamsbeweging kan bijdragen aan een betere bloedsomloop, wat een rol kan spelen bij de verdeling van vet in het lichaam. Mensen die actief zijn en hun lichaamsvet goed onder controle houden, merken vaak dat ze minder last hebben van vetophopingen. Een vrouw die na een lange periode van inactiviteit een paar kilo’s aankwam, zag meerdere kleine lipomen verschijnen op haar rug en bovenbenen. Nadat ze haar dagelijkse routine had aangepast door meer te bewegen en gezonder te eten, bleven nieuwe lipomen uit. Dit laat zien dat beweging indirect kan helpen door het lichaam in betere balans te houden.

Gezond gewicht behouden
Lipomen komen vaker voor bij mensen met overgewicht. Het in stand houden van een gezond gewicht door een uitgebalanceerd dieet en regelmatige beweging kan het risico op het ontstaan van nieuwe vetbulten verkleinen. Goede eetgewoonten, zoals het eten van gezonde vetten uit vis, noten en avocado’s, dragen bij aan een gezonde vetstofwisseling in het lichaam. Een man van middelbare leeftijd, die worstelde met overgewicht en vervolgens meerdere lipomen ontdekte, merkte dat na gewichtsverlies en aanpassing van zijn voedingspatroon er geen nieuwe lipomen meer ontstonden.

Vermijden van trauma
Fysieke trauma’s, zoals stoten of kneuzingen, kunnen soms verband houden met het ontstaan van lipomen. Mensen die bijvoorbeeld herhaaldelijk verwondingen oplopen in hetzelfde gebied van het lichaam, lopen mogelijk meer risico op het ontwikkelen van een vetbult. Door voorzichtig om te gaan met situaties die herhaald trauma kunnen veroorzaken, kan dit risico worden beperkt.

Voeding en supplementen
Er zijn geen voedingsmiddelen of supplementen die bewezen effectief zijn bij het voorkomen van lipomen. Dit betekent dat zelfs bij een gezond dieet de kans op het ontstaan van lipomen nog steeds bestaat. Voedingskeuzes kunnen echter wel een rol spelen in het behouden van een gezond gewicht, wat weer een beschermende factor kan zijn.

Zelfzorg en alertheid
Regelmatige controle van je eigen lichaam en het snel opmerken van veranderingen kan helpen bij het tijdig signaleren van lipomen. Het is raadzaam om regelmatig je huid te controleren op nieuwe knobbeltjes of bultjes. Indien nodig kan een arts verdere stappen ondernemen om een lipoom te onderzoeken.

Resumé.
Samenvattend, maatregelen om het risico op lipomen te verkleinen zijn:

• Dagelijkse lichaamsbeweging om de bloedsomloop te verbeteren.
• Behoud van een gezond gewicht door een evenwichtig dieet en actieve levensstijl.
• Voorkomen van herhaald fysiek trauma.
• Regelmatige zelfcontrole om veranderingen in het lichaam vroegtijdig op te merken.

Door actief bezig te zijn met een gezonde levensstijl, blijven je lichaam en vetstofwisseling in balans. Dit zorgt ervoor dat het risico op lipomen mogelijk beperkt blijft, terwijl je je algehele gezondheid en welzijn verbetert.

Lees verder

• Vetbult verwijderen: hoe wordt een lipoom weggehaald?
• Vetbult: oorzaak en verwijderen lipoom rug, schouder en hals
• Bult achter oor, in hals of knobbeltje in nek, lies of oksel
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling