Lipoom: vetbultje in romp, nek, schouders, oksels of armen

Een lipoom is een vetknobbel of vetbultje die meestal net onder de huid wordt aangetroffen. Een lipoom staat daarom ook bekend als 'vetbult'. Een lipoom kan enkele millimeters tot soms wel meer dan 10 centimeter groot worden. Lipomen kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen, maar worden meestal aangetroffen op de romp, nek, schouders, oksels, armen en dijen. Mensen van elke leeftijd kunnen een lipoom ontwikkelen, maar kinderen ontwikkelen ze zelden. Een lipoom hoeft veelal niet te worden behandeld. De meeste lipomen zijn goedaardig en behoeven geen behandeling. Als een lipoom wordt verwijderd, dan gebeurt dat vaak operatief (uitsnijding of resectie), of door liposuctie, wat minder littekens veroorzaakt. Een lipoom wordt alleen verwijderd als het vetgezwel zo groot en lelijk is dat het je in de weg zit of cosmetisch erg storend is. Ook wordt een lipoom verwijderd als het een orgaan in de weg zit of deze belemmert in zijn taak. De prognose voor een lipoom is uitstekend.

• Wat is een lipoom?
• Hoe vaak komt een vetbultje voor?
• Heeft een lipoom met kanker te maken?
• Oorzaak van een lipoom
• Fysiek trauma
• Genetische aandoeningen
• Risicofactoren
• Symptomen van een lipoom
• Verschijnselen
• Spieren en zenuwen
• Voorkeursplekken
• Soorten of typen lipomen
• Wie hebben er last van?
• Wanneer huisarts raadplegen?
• Onderzoek en diagnose
• Wanneer lippoom verwijderen?
• Behandeling van een lipoom
• Chirurgisch verwijderen
• Steroïde injecties
• Liposuctie
• Zelfzorg
• Prognose
• Preventie

Wat is een lipoom?

Een lipoom is een goedaardig klein, pijnloos en beweegbaar onderhuids vetgezwel, een bult tussen huid en spierlaag. Het gaat hierbij om een zachte vetknobbel, een verzameling van vetcellen die samenklonteren. Lipomen zijn vaak omgeven door een fibreus kapsel Lipomen kunnen bijna overal op het lichaam voorkomen, maar voorkeursplekken zijn de romp, schouders, nek en oksels. Lipomen vormen zich zelden in spieren en inwendige organen. Een lipoom kan worden omschreven als een rubberachtige bobbel die je kunt bewegen. Lipomen groeien over het algemeen langzaam, meestal gedurende een periode van vele maanden of jaren. Ze zijn meestal klein (meestal minder dan 2 centimeter), maar een enkele keer kunnen ze uitgroeien tot een kloeke bobbel van wel 10 cm in omvang.

Hoe vaak komt een vetbultje voor?

Lipomen komen redelijk vaak voor, ongeveer bij 1 op de 1.000 mensen. Mensen met een lipoom hebben meestal slechts 1 vetbult, maar ongeveer 20% van de getroffenen kunnen er meerdere hebben.

Heeft een lipoom met kanker te maken?

Een lipoom of vetbult is bijna altijd goedaardig, wat betekent dat het geen kanker is en zich niet zal ontaarden in kanker. Er is een zeer zeldzame vorm van kanker bekend als liposarcoom die voorkomt in vetweefsel en die eruitziet als een diepe lipoom. Een lipoom die snel groeit of pijnlijk is, moet derhalve worden gecontroleerd door een arts en mogelijk is een biopsie nodig, waarbij weefsel wordt weggenomen voor onderzoek onder de microscoop. Hierdoor kan uitgezocht worden of het kwaadaardig is.

Oorzaak van een lipoom

De oorzaken van een lipoom zijn anno 2023 onbekend.

Fysiek trauma

Het is mogelijk dat ze worden veroorzaakt door een fysiek trauma, waarbij de overdracht van energie letsel in het lichaam veroorzaakt. Het is echter onduidelijk of het trauma de vorming van een lipoom veroorzaakt, of dat de lipoom wordt ontdekt als gevolg van medische aandacht voor dat deel van het lichaam.

Genetische aandoeningen

In sommige gevallen zorgen genetische aandoeningen zoals het Gardner syndroom (familial colorectal polyposis) en familiaire multipele lipomatosis ervoor dat je meerdere lipomen hebt. Een andere zeldzame aandoening, de ziekte van Madelung, waarbij er vetafzettingen in onder meer de nek en schouders optreedt, komt vooral voor bij mannen die veel alcohol drinken.

Risicofactoren

Risicofactoren verhogen de kans op een aandoening. Er zijn een aantal factoren die het risico op het ontwikkelen van een lipoom of vetbult vergroten. De kans op een vetgezwel komt het meeste voor bij mensen van middelbare leeftijd. Daarnaast komen lipomen in sommige families vaker voor, wat wijst op een genetische factor.

Andere risicofactoren voor het ontwikkelen van een lipoom zijn:

• overgewicht/obesitas
• hoog cholesterolgehalte
• diabetes
• leverziekte
• glucose-intolerantie

Symptomen van een lipoom

Verschijnselen

Een lipoom kenmerkt zich door de volgende symptomen:

• een onderhuidse knobbel
• een lipoom voelt zacht aan
• de vetbult kun je gemakkelijk heen en werd bewegen
• de bobbel is kleurloos
• langzame groei
• soms pijn

Spieren en zenuwen

Een lipoom is alleen pijnlijk als het op nabijgelegen zenuwen drukt of als het vetgezwel veel bloedvaten bevat. Sporadisch kunnen de lipomen door de spieren groeien.

Voorkeursplekken

Lipomen bevinden zich meestal in de nek, rug en schouders (zogeheten voorkeurslocaties), maar ze kunnen ook voorkomen op de buik, dijen en armen.

Soorten of typen lipomen

Onder meer de volgende soorten of typen lipomen kunnen worden onderscheiden:

Wie hebben er last van?

Lipomen komen zeer vaak voor. Een vetgezwel kan voorkomen bij mensen van elke leeftijd en bij mannen en vrouwen; ze komen echter het meest voor bij vrouwen van boven de 40 jaar. Ze komen lang niet zo vaak voor bij mannen.

Wanneer huisarts raadplegen?

Maak een afspraak met je huisarts als je veranderingen in een lipoom opmerkt of als er meer knobbels of onderhuidse gezwellen verschijnen. Deze veranderingen kunnen betrekking hebben op de lipoom:

• de lipoom wordt groter of neemt plotseling in omvang toe
• de lipoom doet pijn
• de huid wordt rood of warm
• het gezwel verandert in een harde of onbeweeglijke bult
• er treden zichtbare veranderingen op in de bovenliggende huid

Onderzoek en diagnose

Om een ​​lipoom te diagnosticeren, zal de arts lichamelijk onderzoek doen, mogelijk een stukje weefsel verwijderen voor onderzoek onder de microscoop en een enkele keer kan beeldvormend onderzoek nodig zijn, zoals een MRI-scan of CT-scan, als de lipoom groot is, ongewone kenmerken heeft of tegen zenuwen lijkt aan te drukken.

Differentiële diagnose
Er is een zeer kleine kans dat de bult die lijkt op een lipoom eigenlijk een vorm van kanker is die liposarcoom wordt genoemd. Liposarcomen groeien snel, bewegen niet onder de huid en zijn meestal pijnlijk. Een biopsie of een MRI- of CT-scan wordt meestal gedaan als de arts liposarcoom vermoedt.

Wanneer lippoom verwijderen?

Lipomen zijn meestal onschadelijk en in dat geval is verwijdering van de vetbult niet nodig. In de volgende gevallen is verwijdering van de lipoom wel geïndiceerd:

• als de lipoom groot is of snel groeit
• als de lipoom vervelende symptomen veroorzaakt, zoals pijn en ongemak
• als de vetbult interfereert met normale lichaamsfuncties
• als het als cosmetisch storend wordt ervaren
• als de dokter niet kan bevestigen dat het een lipoom is in plaats van een ander type tumor

Behandeling van een lipoom

Een lipoom hoeft normaal gesproken niet behandeld te worden. Als een lipoom echter op een plek zit waar het je hindert en als een lipoom pijn doet is of aan het groeien is, kan het gezwel worden verwijderd. Er zijn meerdere manieren waarop een lipoom kan worden verwijderd.

Chirurgisch verwijderen

De meeste lipomen worden operatief verwijderd door ze weg te snijden. Terugkeer van de vetbult na verwijdering is zeldzaam. Mogelijke bijwerkingen van deze ingreep zijn littekens en blauwe plekken.

Steroïde injecties

Steroïde injecties kunnen ingebracht worden in het getroffen gebied. Deze behandeling kan de lipoom doen krimpen, maar verwijdert deze niet volledig. Dat is een nadeel ten opzichte van een operatieve ingreep waarbij het gezwel wordt weggesneden.

Liposuctie

Via liposuctie wordt de vetbult verwijderd via een naald en een grote spuit door het weg te zuigen.

Zelfzorg

Een lipoom kan niet worden verminderd of verwijderd door zelfzorgmaatregelen. Het toepassen van een warmte- of een koudebehandeling doet een lipoom niet verdwijnen.

Prognose

Lipomen zijn goedaardige tumoren. Dit betekent dat er geen kans is dat een bestaande lipoom zich zal verspreiden naar andere delen van het lichaam. De vooruitzichten zijn buitengewoon positief. Een vetbult vergroot het risico op andere ziekten niet, en als je een lipoom laat verwijderen om cosmetische redenen, dan is de kans op recidief zeer klein. Een ingreep laat vaak geringe littekens achter die in de loop van de tijd vervagen.

Preventie

Preventie van lipomen of vetbulten door middel van een dieet, lichaamsbeweging of (gezonde) levensstijl is niet mogelijk. Mogelijk dat lichaamsbeweging het risico op vorming van vetbulten kan verminderen door de bloedsomloop te vergroten wat vetafzettingen tegengaat, omdat lipomen meer lijken voor te komen bij vrouwen met (fors) overgewicht.

Lees verder

• Vetbult verwijderen: hoe wordt een lipoom weggehaald?
• Vetbult: oorzaak en verwijderen lipoom rug, schouder en hals
• Bult achter oor, in hals of knobbeltje in nek, lies of oksel
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling