Moedervlekken: symptomen, behandelen en verwijderen

Moedervlekken verwijderen kan op verschillende manieren. Moedervlekken verwijderen door laseren is één van de manieren, maar er zijn ook andere manieren om moedervlekken te verwijderen. Een moedervlek kan de huisarts zelf verwijderen, maar een moedervlek kan ook verwijderd worden bij een gespecialiseerde huidarts of dermatoloog. Een moedervlek verwijderen vindt vaak plaats onder lokale verdoving en is normaliter niet pijnlijk. De kosten van het laten verwijderen van een moedervlek verschillen sterk per behandeling. Moedervlekken zijn vaak bruingekleurde goedaardige opeenhopingen van pigmentvormende cellen in de huid. Een moedervlek geeft bijna nooit problemen. Moedervlekken kunnen soms ontaarden in melanoom, een zeer agressieve vorm van huidkanker. Risicofactoren zijn: het groter worden van de moedervlek, het geheel of gedeeltelijk van kleur veranderen van de moedervlek, jeuken en/of pijn en bloeden en vorming van korstjes op de moedervlek.

• Wat zijn moedervlekken?
• Symptomen van moedervlekken
• Hoe zien ze eruit?
• Moedervlekken kunnen veranderen
• Andere veranderingen
• Aangeboren en verworven moedervlekken
• Erfelijk
• Maligne melanoom
• Kwaadaardige moedervlek
• Atypische moedervlekken
• Moedervlekken behandelen
• Verschillende methoden
• Kosten
• Litteken?
• Is het pijnlijk?
• Moedervlekken verwijderen en weghalen
• Moedervlek wegsnijden
• Stikstof en afschaven (dermabrasie)
• Laseren
• Moedervlek zelf verwijderen?
• Kan een moedervlek na de behandeling terugkomen?
• Prognose
• De stabiele sterren op je huid
• De veranderlijke types
• De zeldzame risico’s: Let op de signalen
• Een leven lang genieten van je vlekjes
• Complicaties
• Verandering in vorm of kleur: De rode vlaggen
• Jeuk, pijn of bloeding: Als je moedervlek begint te praten
• Verhoogde blootstelling aan de zon: Het risico op problemen
• Trauma aan de moedervlek: Oeps, ik stootte hem open!
• Familiaire geschiedenis: De erfelijke factor
• Moedervlekken voorkomen

Wat zijn moedervlekken?

De medische benaming van moedervlekken is naevi naevocellulares. Moedervlekken zijn kleine verhevenheden of vlekjes op de huid die meestal bruin van kleur zijn. Ze ontstaan door een opeenhoping van pigmentcellen, zogeheten melanocyten, die het pigment (kleurstof) in de huid produceren. Vrijwel iedereen heeft één of meerdere moedervlekken, vaak al vanaf de geboorte maar ze kunnen ook later ontstaan. Moedervlekken kunnen overal op het lichaam voorkomen: armen, benen, rug, gezicht, enz.

Symptomen van moedervlekken

Hoe zien ze eruit?

Moedervlekken komen in allerlei vormen en maten voor. Ze zijn meestal bruin, maar kunnen ook zwart of huidkleurig zijn. Ze kunnen vlak op de huid liggen of juist wat verheven zijn, glad of ruw aanvoelen. Sommige moedervlekken hebben zelfs haargroei, wat volkomen normaal is. Over het algemeen zijn moedervlekken rond of ovaal met een gladde, duidelijke rand. Wat ze kenmerkt, is de regelmatige vorm en pigmentatie – ze zijn meestal mooi symmetrisch en egaal van kleur.

Moedervlekken kunnen veranderen

Moedervlekken zijn niet altijd stabiel; ze kunnen veranderen in zowel aantal als uiterlijk na verloop van tijd. Sommige moedervlekken verdwijnen ongemerkt, terwijl andere kunnen opduiken of van kleur of vorm veranderen door hormonale schommelingen. Tijdens de zwangerschap kunnen moedervlekken bijvoorbeeld donkerder worden. Ook in de puberteit, wanneer het lichaam meer hormonen aanmaakt, kunnen nieuwe moedervlekken ontstaan.

Meestal ontstaan moedervlekken tussen het derde en twintigste levensjaar, waarna ze na je veertigste vaak langzaam beginnen af te nemen in aantal en zichtbaarheid. Dit natuurlijke proces betekent dat je vlekken van je jeugd soms spontaan verdwijnen, terwijl andere zich settelen als vaste bewoners van je huid.

Andere veranderingen

Soms kunnen moedervlekken veranderen onder invloed van zonblootstelling, waardoor ze donkerder worden. Het is daarom belangrijk om ze goed te beschermen met zonnebrandcrème. Ook kunnen moedervlekken soms reageren op gewichtstoename of -verlies, waardoor hun vorm iets verandert. Dit soort aanpassingen zijn meestal volkomen normaal, maar het blijft belangrijk om je moedervlekken goed in de gaten te houden voor drastische of onregelmatige veranderingen.

Conclusie? Moedervlekken zijn als kleine kunstwerkjes die je lichaam met de jaren schildert. Ze komen, gaan of veranderen, en dat is meestal volkomen normaal.

Aangeboren en verworven moedervlekken

Sommige moedervlekken zijn reeds bij de geboorte zichtbaar aanwezig. Deze worden aangeboren of congenitale moedervlekken genoemd. Ze komen slechts bij 1% van de pasgeborenen voor. De meeste moedervlekken ontstaan tussen het derde en twintigste levensjaar. De zogeheten verworven moedervlekken. Verworven moedervlekken ontstaan door genetische predispositie en blootstelling aan uv-straling. Mensen met een lichte huidskleur hebben vaak meer moedervlekken dan mensen met een donkerdere huid.

Erfelijk

De meeste moedervlekken hebben een genetische oorzaak en zijn erfelijk. Dit is vaak het geval bij mensen die veel moedervlekken hebben. Blootstelling aan zonlicht is ook van invloed op de vorming van moedervlekken.

Maligne melanoom

Kwaadaardige moedervlek

De meeste moedervlekken zijn onschuldig, maar in een paar zeldzame gevallen kunnen ze zich ontwikkelen tot kwaadaardige melanoom, een agressieve vorm van huidkanker die al in een vroeg stadium kan uitzaaien.

Maligne melanoom is de meest ernstige vorm van huidkanker. De oorzaak van melanoom is complex en wordt meestal verklaard door een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren, vooral blootstelling aan zonlicht. Er zijn echter veel melanomen die niet worden veroorzaakt door overmatig zonnen en kunnen optreden op delen van het lichaam die niet zijn blootgesteld aan veel zon.

Atypische moedervlekken

Maligne melanoom kan overal op het lichaam verschijnen. Het kan gaan om een donkere, snel groeiende plek zijn op voorheen normale huid, of om een reeds bestaande moedervlek die ontaard in een melanoom. Aangeboren moedervlekken > 3 cm hebben een verhoogd risico op maligne ontaarding. Verworven atypische moedervlekken kunnen soms maligne ontaarden, vooral als ze voldoen aan ten minste drie van de volgende kenmerken:

• ≥ 5 mm doorsnede;
• vage begrenzing met de omliggende huid;
• onregelmatige (of grillige) vorm;
• onregelmatige pigmentatie; en
• omringend erytheem (roodheid).

Groter worden, geheel of gedeeltelijk van kleur veranderen (naast bruin en zwart kunnen de kleuren blauw, grijs, wit, rood, paars of een combinatie van verschillende kleuren voorkomen), jeuk, pijn, spontaan bloeden en de vorming van korstjes zijn algemene risicofactoren. Het merendeel van de melanomen ontstaat uit voorheen normale huid en niet uit een moedervlek. Tegenwoordig ontwikkelt ongeveer 1 op de 75 personen een melanoom tijdens zijn leven.

Regelmatige controle
Controleer regelmatig moedervlekken op eventuele veranderingen. Een verandering kan optreden in een aantal weken of maanden. Indien één van bovengenoemde veranderingen wordt waargenomen, dan is het belangrijk de huisarts of dermatoloog te raadplegen. Een snelle beoordeling is van groot belang, gezien de agressieve aard van een melanoom. Uitzaaiingen moeten voorkomen worden, want deze vormen een groot gevaar voor de gezondheid, vaak met dodelijke afloop.

Moedervlekken behandelen

Een goedaardige moedervlek is een normaal verschijnsel en behoeft derhalve niet behandeld te worden. Mensen kunnen vanwege cosmetische bezwaren, bijvoorbeeld als er een of meerdere moedervlekken in het gezicht aanwezig zijn of op een andere zichtbare plek, of vanwege zorgen over mogelijke kwaadaardigheid van de moedervlek door verdachte verschijnselen of als gevolg van irritatie vanwege kleding die lang de plek schuurt, bij de huisarts op het spreekuur komen.

Verschillende methoden

Een moedervlek kan weggebrand (electrocoagulatie), weggelaserd (laserbehandeling), afgeschaafd (dermabrasie) of weggesneden (excisie) worden. Bij een laserbehandeling kunnen alleen vlekken van een geringe omvang behandeld worden en geen dikke moedervlekken. Er wordt onderscheid gemaakt in verheven (bolle) en vlakke moedervlekken. Vlakke moedervlekken kunnen met een laserbehandeling worden behandeld. Verheven moedervlekken kunnen daarentegen alleen chirurgisch worden verwijderd. Bij verdenking van kwaadaardigheid wordt van een laserbehandeling afgezien en zal de moedervlek worden weggesneden en microscopisch worden onderzocht.

Kosten

Het verwijderen van moedervlekken wordt meestal niet vergoed vanuit de verzekering, wanneer het onder de cosmetische chirurgie valt. De kosten van het laten verwijderen van een moedervlek verschillen sterk per behandeling. Het weglaseren van een aantal moedervlekken kost al gauw €500,-.

Litteken?

Hoe de wond eruit komt te zien valt niet te voorspellen. De wond kan heel mooi genezen, waarbij het litteken nauwelijks opvalt. Soms wordt het litteken echter dik en blijft het duidelijk zichtbaar. Mensen met een donkere huid hebben meer kans dat het litteken beter zichtbaar blijft.

Is het pijnlijk?

De ingreep vindt plaats onder lokale verdoving. Daarom zal je van de ingreep zelf geen last ondervinden. Kleine ingrepen in de huid zoals het verwijderen van een moedervlek geven meestal weinig of geen pijn. Soms kan het wondje na de behandeling wat branden of kunnen de hechtingen trekken. Je kunt dan een pijnstiller nemen.

Moedervlekken verwijderen en weghalen

Moedervlek wegsnijden

Met deze methode worden moedervlekken behandeld met een lokaal verdovingsmiddel. De moedervlek wordt samen met een klein deel van de omliggende huid weggesneden met een scalpel of chirurgisch mesje. Daarna wordt de wond gehecht, waardoor er een klein litteken achterblijft dat na verloop van tijd vervaagt.

Stikstof en afschaven (dermabrasie)

Sommige moedervlekken kunnen worden afgeschaafd. Het gebied wordt van tevoren plaatselijk verdoofd en meestal blijft slechts een klein schaafwondje achter. Vooral opstaande moedervlekken (die bovenop de huid liggen), komen voor deze behandeling in aanmerking. Verheven moedervlekken worden vaak eerst bevroren en dan laagje voor laagje weggeschaafd. De moedervlek wordt dan met vloeibare stikstof behandeld en keihard gemaakt en vervolgens met een soort scheermesje weggeschraapt.

Laseren

Kleinere, goedaardige moedervlekken die niet uitsteken boven het oppervlak van de huid, kunnen ook worden verwijderd met een laserbehandeling. Deze methode vergt meestal twee of drie behandelingen om de moedervlek volledig te verwijderen. Hoewel excisie (wegsnijden) de meest voorkomende en aanbevolen methode is om een moedervlek te verwijderen, kan behandeling met een laser nuttig zijn voor moeilijk bereikbare gebieden, zoals op het gezicht of oren, en hiermee kunnen meerdere moedervlekken tegelijk verwijderd worden.

Moedervlek zelf verwijderen?

Er zijn veel websites die advies geven om zelf moedervlekken te verwijderen. Het wordt echter altijd aanbevolen om een arts te raadplegen om te bepalen of een moedervlek goedaardig is en om je te laten adviseren wat de beste behandeling is. Een arts kan ervoor zorgen dat een moedervlek op de juiste manier wordt verwijderd, met weinig complicaties en kans op littekens.

Kan een moedervlek na de behandeling terugkomen?

In sommige gevallen kan een moedervlek na de behandeling terugkeren. Er is een kleine kans dat een aantal cellen zijn achtergebleven en dan begint de moedervlek weer te groeien. Hoewel dit meestal niet het geval is, is geen enkele behandeling altijd 100% effectief.

Prognose

Moedervlekken – bijna iedereen heeft ze, die kleine stipjes, vlekjes of zelfs grotere plekken die je huid net dat beetje extra karakter geven. De meeste moedervlekken zijn volkomen onschuldig en veranderen nauwelijks gedurende je leven. Het is alsof je huid bij geboorte een uniek patroon krijgt dat met je meegroeit. Maar wat kunnen we zeggen over de prognose van die vlekjes?

De stabiele sterren op je huid

De meeste moedervlekken blijven rustig op hun plek, zonder noemenswaardige veranderingen. Ze kunnen ietsje donkerder worden als je ouder wordt, of door blootstelling aan de zon, maar verder zijn ze stabiel. Ze gaan met je mee, van kindertijd tot volwassenheid, zonder dat je er veel omkijken naar hebt. Moedervlekken zijn als die stille sterren in je persoonlijke universum, altijd daar, altijd zichzelf.

De veranderlijke types

Soms kunnen moedervlekken wel iets veranderen. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren door hormonale schommelingen, zoals tijdens de puberteit of zwangerschap. Je kunt merken dat ze iets groter worden of van kleur veranderen. Zolang deze veranderingen subtiel en geleidelijk zijn, is er meestal niets aan de hand. Houd ze gewoon goed in de gaten, want je huid vertelt altijd een verhaal.

De zeldzame risico’s: Let op de signalen

Hoewel de meeste moedervlekken onschuldig zijn, is het altijd slim om een oogje in het zeil te houden. Als je merkt dat een moedervlek sneller begint te groeien, van vorm verandert of een andere kleur krijgt (vooral als deze donker, rood of onregelmatig wordt), dan is het tijd om een dermatoloog te bezoeken. Een moedervlek kan in zeldzame gevallen veranderen in een melanoom, een vorm van huidkanker. Maar geen paniek – vroegtijdige detectie maakt het goed behandelbaar. Dus houd de ABCDE-regel in gedachten: Asymmetrie, Border (rand), Color (kleur), Diameter, Evolutie (verandering).

Een leven lang genieten van je vlekjes

Voor de meeste mensen zijn moedervlekken gewoon een vaste factor op je huid. Ze veranderen niet veel, veroorzaken geen problemen, en blijven gewoon een deel van wie je bent. Zorg goed voor je huid, gebruik zonnebrand, en geniet van die vlekjes – of je er nu eentje hebt of honderd!

Complicaties

Moedervlekken zijn vaak onschuldige metgezellen op je huid, maar heel soms kan er iets gebeuren waardoor ze toch wat extra aandacht vragen. Geen reden tot paniek, maar het is altijd goed om te weten wanneer die schattige stipjes meer kunnen worden dan een schoonheidsteken. Laten we eens kijken naar de mogelijke complicaties van moedervlekken en waar je op moet letten!

Verandering in vorm of kleur: De rode vlaggen

Meestal blijven moedervlekken gewoon zoals ze zijn, maar als je merkt dat er ineens iets verandert, zoals de vorm, kleur of grootte, kan dat een rode vlag zijn. Een vlek die asymmetrisch wordt, gekartelde randen krijgt, van kleur verandert (vooral naar donker of rood), of snel groeit, kan een teken zijn dat je moet checken of er meer aan de hand is. In zeldzame gevallen kan een veranderende moedervlek het begin van een melanoom zijn, een type huidkanker. Gelukkig is het met vroeg ingrijpen goed te behandelen.

Jeuk, pijn of bloeding: Als je moedervlek begint te praten

Moedervlekken zijn meestal vrij stil en ongemerkt, maar als ze ineens beginnen te jeuken, pijnlijk worden of zelfs bloeden, dan wil je er wat extra aandacht aan besteden. Dit soort signalen kunnen wijzen op irritatie of een onderliggende verandering. Een bezoekje aan de dermatoloog is dan een goed idee om zeker te weten dat alles in orde is.

Verhoogde blootstelling aan de zon: Het risico op problemen

Als je veel tijd in de zon doorbrengt zonder bescherming, kunnen moedervlekken wat gevoeliger worden. Zonnebrand kan moedervlekken irriteren of ze donkerder maken. En we weten allemaal dat te veel blootstelling aan UV-straling het risico op huidkanker vergroot. Dus, zonnebrandcrème is je beste vriend – niet alleen om je huid te beschermen, maar ook om je moedervlekken veilig te houden.

Trauma aan de moedervlek: Oeps, ik stootte hem open!

Een moedervlek kan per ongeluk beschadigd raken, bijvoorbeeld als je hem openkrabt, stoot of scheert. Als een moedervlek beschadigd is en daarna niet goed geneest, kan dat leiden tot infectie of ontsteking. Let op of er roodheid, pijn of zwelling ontstaat en raadpleeg een arts als het blijft aanhouden.

Familiaire geschiedenis: De erfelijke factor

Als huidkanker in je familie voorkomt, loop je mogelijk een hoger risico. Dit betekent dat je extra alert moet zijn op veranderingen in je moedervlekken. Regelmatige zelfcontroles en soms zelfs een jaarlijkse check-up bij een dermatoloog kunnen helpen om complicaties te voorkomen. Jij kent je huid het beste!

Moedervlekken voorkomen

Na een behandeling waarbij ene moedervlek is verwijderd, kan je weer gewoon in de zon komen en je normale leven leiden. Het is echter wel belangrijk om je goed tegen de zon te beschermen, bijvoorbeeld met een hoed met een brede rand, beschermende kleding, zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor) om te voorkomen dat er nieuwe moedervlekken worden gevormd en om te voorkomen dat verwijderde moedervlekken terugkeren. Regelmatige huidcontrole wordt ook aangeraden om onregelmatige moedervlekken te herkennen en eventuele veranderingen in bestaande moedervlekken op te merken.

Lees verder

• Halo moedervlek (halo naevus): symptomen en behandeling
• Geboortevlekken: symptomen, oorzaak en behandeling
• Blauwe moedervlek (blue nevus): oorzaken en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Kwaadaardige moedervlek herkennen, wat zijn de kenmerken?