Moedervlekken: symptomen, behandelen en verwijderen

Moedervlekken verwijderen kan op verschillende manieren. Moedervlekken verwijderen door laseren is één van de manieren, maar er zijn ook andere manieren om moedervlekken te verwijderen. Een moedervlek kan de huisarts zelf verwijderen, maar een moedervlek kan ook verwijderd worden bij een gespecialiseerde huidarts of dermatoloog. Een moedervlek verwijderen vindt vaak plaats onder lokale verdoving en is normaliter niet pijnlijk. De kosten van het laten verwijderen van een moedervlek verschillen sterk per behandeling. Moedervlekken zijn vaak bruingekleurde goedaardige opeenhopingen van pigmentvormende cellen in de huid. Een moedervlek geeft bijna nooit problemen. Moedervlekken kunnen soms ontaarden in melanoom, een zeer agressieve vorm van huidkanker. Risicofactoren zijn: het groter worden van de moedervlek, het geheel of gedeeltelijk van kleur veranderen van de moedervlek, jeuken en/of pijn en bloeden en vorming van korstjes op de moedervlek.

• Wat zijn moedervlekken?
• Symptomen moedervlekken
• Aangeboren en verworven moedervlekken
• Maligne melanoom
• Moedervlekken behandelen
• Verschillende methoden
• Kosten
• Litteken?
• Is het pijnlijk?
• Moedervlekken verwijderen en weghalen
• Moedervlek wegsnijden
• Stikstof en afschaven (dermabrasie)
• Laseren
• Moedervlek zelf verwijderen?
• Kan een moedervlek na de behandeling terugkomen?
• Moedervlekken voorkomen

Wat zijn moedervlekken?

De medische benaming van moedervlekken is naevi naevocellulares. Moedervlekken zijn kleine verhevenheden of vlekjes op de huid die meestal bruin van kleur zijn. Ze ontstaan door een opeenhoping van pigmentcellen, zogeheten melanocyten, die het pigment (kleurstof) in de huid produceren. Vrijwel iedereen heeft één of meerdere moedervlekken, vaak al vanaf de geboorte maar ze kunnen ook later ontstaan. Moedervlekken kunnen overal op het lichaam voorkomen: armen, benen, rug, gezicht, enz.

Symptomen moedervlekken

Moedervlekken zijn meestal bruin van kleur, hoewel sommige zwart of huidkleurig kunnen zijn. Ze kunnen vlak of verheven, glad of ruw zijn. Sommige vertonen haargroei. Moedervlekken zijn meestal rond of ovaal, met een gladde rand. Kenmerkend aan moedervlekken is dat de vorm en pigmentatie regelmatig zijn.

Moedervlekken kunnen veranderen
Moedervlekken kunnen mettertijd veranderen in aantal en qua uiterlijk. Sommige moedervlekken verdwijnen na verloop van tijd, vaak zonder dat de persoon zich dat realiseert. Moedervlekken kunnen ook reageren op hormonale veranderingen, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap wanneer ze iets donkerder kunnen worden. Ook tijdens de puberteit maakt het lichaam meer hormonen en kunnen er dientengevolge nieuwe moedervlekken ontstaan. De meeste moedervlekken ontstaan tussen het derde en twintigste levensjaar en na het veertigste levensjaar neemt het aantal moedervlekken vaak geleidelijk weer af.

Aangeboren en verworven moedervlekken

Sommige moedervlekken zijn reeds bij de geboorte zichtbaar aanwezig. Deze worden aangeboren of congenitale moedervlekken genoemd. Ze komen slechts bij 1% van de pasgeborenen voor. De meeste moedervlekken ontstaan tussen het derde en twintigste levensjaar. De zogeheten verworven moedervlekken. Verworven moedervlekken ontstaan door genetische predispositie en blootstelling aan uv-straling. Mensen met een lichte huidskleur hebben vaak meer moedervlekken dan mensen met een donkerdere huid.

Erfelijk
De meeste moedervlekken hebben een genetische oorzaak en zijn erfelijk. Dit is vaak het geval bij mensen die veel moedervlekken hebben. Blootstelling aan zonlicht is ook van invloed op de vorming van moedervlekken.

Maligne melanoom

De meeste moedervlekken zijn onschuldig, maar in een paar zeldzame gevallen kunnen ze zich ontwikkelen tot kwaadaardige melanoom, een agressieve vorm van huidkanker die al in een vroeg stadium kan uitzaaien.

Maligne melanoom is de meest ernstige vorm van huidkanker. De oorzaak van melanoom is complex en wordt meestal verklaard door een combinatie van genetische factoren en omgevingsfactoren, vooral blootstelling aan zonlicht. Er zijn echter veel melanomen die niet worden veroorzaakt door overmatig zonnen en kunnen optreden op delen van het lichaam die niet zijn blootgesteld aan veel zon.

Atypische moedervlekken
Maligne melanoom kan overal op het lichaam verschijnen. Het kan gaan om een donkere, snel groeiende plek zijn op voorheen normale huid, of om een reeds bestaande moedervlek die ontaard in een melanoom. Aangeboren moedervlekken > 3 cm hebben een verhoogd risico op maligne ontaarding. Verworven atypische moedervlekken kunnen soms maligne ontaarden, vooral als ze voldoen aan ten minste drie van de volgende kenmerken:

• ≥ 5 mm doorsnede;
• vage begrenzing met de omliggende huid;
• onregelmatige (of grillige) vorm;
• onregelmatige pigmentatie; en
• omringend erytheem (roodheid).

Groter worden, geheel of gedeeltelijk van kleur veranderen (naast bruin en zwart kunnen de kleuren blauw, grijs, wit, rood, paars of een combinatie van verschillende kleuren voorkomen), jeuk, pijn, spontaan bloeden en de vorming van korstjes zijn algemene risicofactoren. Het merendeel van de melanomen ontstaat uit voorheen normale huid en niet uit een moedervlek. Tegenwoordig ontwikkelt ongeveer 1 op de 75 personen een melanoom tijdens zijn leven.

Regelmatige controle
Controleer regelmatig moedervlekken op eventuele veranderingen. Een verandering kan optreden in een aantal weken of maanden. Indien één van bovengenoemde veranderingen wordt waargenomen, dan is het belangrijk de huisarts of dermatoloog te raadplegen. Een snelle beoordeling is van groot belang, gezien de agressieve aard van een melanoom. Uitzaaiingen moeten voorkomen worden, want deze vormen een groot gevaar voor de gezondheid, vaak met dodelijke afloop.

Moedervlekken behandelen

Een goedaardige moedervlek is een normaal verschijnsel en behoeft derhalve niet behandeld te worden. Mensen kunnen vanwege cosmetische bezwaren, bijvoorbeeld als er een of meerdere moedervlekken in het gezicht aanwezig zijn of op een andere zichtbare plek, of vanwege zorgen over mogelijke kwaadaardigheid van de moedervlek door verdachte verschijnselen of als gevolg van irritatie vanwege kleding die lang de plek schuurt, bij de huisarts op het spreekuur komen.

Verschillende methoden

Een moedervlek kan weggebrand (electrocoagulatie), weggelaserd (laserbehandeling), afgeschaafd (dermabrasie) of weggesneden (excisie) worden. Bij een laserbehandeling kunnen alleen vlekken van een geringe omvang behandeld worden en geen dikke moedervlekken. Er wordt onderscheid gemaakt in verheven (bolle) en vlakke moedervlekken. Vlakke moedervlekken kunnen met een laserbehandeling worden behandeld. Verheven moedervlekken kunnen daarentegen alleen chirurgisch worden verwijderd. Bij verdenking van kwaadaardigheid wordt van een laserbehandeling afgezien en zal de moedervlek worden weggesneden en microscopisch worden onderzocht.

Kosten

Het verwijderen van moedervlekken wordt meestal niet vergoed vanuit de verzekering, wanneer het onder de cosmetische chirurgie valt. De kosten van het laten verwijderen van een moedervlek verschillen sterk per behandeling. Het weglaseren van een aantal moedervlekken kost al gauw €500,-.

Litteken?

Hoe de wond eruit komt te zien valt niet te voorspellen. De wond kan heel mooi genezen, waarbij het litteken nauwelijks opvalt. Soms wordt het litteken echter dik en blijft het duidelijk zichtbaar. Mensen met een donkere huid hebben meer kans dat het litteken beter zichtbaar blijft.

Is het pijnlijk?

De ingreep vindt plaats onder lokale verdoving. Daarom zal je van de ingreep zelf geen last ondervinden. Kleine ingrepen in de huid zoals het verwijderen van een moedervlek geven meestal weinig of geen pijn. Soms kan het wondje na de behandeling wat branden of kunnen de hechtingen trekken. Je kunt dan een pijnstiller nemen.

Moedervlekken verwijderen en weghalen

Moedervlek wegsnijden

Met deze methode worden moedervlekken behandeld met een lokaal verdovingsmiddel. De moedervlek wordt samen met een klein deel van de omliggende huid weggesneden met een scalpel of chirurgisch mesje. Daarna wordt de wond gehecht, waardoor er een klein litteken achterblijft dat na verloop van tijd vervaagt.

Stikstof en afschaven (dermabrasie)

Sommige moedervlekken kunnen worden afgeschaafd. Het gebied wordt van tevoren plaatselijk verdoofd en meestal blijft slechts een klein schaafwondje achter. Vooral opstaande moedervlekken (die bovenop de huid liggen), komen voor deze behandeling in aanmerking. Verheven moedervlekken worden vaak eerst bevroren en dan laagje voor laagje weggeschaafd. De moedervlek wordt dan met vloeibare stikstof behandeld en keihard gemaakt en vervolgens met een soort scheermesje weggeschraapt.

Laseren

Kleinere, goedaardige moedervlekken die niet uitsteken boven het oppervlak van de huid, kunnen ook worden verwijderd met een laserbehandeling. Deze methode vergt meestal twee of drie behandelingen om de moedervlek volledig te verwijderen. Hoewel excisie (wegsnijden) de meest voorkomende en aanbevolen methode is om een moedervlek te verwijderen, kan behandeling met een laser nuttig zijn voor moeilijk bereikbare gebieden, zoals op het gezicht of oren, en hiermee kunnen meerdere moedervlekken tegelijk verwijderd worden.

Moedervlek zelf verwijderen?

Er zijn veel websites die advies geven om zelf moedervlekken te verwijderen. Het wordt echter altijd aanbevolen om een arts te raadplegen om te bepalen of een moedervlek goedaardig is en om je te laten adviseren wat de beste behandeling is. Een arts kan ervoor zorgen dat een moedervlek op de juiste manier wordt verwijderd, met weinig complicaties en kans op littekens.

Kan een moedervlek na de behandeling terugkomen?

In sommige gevallen kan een moedervlek na de behandeling terugkeren. Er is een kleine kans dat een aantal cellen zijn achtergebleven en dan begint de moedervlek weer te groeien. Hoewel dit meestal niet het geval is, is geen enkele behandeling altijd 100% effectief.

Moedervlekken voorkomen

Na een behandeling waarbij ene moedervlek is verwijderd, kan je weer gewoon in de zon komen en je normale leven leiden. Het is echter wel belangrijk om je goed tegen de zon te beschermen, bijvoorbeeld met een hoed met een brede rand, beschermende kleding, zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor) om te voorkomen dat er nieuwe moedervlekken worden gevormd en om te voorkomen dat verwijderde moedervlekken terugkeren. Regelmatige huidcontrole wordt ook aangeraden om onregelmatige moedervlekken te herkennen en eventuele veranderingen in bestaande moedervlekken op te merken.

Lees verder

• Halo moedervlek (halo naevus): symptomen en behandeling
• Geboortevlekken: symptomen, oorzaak en behandeling
• Blauwe moedervlek (blue nevus): oorzaken en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Kwaadaardige moedervlek herkennen, wat zijn de kenmerken?