Kwaadaardige moedervlek herkennen, wat zijn de kenmerken?

Hoe kun je een kwaadaardige moedervlek herkennen. Waarop moet je letten, wat zijn de kenmerken van een kwaadaardige moedervlek? Hoe kun je het beste moedervlekken controleren? Een moedervlek is een opeenhoping van pigmentvormende cellen in de huid. Iedereen is met moedervlekken bekend en nagenoeg iedereen heeft moedervlekken, gemiddeld zo'n twintig stuks. Er zijn verschillende soorten moedervlekken, zoals gewone, goedaardige moedervlekken én onrustige moedervlekken. De laatste kunnen soms uitgroeien tot een plek met huidkanker, een melanoom genaamd. Melanoom of kwaadaardige moedervlek is de gevaarlijkste huidkanker. Daarom is snelle vaststelling en behandeling belangrijk voor een goede overlevingskans. Wanneer een melanoom wordt vastgesteld, zal deze worden weggesneden. Het is belangrijk een verdachte moedervlek tijdig te herkennen. We geven wat handvatten om moedervlekken te controleren.

Kwaadaardige moedervlek

• Normale moedervlekken
• Verdachte moedervlekken
• Uitzaaiingen bij melanoom (huidkanker)
• Moedervlekken controleren
• Asymmetrie
• Border (rand)
• Color (kleur)
• Diameter (doorsnede)
• Evolution (evolutie, groei) of Elevation (verheven gedeelte)
• Behandeling kwaadaardige moedervlek

Normale moedervlekken

Een moedervlek (zie afbeelding) is een opeenhoping van pigmentvormende cellen (melanocyten) in de huid. Moedervlekken zijn een normaal en goedaardig verschijnsel. Vrijwel ieder mens heeft meerdere moedervlekken. De meeste mensen hebben tussen de 10 en 30 moedervlekken. De meeste ontstaan tussen het 10e en 30e levensjaar. Sommige moedervlekken zijn reeds aanwezig vanaf de geboorte. Normale moedervlekken zijn licht tot donker gekleurde vlekjes vlekjes, met een duidelijke begrenzing ten opzichte van de omliggende huid. Ze zijn ovaal of rond en meestal kleiner dan 6 mm in doorsnee.

Verdachte moedervlekken

Heel soms kan uit verdachte moedervlekken huidkanker, 'melanoom' genaamd, ontstaan. Een melanoom is een vorm van huidkanker, die ontstaat uit ontspoorde melanocyten. Melanomen kunnen snel kunnen groeien doordat ze de diepte ingroeien kunnen er uitzaaiingen ontstaan naar lymfeklieren en andere organen. Daarom is het van belang om alert te zijn op veranderende moedervlekken. Bij twijfel over moedervlekken en andere pigmentvlekjes, is het van belang zo snel mogelijk naar de huisarts te gaan voor nader onderzoek.

Uitzaaiingen bij melanoom (huidkanker)

Bij melanoom verspreidt kanker zich vaak eerst naar nabijgelegen lymfeklieren en soms naar andere organen zoals longen, lever, hersenen of elders op de huid.

Moedervlekken controleren

Wat zijn de kenmerken van een verdachte moedervlek en hoe kun je moedervlekken controleren? Moedervlekken kunnen klinisch worden beoordeeld aan de hand van de zogeheten ABCDE-regel, waarbij elke letter staat voor een kenmerk van een moedervlek dat mogelijk wijst op een overgang naar een melanoom:

• Asymmetrie;
• Border (rand);
• Color (kleur);
• Diameter (doorsnede); en
• Evolution (evolutie, groei) of Elevation (verheven gedeelte).

Asymmetrie

'A' staat voor een asymmetrische vorm. Een moedervlek is symmetrisch wanneer er een denkbeeldige doorheen getrokken kan worden, waarna de beide helften aan weerszijden van de lijn elkaars spiegelbeeld zijn. Asymmetrie is een teken van kwaadaardigheid. Een moedervlek met een onregelmatige vorm, zoals twee zeer verschillend uitziende helften, is derhalve verdacht.

Border (rand)

'B' staat voor 'border', ofwel een onregelmatige, grillige rand. Wees gewaarschuwd voor moedervlekken met onregelmatige, getande of geschulpte randen. Dit is een teken van kwaadaardigheid.

Color (kleur)

'C' staat voor verandering in kleur. Twee of meer kleuren in één moedervlek (lichtbruin, donkerbruin, zwart, blauwzwart, rood, wit-roze), een ongelijke verdeling van de kleur of het donkerder worden van een moedervlek, is een teken van kwaadaardigheid.

Diameter (doorsnede)

'D' staat voor diameter of doorsnede. Moedervlekken tot 6 mm zijn meestal onschuldig en een moedervlek die groter is dan 6 mm is een reden om alert te zijn. De grootte alleen zegt nog niet zo heel veel. Een moedervlek die alleen groter is geworden zonder dat één van de veranderingen genoemd onder A,B, of C heeft plaatsgevonden, is meestal onschuldig.

Evolution (evolutie, groei) of Elevation (verheven gedeelte)

Evolutie staat voor veranderingen in de moedervlek (kleur of vorm) of in de omvang van de moedervlek. Elevation verwijst naar (een deel van) een moedervlek die een verheven aspect krijgt, dus gaat uitsteken boven de omgeving, bijvoorbeeld in de vorm van uitstulpingen of bultjes.

Moedervlekken kunnen ook evolueren in de zin dat er nieuwe symptomen ontstaat, zoals jeuk, pijn of bloeden, een zweertje of een korstje op de moedervlek. Andere verdachte veranderingen in een moedervlek kunnen zijn:

Kwaadaardige (maligne) moedervlekken verschillen sterk in uiterlijk. Sommigen tonen (bijna) alle van de hierboven genoemde veranderingen, terwijl anderen slechts één of twee bijzondere kenmerken vertonen.

De patholoog-anatoom kan de diagnose met zekerheid stellen door een stukje weefsel in een laboratorium te onderzoeken.

Behandeling kwaadaardige moedervlek

Wanneer de diagnostische excisie een melanoom heeft uitgewezen, zal een therapeutische excisie worden uitgevoerd. Na verwijdering worden controle-afspraken gemaakt bij de dermatoloog, waarbij het litteken geïnspecteerd wordt en naar de lymfeklieren wordt gekeken met het oog op eventuele uitzaaiingen. Ook wordt de huid nagekeken op onrustige moedervlekken. Voor dunne melanomen (minder dan 1 mm dik), volstaat een eenmalig controlebezoek, ongeveer één tot drie maanden na de behandeling. De patiënt doet er verstandig zelf de huid in de gaten houden en wanneer hij een moedervlek opmerkt die nieuw of veranderd is, deze te laten beoordelen door de huisarts of dermatoloog. Bij melanomen met een dikte van meer dan 1 mm vindt gedurende 5 jaar nacontrole plaats en bij melanomen met een dikte van meer dan 2 mm vindt zelfs tot 10 jaar na de operatie nacontrole plaats.

Lees verder

• Moedervlekken: symptomen, behandelen en verwijderen
• Plaveiselcelcarcinoom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Pyogeen granuloom: symptomen, oorzaak en behandeling
• Actnische keratosen: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling