Blauwe moedervlek (blue nevus): oorzaken en behandeling

Een blauwe moedervlek (blue bevus), is een ongewoon donkere moedervlek, die eruit ziet als een kleine blauwe, blauw-grijze of blauw-zwarte vlek of bult op de huid. Deze weinig algemene, kenmerkende moedervlekken worden beschouwd als een zeldzame genetische aandoening. Blauwe moedervlekken komen meestal voor tijdens in het tweede decennium en veranderen daarna niet in vorm of afmeting. Zelden is een blauwe moedervlek reeds vanaf de geboorte aanwezig. Meestal worden ze aangetroffen bij Aziatische mensen. Eventuele behandeling kan bestaan uit een operatieve verwijdering. Een kleinere moedervlek kan met een pigmentlaser worden verwijderd. De prognose is gunstig. Na verwijdering komen ze niet terug.

• Wat is een blauwe (grijze, zwarte) moedervlek?
• Vóórkomen blauwe moedervlek
• Symptomen blue nevus
• Verschijningsvorm
• Voorkeursplekken
• Vormen
• Oorzaak en ontstaan blauwe moedervlek
• Risicofactoren
• Complicaties
• Onderzoek en diagnose
• Diagnose à vue
• Differentiële diagnose
• Behandeling blauwe moedervlek
• Operatieve verwijdering
• Behandeling met een laser
• Prognose
• Preventie

Wat is een blauwe (grijze, zwarte) moedervlek?

Een blauwe moedervlek, ook wel Blue Nevus genoemd, is een ongewoon donker gepigmenteerde laesie (afwijkend weefsel), die zich manifesteren als kleine blauwe, blauw-grijze of blauw-zwarte moedervlekken op het lichaam. Deze weinig algemene, doch opvallende moedervlekken worden beschouwd als een zeldzame genetische aandoening en ze worden meestal aangetroffen bij Aziatische mensen.

Deze opvallende variant van de gewone moedervlek openbaart zich meestal niet na de geboorte of in de zuigelingenperiode, maar in de kindertijd of op jongvolwassen leeftijd. Maar ze worden ook wel op latere leeftijd gezien.

Vóórkomen blauwe moedervlek

Blauwe moedervlekken zijn al vanaf jonge leeftijd aanwezig, maar relatief ongebruikelijk bij de geboorte. Ze komen vaak voor bij mensen van Aziatische afkomst, met een prevalentie van 3-5% . De prevalentie bij blanke volwassenen is 1-2%. Ze komen ongeveer twee keer zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen.

Symptomen blue nevus

Verschijningsvorm

De plekken zijn voor een deel vrij diep in de huid gelegen, waardoor het pigment door de breking van de huidlagen blauw doorschemert. Ze kunnen er ook blauw-grijs of blauw-zwart uitzien. Het gaat meestal om vlekken of bultjes van 1 cm in doorsnee of kleiner. Ze komen veel voor aan de hand- en voetruggen. Grotere (en zeldzamere) varianten doen zich vaak voor op de onderrug of billen. De plekken kunnen ook op het gezicht, de armen en benen voorkomen. Iemand kan meerdere blauwe moederplekken op zijn lichaam hebben. Ze veroorzaken geen jeuk of pijn.

Voorkeursplekken

Voorkeursplekken van een blauwe moedervlek zijn:

• hoofdhuid
• nek
• onderrug of billen
• handen
• voeten

Vormen

Er worden twee vormen blauwe moedervlek onderscheiden: de gewone blauwe naevi en de zeldzamere cellulaire blauwe naevi.

Gewone blauwe moedervlek
de meest voorkomende vorm, 2-7 mm in diameter

• licht geheven en gladde laesie met een vlekkerig uiterlijk of meer een bultje
• grijs-blauw tot blauwzwart van kleur.
• heeft geen kwaadaardig potentieel
• meestal een solitaire laesie met een voorliefde voor het hoofd (vooral de hoofdhuid), nek, rond het heiligbeen, en de bovenzijde van de handen en voeten

Cellulaire blauwe moedervlek

• veel zeldzamer dan de gewone vorm
• grotere laesie, vaak 1-3 cm in diameter
• verheven plek met een glad oppervlak
• dezelfde kleur als de gewone vorm
• vaak solitair aanwezig en vooral aanwezig op de billen, rond het heiligbeen en de achterkant van de handen en voeten
• grote blauwe naevi op de romp zijn gemeld met cellulaire veranderingen vergelijkbaar met een melanoom, hoewel metastasen (uitzaaiingen) tot dusverre (2024) nooit zijn gemeld¹

Oorzaak en ontstaan blauwe moedervlek

De blauwe moedervlek ontstaat door een ongewone ophoping van pigmentcellen in de diep liggende lederhuid die melanine - pigmentkorrels - produceren. Normaal gesproken bevinden zich in de opperhuid pigmentcellen. De oorzaak van deze ophoping van pigmentcellen in de lederhuid is niet duidelijk.

Risicofactoren

De risicofactoren voor een blauwe moedervlek zijn:

• blootstelling aan de zon
• over het algemeen lopen mensen met een lichtere huidskleur (zoals Kaukasiërs in Amerika en Europa) een hoger risico in vergelijking met andere etnische groepen met een donkere huidskleur (zoals Afrikanen en Aziaten)

Complicaties

Gewoonlijk zijn de plekken goedaardig. Het is bekend dat een bepaald subtype kan ontaarden in een kwaadaardige moedervlek, een melanoom genaamd - een vorm van huidkanker die uitgaat van de pigmentcellen. Het blijkt dat grotere plekken een grotere kans hebben zich te ontwikkelen tot een agressief groeiende, kwaadaardige tumor.

Vroege signalering en behandeling zijn zeer belangrijk. Wees daarom bewust van de risico's en ga vroegtijdig naar de huisarts. Het risicosignaal is een veranderende moedervlek:

• een moedervlek vertoont verandering van kleur of vorm;
• een moedervlek raakt ontstoken, gaat bloeden, doet pijn of gaat jeuken;
• een moedervlek krijgt een grillige begrenzing of wordt dikker.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

Blauwe naevi worden meestal op het oog gediagnosticeerd door hun typische uiterlijk. Als er enige twijfel bestaat over de diagnose, kunnen ze worden weggesneden voor onderzoek onder de microscoop.

Differentiële diagnose

Een blauwe moedervlek lijkt soms op andere aandoeningen::

• cutane metastasen (uitzaaiingen van kanker aan de huid)
• dermatofibroom (een veel voorkomend tumortje, bultje of knobbeltje)
• Kaposisarcoom (een zeldzame vorm van kanker die het meest voorkomt in de huid)
• melanocytische moedervlek
• melanoom (vorm van huidkanker)
• traumatische tatoeage (die ontstaat doordat er per ongeluk pigment onder de huid terechtkomt)
• vasculair letsel zoals een venous lake
• naevus van Ota en Ito

Behandeling blauwe moedervlek

Behandeling van een blauwe moedervlek is op zich niet nodig, tenzij er het vermoeden bestaat van een kwaadaardig gezwel. Soms wil de patiënt om cosmetische redenen een moedervlek laten verwijderen. Vanwege het feit dat deze moedervlek erg opvalt en derhalve als storend wordt ervaren, wordt dat relatief vaak gedaan.

Operatieve verwijdering

De behandeling kan bestaan uit een operatieve verwijdering, waarna de patholoog het weefsel onderzoekt om vast te stellen of er sprake was van een melanoom. Een moedervlek wordt onder plaatselijke verdoving weggesneden. Plaatselijke verdoving betekent dat de patiënt een prik krijgt rondom het gebied van de moedervlek. Wanneer de verdoving werkt,
verwijdert de arts de moederplek. De ingreep duurt om en nabij de tien minuten.

Behandeling met een laser

Een kleinere moedervlek van < 1 cm kan eventueel met een pigmentlaser worden verwijderd. Deze behandeling is geschikt voor behandeling van personen - zowel kinderen als volwassenen - met donkere pigmentvlekken. De behandeling kan pijnlijk zijn, de patiënt kan een gevoel gelijkend op die van speldenprikjes ervaren. Dit verschilt van persoon tot persoon. Na de behandeling komen pijnklachten beperkt voor. Het behandelde gebied wordt aanvankelijk wit, en een paar dage later kan roodheid en zwelling optreden.

Prognose

Het vinden van een blauwe moedervlek op je huid is meestal geen reden tot ongerustheid. Deze moedervlekken zijn meestal goedaardig. Maar als de moedervlek later in het leven verschijnt, of als een reeds bestaande moedervlek na verloop van tijd verandert, moet je je huisarts raadplegen. De moedervlek kan gecontroleerd worden op kwaadaardigheid.

Preventie

Huidig medisch onderzoek (2024) heeft geen manier gevonden om het ontstaan van een blauwe moedervlek te voorkomen. De volgende maatregelen kunnen echter voorkomen dat een een dysplastische moedervlek (een onrustige moedervlek) evolueert in een melanoom:

• minimaliseer directe blootstelling aan de ultraviolette (UV) stralen van de zon
• vermijd zonnebanken en zonnelampen
• check regelmatig je huid van top tot teen (vooral als je risico loopt)
• krab niet aan moedervlekken, waardoor ze kunnen gaan zweren en bloeden

Noot:

1. North JP, Yeh I, McCalmont TH, et al; Melanoma ex blue nevus: two cases resembling large plaque-type blue nevus with subcutaneous cellular nodules. J Cutan Pathol. 2012 Dec39(12):1094-9. doi: 10.1111/cup.12015. Epub 2012 Nov 12.

Lees verder

• Moedervlekken: symptomen, behandelen en verwijderen
• Halo moedervlek (halo naevus): symptomen en behandeling
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Jeukende huid of jeuk: oorzaken van jeuk en soorten jeuk
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling