Psoriasis guttata: symptomen, oorzaak, behandeling, prognose

Psoriasis guttata symptomen bestaan uit honderden kleine, rode of zalm-roze druppelvormige plekken die op het lichama verschijnen. Psoriasis guttata is een vorm van psoriasis waarbij tientallen tot honderden kleine, rode of zalm-roze druppelvormige plekken op het lichaam verschijnen. De uitbraak begint meestal op de romp en ledematen (armen of benen) en soms breidt het zich uit naar het gezicht, de oren, of de hoofdhuid. De handpalmen en de onderkant van de voeten zijn gewoonlijk niet aangetast. De plekken zijn meestal regelmatig verdeeld. De plekjes verdwijnen vaak vanzelf na enkele weken tot maanden. De diagnose is voor de huidarts of dermatoloog meteen op het eerste gezicht duidelijk. De behandeling varieert en is afhankelijk van de ernst van de aandoening.

• Wat is psoriasis guttata?
• Een vorm van psoriasis
• Streptokokbacterie
• Beloop
• Oorzaak van psoriasis guttata
• Infectie
• Erfelijkheid
• Risicofactoren
• Symptomen van psoriasis guttata
• Onderzoek en diagnose
• Anamnese en lichamelijk onderzoek
• Differentiële diagnose
• Behandeling van psoriasis guttata
• Complicaties
• Prognose

Wat is psoriasis guttata?

Een vorm van psoriasis

Psoriasis guttata is een vorm van psoriasis waarbij tientallen tot honderden kleine, rode of zalmroze druppelvormige plekken op de huid verschijnen. Het woord 'guttata' is afgeleid van het Latijnse woord 'gutta', hetgeen 'druppel' betekent. Bij deze vorm van psoriasis komen de rode vlekjes met witte schilfering vooral op ledematen (armen en benen) en romp voor.

Streptokokbacterie

De ziekte wordt in de meeste gevallen uitgelokt door een bacteriële infectie, veroorzaakt door de streptokokbacterie. De uitbarsting van de psoriasisplekjes op de huid vindt meestal plaats ongeveer 2-3 weken nadat de persoon een streptokokkeninfectie heeft opgelopen, in de vorm van bijvoorbeeld een forse keelontsteking of ontstoken amandelen. Een uitbraak kan weggaan en wel voorgoed, maar het kan ook weer terugkomen, vooral wanneer de persoon een drager is van deze lastpak.

Beloop

In veel gevallen gaat dit type psoriasis, na behandeling van de infectie, na ongeveer drie tot vier maanden vanzelf weer weg. Bij een stresssituatie, langdurige emotionele spanning of een keelontsteking, is de kans groot dat de vlekken weer de kop opsteken en de aandoening chronisch wordt. Het blijkt dat na verloop van tijd bij ongeveer een derde van de mensen deze vorm van psoriasis overgaat in het bekende plaque-type psoriasis, 'psoriasis vulgaris' genaamd. Psoriasis is niet besmettelijk. Van de mensen met psoriasis heeft een kleine 2% psoriasis guttata.

Oorzaak van psoriasis guttata

Infectie

Een uitbraak van psoriasis guttata kan het gevolg zijn van een immuunreactie die wordt geactiveerd door een streptokokkeninfectie of een andere vorm van infectie. Het immuunsysteem maakt witte bloedcellen aan, die het lichaam beschermen tegen besmetting. Bij psoriasis wekken de T-cellen (ofwel T-lymfocyten, een soort witte bloedcellen) een abnormale ontstekingsreactie in de huid en een overproductie van huidcellen op, waardoor er zichtbare huidafwijkingen ontstaan.

Erfelijkheid

Erfelijkheid speelt een rol. Personen met een familiale voorgeschiedenis van psoriasis, hebben een verhoogde kans op de ziekte. Er zijn een aantal genen gedetecteerd die het HLA-systeem (Humane Leukocyten Antigenen-systeem) regelen en die betrokken zijn bij de ontwikkeling van psoriasis. Deze humane leukocytenantigenen hebben de functie om zich als 'rode vlaggetjes' op cellen te bevinden, waardoor de T-lymfocyten, een type witte bloedcellen die het lichaam beschermen tegen lichaamsvreemde stoffen zoals schimmels, bacteriën en virussen, de eigen cellen van vreemde cellen kunnen onderscheiden. Het afweersysteem van het lichaam herkent het type antigeen die op de indringer aanwezig is en maakt een antilichaam aan tegen de bacterie of virus teneinde deze te vernietigen. Bij psoriasispatiënten werkt dit systeem niet naar behoren en uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10% van de mensen die een overmaat van deze genen in hun DNA hebben psoriasis ontwikkelt. Zo hebben mensen met psoriasis guttata een aanzienlijk hoger aantal menselijke leukocyten antigenen BW17, B13, of CW6 dan anderen. Het gevolg kan zijn dat de huid sterker reageert op ontstekingsprikkels, waardoor er een grotere kans is op psoriasis.

Risicofactoren

Factoren die psoriasis guttata kunnen uitlokken zijn onder meer:

• Streptokokkeninfectie: Zo'n 80% van de mensen met psoriasis guttata hebben een streptokokkeninfectie, meestal in de vorm van een keelontsteking, vóór de uitbraak. Hoewel het verband tussen deze infecties en de uitbraken al meer dan 50 jaar bekend is, is het exacte mechanisme waardoor de infectie leidt tot de huidaandoening onbekend.
  Griepprik als mogelijke uitlokkende factor van psoriasis guttata / Bron: Image Point Fr/Shutterstock
• Virale infecties, zoals waterpokken, rode hond en roseola (zesde ziekte), kunnen bij kinderen ook leiden tot uitbraken.
• Bovenste luchtweginfecties, veroorzaakt door bacteriën of virussen.
• Een amandelontsteking (tonsillitis).
• Een vaccinatie tegen de griep (griepvaccinatie of griepprik) wordt geassocieerd met guttata psoriasis.
• Medicatiegebruik zoals geneesmiddelen tegen malaria, lithium, niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID’s) en bètablokkers (bloeddrukverlagende geneesmiddelen).
• Overmatig alcoholgebruik.
• Schade aan de huid, waaronder snijwonden, brandwonden en insectenbeten.
• Stress en spanning.
• Zonnebrand.

Symptomen van psoriasis guttata

De klachten en symptomen van psoriasis guttata zijn:

• Tientallen tot honderden kleine, zalm-roze of rode druppelvormige vlekjes met een doorsnede van twee tot tien millimeter, die meestal plotseling op de huid verschijnen ongeveer 2-3 weken na een streptokokkeninfectie, zoals keelontsteking of tonsillitis (ontsteking van de keelamandelen).
• De plekken jeuken meestal en kunnen in een later stadium witte schilfering vertonen.
• De uitbraak begint meestal op de romp en ledematen (armen of benen) en soms breidt het zich uit naar het gezicht, de oren, of de hoofdhuid. De handpalmen en de onderkant van de voeten zijn gewoonlijk niet aangetast. De plekken zijn meestal regelmatig verdeeld.
• Nagelveranderingen, zoals putjes en richels, die karakteristiek zijn voor chronische psoriasis, kunnen optreden.

Onderzoek en diagnose

Anamnese en lichamelijk onderzoek

De arts stelt allerlei vragen over je klachten en meet je medische geschiedenis door, met bijzondere aandacht voor medicatiegebruik, je leefstijl en de aanwezigheid van eventuele uitlokkende factoren. Het klinisch beeld van psoriasis guttata is zo duidelijk dat de diagnose voor de arts op het eerste gezicht duidelijk is. Bij twijfel kan er een huidbiopsie genomen worden. Hierbij wordt een stukje weefsel weggenomen voor onderzoek onder de microscoop. Een keeluitstrijkje en een kweek op streptokokken is ook mogelijk, als je net een keelinfectie hebt (doorgemaakt). Er kan dan ook een bloedonderzoek worden verricht om antistoffen die gevormd zijn tegen de streptokokkenbacterie aan te tonen.

Differentiële diagnose

Een goede diagnose is belangrijk om andere aandoeningen met een soortgelijk beeld uit te sluiten:

• cutaan T-cel lymfoom;
• lichen planus;
  Lichen planus op de benen / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
• lymfomatoïde papulose;
• nummulair eczeem;
• parapsoriasis
• pityriasis lichenoides;
• pityriasis rosea;
• secundaire syfilis (lues II);
• tinea corporis of ringworm;
• viraal exantheem.

Behandeling van psoriasis guttata

Dit type van psoriasis verdwijnt normaal gesproken zonder behandeling. In de meeste gevallen verdwijnen de plekjes na paar weken tot een paar maanden. Bij sommige mensen kan de uitbarsting zich ontwikkelen tot chronische plaque psoriasis. De huisarts kan een geneesmiddel voorschrijven die de jeuk verlicht. Psoriasis guttata is vaak erg onhandig om te behandelen met een crème of zalf, omdat de uitbraak vaak over een groot deel van het lichaam aanwezig is. Een milde vorm kan echter behandeld worden met het dagelijks aanbrengen van een lokale corticosteroïd crème of zalf of een vitamine D zalf of een combinatie hiervan (bètamethason-calcipotriol). Dagelijks aanbrengen van een vette onderhoudszalf is ook belangrijk. Bij meer ernstiger vormen kan een UVB-lichtkuur gevolgd worden. Lichttherapie heeft vaak een gunstig effect. Antibiotica kan worden voorgeschreven bij een secundaire bacteriële infectie.

Complicaties

Complicaties zijn grotendeels iatrogeen, dat wil zeggen veroorzaakt door medische handelingen. Het gaat dan om hormoon- of steroïde-geïnduceerde cutane atrofie (dunnere huid), teleangiëctasieën (kleine, verwijde bloedvaatjes net onder de huid), hypopigmentatie (een vermindering van het pigment). PUVA bijwerkingen kunnen bestaan uit misselijkheid en braken, en lichtgevoeligheid.

Prognose

Psoriasis guttata gaat veelal vanzelf weg of na adequate behandeling. Deze aandoening kan evenwel later overgaan in de gewone psoriasisvorm. Het is niet bekend hoe groot de kans hierop is. Bij sommige mensen kan psoriasis guttata telkens terugkeren.

Lees verder

• Nagelpsoriasis: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Psoriasis op hoofd, hoofdhuid: behandeling (shampoo, zalf)
• Prostaatkanker: symptomen, oorzaken, behandeling en prognose
• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling