Insectenbeet herkennen: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling

Een insectenbeet kan irritaties geven en vaak is het ook zichtbaar op de huid. Een insectenbeet kan bijvoorbeeld een rood vlekje, meerdere rode vlekken of een bultje geven, zwelling, of er zijn twee puntjes zichtbaar. Een insectenbeet kan ook gepaard gaan met jeuk of pijn. Wanneer de pijn en de rode zwelling aanhouden of verergeren, betekent dit meestal dat de wond ontstoken is. Als je door een insect gebeten bent wil je graag weten om welke insectenbeet het gaat, zodat je weet of en welke maatregelen je moet nemen. Aan de hand van welke verschijnselen en kenmerken kun je een insectenbeet herkennen en hoe weet je door welk insect je gebeten of gestoken bent? Ga naar de huisarts in geval van een ontstoken insectenbeet.

• Insectenbeet herkennen
• Insectenbeten in vogelvlucht: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling
• Muggenbult door een muggenbeet
• Rood bultje met jeuk
• Allergische reactie op een muggenbult
• Skeeter-syndroom: een heftige allergische reactie op muggenbeten
• Rood bultje door vlooienbeet
• Twee puntjes op de huid door een spinnenbeet
• Rode bultjes door een beet van een zandvlieg
• Jeukende rode bultjes door de vogelmijt
• Rood vlekje door een tekenbeet
• Wat zijn teken?
• Erythema migrans (rode ring op huid)
• Ziekte van Lyme
• (Rode) mierenbeet
• Gezwollen rode vlekken met blaarvorming door vuurmier
• Klein rood, jeukend bobbeltje of vlekje door bedwantsenbeet
• Bijensteek, wespensteek of hommelsteek herkennen
• Pijnlijk, klein wondje door dazenbeet
• Beet van de bloedzuigende vlieg ‘Blandford fly’
• Gestoken door een steekvlieg of stalvlieg
• Branderige pijn door knutten
• Tips om insectenbeten te voorkomen en te behandelen
• Gebruik insectenwerend middel
• Geschikte kleding dragen en controleren op teken
• Gebruik een muggennet of klamboe
• Behandeling van insectenbeten
• Wat te doen?
• Andere maatregelen
• Huisarts raadplegen
• Casus: Insectenbeet
• Patiëntgegevens
• Huidige situatie
• Symptomen
• Anamnese
• Diagnose
• Behandeling door de arts
• Prognose

Insectenbeet herkennen

Stel je voor: je bent lekker aan het wandelen in het park, genietend van de zon. Even later voel je iets kriebelen op je arm, en voordat je het weet, verschijnt er een rode, jeukende plek. "Wat heeft me nu weer te pakken?" vraag je je af. Een insectenbeet herkennen is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. In de lente en zomer worden we regelmatig getrakteerd op steken, beten en prikjes van allerlei vliegend en kruipend ongedierte. Maar welke kriebelige boosdoener was het nu precies?

Een insectenbeet kan zich op verschillende manieren presenteren: roodheid, jeuk, zwelling of zelfs een klein bultje dat opkomt. Soms is het een mug die op rooftocht ging, maar het kan net zo goed een bij, wesp of zelfs een teek zijn. Hoe dan ook, je wilt het liefst meteen weten welk beestje de dader is, zodat je de juiste maatregelen kunt nemen. Want, zeg nou zelf, wie zit er te wachten op onnodig gedoe of een allergische reactie? Laten we eens kijken hoe je die vervelende beten kunt herkennen en wat je eraan kunt doen om het ongemak te verlichten!

Insectenbeten in vogelvlucht: puntjes, vlekjes, bultjes & zwelling

10 soorten insectenbeten, samen met de symptomen die ze kunnen veroorzaken:

1. Muggenbeet:
• Jeukende rode bultjes
• Zwelling van de huid
• Mogelijke allergische reactie met ernstigere symptomen
2. Bijensteek:
• Scherpe pijn op de steekplaats
• Roodheid en zwelling
• Soms allergische reactie met ademhalingsproblemen
3. Wespensteek:
• Scherpe pijn en brandend gevoel
• Grote zwelling en roodheid
• Kan ernstige allergische reacties veroorzaken
4. Hommelsteek:
• Scherpe pijn op de steekplaats
• Roodheid en zwelling van de huid
• Kan gepaard gaan met jeuk en irritatie
• In zeldzame gevallen kunnen allergische reacties optreden, vergelijkbaar met bijensteken
5. Dazenbeet:
• Pijnlijke beet met bloedende wond
• Zwelling en jeuk
• Kan allergische reacties veroorzaken
6. Tekenbeet:
• Meestal geen pijn
• Rode ringvormige huiduitslag (bij sommige gevallen van de ziekte van Lyme)
• Koorts, vermoeidheid en spierpijn (bij ernstige gevallen van de ziekte van Lyme)
7. Mierenbeten:
• Brandend en jeukend gevoel
• Rode, opgezwollen bultjes op de huid
• Kan allergische reacties veroorzaken
8. Vlooienbeet:
• Hevige jeuk en irritatie
• Kleine, rode bultjes die in groepen voorkomen
• Kan allergische reacties veroorzaken
9. Spinnenbeet:
• Verschillende symptomen afhankelijk van de spin (bijv. zwarte weduwe of vioolspin)
• Pijn, zwelling en roodheid
• Spierkrampen, misselijkheid, hoofdpijn (bij sommige giftige beten)
10. Vliegenbeet:
• Jeukende, rode bultjes
• Irritatie en zwelling van de huid
• Kan secundaire infecties veroorzaken als gevolg van krabben

De ernst van de symptomen kan van geval tot geval variëren, afhankelijk van je persoonlijke gevoeligheid voor insectenbeten en mogelijke allergieën.

Muggenbult door een muggenbeet

Rood bultje met jeuk

Muggen zijn vliegende insecten. Hoe kan je een insectenbeet van deze lastpak herkennen? Bijna onmiddellijk nadat een mug je heeft gebeten, heb je last van flinke jeuk en ontstaat er een klein rood bultje. Door aan het muggenbuiltje te krabben kan het uitgroeien tot een rode tot bleke verheven zwelling, bekend van galbulten. In sommige gevallen zie je een kleine stipje in het midden van de bult. Het is niet ongewoon om meerdere bulten tegelijkertijd te krijgen; vaak word je op meerdere plekken gebeten.

Allergische reactie op een muggenbult

Bij een muggenbeet injecteert de mug een klein beetje speeksel in de open wond. Dit speeksel bevat allerlei antistollingsstoffen om te voorkomen dat het bloed te snelt stolt, zodat de mug de tijd heeft om zich te laven aan het mensenbloed. Het lichaam reageert altijd een beetje op deze stoffen middels een lichte allergische reactie, waarbij er histamine vrij komt rond de wond. Soms is er sprake van een ernstiger reactie, waarbij (flinke) jeuk, zwelling en roodheid, en gezwollen lymfeklieren, optreden. De zwelling kan zich zelfs over een heel lichaamsdeel verspreiden, wat pijnlijk is. Kinderen krijgen vaak een sterkere reactie op een muggenbult dan volwassenen.

Skeeter-syndroom: een heftige allergische reactie op muggenbeten

Skeeter-syndroom is een heftige allergische reactie op muggenbeten. In plaats van een gewone bult ontstaat er bij sommige mensen een grote zwelling. Het immuunsysteem reageert overdreven op de eiwitten in het speeksel van muggen.

Symptomen kunnen pijnlijk zijn en variëren van roodheid tot blaren. Sommige mensen krijgen ook koorts of infecties door het krabben aan de beten. Het kan vooral lastig zijn voor kinderen en mensen met een zwak immuunsysteem.

Gelukkig is er verlichting mogelijk. Antihistaminica en ontstekingsremmers helpen de klachten te verminderen. Voorkomen blijft echter beter, dus insectenspray en beschermende kleding zijn aan te raden. Met de juiste voorzorgsmaatregelen blijf je muggen een stap voor.

Rood bultje door vlooienbeet

Vlooien zijn bloedzuigende parasieten. Een vlooienbeet doet zich meestal voor op de onderbenen en voeten. Het ziet eruit als een rood bultje op de plek van de beet met centraal een bloedkleurig puntje. Een vlooienbeet geeft veel jeuk met krabeffecten. Soms treedt er een overgevoeligheidsreactie op door het speeksel van de vlooien. Hierdoor krijg je niet alleen last van jeukende bultjes, maar ook een rode uitslag over de rest van je lichaam. Zorg ervoor dat je niet gaat krabben, want dit zorgt voor nog meer jeuk.

Twee puntjes op de huid door een spinnenbeet

Nagenoeg alle spinnen zijn giftig, maar de meeste spinnenbeten worden veroorzaakt door ongevaarlijke spinnen. En de meeste spinnen beschikken over te korte of te zwakke tanden om door je huid heen te komen. De volgende symptomen kunnen optreden na een spinnenbeet:

• De huid op de plaats van de spinnenbeet kan gaan zweren of er kan een rood-paarse blaar ontstaan;
• Er zijn mogelijk twee puntjes op de huid zichtbaar die pijn en branderig gevoel veroorzaken;
• Je kan last krijgen van krampen in de buik, hoofdpijn, spierpijn of sterk transpireren;
• Er kan pijn, jeuk, roodheid en zwelling optreden rond het bijtgebied.

Rode bultjes door een beet van een zandvlieg

Zandvliegen zijn familie van bloedetende vliegen en lijken op kleine muggen. De zandvlieg kan de ziekte leishmaniasis overbrengen. De zandvlieg komt voor in landen rond de Middellandse zee en tropische gebieden. Op vakantie in Spanje of Italië kan je deze zandvlieg tegenkomen. In Nederland komt deze lastpak niet voor vanwege het koudere klimaat. Gezien de klimaatverandering zal het waarschijnlijk niet al te lang meer duren voordat de zandvlieg zich ook in Nederland vestigt. In het algemeen zijn beten van de zandvlieg pijnlijk en er kunnen rode bultjes en blaren ontstaan met een rode vlek eromheen. Deze kunnen worden geïnfecteerd of leiden tot ontsteking van de huid.

Jeukende rode bultjes door de vogelmijt

Bij afwezigheid van de natuurlijke gastheer van de vogelmijt, kan deze lastpak zich ook op zoogdieren en mensen parasiteren. Ze kruipen veelal via een verlaten vogelnesten onder een dak naar binnen, vooral in de periode mei-juni. De huiduitslag die ontstaan als ene vogelmijt zich 's nachts aan je heeft gevoed, kan bestaan uit jeukende rode bultjes van enkele millimeters in doorsnede. Deze bultjes doen zich vooral voor op 's nachts onbedekte huidgedeelten.

Rood vlekje door een tekenbeet

Wat zijn teken?

Teken zijn geleedpotigen, komen veel voor in Nederland en ze leven vooral in struikgewassen, grassen en heide, dus ook in de tuin. De diertjes worden aangetrokken tot mensen en hun vierbenige huisdieren om zich aan te voeden. Teken zijn kleine platte spinnetjes. Een tekenbeet is op zich ongevaarlijk en veroorzaakt nagenoeg geen merkbare symptomen. Een klein rood plekje op de plaats van de tekenbeet is vaak het enige wat je ziet en dit is een normale huidirritatie. En wanneer een teek je net heeft gebeten, lijkt het of er een zwart puntje op de huid zit.

Erythema migrans (rode ring op huid)

Het is verstandig de huisarts te raadplegen als je na enkele dagen tot weken een verkleuring of rode vlek of ring rond de tekenbeet of elders waarneemt. Erythema migrans (EM) duidt op een karakteristieke rode plek, welke zich langzaamaan uitbreidt tot een bleek-rode ring die in het midden lichter van kleur is. Bij grofweg de helft van de mensen met de ziekte van Lyme treedt dit verschijnsel op. Erythema migrans ontstaat gemiddeld 2 tot 3 weken na de tekenbeet. Als er een typisch erythema migrans wordt geconstateerd, dan is er vrijwel zeker sprake van lymeziekte.

Ziekte van Lyme

Sommige teken zijn besmet met bacteriën en kunnen ziekten overdragen, zoals de ziekte van Lyme. De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie die wordt overgedragen door de teek en gepaard gaat met vermoeidheid, rillingen, koorts, hoofdpijn, gezwollen lymfeklieren, spierpijn en gewrichtspijn;

(Rode) mierenbeet

De in Nederland voorkomende rode en zwarte mieren kunnen bijten, maar een mierenbeet is ongevaarlijk. Nadat je bent gebeten door zo'n lastpak, kan je last krijgen van een klein rood vlekje dat wat jeukt. Rode mieren zijn vaak agressiever ingesteld dan zwarte mieren en een beet van de rode mier is vaak pijnlijker. Vaak zwelt de huid ook een beetje op en er kunnen vochtblaasjes ontstaan.

Gezwollen rode vlekken met blaarvorming door vuurmier

Vuurmieren (Solenopsis) zijn insecten die behoren tot de mieren en ze worden gevreesd om hun pijnlijke steek. In Nederland komen ze in de vrije natuur niet voor, maar soms worden ze in huizen aangetroffen als ze per ongeluk zijn geïmporteerd. Deze insecten komen oorspronkelijk uit het vochtige grensgebied tussen Brazilië en Paraguay. Hoe kan je deze insectenbeet herkennen? Een steek van een vuurmier kenmerkt zich door gezwollen rode vlekken met een blaar erbovenop. Dit komt door het gif van de vuurmier. De streek doet pijn en jeukt en dit kan wel een week aanhouden.

Klein rood, jeukend bobbeltje of vlekje door bedwantsenbeet

Een bedwants (vroeger 'wandluis' genoemd) is een kleine, bloedzuigende parasiet. De bedwants voedt zich met bloed van warmbloedige dieren en de mens. Een bedwantsenbeet kan je het beste herkennen aan de rode bultjes of vlekken op de huid, vaak vlak bij bloedvaten die vlak onder het oppervlak van de huid liggen. Als een bedwants verstoord wordt tijdens het voeden, bijt hij meerdere keren en zodoende kan er een rijtje van rode bultjes ontstaan. Er ontstaan tevens kleine zwellingen. De plekjes gaan gepaard met jeuk.

Bijensteek, wespensteek of hommelsteek herkennen

De hommels, wespen en bijen behoren tot de orde van insecten die 'vliesvleugeligen' wordt genoemd. Ze kunnen steken als ze zich bedreigd voelen. Hommels steken zelden. Een wespensteek of bijensteek kan pijnlijk zijn. Op de plaats waar je gestoken bent, ontstaat roodheid, zwelling en jeuk. Bij 10% van de getroffen mensen ontstaat een flinke lokale reactie, niet te verwarren met een allergische reactie.

Pijnlijk, klein wondje door dazenbeet

De bloedzuigende dazen zijn steekvliegen. In de volksmond worden ze vaak 'horzels' genoemd, maar deze benaming is niet juist. Echte horzels kunnen in het geheel niet bijten of steken. Een dazenbeet is geen zeldzaam verschijnsel. Het is een agressief diertje dat zich in de huid vastbijt met zijn scherpe tandjes. Hij zuigt dan enthousiast het vrijkomende bloed op. Het beestje kan zelfs door dunne (zomer)kleding heen bijten. Een dazenbeet is te herkennen als een dikke rode, pijnlijke, jeukende plek. Altijd alert blijven na een dazenbeet voor een lokale bacteriële infectie. Door de beet kan de daas bacteriën van de huid van de ene prooi naar de beetwond in de huid van de andere prooi overbrengen.

Beet van de bloedzuigende vlieg ‘Blandford fly’

Blandford fly is een muggensoort uit de familie van de kriebelmuggen. Een beet van de Blandford Fly komt het meeste voor in mei en juni. Voorkeursplekken zijn de enkels/benen, aangezien de boosdoener laag bij de grond vliegt. Een beet van deze bloedzuigende vlieg kan erg pijnlijk zijn. Ze kunnen een ernstige, plaatselijke reactie veroorzaken rond het gebied van de beet. Het kan leiden tot zwelling, blaarvorming, gewrichtspijn en soms zelfs een verhoogde temperatuur.

Gestoken door een steekvlieg of stalvlieg

De stalvlieg, ook wel bekend als steekvlieg, kan venijnig steken. Deze vliegen hebben een steeksnuit en zuigen bloed bij grote zoogdieren en mensen. Ze steken dan vooral in je benen. De steken kunnen erg pijnlijk zijn, maar van verdere schade is geen sprake.

Branderige pijn door knutten

Knutten of knutjes zijn familie van de mug, maar dan een stukje kleiner. Deze zeer kleine steekvliegjes zijn slechts 1 tot 4 millimeter. De beet van knutten kun je herkennen aan een flinke zwelling, enorme jeuk en een branderig gevoel, die nog dagen kan aanhouden.

Tips om insectenbeten te voorkomen en te behandelen

Hoewel de meeste insectenbeten onschadelijk zijn, kunnen sommige ziekten verspreiden zoals (in Nederland) de ziekte van Lyme. Je kunt evenwel bepaalde maatregelen nemen om de risico's te verminderen. Om insectenbeten te voorkomen, worden de volgende maatregelen geadviseerd:

Gebruik insectenwerend middel

Gebruik dat 30-50% DEET bevat op blootgestelde huid en kleding om te beschermen tegen muggen, teken en andere insecten. Volg altijd de instructies op die op het afweermiddel staan vermeld. Als je ook een zonnebrandcrème draagt, breng dan eerst de zonnebrandcrème aan, laat het drogen en breng dan het insectenverdrijvend middel aan. Gebruik geen zonnebrandmiddelen die insectenwerend middel bevatten, aangezien zonnebrandcrème royaal en vaak moet worden aangebracht, terwijl insectenwerend middel spaarzaam moet worden aangebracht.

Geschikte kleding dragen en controleren op teken

Draag geschikte kleding. Als je wandelt in een dicht bebost gebied, kleed je dan op de juiste manier om insectenbeten te voorkomen. Bedek de blootgestelde huid zo veel mogelijk door het dragen van shirts met lange mouwen, lange broeken, sokken en gesloten schoenen in plaats van sandalen. Voor extra bescherming trek je je sokken over je broek en stop je je shirt in je broek. Teken zitten vaak in dichte begroeiingen en struiken. Dus op het pad lopen, is beter. Na het wandelen is het belangrijk om jezelf en je wandelpartner direct op teken te checken. Een teek gevonden? Verwijder hem dan direct.

Gebruik een muggennet of klamboe

Als je in de vrije natuur slaapt, gebruik dan een muskietennet om je tegen muggen te beschermen. Kijk voor een die is voorbehandeld met insecticide. Als de klamboe de vloer niet bereikt, stop het dan onder de matras voor maximale bescherming. Er is ook een speciale knuttenklamboe met extra kleine gaatjes, zodat knutjes er niet door heen kunnen kruipen.

Behandeling van insectenbeten

Wat te doen?

Om insectenbeten en -steken zelf te behandelen, worden de volgende tips geadviseerd:

• Maak allereerst de beet schoon met water.
• Daarna de beetplek desinfecteren met alcohol 70% of met povidonjodium. Dit om zwelling te verminderen, maar ook om de kans op een secundaire bacteriële infectie te verkleinen.
• Vervolgens kun je de plek het beste verkoelen. Dit kun je doen met een koude natte doek, een ijskompres of een washandje gevuld met ijsblokjes.
• Tenslotte kun je desgewenst een zalf, crème of gel tegen insectenbeten op de beet smeren teneinde de pijn, jeuk en zwelling te verzachten. Bijvoorbeeld Azaron anti-jeukcrème.

Gestoken door een bij of wesp? Haal dan de angel uit de huid door deze eruit te schrapen met je nagel, de rand van een bankpas, de stompe kant van een mes of een pincet. Als de angel is verwijderd, kun je eventueel het gif uit de huid zuigen met een gifzuiger.

Gebeten door een teek? Een teek in je huid moet je zo snel mogelijk weghalen. Gebruikt bij voorkeur een speciale tekenpincet en lees dan eerst de gebruiksaanwijzing. Antibiotica kunnen nodig zijn als ene teek langer dan 24 uur op de huid heeft gezeten. Bespreek dit met je huisarts:

Andere maatregelen

Mogelijke andere maatregelen zijn:

• Voor pijnlijke beten, zoals een bijensteek, neem een ​​vrij verkrijgbare pijnstiller, zoals paracetamol.
• Een insectenbeet die jeukt kan behandeld worden met een ijsklontje (zie boven) of een vrij verkrijgbare anti-jeuk crème,
• Een andere optie is om ​​vrij verkrijgbare antihistaminica (pillen) in te nemen.

Verder geldt: nooit aan de beet- of steekplek krabben. Dit kan een secundaire bacteriële infectie veroorzaken.

Huisarts raadplegen

Raadpleeg je huisarts in geval van een ontstoken insectenbeet. Als je ernstige symptomen ervaart na een insectenbeet, zoals huiduitslag, koorts of spierpijn, raadpleeg dan onmiddellijk een arts.
Neem contact op met de huisarts als het niet lukt de teek te verwijderen of de teek mogelijk langer dan 24 uur in je huid heeft gezeten; indien na enkele dagen tot weken een verkleuring of rode vlek rond de tekenbeet ontstaat of als je na dagen, weken tot maanden griepachtige klachten ontwikkelt, evenals gewrichtsklachten, uitstralende pijn of minder kracht.

Casus: Insectenbeet

Patiëntgegevens

• Naam: Max de Vries
• Leeftijd: 8 jaar
• Geslacht: Man
• Beroep: Leerling basisschool
• Gezinssituatie: Woont bij ouders, heeft een oudere zus

Huidige situatie

Max komt met zijn moeder naar de huisarts met klachten over jeuk en zwelling op zijn rechterarm. De klachten begonnen nadat hij buiten had gespeeld.

Symptomen

• Kleine rode puntjes op de huid
• Rode vlekjes rond de bijtplaats
• Bultjes die jeuken
• Lokale zwelling rond de beet

Anamnese

Max was buiten aan het spelen in het gras toen hij door iets werd gebeten. Hij voelde een korte, scherpe pijn en zag later dat zijn arm begon te jeuken en op te zwellen. Hij is niet bekend met allergieën.

Diagnose

Op basis van de symptomen en de geschiedenis van de blootstelling wordt een insectenbeet vastgesteld, vermoedelijk van een mug of vlo.

Behandeling door de arts

• Reiniging: Reinigen van de bijtplaats met water en zeep om infectie te voorkomen.
• Antihistaminicum: De huisarts schrijft een antihistaminicumcrème voor om de jeuk en zwelling te verminderen.
• Koude kompressen: Aanbrengen van een koud kompres ter vermindering van de zwelling.
• Pijnbestrijding: Gebruik van vrij verkrijgbare pijnstillers zoals (kinder)paracetamol indien nodig.

Prognose

Met de juiste behandeling zal binnen enkele dagen de zwelling en jeuk verminderen. De symptomen zijn doorgaans mild en zelflimiterend.

Lees verder

• Strophulus: symptomen jeukende bultjes door insectenbeten
• Angio-oedeem (vochtophopingen): symptomen en behandeling
• Bijensteek, wespensteek, hommelsteek: symptomen, behandeling
• Bedwantsen beet: herkennen, symptomen en behandelen
• Insectenbeet en insectensteek: symptomen en behandeling