Liesschimmel, rode vlekken in de lies: behandeling met crème

Liesschimmel (tinea cruris) is een huidschimmelinfectie van de lies en dijstreek. Sommige schimmels komen vaak voor op de mensenhuid, waar ze meestal geen schade toebrengen. Onder bepaalde voor deze schimmels gunstige omstandigheden kunnen ze echter de huid binnendringen en zich gaan vermenigvuldigen en een infectie veroorzaken. Schimmels geven de voorkeur aan warme, vochtige en luchtloze gebieden van de huid. De liezen zijn daar een mooi voorbeeld van. De schimmel houdt van de vochtige en warme huid in de lichaamsplooien, zoals in de liezen. De meeste schimmelinfecties zijn goed te behandelen met een antischimmelcrème of antischimmelpoeder. De schimmel kan soms ook vanzelf overgaan, maar daarbij moet je wel bepaalde maatregelen in acht nemen, zoals het droog en schoon houden van de aangedane plek. Soms gaat liesschimmel niet weg, ook niet met een zalfje. In dat geval kan de arts zwaardere medicijnen voorschrijven. Liesschimmel komt vooral voor bij volwassen mannen en tienerjongens.

• Liesschimmel in vogelvlucht
• Wat is liesschimmel?
• Vóórkomen
• Symptomen: rode vlekken in de lies
• Verschijnselen
• Locatie
• Oorzaak van liesschimmel
• Risicofactoren
• Wie krijgt last van liesschimmel?
• Is liesschimmel besmettelijk?
• Onderzoek en diagnose
• Diagnose à vue
• Differentiaaldiagnose
• Behandeling van liesschimmel
• Adviezen
• Antischimmelcrème of zalf en soms pillen
• Complicaties
• Verspreiding van de schimmel en infecties
• Tijdelijke verkleuring van de huid
• Prognose
• Preventie van schimmel in de lies

Liesschimmel in vogelvlucht

• Anatomisch gebied: Lies- en dijstreek.
• Medische benaming: Tinea cruris.
• Oorzaak: Natuurlijke schimmelsporen floreren in warme en vochtige liesplooien, waardoor ze gemakkelijk uitgroeien tot een schimmelinfectie.
• Bijdragende factoren: Transpiratie, wrijving en strakke, occlusieve kleding.
• Symptomen: Onder meer jeuk, roodheid en uitslag.
• Hygiëne: Regelmatig wassen en drogen.
• PreventieL Dragen van ademende en losse kleding, hetgeen vocht en wrijving vermindert.
• Behandeling door antischimmelbehandeling: Crèmes voorgeschreven door een arts.

Wat is liesschimmel?

Liesschimmel duidt op een huidschimmelinfectie in de liezen. Tinea crurisis is de medische benaming hiervan. Liesschimmel geeft een jeukende huiduitslag in de lies (rode droge plekken in de liezen), maar ook de binnenkant van de dijen en de aangrenzende huid kan er bij betrokken zijn, evenals het scrotum bij mannen. Het gaat dus om een schimmelinfectie van de lies- en dijstreek. Liesschimmel wordt geassocieerd met transpiratie, wrijving (van huid op huid of huid op kleding) en occlusieve (= volledig afgesloten van de lucht) kleding. Liesschimmel wordt vooral geïnduceerd door omgevingsfactoren en fysieke factoren die de huid irriteren.

Vóórkomen

Liesschimmel wordt vaak gezien bij volwassen mannen en tienerjongens, maar ook meisjes en vrouwen kunnen erdoor getroffen worden. Atleten en zwaarlijvige mensen zijn vaker de pineut.

Symptomen: rode vlekken in de lies

Verschijnselen

Symptomen van liesschimmel zijn, naast rode vlekken, de volgende:

• Jeuk en pijn komen vaak voor.
• De rand van de uitslag kan zeer variëren en kan schilferig zijn of bobbels hebben die op blaren lijken.
• Het midden van de uitslag kan een roodbruine kleur hebben.
• In de huid ontstaan soms pijnlijke kloofjes.
• De uitslag is aanwezig in de lies, huidplooien, de binnenkant van de dijen of de billen. De huiduitslag komt meestal niet voor op het scrotum of de penis.
• Een vieze geur: een sterke, kenmerkende geur waardoor je liezen stinken.

Locatie

Liesschimmel doet zich vooral voor in de lies, de huidplooien, de binnenkant van de dijen of de billen en dan vooral de bilspleet, hoewel de schimmel zich kan verspreiden naar de geslachtsorganen.

Oorzaak van liesschimmel

In normale omstandigheden komen huidschimmels op de huid voor, zonder dat je er verder last van hebt. Deze schimmels veroorzaken pas een infectie als ze zich heel sterk hebben kunnen vermenigvuldigen. De huid beschermt tegen schimmelinfecties, maar onder bepaalde omstandigheden wordt de barrièrefunctie van de huid aangetast en slaan schimmels hun slag: ze dringen de huid binnen en gaan zich naar hartenlust vermenigvuldigen. De volgende omstandigheden en factoren kunnen bijdragen aan een schimmelinfectie in de lies:

• Wanneer de huid door bijvoorbeeld strakke of schurende kleding geïrriteerd of beschadigd is. Een dergelijke beschadiging van de huid vormt de porte d'entree voor de schimmel.
• Wanneer de huid door vocht en warmte (als gevolg van bijvoorbeeld hevige transpiratie) verweekt is.
• De huid veelvuldig wassen met zeep neemt de beschermende vetzuren op de huid weg. Dit maakt de huid kwetsbaarder voor schimmels.
• Vaak begint de schimmelinfectie met voetschimmel (zwemmerseczeem). Je ziet dan meestal nattende schilferende plekken tussen de tenen, soms met pijnlijke kloofjes. Ook kan er jeuk en/of branderigheid optreden. Via je handdoek kan de schimmel zich naar de liezen verspreiden.

De belangrijkste factoren zijn:

• warmte;
• vochtigheid;
• het dragen van strakke kleding; en
• vochtige huidplooien als gevolg van overgewicht of overmatig zweten.

Risicofactoren

Liesschimmel komt het meest voor bij mannen van middelbare leeftijd en ouder. Iedereen kan liesschimmel krijgen, maar bepaalde groepen mensen lopen echter meer kans. De volgende mensen zijn gevoeliger voor schimmelinfectie:

• mensen met overgewicht of obesitas;
• ouderen;
• mensen met een verminderde weerstand of een verzwakt immuunsysteem (door bijvoorbeeld het gebruik van cytostatica of corticosteroïden of besmetting met hiv);
• mensen met diabetes, hepatitis, chronische ziekten en kanker.

Andere risicofactoren zijn onder meer:

• mannelijke geslachtsdelen;
• warmte;
• vochtigheid;
• overmatig zweten;
• sporten en lichamelijke arbeid;
• strak en schurend ondergoed;
• voetschimmelinfectie of andere schimmelinfecties op het lichaam.

Wie krijgt last van liesschimmel?

Liesschimmel kan iedereen overkomen, maar sommige mensen lopen net iets meer risico om deze vervelende aandoening op te lopen. Ben jij een sportieveling die veel zweet of draag je vaak strakke kleding? Dan ben je misschien vatbaarder voor die jeukende, rode plekken in je lies. Mensen die veel in warme, vochtige omgevingen zijn – zoals in de sportschool, sauna, of gewoon tijdens een hete zomer – lopen een groter risico.

Daarnaast zijn mensen met overgewicht of diabetes ook gevoeliger voor liesschimmel, omdat de huidplooien de perfecte broedplaats vormen voor schimmels. Ook mannen hebben er vaker last van dan vrouwen, vooral als ze strakke boxershorts of sportkleding dragen die de huid irriteert.

Is liesschimmel besmettelijk?

Schimmels die verantwoordelijk zijn voor liesschimmel zijn besmettelijk en je kunt deze schimmels krijgen via de huidschilfertjes die afkomstig zijn van besmettingsbronnen: mensen of dieren met een schimmelinfectie. Maar of je ook een infectie krijgt, is afhankelijk van onder meer je afweer. Bovendien wordt liesschimmel vooral geïnduceerd door omgevingsfactoren en fysieke factoren die de huid irriteren, zoals wrijving, overmatig zweten en het dragen van strakke kleding.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

Veelal zal de huisarts de diagnose à vue kunnen stellen en is aanvullend onderzoek niet nodig. De arts kan zo nodig wat weefsel wegschrapen, hetgeen hij op een glasplaatje legt om dit microscopisch te analyseren. Slechts zelden is een biopsie van de huid vereist.

Differentiaaldiagnose

Andere huidziekten die op liesschimmel (kunnen) lijken, zijn:

• psoriasis vulgaris;
• allergisch contacteczeem;
  Psoriasis / Bron: Hans, Pixabay
• hidradenitis suppurativa;
• erythrasma (een milde chronische oppervlakkige infectie van de huid, die wordt veroorzaakt door de bacterie Corynebacterium minutissimum);
• familiale pemphigus;
• warmte-uitslag;
• impetigo (krentenbaard);
• intertrigo (schuurplekken in de lies);
• luieruitslag; en
• seborroïsch eczeem.

Behandeling van liesschimmel

Behandeling bestaat uit medicijnen (een antischimmelcrème of pillen) en een aantal adviezen.

Adviezen

De adviezen bestaan uit:

• het vermijden van factoren die verweking van de huid bevorderen: warmte, vocht en wrijving;
• het bij voorkeur dragen van katoenen ondergoed of sokken en ruimzittende kleding;
• het dagelijks verschonen van de kleding, vooral je ondergoed (schimmels kunnen zich vermenigvuldigen door huidvlokjes in vuil ondergoed);
  Gebruik altijd een schone handdoek / Bron: Mama_mia/Shutterstock.com
• het dragen van goed ventilerende schoenen, zoals sandalen, linnen of leren schoenen;
• draag bij voorkeur geen gesloten schoenen van rubber of plastic;
• het dragen van badslippers in gemeenschappelijke doucheruimten (vanwege de aanwezigheid van schimmels in dergelijke ruimtes);
• geen handdoek gebruiken van een ander;
• was je huid bij voorkeur zonder zeep en als je toch zeep gebruikt: goed naspoelen zodat er geen zeepresten achterblijven;
• droog je huid goed af door te deppen en niet door te wrijven of te schuren met je handdoek;
• trek geen ondergoed aan als je liezen nog niet helemaal droog zijn: vochtige liezen zijn een ideale plek voor schimmels om zich te vermenigvuldigen.

Antischimmelcrème of zalf en soms pillen

Bij liesschimmel zal de huisarts een lokaal antimycoticum (antischimmelmiddel) voorschrijven, In het algemeen voldoet een crème. De antischimmelcrème moet tweemaal daags worden aangebracht tot ongeveer 2 cm buiten het aangedane huidgedeelte. Breng de crème aan zo lang als geadviseerd wordt. Dit verschilt per crème, dus neem de instructies goed door. Schimmel tussen de tenen moet op dezelfde manier behandeld worden. Je kunt ook een antischimmelpoeder gebruiken. Alleen bij ernstige (diepe of wijdverbreide) schimmelinfecties kunnen antischimmelpillen nodig zijn. Deze medicijnen kunnen veel bijwerkingen hebben. Voorbeelden van deze antischimmelpillen zijn terbinafine, griseofulvine of itraconazoltabletten.

Complicaties

Verspreiding van de schimmel en infecties

Complicaties zijn zeldzaam omdat liesschimmel meestal een zelfbeperkte huidaandoening is. In zeldzame gevallen kan de uitslag zich langs de lies verspreiden op de dijen en geslachtsorganen. Als gevolg van secundaire infecties van de huid door krabben of wrijven kan soms cellulitis of abcesvorming ontstaan.

Tijdelijke verkleuring van de huid

Een andere potentiële complicatie is tijdelijke huidverkleuring die post-inflammatoire hypopigmentatie wordt genoemd (lichter dan de normale huidskleur) of hyperpigmentatie (donkerder dan de normale huidskleur). Deze gewijzigde huidskleur kan optreden nadat de uitslag is verbeterd of na een tijdelijke opflakkering. Permanente littekens zijn zeldzaam.

Prognose

De prognose van liesschimmel is erg goed. Al met al is liesschimmel vaak gemakkelijk te behandelen en verloopt de genezing voorspoedig. Gewoonlijk is het een milde, goedaardige, meestal niet-infectieuze en zelfbeperkte huidaandoening. Meer wijdverspreide, atypische gevallen van liesschimmel kunnen als ontsierend en psychisch belastend worden ervaren.

Preventie van schimmel in de lies

Je kunt liesschimmel voorkomen door je lies, kruis, binnenkant van je dijen en billen schoon en droog te houden. Droog goed af na het sporten en douchen. Andere preventieve maatregelen zijn:

• Was je sportkleding, ondergoed, sokken en handdoeken na elk gebruik.
• Draag doucheslippers als je openbare douches en kleedkamers gebruikt.
• Als je voetschimmel hebt, moet je het goed behandelen. Breng tijdens de behandeling eerst je sokken aan voordat je je ondergoed aantrekt. Dit voorkomt de verspreiding van de schimmel van je voeten naar de lies.
• Als je steeds voetschimmel krijgt, droog je voeten dan als laatste met de handdoek na een douche of bad. Dit kan helpen voorkomen dat infecties van je voeten naar je lies of elders worden verspreid.

Lees verder

• Vlekjes lies: rode vlekken, puntjes of bultjes in liesstreek
• Pijn in lies of liespijn: oorzaken van een pijnlijke lies
• Bult in lies of liesgezwel: oorzaken en symptomen knobbels
• Gezwollen lymfeklieren: klieren in hals, nek, lies & oksel
• Abces in huid of lichaam: met pus gevulde zwelling in holte