Luieruitslag: symptomen, oorzaak en behandeling bij een baby

Luieruitslag bij een baby is een ontsteking van de huid in het luiergebied als gevolg van vooral de urine en ontlasting in de luier. Daarom is het van belang een baby tijdig te verschonen. Bijna alle baby's hebben wel eens last van luiereczeem. Vooral wanneer de baby gevoelig is voor eczeem. Doch in de eerste 3 levensweken komt luiereczeem vrijwel niet voor. Vanaf de derde levensweek kan het eczeem tot ontwikkeling komen. Bij luieruitslag zijn de billetjes van de baby vaak aangedaan. De liezen en de bilplooi blijven vaak gespaard. Luiereczeem is niet gevaarlijk. Wel kan de baby er veel last van ondervinden en om die reden veel huilen. In sommige gevallen kan luieruitslag gepaard gaan met een schimmelinfectie. Luieruitslag bij een baby kun je voorkomen of behandelen door het luiergebied schoon en droog te houden. Bij het verergeren van de klachten of wanneer het kind pijn heeft, kan het nodig zijn dat de huisarts een zalfje voorschrijft.

• Wat is luiereczeem of luieruitslag?
• Rode en geïrriteerde huid
• Urine en ontlasting
• Oorzaak van luieruitslag bij een baby
• Irritatie van ontlasting en urine
• Schuren of te wrijven
• Irritatie door een verzorgingsproduct
• Bacteriële of schimmelinfectie
• Nieuwe voedingsmiddelen
• Gevoelige huid
• Gebruik van antibiotica
• Wie krijgen luiereczeem of luieruitslag?
• Bijna alle baby's
• Atopisch eczeem
• Luieruitslag symptomen
• Verschijnselen
• Secundaire bacteriële infectie of gistinfectie
• Onderzoek en diagnose
• Visuele inspectie
• Het achterhalen van de orzaak
• Vervolgonderzoek
• Anamnese
• Behandelplan en nazorg
• Luiereczeem behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg

Wat is luiereczeem of luieruitslag?

Rode en geïrriteerde huid

Luiereczeem of luieruitslag is een ontsteking van de huid in het luiergebied, vaak op de billetjes. Het kenmerkt zich door een rode en geïrriteerde en soms kapotte huid. Luiereczeem wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren:

• opeenhoping van vocht;
• maceratie (verweking van de huid);
• langdurig contact met urine en ontlasting;
• warmte; en
• wrijving.

Urine en ontlasting

Van deze factoren is vooral langdurig contact met urine en ontlasting (vooral diarree) een risicofactor. Luiereczeem kan gepaard gaan met een bacteriële of een candida-infectie.

Oorzaak van luieruitslag bij een baby

Luieruitslag kan worden herleid tot een aantal oorzakelijke factoren:

Irritatie van ontlasting en urine

Langdurige blootstelling aan urine of ontlasting kan de gevoelige huid van een baby irriteren. Je baby kan meer vatbaar voor luieruitslag zijn als hij of zij vaker moet poepen of last van diarree heeft, omdat uitwerpselen meer irriteren dan urine.

Schuren of te wrijven

Nauwsluitende luiers of kleding die wrijft tegen de huid van de baby kan leiden tot uitslag.

Irritatie door een verzorgingsproduct

De huid van je baby kan reageren op babydoekjes, een nieuw merk wegwerpluiers, of een wasmiddel of wasverzachter die je gebruikt om katoenen luiers te wassen. Andere stoffen die kunnen irriteren zijn ingrediënten in babylotions, poeders en oliën.

Bacteriële of schimmelinfectie

Wat begint als een eenvoudige huidinfectie kan zich uitbreiden naar de omliggende regio. De billen, dijen en genitaliën zijn uitermate kwetsbaar, want het is warm en vochtig. Dit vormt daardoor een ideale voedingsbodem voor bacteriën en schimmels. Deze uitslag kan worden aangetroffen in de plooien van de huid, met roodheid en uitslag.

Nieuwe voedingsmiddelen

Wanneer baby's beginnen met het eten van vast voedsel, kan hun ontlasting veranderen. Dit verhoogt de kans op luieruitslag. Veranderingen in de voeding van je baby kan ook wijzigingen aanbrengen in de frequentie van de ontlasting, wat kan leiden tot een verhoogde kans op luieruitslag. Als je baby borstvoeding krijgt, kan hij of zij luieruitslag ontwikkelen in reactie op iets wat de moeder heeft gegeten.

Gevoelige huid

Baby's met bepaalde huidaandoeningen, zoals atopisch eczeem of seborrhoïsch eczeem, hebben meer kans op luieruitslag.

Gebruik van antibiotica

Antibiotica doden bacteriën. Het nadeel van antibiotica is alleen dat het middel geen onderscheid maakt tussen 'slechte' en 'goede' bacteriën. Hierdoor kunnen bacteriën die de groei van gist in toom houden worden uitgeput, wat resulteert in luieruitslag als gevolg van een schimmelinfectie. Het gebruik van antibiotica verhoogt ook het risico op het krijgen diarree. Baby's die borstvoeding krijgen van een moeder die antibiotica krijgt, hebben ook een verhoogd risico op luieruitslag.

Wie krijgen luiereczeem of luieruitslag?

Bijna alle baby's

Bijna alle baby's hebben wel eens luieruitslag. Doch in de eerste 3 levensweken komt luiereczeem vrijwel niet voor. Vanaf de derde levensweek kan het eczeem tot ontwikkeling komen. De piekincidentie ligt tussen 9-12 maanden. Luiereczeem kan invloed hebben op mensen van alle leeftijden luiers dragen, in het bijzonder ouderen.

Atopisch eczeem

Personen met een medische voorgeschiedenis van (atopisch) eczeem, zijn over het algemeen gevoeliger voor luieruitslag.

Luieruitslag symptomen

Verschijnselen

Luiereczeem of luieruitslag is een ontsteking van de huid gebied dat door de luier bedekt wordt. Vaak zijn de billetjes van de baby aangedaan. De liezen en de bilplooi blijven vaak gespaard. Naast roodheid, kunnen kloofjes, blaasjes, wondjes of schilfering voorkomen. Een baby kan er behoorlijk last van hebben en veel huilen. Het doet pijn wanneer de geïrriteerde, kapotte plekjes in contact komen met urine of ontlasting.

Secundaire bacteriële infectie of gistinfectie

Het kan gepaard gaan met een secundaire bacteriële infectie of gistinfectie. Bacteriële infecties bij luiereczeem zijn een zeldzaamheid. Een candida-infectie komt vaker voor. De belangrijkste gistsoort is de Candida albicans, welke uitstekend gedijt in een warme en vochtige omgeving zoals het luiergebied, vooral als de huid al wat beschadigd is geraakt door het eczeem. Bij een massale gistinfectie wordt niet meer over een luiereczeem, maar over een candida-infectie gesproken. Een candida-infectie is te herkennen aan de schilferende randjes van de vrij scherp begrensde rode plekken en de zogenoemde 'satellietlaesies' of 'eilandjes voor de kust'. Dat zijn kleine rode vlekjes met een schilferend randje net buiten de grote rode plekken.

Onderzoek en diagnose

Op grond van het klinische beeld wordt de diagnose gesteld. Aanvullend onderzoek is vaak niet nodig.

Visuele inspectie

De eerste stap in de diagnose van luieruitslag begint met een nauwkeurige visuele inspectie. Rode, schilferige vlekken, soms met kleine bultjes of blaren, kunnen over het hele luiergebied verschijnen. De meest getroffen plekken zijn vaak de huidplooien van de liezen en billen, waar vocht en wrijving hun vervelende werk doen. De kleur kan variëren van lichtroze tot felrood, afhankelijk van de ernst.

Het achterhalen van de orzaak

Na de eerste blik komt de vraag: wat veroorzaakt deze uitslag? Is het simpelweg een kwestie van te lang in een vochtige luier zitten, of speelt er iets anders? De huid kan geïrriteerd raken door de constante blootstelling aan urine en ontlasting, wat een broedplaats vormt voor bacteriën en gisten. Soms kan een schimmelinfectie, zoals Candida, de boosdoener zijn, en dan ziet de uitslag er vaak wat heftiger uit, met scherpe randen en kleine puistjes aan de randen van de rode plekken.

Vervolgonderzoek

In de meeste gevallen is een diagnose van luieruitslag duidelijk zonder verdere testen. Maar als de uitslag niet reageert op eenvoudige maatregelen, of als het patroon ongewoon is, kan een arts besluiten om een extra stap te zetten. Een huidkweek kan bijvoorbeeld worden afgenomen om te testen op bacteriën of schimmels. Dit helpt om gerichte behandeling mogelijk te maken. In sommige gevallen, als er twijfel is, kan de arts een huidmonster nemen voor verder microscopisch onderzoek.

Anamnese

Een goede anamnese helpt om de geschiedenis van het probleem te begrijpen. Hoe vaak wordt de luier verschoond? Zijn er recente veranderingen in voeding of hygiëne? Wordt er gebruikgemaakt van nieuwe producten zoals doekjes, crèmes of luiers? Dit alles kan bijdragen aan de diagnose. Soms is het niet alleen de luier, maar ook wat ernaast gebeurt dat het probleem verergert.

Behandelplan en nazorg

Na het vaststellen van de diagnose wordt een behandelplan opgesteld. Dit kan bestaan uit het vaker verschonen van de luier, het vermijden van irriterende stoffen en het aanbrengen van beschermende crèmes of zalven. Als een schimmelinfectie de boosdoener is, kunnen antischimmelcrèmes worden voorgeschreven.

Luiereczeem behandeling

Zelfzorg

De beste manier om luieruitslag te voorkomen en te behandelen is om het luiergebied schoon en droog te houden. Luiereczeem kan op de volgende manier behandeld worden:

• Gebruik kwalitatief goede wegwerpluiers, welke goed absorberende gels bevatten waardoor de huid langer droog blijft. De binnenbekleding van de luier moet van een zacht materiaal gemaakt zijn. Dit voorkomt wrijving en irritatie.
  Huisarts onderzoekt baby / Bron: Istock.com/Zdenka Darula
• Verschoon de luiers regelmatig, zodat de urine of ontlasting de billen zo kort mogelijk irriteert.
• Verschoon vooral een kind met luieruitslag vaak.
• Maak de billetjes bij elke verschoning schoon met een washandje met schoon water.
• Gebruik bij luieruitslag geen zeep of geparfumeerde schoonmaakdoekjes. Deze producten kunnen extra irritatie geven.
• Breng voor het aantrekken van elke schone luier zinkzalf (sudocrem) of zinkolie op de huid aan.
• Breng de luier niet te strak aan. Strakke luiers verhinderen een luchtstroom in de luierregio, waardoor er een vochtige omgeving ontstaat die gunstig is voor luieruitslag. Strakke luiers kan ook leiden tot wrijving bij de taille of dijen.
• Na het verschonen van je baby, moet je je handen goed wassen. Dit voorkomt de verspreiding van bacteriën of gisten naar andere delen van het lichaam van je baby, of aan andere kinderen.

Professionele medische zorg

Bij het verergeren van de klachten of wanneer het kind pijn heeft, kan het nodig zijn tijdelijk een lichte hormoonzalf toe te passen op de ontstoken huid. De huisarts kan deze zalf voorschrijven. Bij een candida-infectie kan door de huisarts een anti-gist crème worden voorgeschreven.

Lees verder

• Huiduitslag met rode vlekken, puntjes en bultjes op de huid
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Candida: symptomen bij mannen en vrouwen en behandeling
• Seborroïsch eczeem (hoofdroos): symptomen en behandeling
• Eczeem (soorten eczeem): symptomen, oorzaak en behandeling