Gebroken teen of tenen: Behandeling van teenfractuur

Elke teen bestaat uit twee of drie kleine botten die broos en kwetsbaar zijn. Een gebroken teen kan ontstaan door een stomp trauma, zoals het stoten van de teen of wanneer een zwaar voorwerp op de teen valt. Gebroken tenen komen relatief vaak voor. De behandeling van een gebroken teen hangt af van de locatie en de ernst van de breuk. Meestal is een conservatieve behandeling voldoende en is een operatie niet nodig. In sommige gevallen is echter medisch ingrijpen noodzakelijk. Het dragen van stevige schoenen kan helpen bij het voorkomen van gebroken tenen.

• Oorzaken van letsel aan teen of tenen
• Symptomen van een gebroken teen
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorgmaatregelen bij een gebroken teen
• Professionele medische behandeling
• Prognose van teenfracturen
• Complicaties van een gebroken teen
• Preventie van gebroken tenen

Oorzaken van letsel aan teen of tenen

Een gebroken teen ontstaat doorgaans door een trauma of letsel aan de voet of teen. Voorbeelden zijn het vallen van een zwaar voorwerp op de voet of het stoten van de teen tegen een hard object. Daarnaast kunnen stressfracturen optreden, die het resultaat zijn van herhaalde belasting, zoals bij bepaalde sporten.

Symptomen van een gebroken teen

Bij een gebroken teen ervaren patiënten vaak pijn, roodheid, stijfheid en/of zwelling van de aangedane teen of tenen. Blauwe plekken kunnen optreden en blijven soms tot twee weken zichtbaar. In ernstige gevallen kan de teen krom staan als gevolg van de breuk. Soms is er ook sprake van een subunguaal hematoom (bloed onder de teennagel), waardoor de nagel blauw of zwart kan worden. Het lopen kan moeilijk zijn, vooral als de gebroken teen in de grote teen zit. Bij een gebroken kleine teen is lopen vaak nog mogelijk, hoewel het ongemakkelijk kan zijn. De klachten bij een gebroken teen lijken op die van een verstuikte teen, maar bij een verstuikte teen is de pijn doorgaans minder intens en is de beweging vaak minder beperkt.

Diagnose en onderzoeken

Bij verdenking van een gebroken teen is het belangrijk om een arts te raadplegen om een juiste diagnose te stellen en te bepalen of een thuisbehandeling of medische behandeling nodig is. De arts zal de patiënt ondervragen over het letsel en een lichamelijk onderzoek uitvoeren. Vaak wordt een röntgenfoto gemaakt om de breuk te bevestigen, hoewel dit bij breuken van de kleinere tenen niet altijd noodzakelijk is.

Zelfzorgmaatregelen bij een gebroken teen

Pijn en zwelling verminderen

Het is belangrijk om de eerste dagen na de blessure voldoende te rusten en fysieke activiteiten te vermijden die de pijn verergeren. Het immobiliseren en omhoog brengen van de getroffen voet helpt bij het verminderen van de zwelling. Als het noodzakelijk is om te lopen, kunnen krukken worden gebruikt om het gewicht van de voet te verlichten. De eerste 24 uur na de blessure moet de aangetaste teen twee tot drie keer per dag gedurende twintig minuten gekoeld worden met ijs, gewikkeld in een doek. Vrij verkrijgbare pijnstillers, zoals paracetamol, ibuprofen (Advil, Motrin) of naproxen (Aleve, Naprosyn) kunnen helpen bij het verlichten van de pijn. Patiënten met hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk (hypertensie), leveraandoeningen, nierziekten, maagzweren of maagbloedingen dienen contact op te nemen met hun arts voor advies over geschikte pijnstillende medicatie. Aspirine wordt voor kinderen afgeraden vanwege het risico op het Reye-syndroom. Voor de behandeling van de fractuur kan 'buddytaping' (pleisterverband) worden toegepast, waarbij een verband om de gebroken teen en de naastgelegen teen wordt gewikkeld om stabiliteit te bieden. Vochtige weefsels kunnen worden voorkomen door een klein watje, gaasje of kompres tussen de tenen te plaatsen, dat dagelijks moet worden vervangen.

Na de eerste zorg

Na de eerste zorg kan het zijn dat gewone schoenen ongemakkelijk aanvoelen. In dat geval kan een speciale orthopedische schoen worden voorgeschreven om de teen te beschermen en ruimte te bieden voor de zwelling. Zodra de zwelling afneemt, is het belangrijk om stevige, stabiele schoenen te dragen. Het geleidelijk opbouwen van dagelijkse activiteiten is ook aan te raden. De tenen kunnen nog pijnlijk en stijf aanvoelen, maar dit zou moeten verbeteren naarmate de spieren zich herstellen. Bij aanhoudende pijn na activiteiten kan het helpen om de tenen opnieuw te koelen met ijs.

Professionele medische behandeling

Wanneer medische interventie nodig is

In de meeste gevallen is medische behandeling niet noodzakelijk. Er zijn echter situaties waarbij medisch ingrijpen vereist is, zoals bij:

• breuken van de grote teen
• aanhoudende of verergerende pijn of zwelling
• koorts of koude rillingen
• plotselinge gevoelloosheid of tintelingen
• slechte genezing van de breuk
• bloedingen
• vervorming van de teen (kromme tenen)
• open wonden

Patiënten met zenuw- of circulatieproblemen in de voeten, zoals die met diabetes mellitus (suikerziekte) of perifere arteriële ziekte (pijn en kramp in de benen), moeten eveneens medische hulp zoeken.

Medische ingrepen

Bij verwondingen aan de grote teen kan een gipsverband of spalk nodig zijn om de teen correct te laten genezen. Een bloeding onder de teennagel kan verdwijnen met de nagelgroei, maar bij ernstige pijn kan de arts het bloed weghalen. In zeldzame gevallen kan een gebroken teen vereisen dat de botten worden rechtgezet, wat kan gebeuren met of zonder operatie. Bij een open wond kan een tetanusvaccinatie en een antibioticakuur nodig zijn. Regelmatige opvolging is vaak noodzakelijk na een teenletsel.

Prognose van teenfracturen

De meeste gebroken tenen genezen vanzelf met de juiste zorg. Een eenvoudig gebroken teen is meestal na vier tot zes weken genezen. De pijn en zwelling nemen vaak al na enkele dagen tot een week af. Als de symptomen langer dan zes weken aanhouden, kan de arts een röntgenfoto maken om de voortgang van de genezing te beoordelen. Meer ernstige breuken die chirurgie of andere medische behandelingen vereisen, genezen doorgaans in acht weken.

Complicaties van een gebroken teen

Complicaties kunnen onmiddellijk na het letsel optreden (minuten tot dagen) of veel later (weken tot jaren).

Beginfase

Een subunguaal hematoom kan de nagel beschadigen. Bij een grote bloeding kan de arts een klein gaatje in de teennagel maken om het bloed af te voeren, of in ernstige gevallen de nagel geheel verwijderen. Bij een open fractuur kan het bot door de huid steken, wat een infectierisico met zich meebrengt. De arts moet de wond dan reinigen en mogelijk antibiotica voorschrijven om infectie te voorkomen.

Latere fase

Complicaties die optreden nadat de gebroken teen genezen is, kunnen onder andere artritis (gewrichtsontsteking), aanhoudende pijn, stijfheid of vervorming van de teen omvatten. Soms geneest het gebroken bot niet goed (non-union) of groeit het bot verkeerd samen (malunion), wat kan leiden tot de noodzaak van een operatie.

Preventie van gebroken tenen

Om gebroken tenen te voorkomen, is het aan te raden om altijd stevig en ondersteunend schoeisel met een stijve zool te dragen. Dit biedt bescherming en vermindert de kans op blessures.

Lees verder

• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Pijnlijke grote teen: Oorzaken pijn aan groteteengewricht