Gebroken teen of tenen: Behandeling van teenfractuur

Elke teen bestaat uit twee of drie kleine botten. Deze botten zijn klein en broos. Wanneer mensen de teen stoten of wanneer iets zwaar op de tenen valt, dan krijgen mensen mogelijk te maken met één of meer gebroken tenen. Gebroken tenen komen relatief vaak voor. De behandeling voor een gebroken teen hangt af van de locatie en de ernst van de teenfractuur. Meestal gebeurt een conservatieve behandeling en is een operatie niet vereist. Maar in diverse omstandigheden is medisch ingrijpen bij een teenfractuur noodzakelijk. Het dragen van stevige schoenen is tot slot belangrijk ter preventie van een gebroken teen.

• Oorzaken van letsel aan teen of tenen
• Symptomen: Pijn en zwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Zelfzorgmaatregelen bij teenbreuk
• Professionele medische behandeling
• Prognose van teenfracturen
• Complicaties van teenfractuur
• Preventie van gebroken teen

Oorzaken van letsel aan teen of tenen

Een gebroken teen is meestal het gevolg van een trauma of een letsel aan de voet of teen, zoals een zwaar voorwerp dat op de voet valt, of de teen ergens tegen stoten. Verder ontstaan mogelijk stressfracturen (herhaalde belasting op botten met botpijn) van de teen of tenen. Deze zijn het resultaat van herhalende bewegingen zoals bij bepaalde sporten.

Symptomen: Pijn en zwelling

Patiënten die één of meer gebroken tenen hebben, ervaren teenpijn. De pijn gaat gepaard met roodheid, stijfheid en/of een zwelling van de aangetaste teen of tenen. Verder zijn blauwe plekken aanwezig die soms tot twee weken aanhouden. Een kromme teen komt verder mogelijk ook tot stand bij een ernstige breuk. Verder is het mogelijk dat het gebied onder de teennagel bloedt (subunguaal hematoom) waardoor de teennagel blauw of zwart is. Bovendien heeft de patiënt met een gebroken teen of meerdere gebroken tenen het moeilijk om te wandelen; de schoenen voelen hierbij ook te strak aan. Als de kleine teen echter gebroken is, is de patiënt meestal nog wel in staat om te lopen. De klachten die vergezeld gaan bij een gebroken teen zijn vergelijkbaar met deze van een verstuikte teen. Bij een verstuikte teen is de patiënt echter nog meer in staat om de aangetaste teen te bewegen, is de teen niet vervormd en is de pijn niet zo ernstig als bij een gebroken teen.

Diagnose en onderzoeken

Het is steeds belangrijk om bij een verdenking van een gebroken teen de arts te raadplegen zodat hij een diagnose stelt. Zo weet de patiënt of een thuisbehandeling of een medische behandeling vereist is. Een arts bevraagt de patiënt over de teenwonde en voert daarna een onderzoek uit. Hij controleert de voet en tenen op eventuele andere letsels. De arts laat mogelijk een röntgenfoto nemen van de aangetaste teen of tenen om een teenbreuk te identificeren. Een radiografisch onderzoek is evenwel niet altijd noodzakelijk om de diagnose van een gebroken teen te maken, vooral wanneer de breuk in één van de kleinere tenen ligt.

Zelfzorgmaatregelen bij teenbreuk

Pijn en zwelling verminderen
Het is belangrijk om de eerste paar dagen tot weken na de blessure voldoende te rusten en geen lichamelijke activiteiten uit te voeren die leiden tot pijn. De getroffen voet immobiliseren en omhoog brengen (voor het verminderen van de zwelling) is de beste methode om de getroffen teen of tenen te laten herstellen. Is het toch nodig om een beetje te stappen, dan gebruikt de patiënt best krukken. Verder is het verstandig om de eerste 24 uur na de blessure de aangetaste teen twee à drie keer per dag gedurende twintig minuten te koelen met ijs dat gewikkeld is in een doek. Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol, ibuprofen (Advil, Motrin) of naproxen (Aleve, Naprosyn) zijn nuttig voor het verminderen van de pijn. Patiënten met hart- en vaatziekten, een hoge bloeddruk (hypertensie), een leveraandoening, een nierziekte, maagzweren of maagbloedingen nemen best contact op met de arts voor het verkrijgen van de juiste pijnstillende medicatie. Voor kinderen is daarnaast aspirine afgeraden omdat dit mogelijk leidt tot het Reye-syndroom (zwelling van de hersenen en lever bij kinderen). Om de teenfractuur zelf te behandelen, is buddytaping (pleisterverband) aanbevolen. Hierbij wikkelt de patiënt een verband rond de gewonde teen en de teen ernaast. Dit zorgt ervoor dat de teen stabiel blijft. Vochtige weefsels voorkomen is mogelijk door een klein watje, gaasje of kompres tussen de tenen te plaatsen. Dit watje, gaasje of kompres moet de patiënt wel dagelijks vervangen.

Na de eerste zorgen

Sommige patiënten met een teenfractuur ervaren erg veel pijn als ze met gewone schoenen willen gaan wandelen. In dat geval schrijft de arts een speciale orthopedische schoen voor die de teen beschermt en ruimte maakt voor de zwelling. Van zodra de zwelling verminderd is, is het belangrijk om stevige, stabiele schoenen te dragen voor het beschermen van de teen. Een ander advies is om de dagelijkse bewegingen op te bouwen. De tenen zijn vaak nog een beetje pijnlijk en stijf, maar dit gaat weg wanneer de spieren in de teen weer gestrekt zijn en zich gaan versterken. Is er toch nog pijn na een activiteit, dan helpt het om de aangetaste tenen te koelen met ijs dat gewikkeld is in een doek.

Professionele medische behandeling

Alarmtekens

In veruit de meeste gevallen is een medische behandeling niet nodig. In een aantal omstandigheden is medisch ingrijpen vereist. Dit gebeurt best bij breuken:

• aan de grote teen
• die gepaard gaan met een plotselinge toename van pijn of zwelling
• die gepaard gaan met koorts of koude rillingen
• die gepaard gaan met plotselinge gevoelloosheid of tintelingen
• die slecht genezen
• met een bloeding
• waarbij de teen of tenen krom gaan staan (kromme tenen)
• waarbij een open wonde ontstaat

Verder moeten patiënten die problemen hebben met de zenuwen of bloedcirculatie in de voeten, contact opnemen met de arts. Dit gebeurt bij patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) of een perifere arteriële ziekte (pijn en kramp aan been).

Medische zorgen

Bij verwondingen aan de grote teen is mogelijk een gipsverband of spalk nodig opdat de teen geneest. Een bloeding onder de teennagel verdwijnt na verloop van tijd bij de nagelgroei, maar bij ernstige pijn is de arts wel in staat om de pijn te verlichten door wat bloed te verwijderen. In zeldzame gevallen breken kleine botten af waardoor het bot niet goed in staat is om te genezen. Een operatie is in deze situatie nodig. Wanneer na de verwonding de teen krom is, staat het bot mogelijk niet meer op zijn plaats. De arts moet dit het bot dan weer op de juiste plaats terugzetten. Het rechtzetten van het bot is mogelijk zonder alsook met een operatie. Bij een open wonde is bovendien vaak een vaccinatie tegen tetanus (bacteriële infectie met spiersamentrekkingen) en een antibioticakuur geïndiceerd. Meestal is een grondige opvolging van de patiënt nodig na een teenletsel.

Prognose van teenfracturen

De meeste gebroken tenen herstellen spontaan met de nodige zorg. Een eenvoudig gebroken teen is meestal pas na gemiddeld vier tot zes weken genezen. De pijn en zwelling verdwijnen reeds binnen enkele dagen tot een week. Houdt het probleem langer dan zes weken aan, dan maakt de arts mogelijk een röntgenfoto om de botgenezing van het letsel te beoordelen. Meer ernstige breuken waarbij chirurgie of een andere medische behandeling vereist is, genezen eveneens maar dit duurt dan wat langer, gemiddeld tot acht weken.

Complicaties van teenfractuur

Diverse mogelijke complicaties treden op na het letsel. Dit gebeurt vrijwel onmiddellijk (minuten tot dagen), of pas in een veel later stadium (weken tot jaren).

Beginfase

De nagel is mogelijk beschadigd bij een subunguaal hematoom. Bij een grote bloeding moet de arts het bloed afvoeren via een klein gaatje in de teennagel. Bij een zeer groot en/of pijnlijk hematoom moet de arts zelf de gehele teennagel verwijderen. Af en toe steekt het bot door de huid uit, wat gekend is als een open of samengestelde fractuur. De arts moet hierbij de wonde voorzichtig reinigen en antibiotica inzetten om een besmetting van het bot te voorkomen.

Latere fase

Complicaties van een gebroken teen die optreden nadat de gebroken teen genezen is, omvatten artritis (gewrichtsontsteking), pijn, stijfheid of vervorming van de teen. Soms geneest het gebroken bot niet (non-union) of fout (malunion) waardoor een teenoperatie vereist is.

Preventie van gebroken teen

Een gebroken teen voorkomen is mogelijk door steeds stevig en ondersteunend schoeisel met een stijve zool te dragen.

Lees verder

• Teenpijn: Pijn aan teen of tenen door aandoening of letsel
• Pijnlijke grote teen: Oorzaken pijn aan groteteengewricht