Ziekte van Haglund: Vergroting van het benige deel van hiel

De ziekte van Haglund is een aandoening waarbij zowel het bot als de zachte weefsels in de voet zijn aangetast. Deze aandoening wordt gekenmerkt door een benige uitgroei aan de achterkant van de hiel, die irritatie veroorzaakt van het omliggende zachte weefsel, vooral wanneer deze uitgroei tegen stijve schoenen wrijft. Dit leidt tot klachten zoals pijn, zwelling, roodheid en de vorming van een bult aan de achterkant van de hiel. Zelfzorgmaatregelen kunnen verlichting bieden, maar als deze niet voldoende helpen, zijn fysiotherapie of een chirurgische ingreep noodzakelijk. De aandoening is vernoemd naar Patrick Haglund, een Zweedse orthopeed (1870–1937), die de ziekte voor het eerst beschreef in 1927.

• Epidemiologie van de ziekte van Haglund
• Synoniemen van ziekte van Haglund
• Oorzaken van de vergroting van het benige deel van de hiel
• Risicofactoren van de afwijking van bot en zachte weefsels in de voet
• Symptomen: Bult, pijn, zwelling en roodheid
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Zelfzorg
• Professionele medische zorg
• Prognose van de ziekte van Haglund
• Complicaties
• Preventie: Goede schoenen dragen

Epidemiologie van de ziekte van Haglund

De ziekte van Haglund komt relatief vaak voor, vooral bij vrouwen en mensen die regelmatig schoenen met harde hielkappen dragen, zoals hardlopers en schaatsers. De aandoening kan op elke leeftijd voorkomen, maar wordt het vaakst gezien bij mensen van middelbare leeftijd.

Synoniemen van ziekte van Haglund

Enkele synoniemen voor de ziekte van Haglund zijn:

• Haglund exostose
• Haglundse exostose
• Haglundse vervorming/misvorming
• Het syndroom van Haglund / Haglund-syndroom
• Mulholland-vervorming
• Pompbult
• Retrocalcaneale exostose
• Winterhiel

Oorzaken van de vergroting van het benige deel van de hiel

De exacte oorzaak van de ziekte van Haglund is anno augustus 2024 nog niet volledig begrepen. De aandoening ontstaat door een benige vergroting aan de achterkant van de hiel, mogelijk door genetische aanleg of structurele afwijkingen van de voet. Wanneer deze benige uitgroei tegen de achillespees of de slijmbeurs aanwrijft, leidt dit vaak tot een pijnlijke slijmbeursontsteking (bursitis). De slijmbeurs is een met vloeistof gevuld zakje dat dient als een buffer tussen de pees en het bot, en irritatie hiervan kan aanzienlijke pijn veroorzaken.

Risicofactoren van de afwijking van bot en zachte weefsels in de voet

Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van de ziekte van Haglund verhogen:

• Het dragen van slecht passende schoenen, zoals schoenen met hoge hakken, stijve schoenen (bijvoorbeeld schaatsen) of schoenen met een lage hielkap.
• Erfelijke factoren, waaronder een erfelijke aanleg voor een bepaalde voetstructuur.
• Het vrouwelijk geslacht, aangezien vrouwen vaker schoenen dragen die het risico verhogen.
• Obesitas (overgewicht), wat extra druk op de hiel uitoefent.
• Bepaalde voetstructuren, zoals een hoge voetboog, een strakke achillespees, of een looppatroon waarbij men meer op de buitenkant van de hiel loopt.
• Overmatige training, vooral bij hardlopers en andere sporters die intensief hun voeten belasten.

Symptomen: Bult, pijn, zwelling en roodheid

De ziekte van Haglund kan in één of beide voeten optreden. De belangrijkste symptomen zijn:

• Een merkbare bult op de achterkant van de hiel.
• Zwelling aan de achterkant van de hiel.
• Pijn in het gebied waar de achillespees zich aan de hiel hecht; de pijn verergert bij lopen, na rust, en bij het dragen van schoenen.
• Roodheid in de buurt van het ontstoken weefsel.

Alarmsymptomen

Hoewel de ziekte van Haglund meestal geen ernstige complicaties veroorzaakt, moeten patiënten alert zijn op symptomen zoals aanhoudende pijn, ernstige zwelling, of tekenen van infectie (bijvoorbeeld warmte en pusvorming) die kunnen wijzen op een ernstiger onderliggend probleem.

Diagnose en onderzoeken

De diagnose van de ziekte van Haglund wordt gesteld op basis van de medische geschiedenis van de patiënt, het fysieke onderzoek van de voet, en beeldvormend onderzoek.
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts zal vragen stellen over de klachten en de medische geschiedenis van de patiënt. Daarna onderzoekt hij de voet, waarbij vooral gelet wordt op de pijnpunten en de zichtbare bult aan de hiel.
Diagnostisch onderzoek
Om de ernst van de botuitgroei te beoordelen en andere aandoeningen uit te sluiten, maakt de arts een röntgenfoto van de voet. In sommige gevallen kunnen aanvullende onderzoeken zoals een MRI-scan nodig zijn om de mate van irritatie en ontsteking van het zachte weefsel te beoordelen.

Behandeling

Zelfzorg

Zelfzorgmaatregelen kunnen helpen om de symptomen van de ziekte van Haglund te verminderen:

Hielkussentjes
Het plaatsen van speciale hielkussentjes in de schoenen kan de irritatie verminderen die optreedt tijdens het lopen.

Hielliften
Voor patiënten met hoge voetbogen kunnen hielliften in de schoenen de druk op de hiel verlichten, waardoor de klachten verminderen.

IJs
Het toepassen van een coldpack of ijs gewikkeld in een handdoek op het ontstoken gebied helpt om de zwelling te verminderen. Het is aan te raden dit gedurende twintig minuten toe te passen en vervolgens minstens veertig minuten te wachten alvorens opnieuw koude toe te passen.

Immobilisatie
In sommige gevallen kan een gipsverband nodig zijn om de voet te immobiliseren en verdere irritatie te voorkomen.

Medicatie
Via de mond ingenomen niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID's), zoals ibuprofen, kunnen hielpijn en ontsteking verminderen.

Oefeningen
Rekoefeningen voor de achillespees kunnen helpen om de spanning op de pees te verlichten, wat bijdraagt aan pijnvermindering.

Wijziging van schoenen
Het dragen van schoenen zonder of met een zachte hielkap kan helpen om irritatie te voorkomen of te verminderen.

Professionele medische zorg

Als zelfzorgmaatregelen niet voldoende zijn, is professionele behandeling noodzakelijk.

Fysiotherapie
Een fysiotherapeut kan de patiënt helpen met specifieke rekoefeningen en versterkingsoefeningen voor de enkel- en voetspieren. Dit kan de pijn verminderen en verdere irritatie voorkomen.

Steunzolen
Op maat gemaakte steunzolen kunnen helpen om de druk op de hiel te verdelen en de voetstand te corrigeren.

Corticosteroïdeninjecties
In sommige gevallen kan de arts een corticosteroïdeninjectie in de slijmbeurs toedienen om de pijn en ontsteking te verminderen.

PRP-injecties
Injecties met bloedplaatjesrijk plasma (PRP) kunnen in bepaalde gevallen ook nuttig zijn bij het verminderen van ontsteking en bevordering van genezing.

Chirurgie
Als conservatieve behandelingen niet effectief zijn, kan chirurgische verwijdering van de botuitgroei nodig zijn. De voet- en enkelchirurg bepaalt welke procedure het meest geschikt is op basis van de ernst van de symptomen en de specifieke anatomie van de voet.

Prognose van de ziekte van Haglund

Met adequate behandeling, waaronder de juiste schoenen en fysiotherapie, is de prognose van de ziekte van Haglund over het algemeen goed. Patiënten kunnen meestal hun normale activiteiten hervatten, hoewel herval mogelijk is als de risicofactoren niet worden aangepakt.

Complicaties

Zonder behandeling kan de ziekte van Haglund leiden tot chronische pijn en beperking van mobiliteit. Andere mogelijke complicaties zijn:

• Aanhoudende slijmbeursontsteking.
• Ontwikkeling van peesontsteking (tendinitis) van de achillespees.
• Chronische pijn en beperking van de bewegingsvrijheid.
• Infecties bij open wonden of zweren veroorzaakt door het schuren van de bult tegen de schoen.

Preventie: Goede schoenen dragen

Om herhaling van de ziekte van Haglund te voorkomen, is het belangrijk dat patiënten goed passende schoenen dragen, vooral schoenen die geen stijve hielkap hebben. Steunzolen of orthesen kunnen helpen om de voetstand te corrigeren en verdere irritatie te voorkomen. Regelmatige rekoefeningen voor de achillespees zijn ook nuttig om te voorkomen dat deze strak komt te staan. Tot slot is het raadzaam om overmatige belasting van de hiel te vermijden, zoals hardlopen op harde oppervlakken of bergopwaarts lopen.