Retrocalcaneale bursitis: Slijmbeursontsteking van de hiel

Retrocalcaneale bursitis (slijmbeursontsteking van de hiel) is een aandoening waarbij een zwelling en ontsteking ontstaat van de slijmbeurs aan de achterkant van het hielbeen. Vaak is dit te wijten aan herhaald of overmatig gebruik van de enkel. Ook enkele aandoeningen verhogen de kans op hielbursitis. Pijn, roodheid, en een verminderd bewegingsbereik zijn enkele tekenen van een slijmbeursontsteking van de hiel. Hielbursitis is vaak met zelfzorgremedies te behandelen, maar indien dit niet werkt, zijn medische behandelingen beschikbaar. De prognose van deze aandoening is tot slot goed.

• Oorzaken van ontsteking van slijmbeurs
• Risicofactoren van retrocalcaneale bursitis
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Pijn en zwelling
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van aandoening
• Zelfzorg
• Professionele zorg
• Prognose van slijmbeursontsteking van hiel
• Preventie van hielbursitis

Oorzaken van ontsteking van slijmbeurs

Een slijmbeurs is een met vocht gevuld zakje dat als een kussen en smeermiddel fungeert tussen pezen of spieren die over het bot glijden. Er bevinden zich slijmbeurzen rond de meeste grote gewrichten in het lichaam, inclusief de enkel. De retrocalcaneale slijmbeurs bevindt zich aan de achterkant van de enkel bij de hiel. Hier verbindt de grote achillespees de kuitspieren met het hielbeen.

Risicofactoren van retrocalcaneale bursitis

Herhaald of overmatig gebruik van de enkel leidt tot irritatie van de retrocalcaneale slijmbeurs waardoor deze gaat ontsteken.

Aandoeningen

Retrocalcaneale bursitis resulteert bijvoorbeeld uit een aantal aandoeningen en medische omstandigheden:

• een geschiedenis van artritis (gewrichtsontsteking) die ontstaat door een ontsteking
• jicht (ziekte met pijn aan grote teen en andere gewrichten)
• strakke spieren
• ziekte van Haglund (vergroting van het benige deel van de hiel)

Omgevingsfactoren

Verder verhogen bepaalde omgevingsfactoren het risico op een slijmbeursontsteking van de hiel:

• deelnemen aan sporten met een hoge activiteit
• een baan waarbij herhaalde beweging en belasting van de gewrichten nodig is
• een zeer intensief trainingsschema
• hobby of sport: balletdansers, hardlopers en andere atleten zijn vooral aangetast
• leeftijd: 65 jaar en ouder
• plotseling stijgend activiteitenniveau zonder de juiste geleidelijke opbouw/opwarming
• slecht passende schoenen
• veranderingen in het activiteitenniveau

Symptomen: Pijn en zwelling

De patiënt ervaart voornamelijk pijn aan de achterkant van de hiel, vooral bij het lopen, bij het hardlopen of bij aanraking van het gebied. De pijn verergert bij het staan op de tenen of teenlopen. Tijdens het (hard)lopen ontstaat voorts mogelijk kuitpijn. Stijfheid, een verminderd bewegingsbereik, een knetterend of krakend geluid bij het buigen van de roodheid en warmte aan de achterkant van de hiel zijn andere merkbare tekenen.

Alarmsymptomen

Bij hielpijn, scherpe pijn, een overmatige zwelling of huiduitslag rond het liesgebied, koorts >38 °C of symptomen van een slijmbeursontsteking van de hiel die niet verbeteren met rust of zelfzorgremedies, is het belangrijk om contact op te nemen met de arts.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts heeft een medische geschiedenis nodig en bevraagt de patiënt ook over de mogelijke risicofactoren van hielbursitis. Daarna voert hij een lichamelijk onderzoek uit waarbij hij de locatie van de pijn en gevoeligheid tracht op te sporen. Verder onderzoekt de arts de huid op afwijkingen (roodheid, warmte). De pijn is erger als de enkel naar boven is gebogen (dorsiflexie), alsook ook wanneer de patiënt op de tenen gaat staan.

Diagnostisch onderzoek
Meestal zijn in eerste instantie geen beeldvormende onderzoeken nodig zoals een röntgenfoto en MRI-scan. Wanneer de ingezette behandelingen echter geen of onvoldoende verbetering geven, bestelt de arts mogelijk toch nog deze beeldvormende onderzoeken. De arts kan een ontsteking namelijk zien op een MRI-scan.

Differentiële diagnose
Het beeld van retrocalcaneale bursitis doet soms denken aan een achillespeesontsteking (aandoening met hielpijn, vooral na het nemen van rust).

Behandeling van aandoening

Zelfzorg

De patiënt moet vooreerst de activiteiten vermijden die pijn veroorzaken. Het koelen van de hiel met ijs gedurende meerdere keren per dag is verder aanbevolen. De voeten tillen en de hielen en enkels laten rusten zijn andere eenvoudige tips. De patiënt mag voorts niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's) nemen, zoals ibuprofen. Ook zijn speciale schoeninzetstukken beschikbaar om de druk op de hiel te verminderen. Het dragen van goed passende schoenen met een iets verhoogde hak is tot slot aanbevolen.

Professionele zorg

Fysiotherapie
De patiënt is mogelijk gebaat met een ultrasone behandeling (bij een fysiotherapeut) om ontstekingen te verminderen. Fysiotherapie is tevens inzetbaar om de flexibiliteit en kracht rond de enkel te verbeteren. De focus ligt dan op het strekken van de achillespees. Dit verbetert de symptomen van de slijmbeursontsteking van de hiel en voorkomt een terugkeer van deze aandoening.

Steroïde injecties
Als deze behandelingen niet werken, injecteert de arts een kleine hoeveelheid steroïde medicijnen in de slijmbeurs. Na de injectie mag de pees niet overbelast raken omdat deze kan openbreken (scheuren).

Gips
Als de aandoening verband houdt met een achillespeesontsteking, moet de patiënt mogelijk enkele weken een enkelgips dragen.

Operatie
Zeer zelden is een operatie nodig om de ontstoken slijmbeurs te verwijderen.

Prognose van slijmbeursontsteking van hiel

Retrocalcaneale bursitis verbetert meestal binnen acht weken dankzij de juiste behandeling.

Preventie van hielbursitis

Een patiënt let het beste op de juiste trainingstechnieken bij het sporten. Het strekken van de achillespees is een goede preventieve maatregel voor een slijmbeursontsteking van de hiel. Verder is het belangrijk om een goede flexibiliteit en kracht rond de enkel te behouden om deze aandoening te helpen voorkomen. Tot slot moet een patiënt goed passende schoenen met voldoende ondersteuning van de voetboog dragen om de spanning op de pees en ontstekingen in de slijmbeurs te verminderen.

Lees verder

• Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting
• Hielpijn: Oorzaken van pijn aan hiel (pijnlijke hiel)