Retrocalcaneale bursitis: Slijmbeursontsteking van de hiel

Retrocalcaneale bursitis (slijmbeursontsteking van de hiel) is een aandoening waarbij zwelling en ontsteking optreden in de slijmbeurs aan de achterkant van het hielbeen. Dit wordt vaak veroorzaakt door herhaald of overmatig gebruik van de enkel. Ook verschillende aandoeningen kunnen het risico op hielbursitis verhogen. Symptomen zoals pijn, roodheid en een verminderd bewegingsbereik zijn kenmerkend voor deze aandoening. Retrocalcaneale bursitis kan vaak met zelfzorgmaatregelen worden behandeld; indien deze niet effectief zijn, zijn er ook medische behandelingen beschikbaar. De prognose voor deze aandoening is over het algemeen goed.

• Oorzaken van ontsteking van de slijmbeurs
• Risicofactoren van retrocalcaneale bursitis
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen: Pijn en zwelling
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van de aandoening
• Zelfzorg
• Professionele zorg
• Prognose van slijmbeursontsteking van de hiel
• Complicaties van retrocalcaneale bursitis
• Chronische pijn
• Beperkingen in beweging
• Ontwikkeling van een benige uitgroei
• Secundaire infecties
• Complicaties door behandeling
• Preventie van hielbursitis

Oorzaken van ontsteking van de slijmbeurs

Een slijmbeurs is een met vocht gevuld zakje dat fungeert als een kussen en smeermiddel tussen pezen of spieren die over botten glijden. Slijmbeurzen bevinden zich rondom de meeste grote gewrichten in het lichaam, inclusief de enkel. De retrocalcaneale slijmbeurs ligt aan de achterkant van de enkel bij de hiel, waar de grote achillespees de kuitspieren verbindt met het hielbeen.

Risicofactoren van retrocalcaneale bursitis

Herhaald of overmatig gebruik van de enkel kan leiden tot irritatie van de retrocalcaneale slijmbeurs, wat ontsteking en zwelling veroorzaakt.

Aandoeningen

Retrocalcaneale bursitis kan voortkomen uit verschillende aandoeningen en medische omstandigheden, zoals:

• Een geschiedenis van artritis (gewrichtsontsteking) veroorzaakt door ontsteking
• Jicht (ziekte gekenmerkt door pijn in de grote teen en andere gewrichten)
• Strakke spieren
• Ziekte van Haglund (vergroting van het benige deel van de hiel)

Omgevingsfactoren

Daarnaast verhogen bepaalde omgevingsfactoren het risico op retrocalcaneale bursitis:

• Deelname aan sporten met hoge impact
• Beroepen waarbij herhaalde bewegingen en belasting van de gewrichten vereist zijn
• Een zeer intensief trainingsschema
• Activiteiten zoals balletdansen, hardlopen en andere atletische bezigheden
• Leeftijd: 65 jaar en ouder
• Plotselinge stijging van het activiteitenniveau zonder geleidelijke opbouw of opwarming
• Slecht passende schoenen
• Veranderingen in het activiteitenniveau

Symptomen: Pijn en zwelling

Patiënten ervaren doorgaans pijn aan de achterkant van de hiel, vooral tijdens het lopen, hardlopen of bij aanraking van het gebied. De pijn verergert bij het staan op de tenen of tijdens teenlopen. Tijdens het (hard)lopen kan ook kuitpijn optreden. Andere symptomen zijn stijfheid, verminderd bewegingsbereik, knetterende of krakende geluiden, roodheid en warmte aan de achterkant van de hiel.

Alarmsymptomen

Bij hielpijn, scherpe pijn, aanzienlijke zwelling, huiduitslag rond het liesgebied, koorts boven 38 °C, of symptomen van retrocalcaneale bursitis die niet verbeteren met rust of zelfzorgmaatregelen, dient onmiddellijk contact met een arts te worden opgenomen.

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts zal een gedetailleerde medische geschiedenis opstellen en vragen naar mogelijke risicofactoren voor hielbursitis. Vervolgens voert de arts een lichamelijk onderzoek uit om de locatie van de pijn en gevoeligheid vast te stellen. Hierbij wordt de huid gecontroleerd op afwijkingen zoals roodheid en warmte. De pijn neemt meestal toe wanneer de enkel naar boven wordt gebogen (dorsiflexie), en ook wanneer de patiënt op de tenen staat.

Diagnostisch onderzoek
In eerste instantie zijn vaak geen beeldvormende onderzoeken zoals een röntgenfoto of MRI-scan nodig. Als de behandeling echter geen verbetering brengt, kunnen deze onderzoeken alsnog worden aangevraagd om de aanwezigheid van ontsteking te bevestigen.

Differentiële diagnose
Retrocalcaneale bursitis kan lijken op andere aandoeningen zoals achillespeesontsteking, wat leidt tot hielpijn, vooral na rust.

Behandeling van de aandoening

Zelfzorg

Patiënten dienen activiteiten die pijn veroorzaken te vermijden. Het koelen van de hiel met ijs meerdere keren per dag wordt aanbevolen. Het tillen van de voeten en het laten rusten van de hielen en enkels zijn ook nuttige maatregelen. Daarnaast kunnen niet-steroïde ontstekingsremmende medicijnen (NSAID's) zoals ibuprofen worden ingenomen. Speciale schoeninzetstukken kunnen de druk op de hiel verminderen, en het dragen van goed passende schoenen met een licht verhoogde hak wordt aanbevolen.

Professionele zorg

Fysiotherapie
Ultrasone behandelingen door een fysiotherapeut kunnen helpen om ontstekingen te verminderen. Fysiotherapie richt zich ook op het verbeteren van de flexibiliteit en kracht rond de enkel, met een focus op het strekken van de achillespees, wat de symptomen van de slijmbeursontsteking kan verlichten en het risico op terugkeer kan verminderen.

Steroïde injecties
Als zelfzorg en fysiotherapie niet effectief zijn, kan een arts een kleine hoeveelheid steroïde medicatie in de slijmbeurs injecteren. Na de injectie is het belangrijk om overbelasting van de pees te vermijden, omdat dit kan leiden tot scheuren.

Gips
Als de aandoening samenhangt met een achillespeesontsteking, kan het nodig zijn om enkele weken een enkelgips te dragen.

Operatie
In zeldzame gevallen kan een operatie noodzakelijk zijn om de ontstoken slijmbeurs te verwijderen.

Prognose van slijmbeursontsteking van de hiel

Retrocalcaneale bursitis verbetert doorgaans binnen acht weken met de juiste behandeling.

Complicaties van retrocalcaneale bursitis

Hoewel retrocalcaneale bursitis meestal goed te behandelen is, kunnen er in sommige gevallen complicaties optreden:

Chronische pijn

Indien de aandoening niet tijdig wordt behandeld, kan de ontsteking chronisch worden, wat leidt tot langdurige pijn en ongemak.

Beperkingen in beweging

Chronische bursitis kan leiden tot blijvende beperkingen in de bewegingsvrijheid van de enkel, wat de dagelijkse activiteiten en sportprestaties kan beïnvloeden.

Ontwikkeling van een benige uitgroei

Bij langdurige ontsteking kan zich een benige uitgroei ontwikkelen, zoals bij de ziekte van Haglund, wat kan bijdragen aan verdere pijn en ongemak.

Secundaire infecties

Hoewel zeldzaam, kan een geïnfecteerde slijmbeurs ontstaan als gevolg van een open wond of door een infectie die zich naar de slijmbeurs verspreidt.

Complicaties door behandeling

Bij het gebruik van steroïde injecties kunnen er bijwerkingen optreden, zoals een verhoogd risico op peesscheuren of verergering van de pijn. Bij fysiotherapie kunnen verkeerde oefeningen of overbelasting de symptomen verergeren.

Preventie van hielbursitis

Patiënten moeten letten op de juiste trainingstechnieken bij het sporten. Het regelmatig strekken van de achillespees is een goede preventieve maatregel. Verder is het belangrijk om de flexibiliteit en kracht rond de enkel te behouden. Het dragen van goed passende schoenen met voldoende ondersteuning van de voetboog kan helpen om spanning op de pees en ontstekingen in de slijmbeurs te verminderen.

Lees verder

• Bursitis: Ontsteking van een slijmbeurs door overbelasting
• Hielpijn: Oorzaken van pijn aan hiel (pijnlijke hiel)