Hielpijn: Oorzaken van pijn aan hiel (pijnlijke hiel)

Hielpijn is een veelvoorkomend voetprobleem. De pijn treedt meestal op onder de hiel of juist erachter, waarbij de achillespees verbinding maakt met het hielbot. In de meeste gevallen is de pijn niet het gevolg van een verwonding, maar ligt overmatig gebruik of een infectie aan de basis van de hielpijn. In het begin is de pijnlijke hiel mild, maar de pijn wordt soms ernstig en invaliderend. De meeste vormen van hielpijn zijn goed thuis te behandelen maar in sommige gevallen is een medische behandeling nodig. Het kiezen van goede schoenen voorkomt tot slot veel vormen van pijn aan de hiel.

• Oorzaken van pijnlijke hiel
• Risicofactoren van pijn aan hiel
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Locatie
• Pijn
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose van hielpijn
• Preventie: Goede schoenen

Oorzaken van pijnlijke hiel

Hielpijn is meestal het gevolg van het overmatig gebruik van de hiel. Ook een trauma ligt mogelijk aan de basis van de pijnlijke hiel.

Risicofactoren van pijn aan hiel

Aandoeningen

Aandoeningen die pijn in de hiel veroorzaken zijn:

• calcaneale cysten
• de ziekte van Sever (pijnlijke hielaandoening bij kinderen)
• diabetes mellitus (suikerziekte), meer bepaald diabetische neuropathie, een vorm van perifere neuropathie (zenuwschade met pijn en gevoelloosheid in de handen en voeten)
• een achillespeesbreuk, waarbij de pees is gescheurd
• een botcyste (een solitaire met vloeistof gevulde cyste in een bot)
• een botkneuzing (traumatisch letsel aan het bot met pijn en zwelling)
• een breuk van het hielbot door te hard terecht te komen op de hiel na een valpartij (calcaneusfractuur)
• een chronische ontsteking van het hielkussen
• een Morton neuroom (zwelling van een zenuw in de bal van de voet, gewoonlijk tussen de basis van de tweede en derde tenen)
• een peesplaatontsteking (plantaire fasciitis)
• een scheur in de korte buigspier
• een scheur in de plantaire fascia
• een stressfractuur
• een traumatisch letsel
• een zwelling en pijn in de achillespees
• een zwelling van de slijmbeurs (met vocht gevulde zak) aan de achterkant van het hielbeen onder de achillespees (bursitis)
• het tarsaal tunnel syndroom (druk op scheenbeenzenuw met pijn)
• hielspoor
• inklemming van de zenuw van Baxter
• jicht (stijging van urinezuurniveau in het bloed totdat zich uraatkristallen vormen rond de gewrichten met een ontsteking en hevige pijn, vooral aan de grote teen)
• metabole stoornissen
• osteomyelitis: Een infectie van het bot of beenmerg leidt tot een ontsteking van het bot. Osteomyelitis resulteert mogelijk uit een verwonding of een operatie, maar het is ook mogelijk dat de infectie via de bloedbaan in het botweefsel terechtkomt. Symptomen zijn een botinfectie zijn onder meer diepe pijn en spierspasmen in het gebied van de ontsteking, evenals koorts.
• problemen met de bloedsomloop
• systemische artritis (gewrichtsontsteking) zoals systemische lupus erythematosus, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), psoriatische artritis (ziekte met symptomen aan huid en gewrichten)
• tumor van zacht weefsel

Omgevingsfactoren

De hiel is gevoelig of gezwollen door volgende omgevingsfactoren

• de blootstelling aan toxines
• een gewichtstoename (inclusief een gewichtstoename door de zwangerschap) die extra druk op de plantaire fascia plaatst
• een slechte houding tijdens het lopen of rennen
• het normale verouderingsproces, wat resulteert in een verlies van ligamentelasticiteit
• schoenen met een slechte ondersteuning of schokabsorptie of versleten schoenen
• hardlopen op harde oppervlakken, zoals op beton
• te vaak lopen
• stijve kuitspier of stijve achillespees
• de hiel plotseling naar binnen of naar buiten draaien
• hard of onhandig op de hiel belanden

Symptomen

Locatie

Hielpijn voelen patiënten meestal zowel onder de hiel als vlak achter de hiel. In de meeste gevallen is de pijn voelbaar onder de voet, in de richting van de voorkant van de hiel. Soms is de zijkant van de hiel pijnlijk; dan is sprake van laterale voetpijn. De meest voorkomende oorzaak van hielpijn is plantaire fasciitis; hierbij treedt de pijn op onder de hiel of hielen. Pijn achter de hiel staat bekend als achilles tendinitis. De pijn is ook mogelijk aan binnen- of buitenkant van de hiel en de voet.

Pijn

De pijn begint meestal geleidelijk, zonder schade aan het getroffen gebied. De pijn komt vaak pas tot stand door het dragen van een platte schoen. Plat schoeisel rekt de plantaire fascia uit totdat een zwelling of ontsteking van het gebied ontstaat. De pijn is soms zeer ernstig bij een scheur. De patiënt hoort dan mogelijk een ploffend geluid (gewrichtsgeluiden) op het moment van de blessure en de pijn verschijnt dan onmiddellijk. De symptomen zijn soms erger net na het opstaan in de ochtend en na een periode van rust gedurende de dag. De pijnklachten verbeteren met een beetje activiteit. De pijn verergert dan vaak weer tegen het einde van de dag.

Alarmsymptomen

Wanneer één of meer van volgende alarmsymptomen verschijnen bij hielpijn, is het verstandig om een arts op te zoeken.

• aanhoudende hielpijn
• ernstige pijn met zwelling in de buurt van de hiel
• hielpijn die langer dan één week aanhoudt
• moeilijkheden om normaal te lopen
• moeite om de voet naar beneden te buigen of op de tenen te staan
• pijn in de hiel en koorts
• pijn, gevoelloosheid of tintelingen in de hiel in combinatie met koorts

Diagnose en onderzoeken

De arts onderzoekt de voet en stelt vragen over de pijn, de dagelijkse beweging van de patiënt, het soort gebruikte schoenen en de medische geschiedenis. De arts test de spieren en start hierbij vanaf de knie. Hij zoekt naar een ongewone vorm of huidveranderingen. Dit helpt bij het maken van een onderscheid tussen een tumor, psoriasis en andere aandoeningen. De arts knijpt ook in de hiel om zo zenuwproblemen, de aanwezigheid van een cyste of een stressfractuur op te sporen. Soms bieden deze onderzoeken voldoende informatie over de diagnose, maar af en toe zijn wel bloedonderzoeken of beeldvormende onderzoeken vereist. Een accurate diagnose leidt tot een effectievere behandeling.

Behandeling

Zelfzorg
Het gebruik van krukken is aanbevolen want op deze manier komt er geen druk te staan op de voeten. Verder rust de patiënt gedurende één week zoveel mogelijk uit. De patiënt mag op het pijnlijke gebieden twee keer per dag gedurende tien à vijftien minuten ijs aanbrengen, en dit gedurende de eerste paar dagen van de pijnlijke hiel. Vrij verkrijgbare pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen verlichten de pijn. Het dragen van goed passende schoenen is voorts aanbevolen. Een hielstuk, viltjes in het hielgebied of een steunzool in schoenen is ook nuttig. Verder zijn op de markt ook speciale nachtspalken beschikbaar voor het verlichten van de pijn. Deze nachtspalk plaatst de patiënt op de kuit en de voet. Dit zorgt ervoor dat de plantaire fascia en de achillespees tijdens de nacht gestrekt worden. De patiënt raadpleegt steeds een arts alvorens een nachtspalk te gebruiken.

Professionele medische zorg
Afhankelijk van de oorzaak van de hielpijn, zet de arts andere behandelingen in. botoxinjecties zijn effectief in de behandeling van plantaire fasciitis. Corticosteroïd-injecties zijn inzetbaar wanneer NSAID’s (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen = vrij verkrijgbare pijnstillers) onvoldoende effectief zijn. De arts gebruikt de injecties echter met voorzichtigheid omdat langdurig gebruik nadelige effecten heeft. Dankzij fysiotherapie is het mogelijk om de plantaire fascia en de achillespees goed uit te rekken en de spieren van het onderbeen te versterken. Hierdoor krijgt de patiënt een stabielere enkel en hiel. Atletisch tapen geeft de onderkant van de voet een betere ondersteuning. Verder zijn orthesen, orthopedische hulpmiddelen en inlegzolen beschikbaar om voetfouten te corrigeren en de voetboog tijdens het genezingsproces te ondersteunen. Bij extracorporale schokgolftherapie worden geluidsgolven gericht in het getroffen gebied om te genezing te stimuleren. Deze behandelingsmethode zet de arts enkel in bij patiënten met langdurige hielpijn waarbij andere therapieën niet effectief zijn. Als niets anders werkt, maakt de arts de plantaire fascia los van het hielbot. Het risico bestaat dat de voetboog hierdoor verzwakt.

Prognose van hielpijn

Vaak verdwijnt hielpijn zonder of met een goede behandeling, maar bij sommige patiënten is hielpijn chronisch.

Preventie: Goede schoenen

Het is belangrijk om de spieren in de kuiten, enkels en voeten flexibel en sterk te houden bij het voorkomen van enkele soorten hielpijn. Daarom is het belangrijk om voor het trainen altijd eerst goede rek- en strekoefeningen te maken. Verder zijn comfortabele en goed passende schoenen met een goede ondersteuning en demping een must. Het is hierbij ook belangrijk om te kijken naar de ruimte voor de tenen die voldoende groot moet zijn. Schoenen dragen is zeker aanbevolen bij het lopen op een harde ondergrond. Wanneer mensen vatbaar zijn voor hielpijn, is het verstandig om de voeten voldoende te laten rusten. Een gezond lichaamsgewicht is belangrijk om stress op de hielen te verminderen.

Lees verder

• Plantaire fasciitis: Peesplaatontsteking met hielpijn
• Ziekte van Sever: Pijnlijke hielaandoening bij kinderen
• Achillespeesontsteking: Pijn aan de hiel, vooral na rust
• Laterale voetpijn: Pijn aan buitenkant van voet
• Hielkloven: Oorzaken & behandeling kloven (scheuren) in hiel