Glomerulonefritis: Oorzaken van nierfilterontsteking
Glomerulonefritis (nierfilterontsteking) is een nieraandoening waarbij de glomeruli ontstoken zijn. Dit is het deel van de nieren dat helpt bij het filteren van afval en vloeistoffen uit het bloed. Wanneer schade ontstaat aan de nierfilters, is het niet meer mogelijk om afvalstoffen en extra vocht uit het lichaam te verwijderen via de urine. Als de ziekte aanhoudt, stoppen de nieren volledig met werken, wat leidt tot nierfalen. Infecties, kanker en andere aandoeningen veroorzaken de nierfilterontsteking. Bekende symptomen zijn een zwelling in verschillende lichaamsdelen, zwakte en urine-afwijkingen. De arts behandelt de onderliggende oorzaak en behandelt glomerulonefritis voorts ondersteunend. Het is belangrijk om de juiste te behandeling te krijgen want onbehandeld ontstaan mogelijk ernstige complicaties.
Epidemiologie
Glomerulonefritis is een nierziekte die wereldwijd voorkomt. De prevalentie varieert per regio, afhankelijk van genetische en omgevingsfactoren. In dit gedeelte worden de belangrijkste gegevens over de epidemiologie van glomerulonefritis gepresenteerd, met een focus op:
Incidentie van glomerulonefritis
De incidentie van glomerulonefritis is meestal laag, maar kan sterk variëren afhankelijk van de oorzaak en geografische locatie. Wereldwijd komt glomerulonefritis vaker voor in gebieden met een hoog aantal infecties, zoals streptokokkeninfecties.
Leeftijdsgebonden prevalentie
De ziekte komt vaker voor bij bepaalde leeftijdsgroepen, met een verhoogde incidentie bij kinderen en jongvolwassenen. Het komt echter ook voor bij ouderen, waarbij de oorzaak vaak te maken heeft met auto-immuunziekten.
Geslachtsverschillen
Er zijn geslachtsverschillen in de incidentie van bepaalde soorten glomerulonefritis, zoals IgA-nefropathie, die vaker voorkomt bij mannen dan bij vrouwen.
Mechanisme
Glomerulonefritis ontstaat door ontsteking in de glomeruli van de nieren, wat kan leiden tot verminderde nierfunctie. Dit mechanisme wordt gedreven door een verscheidenheid aan immunologische processen.
Immunologische reacties
De ontstekingsreactie die de glomeruli aantast, wordt vaak geïnitieerd door een immuuncomplexafzetting in de nier. Deze reactie kan het gevolg zijn van infecties, auto-immuunziekten of andere externe triggers.
Cytokines en ontstekingsmediatoren
Cytokines spelen een sleutelrol in het veroorzaken van de ontsteking, waarbij ze de werking van witte bloedcellen beïnvloeden, wat de schade aan de glomeruli versterkt.
Oorzaken: Ontsteking van glomeruli (nierfilters)
De filtereenheid van de nier staat in medische termen bekend als de ‘glomerulus’. Elke nier telt duizenden glomeruli (meervoud van glomerulus). De glomeruli helpen het lichaam bij het verwijderen van overtollig vocht, elektrolyten en schadelijke stoffen uit de bloedbaan en zorgt ervoor dat deze het lichaam via de urine verdrijven. De filtertjes geraken ontstoken bij een nierfilterontsteking, waardoor schade ontstaat aan de glomeruli. Hierdoor vergroten de kleine gaatjes in de filters waardoor bloed en eiwit in de urine terechtkomen. Glomerulonefritis is mogelijk te wijten aan een problemen met het immuunsysteem van het lichaam. Vaak is de precieze oorzaak van deze aandoening onbekend (september 2024).
Risicofactoren van glomerulonefritis
Meestal ontstaat de aandoening door schade aan de glomeruli. Sommige patiënten met chronische glomerulonefritis hebben echter geen voorgeschiedenis van nieraandoeningen. Glomerulonefritis komt alleen voor of is een onderdeel van een andere ziekte.
Volgende risicofactoren zijn bekend voor de nierfilterontsteking:
- aandoening die het glomerulaire basismembraan aantast (deel van de nier dat afval helpt filteren en extra vocht uit het bloed filtert)
- amyloïdose (aandoening waarbij het eiwit amyloïde zich ophoopt in de organen en weefsels)
- auto-immuunaandoeningen:
- bloed- of lymfestelselaandoeningen
- bloedvataandoeningen:
- diabetes mellitus (suikerziekte), meer bepaald diabetische nefropathie
- de blootstelling aan koolwaterstofoplosmiddelen
- een geschiedenis van kanker
- focussegmentale glomerulosclerose (littekenvorming van de glomeruli)
- genetische aandoening zoals het Alport-syndroom (aandoening met symptomen aan nieren, urine, oren en ogen)
- infecties:
- lupus nefritis (ontsteking van nieren door auto-immuunreactie bij lupus)
- membranoproliferatieve glomerulonefritis (vorm van glomerulonefritis als gevolg van de abnormale opbouw van antilichamen in de nieren)
- pijnstillend nefropathie syndroom (nierziekte door intensief gebruik van pijnstillers, vooral NSAID's = niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen)
Risicogroepen
Er zijn specifieke risicogroepen die een verhoogd risico lopen op glomerulonefritis. Het herkennen van deze groepen kan helpen bij het vroegtijdig stellen van een diagnose en het beheren van de aandoening.
Kinderen en Jongvolwassenen
Bij kinderen en jongvolwassenen wordt glomerulonefritis vaak veroorzaakt door infecties, zoals een streptokokkeninfectie.
Ouderen
Oudere patiënten hebben een verhoogd risico op glomerulonefritis als gevolg van degeneratie van de nierfunctie en de aanwezigheid van andere comorbiditeiten.

Hoofdpijn komt voor bij de nierfilterontsteking /
Bron: Geralt, PixabaySymptomen: Zwelling in het lichaam
Beide nieren zijn aangetast door de aandoening. De meeste patiënten ervaren geen symptomen door de nierfilterontsteking, en dan komt de aandoening per toeval aan het licht door een urine- of
bloedonderzoek. De oorzaak van glomerulonefritis alsook of het acuut (plots) of chronisch (geleidelijk) verschijnen van de ziekte, bepalen het klinisch beeld. De aandoening ontwikkelt zich mogelijk snel waarbij de nieren binnen enkele weken of maanden niet meer werken. Dit staat bekend als ‘snel progressieve glomerulonefritis’. Volgende symptomen zijn mogelijk:
Alarmsymptomen
Glomerulonefritis kan verschillende alarmsymptomen veroorzaken die wijzen op een verergering van de nierfunctie.
Eiwit in de Urine
Een van de eerste tekenen van glomerulonefritis is de aanwezigheid van eiwitten in de urine, wat vaak wordt gedetecteerd bij routinematige urineonderzoeken.
Bloed in de Urine
Hematurie (bloed in de urine) is een veelvoorkomend symptoom van glomerulonefritis, vaak veroorzaakt door beschadiging van de glomeruli.
Diagnose en onderzoeken
Een
urineonderzoek onthult vaak een nierfilterontsteking. Een bloedtest biedt informatie over de nierschade want hierbij is het mogelijk om de niveaus van afvalproducten te meten, zoals creatinine en bloedureumstikstof. Indien de arts zeker weet dat schade aan de glomeruli aanwezig is, zet hij een
röntgenfoto,
echografie of een
CT-scan in om de schade te visualiseren. Tot slot is een
nierbiopsie vereist. Hierbij gebruikt de arts een speciale naald om kleine stukjes nierweefsel te verwijderen. Dit weefsel gaat naar een laboratorium voor microscopisch onderzoek om de oorzaak van de
ontsteking te bepalen. Een nier
biopt is bijna altijd nodig om de diagnose van glomerulonefritis te bevestigen.

Diverse medicijnen zijn inzetbaar om de onderliggende aandoening van glomerulonefritis te behandelen /
Bron: Stevepb, PixabayBehandeling van verminderde nierfunctie
De arts behandelt het onderliggend probleem van de nierfilterontsteking.
Antibiotica bestrijden een bacteriële infectie. Om een ontsteking te verlichten (bijvoorbeeld bij een auto-immuunziekte), zet de arts mogelijk
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers die het immuunsysteem onderdrukken) in. Verder krijgt de patiënt nog adviezen inzake de voeding (zoals weinig vocht drinken en vetarm, kaliumarm en zoutarm eten).
Diuretica (plaspillen) verminderen de zwelling. Ook medicatie voor de behandeling van een hoge bloeddruk is vaak nodig. Soms krijgt de patiënt dialyse. Verder is een gezonde levensstijl nodig: stoppen met
roken en een gezond gewicht bereiken en behouden
Prognose
De prognose voor patiënten met glomerulonefritis varieert afhankelijk van de oorzaak, de ernst van de nierbeschadiging en de tijdige behandeling.
Zelflimiterende Vormen
Sommige gevallen van glomerulonefritis, zoals die veroorzaakt door een recente infectie, kunnen vanzelf verbeteren zonder behandeling.
Chronische Glomerulonefritis
Bij chronische vormen van de ziekte kan de nierfunctie blijvend afnemen, wat kan leiden tot nierfalen als er geen adequate behandeling is.
Complicaties van nierfilterontsteking
Glomerulonefritis tast de nieren aan zodat het filtervermogen niet meer goed werkt. Hierdoor hopen gevaarlijke niveaus van vocht, elektrolyten en afvalstoffen zich op in het lichaam. Mogelijke complicaties van de nierfilterontsteking zijn onder andere:
Preventie
De meeste vormen van glomerulonefritis zijn niet te voorkomen. Het is wel belangrijk om een streptokokkeninfectie met keelpijn of impetigo zo snel mogelijk te behandelen. Een veilige geslachtsgemeenschap is aanbevolen om hiv te voorkomen. Verder is ook afgeraden om intraveneus (via een ader) drugs te gebruiken, zodat de kans op het ontwikkelen van hepatitis verkleind wordt. Patiënten met een hoge bloeddruk nemen best maatregelen om een gezonde bloeddruk te krijgen en behouden. Het is tot slot aangewezen om de bloedsuikerspiegel onder controle te houden om diabetische nefropathie te voorkomen.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met glomerulonefritis
Glomerulonefritis is een aandoening van de nieren die ontsteking veroorzaakt in de glomeruli, de kleine bloedvaten die verantwoordelijk zijn voor het filteren van afvalstoffen uit het bloed. Het kan leiden tot nierbeschadiging, wat een invloed kan hebben op je algehele gezondheid. Het is belangrijk om de aandoening goed te beheersen om verdere schade aan je nieren te voorkomen. Hier volgen enkele praktische tips om je te helpen omgaan met glomerulonefritis.
Zorg voor regelmatige controleafspraken
Het is belangrijk om regelmatig naar je arts te gaan voor controleafspraken, zodat je nierfunctie goed wordt gemonitord. Dit kan door middel van
bloedonderzoeken en urineonderzoeken om te controleren op verhoogde eiwit- of bloedniveaus in je urine, wat tekenen kunnen zijn van nierbeschadiging. Het is ook cruciaal om je bloeddruk regelmatig te controleren, omdat een hoge bloeddruk de nierfunctie kan verergeren.
Volg het behandelplan voor bloeddrukbeheer
Een van de belangrijkste aspecten van het beheer van glomerulonefritis is het beheersen van je bloeddruk. Hoge bloeddruk kan de progressie van de nierbeschadiging versnellen. Het is belangrijk om je bloeddruk regelmatig te meten en je arts te raadplegen over de juiste behandeling. Dit kan medicatie omvatten zoals ACE-remmers of angiotensine II-receptorblokkers, die zowel de bloeddruk verlagen als de nierfunctie beschermen.
Let op je dieet en vochtinname
Bij glomerulonefritis is het belangrijk om je
evenwichtig voedingspatroon aan te passen om je nieren te ondersteunen. Dit betekent dat je voedsel moet kiezen dat arm is aan zout, eiwitten en kalium, afhankelijk van de ernst van je nierbeschadiging. Je arts of diëtist kan je specifieke richtlijnen geven voor het aanpassen van je voedingspatroon. Beperk je vochtinname als je nierfunctie aanzienlijk is verminderd, omdat dit kan helpen om je nieren te ontlasten.
Controleer op symptomen van infecties
Mensen met glomerulonefritis kunnen een verhoogd risico hebben op infecties, vooral als de aandoening gepaard gaat met een verminderde afweer van het immuunsysteem. Let goed op tekenen van infecties, zoals koorts, pijn of roodheid, vooral in de huid of urinewegen. Als je denkt dat je een infectie hebt, raadpleeg dan onmiddellijk je arts. In sommige gevallen kan een infectie de aandoening verergeren, dus snelle behandeling is essentieel.
Gebruik medicijnen volgens de aanwijzingen van je arts
Afhankelijk van de oorzaak van je glomerulonefritis kan je arts medicijnen voorschrijven om de ontsteking te verminderen, zoals corticosteroïden of immunosuppressiva. Het is cruciaal om deze medicijnen precies volgens de aanwijzingen van je arts in te nemen. Het stoppen of aanpassen van de medicatie zonder overleg kan de aandoening verergeren. Houd ook een lijst bij van de medicijnen die je gebruikt, zodat je arts altijd up-to-date is bij de controleafspraken.
Overweeg een gezonde levensstijl voor je algehele gezondheid
Naast het beheer van de nierfunctie is het belangrijk om een gezonde levensstijl te behouden die je algehele gezondheid ondersteunt. Dit omvat het behouden van een gezond gewicht, het regelmatig doen van matige lichaamsbeweging, en het vermijden van overmatig alcoholgebruik of roken, wat schadelijk kan zijn voor je nieren en bloedvaten. Een gezonde levensstijl kan je helpen om de progressie van glomerulonefritis te vertragen en je algehele welzijn te verbeteren.
Wees alert op veranderingen in je urineoutput
Een van de symptomen van glomerulonefritis is een verandering in de hoeveelheid urine die je produceert. Let goed op of je meer of minder urine produceert dan normaal, of als je urine donkerder is dan gebruikelijk. Dit kan een teken zijn van een verslechtering van de nierfunctie. Neem bij veranderingen onmiddellijk contact op met je arts om te bespreken wat er aan de hand is en welke stappen je moet nemen.
Begrijp de mogelijke complicaties van glomerulonefritis
Hoewel glomerulonefritis behandeld kan worden, kan het in sommige gevallen leiden tot ernstige complicaties, zoals nierfalen of niertransplantatie. Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze risico's en om actief deel te nemen aan je zorgplan. Praat met je arts over de mogelijke langetermijncomplicaties van je aandoening en wat je kunt doen om deze te voorkomen of te beheren. Het vroegtijdig behandelen van complicaties kan je helpen om je nierfunctie te behouden en je kwaliteit van leven te verbeteren.
Lees verder