Ziekte van Sever: Pijnlijke hielaandoening bij kinderen

De ziekte van Sever is een pijnlijke hielaandoening bij kinderen die het gevolg is van een ontsteking (zwelling) van de groeischijf in de hiel. Het hielbeen van het kind groeit bij deze aandoening sneller dan de spieren, pezen en ligamenten in het been. Sportactiviteiten op een harde ondergrond en slecht schoeisel verhogen het risico op deze aandoening. Rust, geschikt schoeisel en enkele medische behandelingen verbeteren de symptomen. De patiënt met deze hielblessure geneest meestal spontaan binnen een paar weken of een paar maanden. Geschikt schoeisel voorkomt in veel gevallen deze aandoening. De ziekte van Sever, die eveneens bekendstaat als "calcaneale apophysitis", werd voor het eerst beschreven door Sever in 1912.

• Epidemiologie: Bij kinderen
• Oorzaken pijnlijke hielaandoening: Sportieve activiteiten
• Symptomen: Pijn aan hiel en moeite met lopen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling ziekte van Sever
• Prognose is uitstekend

Epidemiologie: Bij kinderen

Vooral kinderen tussen 8 en 14 jaar oud lijden aan dit syndroom. De aandoening treedt meestal op tijdens de groeispurt van de adolescentie. De exacte prevalentie is niet bekend, maar deze ziekte is wel de meest voorkomende oorzaak van hielpijn bij kinderen. Vooral jonge kinderen die actief zijn in de sport zijn aangetast. Jongens zijn vaker getroffen dan meisjes.

Oorzaken pijnlijke hielaandoening: Sportieve activiteiten

Tijdens de groeispurt van de vroege puberteit, groeit het hielbeen (calcaneus) soms sneller dan de beenspieren en pezen. Dit leidt tot zeer strakke en overbelaste spieren en pezen, waardoor de hiel minder flexibel is en druk uitoefent op de groeischijf. De achillespees is de sterkste pees die zich vasthecht aan de groeischijf van de hiel. Na verloop van tijd treedt schade op aan de groeischijf door herhaalde belasting (kracht of druk) op de reeds strakke achillespees. Als gevolg hiervan ontstaat zwelling, gevoeligheid, en de pijn die typisch is bij de ziekte van Sever. Dergelijke spanning en overbelasting is het gevolg van lichamelijke activiteiten en sporten (rennen en springen) op een harde ondergrond.

Andere mogelijke oorzaken zijn zeer zwaar overgewicht en te lang rechtstaan (waardoor constant druk op de hiel terechtkomt). De ziekte van Sever komt ook vaker voor als de patiënt andere voetproblemen heeft zoals platvoeten.

Symptomen: Pijn aan hiel en moeite met lopen

Één of beide voeten zijn aangetast. De symptomen beginnen meestal geleidelijk. De patiënt heeft pijn aan de achterkant of onderkant van de hiel en deze ziet er tevens gezwollen en rood uit. De pijn heeft verergert bij het wandelen, rennen of springen. Door de pijn loopt de patiënt mank en ook loopt hij op de tenen. Bij het ontwaken is de patiënt stijf in de voeten. De getroffen hiel is meestal gevoelig en wanneer iemand in de hiel knijpt (aan beide kanten) resulteert dit in pijn. Haast elke beweging van de enkel doet pijn en ook zwelt de hiel op. Tijdens rust verminderen de symptomen.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De patiënt vertelt de arts de geschiedenis van de symptomen. De arts onderzoekt op zijn beurt de voet en enkel. Onderzoeken zijn niet nodig, tenzij de diagnose niet zeker is.

Diagnostisch onderzoek

Om andere aandoeningen die hielpijn veroorzaken uit te sluiten, voert de arts een radiografisch onderzoek (= röntgenfoto), een echografie, een CT-scan of een MRI-scan uit.

Differentiële diagnose

De ziekte van Sever lijkt op de ziekte van Osgood-Schlatter, een aandoening die de botten in de knieën treft en pijn en zwelling onder de knie veroorzaakt. Ook een achillespeesaandoening, een hielbeenfractuur, osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg) en tarsale coalitie (voetaandoening met vergroeide botten) vormen een differentiële diagnose.

Behandeling ziekte van Sever

Zelfzorg

De patiënt draagt geschikt schoeisel, bijvoorbeeld sportschoenen voor sportieve activiteiten. Ijs op de hiel vermindert voorts de hielpijn. Heeft de patiënt hielpijn bij het sporten, dan stopt of mindert hij deze activiteiten zodat de ontsteking geneest. Meestal is een tijdelijke stop van enkele weken nodig. Steunkousen, een elastische band en andere orthopedische hulpmiddelen ondersteunen de hiel. De patiënt mag tot slot ijs in een handdoek wikkelen en vervolgens toepassen op de pijnlijke hiel. Dit doet hij twee à drie keer per dag gedurende ongeveer twintig minuten.

Professionele medische zorg

De behandeling is gericht op pijnbestrijding. Soms immobiliseert de arts het onderbeen en de enkel via een gipsverband bij ernstige pijn. Dankzij fysiotherapie leert de patiënt de kuitspier (gastrocnemius) uitrekken. De arts schrijft geneesmiddelen voor (niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's)), zoals ibuprofen om de pijn en ontsteking te verminderen. Aspirine bij kinderen is niet toegelaten want hierdoor ontstaat mogelijk het Reye-syndroom.

Prognose is uitstekend

De vooruitzichten van ziekte van Sever zijn uitstekend. De patiënt geneest veelal volledig binnen twee weken à twee tot drie maanden. Soms keren de symptomen terug en is een verdere behandeling nodig. In principe veroorzaakt de aandoening geen blijvende problemen. Zodra de groeispurt voltooid is, keren de symptomen niet meer terug.