Ziekte van Sever: Pijnlijke hielaandoening bij kinderen
De ziekte van Sever is een pijnlijke hielaandoening bij kinderen die het gevolg is van een ontsteking (zwelling) van de groeischijf in de hiel. Het hielbeen van het kind groeit bij deze aandoening sneller dan de spieren, pezen en ligamenten in het been. Sportactiviteiten op een harde ondergrond en slecht schoeisel verhogen het risico op deze aandoening. Rust, geschikt schoeisel en enkele medische behandelingen verbeteren de symptomen. De patiënt met deze hielblessure geneest meestal spontaan binnen een paar weken of een paar maanden. Geschikt schoeisel voorkomt in veel gevallen deze aandoening. De ziekte van Sever, die eveneens bekendstaat als "calcaneale apophysitis", werd voor het eerst beschreven door Sever in 1912.- Epidemiologie: Bij kinderen
- Prevalentie en demografische trends
- Seizoensgebondenheid en risicogroepen
- Mechanisme
- Overbelasting van de groeischijf
- Invloed van biomechanica en externe factoren
- Oorzaken pijnlijke hielaandoening: Sportieve activiteiten
- Risicofactoren
- Sportdeelname op jonge leeftijd
- Groeispurten en fysieke eigenschappen
- Risicogroepen
- Actieve kinderen en tieners
- Kinderen met voetafwijkingen
- Symptomen: Pijn aan hiel en moeite met lopen
- Alarmsymptomen
- Pijn en gevoeligheid in de hiel
- Bewegingsbeperking en zwelling
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling ziekte van Sever
- Prognose is uitstekend
- Complicaties
- Preventie
- Praktische tips voor het omgaan met de ziekte van Sever
- Geef je voeten rust
- Gebruik schoenen met goede ondersteuning
- Pas de activiteit aan
- Toepassen van ijs en pijnstillers
- Fysiotherapie en rek- en strekoefeningen
- Zorg voor een goed voedingspatroon
- Overweeg orthopedische inlegzolen
- Misvattingen rond ziekte van Sever
- Ziekte van Sever komt alleen bij volwassenen voor
- Ziekte van Sever is een vorm van artritis
- Een kind met ziekte van Sever moet volledig stoppen met sporten
- De pijn verdwijnt onmiddellijk met medicatie
- Beeldvormende onderzoeken zijn altijd nodig voor diagnose
- Ziekte van Sever veroorzaakt blijvende schade
- Alleen jongens krijgen de ziekte van Sever
Epidemiologie: Bij kinderen
Vooral kinderen tussen 8 en 14 jaar oud lijden aan deze aandoening. De ziekte treedt meestal op tijdens de groeispurt van de adolescentie. De exacte prevalentie is niet volledig bekend, maar de ziekte van Sever is de meest voorkomende oorzaak van hielpijn bij kinderen. Vooral actieve jonge kinderen die deelnemen aan sportactiviteiten worden getroffen. Jongens worden vaker dan meisjes getroffen.Prevalentie en demografische trends
De ziekte van Sever, ook bekend als calcaneale apofysitis, is een van de meest voorkomende oorzaken van hielpijn bij kinderen en adolescenten. Het treft meestal kinderen tussen 8 en 14 jaar, met een hogere prevalentie bij jongens, wat mogelijk samenhangt met hun hogere deelname aan sportactiviteiten.Seizoensgebondenheid en risicogroepen
De aandoening komt vaker voor tijdens periodes van intensieve sportactiviteit, zoals het begin van een sportseizoen. Kinderen die deelnemen aan sporten met hoge impact, zoals voetbal, basketbal en atletiek, lopen een verhoogd risico.Mechanisme
Overbelasting van de groeischijf
De aandoening wordt veroorzaakt door herhaalde mechanische belasting van de apofyse van de calcaneus (het groeigebied van het hielbeen). Dit kan leiden tot ontsteking en microtrauma, vooral bij kinderen in een snelle groeifase.Invloed van biomechanica en externe factoren
Slechte voetbiomechanica, zoals platvoeten of een verhoogde voetboog, kan extra spanning op de hiel veroorzaken. Daarnaast spelen slecht schoeisel en harde sportoppervlakken een rol bij het ontstaan van de aandoening.Oorzaken pijnlijke hielaandoening: Sportieve activiteiten
Tijdens de groeispurt van de vroege puberteit groeit het hielbeen (calcaneus) soms sneller dan de beenspieren en pezen. Dit veroorzaakt strakke en overbelaste spieren en pezen, waardoor de hiel minder flexibel is en druk uitoefent op de groeischijf. De achillespees, de sterkste pees die zich aan de groeischijf van de hiel hecht, kan na verloop van tijd beschadigd raken door herhaalde belasting (kracht of druk). Deze herhaalde belasting op de strakke achillespees leidt tot zwelling, gevoeligheid en pijn die typisch zijn voor de ziekte van Sever. De spanning en overbelasting zijn vaak het gevolg van lichamelijke activiteiten en sporten (rennen en springen) op een harde ondergrond.Andere mogelijke oorzaken zijn overgewicht en langdurig staan, waardoor constante druk op de hiel terechtkomt. De ziekte van Sever komt ook vaker voor bij patiënten met andere voetproblemen zoals platvoeten.
Risicofactoren
Sportdeelname op jonge leeftijd
Kinderen die intensief sporten zonder voldoende rustperiodes lopen een groter risico op overbelasting van de hiel. Sporten die springen en sprinten vereisen, verhogen de kans op de ziekte van Sever aanzienlijk.Groeispurten en fysieke eigenschappen
Tijdens groeispurten zijn de botten kwetsbaarder omdat ze sneller groeien dan de omliggende spieren en pezen, wat leidt tot verhoogde spanning op het hielbeen. Dit maakt kinderen in deze fase bijzonder vatbaar.Risicogroepen
Actieve kinderen en tieners
Kinderen die meerdere keren per week trainen en aan competities deelnemen, behoren tot de grootste risicogroepen. Dit geldt vooral voor sporten met repetitieve belasting van de voeten.Kinderen met voetafwijkingen
Kinderen met platvoeten, een hoge voetboog of overpronatie hebben een verhoogd risico vanwege de afwijkende drukverdeling op het hielbeen.Symptomen: Pijn aan hiel en moeite met lopen
Één of beide voeten kunnen zijn aangetast. De symptomen beginnen meestal geleidelijk. De patiënt ervaart pijn aan de achterkant of onderkant van de hiel, en deze kan gezwollen en rood zijn. De pijn verergert bij het wandelen, rennen of springen. Door de pijn kan de patiënt mank lopen en op de tenen lopen. Bij het ontwaken kan de patiënt stijf zijn in de voeten. De getroffen hiel is meestal gevoelig; druk op de hiel (aan beide kanten) resulteert vaak in pijn. Bij elke beweging van de enkel kan er pijn optreden, en de hiel kan opzwellen. Tijdens rust verminderen de symptomen doorgaans.Alarmsymptomen
Pijn en gevoeligheid in de hiel
Het meest voorkomende alarmsymptoom is hielpijn, die toeneemt bij activiteit en afneemt met rust. De pijn kan verergeren bij het lopen op de tenen of na lange periodes van staan.Bewegingsbeperking en zwelling
In ernstige gevallen kunnen kinderen een beperkte mobiliteit ervaren, met zwelling en roodheid rond de hiel als bijkomende symptomen. Dit kan wijzen op een ernstigere ontsteking.Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe arts verzamelt informatie over de symptomen van de patiënt en onderzoekt vervolgens de voet en enkel. Onderzoeken zijn meestal niet nodig, tenzij de diagnose niet zeker is.
Diagnostisch onderzoek
Om andere aandoeningen die hielpijn kunnen veroorzaken uit te sluiten, kan de arts een radiografisch onderzoek (= röntgenfoto), een echografie, een CT-scan of een MRI-scan uitvoeren.
Differentiële diagnose
De ziekte van Sever kan lijken op de ziekte van Osgood-Schlatter, die de botten in de knieën aantast en pijn en zwelling onder de knie veroorzaakt. Andere mogelijke differentiële diagnoses zijn achillespeesaandoeningen, een hielbeenfractuur, osteomyelitis (ontsteking van het beenmerg), en tarsale coalitie (voetaandoening met vergroeide botten).
Behandeling ziekte van Sever
ZelfzorgDe patiënt dient geschikt schoeisel te dragen, zoals sportschoenen voor sportieve activiteiten. Het aanbrengen van ijs op de hiel kan de hielpijn verlichten. Bij pijn tijdens het sporten moet de patiënt deze activiteiten onderbreken of verminderen om de ontsteking te laten genezen. Meestal is een tijdelijke stop van enkele weken nodig. Steunkousen, een elastische band en andere orthopedische hulpmiddelen kunnen de hiel ondersteunen. De patiënt kan ijs in een handdoek wikkelen en dit twee à drie keer per dag gedurende ongeveer twintig minuten op de pijnlijke hiel aanbrengen.
Professionele medische zorg
De behandeling richt zich op pijnbestrijding. Soms kan de arts het onderbeen en de enkel immobiliseren met een gipsverband bij ernstige pijn. Fysiotherapie kan de patiënt helpen met het rekken van de kuitspier (gastrocnemius). De arts kan geneesmiddelen voorschrijven, zoals niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), bijvoorbeeld ibuprofen, om pijn en ontsteking te verminderen. Het gebruik van aspirine bij kinderen is niet toegestaan vanwege het risico op het Reye-syndroom.
Prognose is uitstekend
De vooruitzichten voor de ziekte van Sever zijn uitstekend. De patiënt geneest meestal volledig binnen twee weken tot twee tot drie maanden. In sommige gevallen kunnen de symptomen terugkeren, wat verdere behandeling kan vereisen. Over het algemeen veroorzaakt de aandoening geen blijvende problemen. Zodra de groeispurt voorbij is, zullen de symptomen meestal niet meer terugkeren.Complicaties
De ziekte van Sever kent doorgaans weinig complicaties, maar er kunnen enkele bijkomende problemen optreden:- Chronische pijn: In zeldzame gevallen kan de pijn aanhouden, zelfs nadat de groeispurt voorbij is. Dit kan leiden tot langdurige ongemakken en kan extra behandelingen vereisen.
- Beperkingen in mobiliteit: Als de aandoening niet goed behandeld wordt, kunnen er aanhoudende beperkingen in mobiliteit en loopproblemen optreden.
- Verhoogd risico op andere voetproblemen: Kinderen met de ziekte van Sever kunnen een verhoogd risico hebben op andere voetproblemen zoals platvoeten, vooral als er sprake is van aanhoudende overbelasting en verkeerde schoenen.
Preventie
Er zijn verschillende maatregelen die kunnen helpen de ziekte van Sever te voorkomen:- Geschikt schoeisel: Het dragen van goed passende sportschoenen met voldoende demping kan helpen de druk op de hiel te verminderen en de kans op de ziekte van Sever te verkleinen.
- Vermijden van overbelasting: Het beperken van activiteiten die veel druk op de hiel uitoefenen, zoals intensieve sportactiviteiten op harde ondergronden, kan helpen om de aandoening te voorkomen.
- Regelmatige rust: Het geven van voldoende rust aan de voeten, vooral tijdens periodes van intensieve fysieke activiteit, kan bijdragen aan het voorkomen van overbelasting en ontsteking van de groeischijf.
- Preventieve oefeningen: Het uitvoeren van rek- en versterkingsoefeningen voor de kuiten en voeten kan helpen om de flexibiliteit te verbeteren en overbelasting van de hiel te voorkomen.
