Achillespeesontsteking: Pijn aan de hiel, vooral na rust

De achillespees, de grootste pees van het lichaam, bevindt zich nabij de onderkant van de voet. Het is de pees waarmee de kuitspieren aan de hiel zijn vastgehecht. Dankzij deze pees is het mogelijk om de voet naar beneden te duwen, wat nodig is bij het lopen, rennen en springen. Wanneer er minischeurtjes in het weefsel van de pees ontstaan, is de pees gezwollen en pijnlijk. Enkele risicofactoren zijn hiervoor bekend, zoals voetafwijkingen of het lopen op een harde ondergrond. Een achillespeesontsteking valt meestal via een aantal zelfzorgmaatregelen te verhelpen, al zijn ook medische behandelingen mogelijk.

• Synoniemen achillespeesontsteking
• Oorzaken: Sportblessure, medische aandoening of omgevingsfactor
• Risicofactoren ontsteking van de achillespees
• Symptomen: Pijn aan de hiel, vooral na rust
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling achilles tendinitis: Meestal conservatief
• Langdurige zorg en follow-up
• Leefstijladvies en preventieve maatregelen
• Prognose: Beter met aanpassingen in levensstijl
• Complicaties: Scheur in achillespees en ontsteking slijmbeurs
• Preventie via oefeningen

Synoniemen achillespeesontsteking

De ontsteking van de achillespees is in medische termen bekend onder andere benamingen zoals:

• achilles tendinitis
• achilles tendinopathie
• achilles tendonitis
• achillodynie
• tendinitis achillis

Oorzaken: Sportblessure, medische aandoening of omgevingsfactor

In de kuit bevinden zich twee grote spieren die kracht produceren zodat het mogelijk is om met de voet af te duwen of op de tenen te lopen. De grote achillespees verbindt deze spieren met de hiel. Hielpijn is meestal het gevolg van een overmatig gebruik van de voet (overbelasting). In zeldzame gevallen kan een blessure hiervan de oorzaak zijn. Een achillespeesontsteking komt vooral voor bij jongere mensen, wandelaars, hardlopers en andere sporters.

Risicofactoren ontsteking van de achillespees

Bij een achillespeesontsteking ontstaat een onnatuurlijke belasting aan de achillespees. Dit komt vaker voor in sportsituaties, maar ook enkele omgevingsfactoren en medische aandoeningen spelen een rol.

Sportblessure

Volgende sportactiviteiten verhogen het risico op een sportblessure die aanleiding geeft tot een achillespeesontsteking:

• een plotselinge toename van de hoeveelheid of intensiteit van een activiteit
• lopen op schuine vlakken of op een harde ondergrond, zoals beton
• ongetraind een zware fysieke inspanning leveren
• vaak lopen
• vaak springen (zoals bij het spelen van basketbal)

Medische aandoeningen

Ook enkele medische aandoeningen staan bekend als risicofactoren voor een ontsteking van de achillespees:

• een verschil in beenlengte
• enkelproblemen
• hielspoor: extra botgroei waar de achillespees zich hecht aan het hielbeen, wat wrijving tegen de pees veroorzaakt en pijn kan veroorzaken
• strakke (niet uitgerekte) kuitspieren
• voetafwijkingen zoals platvoeten, doorgezakte voeten of slappe enkels, een naar binnen zwikkende voet (overpronatie)

Omgevingsfactoren

Tot slot zijn enkele omgevingsfactoren bekend die leiden tot een achillespeesontsteking:

• een oudere leeftijd
• fout schoeisel met onvoldoende steun aan de voeten
• obesitas (zwaarlijvigheid)

Symptomen: Pijn aan de hiel, vooral na rust

De symptomen van een achillespeesontsteking ontstaan geleidelijk of acuut. Bij een achillespeesontsteking heeft een patiënt pijn aan de hiel en langs de lengte van de pees bij het lopen of hardlopen. Dit is het gebied dat zich enkele centimeters boven de hiel bevindt. De achillespeespijn komt en gaat, hoewel deze in ernstige gevallen altijd aanwezig kan zijn, ook in rust. Het gebied is vooral ’s morgens en na rust pijnlijk, brandend en stijf. De pees is daarnaast pijnlijk bij aanraking of beweging. Het gebied is ook gezwollen en voelt warm aan. Mogelijk heeft de patiënt problemen om op de tenen te staan. Wandelen, lopen en sporten kunnen door de soms ernstige pijn moeilijk of zelfs onmogelijk zijn voor de patiënt.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De arts merkt bij het lichamelijk onderzoek de gevoeligheid langs de pees op, en de patiënt ervaart ook pijn in het gebied van de pees als hij op de tenen gaat staan. Meestal wordt de diagnose klinisch gesteld, maar beeldvormende onderzoeken behoren ook tot de mogelijkheden.

Diagnostisch onderzoek

Een radiografisch onderzoek spoort botproblemen op en is bijzonder nuttig om een ontsteking van de achillespees te diagnosticeren. Verder is een MRI-scan vereist wanneer een operatie nodig is of wanneer de arts vermoedt dat de patiënt een scheur in de achillespees heeft. Dit onderzoek helpt bij het identificeren van zwakkere peesdelen, de ernst van de schade aan de peesschede en andere problemen in dit gebied.

Behandeling achilles tendinitis: Meestal conservatief

Zelfzorg

Vaak verdwijnt de pijn pas binnen twee tot drie maanden nadat de symptomen zijn begonnen. Het twee tot drie keer per dag toepassen van ijs (gewikkeld in een doek!) op het pijnlijke achillesgebied gedurende vijftien tot twintig minuten vermindert de pijn. Het is echter aanbevolen om te stoppen met koelen zodra het gebied verdoofd aanvoelt. Verder zijn enkele leefstijladviezen aangewezen zoals het:

• kiezen van ander schoeisel: dragen van schoenen die rond het hielkussen zachter zijn, plaatsen van hielkussens in de schoen onder de hiel voor verzachting en demping, en het oplossen van beenlengteverschillen
• overschakelen naar fietsen, zwemmen of andere activiteiten waardoor minder druk komt op de achillespees
• rennen of lopen op gladdere en zachtere oppervlakken met de juiste opwarmingsoefeningen (warming-up)
• verminderen of stoppen van alle activiteiten die pijn veroorzaken

Professionele medische zorg

Enkele medische behandelingen zijn ook beschikbaar, zoals:

• doen van rek- en strekoefeningen en andere spierversterkende oefeningen die goed zijn voor de achillespees (onder leiding van een fysiotherapeut of arts)
• dragen van een brace, inlegzolen, sokken, bandages of een ander speciaal orthopedisch hulpmiddel
• nemen van niet-steroïdale anti-inflammatoire geneesmiddelen (NSAID's), zoals aspirine en ibuprofen die pijn of zwelling kunnen verlichten

Als de symptomen met deze behandelingen niet verbeteren, kan een operatie nodig zijn om het ontstoken weefsel en de abnormale peesgebieden te verwijderen. Als hielspoorirritatie van de pees aanwezig is, is een operatie nodig om de hielspoor te verwijderen.

Extracorporale shock wave therapie (ESWT) is soms een alternatief voor chirurgie voor patiënten waarbij de andere behandelingen niet effectief zijn. Deze behandeling maakt gebruik van een lage dosis geluidsgolven.

Langdurige zorg en follow-up

Na de initiële behandeling is regelmatige follow-up met de arts of fysiotherapeut cruciaal om de voortgang te monitoren. Dit helpt bij het identificeren van eventuele complicaties vroegtijdig en zorgt ervoor dat de revalidatie op schema blijft. Patiënten dienen alert te zijn op terugkerende symptomen en direct contact op te nemen met hun zorgverlener indien nodig.

Leefstijladvies en preventieve maatregelen

Om toekomstige achillespeesontstekingen te voorkomen, kunnen patiënten overwegen om:

• regelmatig rekoefeningen voor de kuiten te doen om de flexibiliteit te verbeteren
• de juiste schoenen te dragen die voldoende ondersteuning bieden
• de trainingsintensiteit geleidelijk op te bouwen en overbelasting te vermijden
• te letten op het gewicht en een gezonde levensstijl te handhaven om de druk op de achillespees te minimaliseren

Prognose: Beter met aanpassingen in levensstijl

In de meeste gevallen verbeteren de symptomen door aanpassingen in de levensstijl, al duurt het soms meerdere maanden alvorens de symptomen minderen of verdwijnen, wat frustraties kan opleveren voor de patiënt. De lange hersteltijd is het gevolg van de ontsteking in het gebied boven de hak waar de peesaanhechting zich bevindt. Het peesweefsel is hier slecht doorbloed, waardoor het herstel traag verloopt en soms ernstige ontsteking kan optreden. Ook keren de symptomen makkelijk terug als de patiënt de uitlokkende factoren niet vermijdt. De behandeling is tot slot vaak minder succesvol wanneer de symptomen langer dan zes maanden aanwezig zijn geweest.

Complicaties: Scheur in achillespees en ontsteking slijmbeurs

Door een achillespeesontsteking kan de patiënt sneller een achillespeesruptuur ontwikkelen ((gedeeltelijke) scheur in de achillespees), hoewel dit zelden voorkomt. Deze aandoening veroorzaakt meestal een scherpe pijn die aanvoelt alsof iemand de patiënt met een stok slaat in de achterkant van de hiel. Een chirurgisch herstel is hierbij vereist, maar deze operatie is complex. Daarnaast kan een slijmbeursontsteking van de achillespees optreden, in medische termen gekend als “bursitis”. Symptomen van deze slijmbeursontsteking zijn onder meer erg pijnlijke, stijve en gezwollen gewrichten.

Preventie via oefeningen

Dankzij enkele kuitversterkende oefeningen kan het risico op het ontwikkelen van een peesontsteking aan de achillespees worden verminderd.

Lees verder

• Hielpijn: Oorzaken van pijn aan hiel (pijnlijke hiel)
• Achillespeespijn: Oorzaken van pijnlijke achillespees
• Tendinitis (peesontsteking): Ontsteking van pees met pijn