Ganglioncyste: Gezwel op gewricht of pees van hand of voet

Een ganglioncyste, ook wel ganglion cyste genoemd, is een goedaardig gezwel dat zich vaak bovenop een gewricht of pees bevindt. Ganglioncysten ontstaan meestal op de polsen of handen, maar kunnen ook voorkomen op andere locaties zoals enkels en voeten. Dit ronde of ovale gezwel bevat helder, gelachtig materiaal en kan klachten veroorzaken, vooral als het door trauma is ontstaan of druk uitoefent op een nabijgelegen zenuw. Vaak verdwijnt een ganglioncyste vanzelf, maar indien nodig kan het worden behandeld met een naaldaspiratie of een kleine ingreep. De vooruitzichten zijn over het algemeen goed, hoewel de cyste soms terug kan keren.

• Epidemiologie van gezwel
• Oorzaken
• Risicofactoren van Ganglioncysten
• Symptomen
• Uiterlijk van de Cyste
• Tekenen van een Ganglioncyste
• Diagnose en Onderzoeken
• Behandeling van een Ganglioncyste
• Aspiratie (Vloeistof opzuigen)
• Chirurgie
• Alternatieve behandelmethoden
• Ondersteuning en hulpmiddelen
• Prognose van Ganglioncysten
• Complicaties van Ganglioncysten
• Preventie en zelfzorg

Epidemiologie van gezwel

Ganglioncysten komen vaker voor bij vrouwen en 70% van de cysten treedt op bij mensen tussen de twintig en veertig jaar. Kinderen jonger dan tien jaar krijgen zelden met dit type cyste te maken.

Oorzaken

De precieze oorzaak van ganglioncysten is nog onbekend (oktober 2020). Er zijn echter enkele theorieën over hoe ze ontstaan, zoals:

• Beschadiging of verzwakking van het gewrichtskapsel of de peesmantel
• Afscheiding van gelachtige vloeistof uit het gewricht of de pees
• Onjuiste genezing na trauma of overbelasting

Risicofactoren van Ganglioncysten

Enkele risicofactoren voor het ontwikkelen van ganglioncysten zijn:

• Trauma aan het gewricht dat kan leiden tot de vorming van cysten
• Scheuren in het gewrichtskapsel of de peesmantel die uitpuilen
• Artritis (gewrichtsontsteking), vooral in de vingergewrichten dicht bij de nagels
• Overbelasting of repetitieve stress op een gewricht

Symptomen

Ganglioncysten komen meestal voor op de handrug bij het polsgewricht, maar kunnen ook aan de palmzijde van de pols verschijnen. Wanneer ze zich aan de achterkant van de pols bevinden, zijn ze vaak prominenter bij het naar voren buigen van de pols. Andere locaties waar ganglioncysten kunnen voorkomen zijn:

• De basis van de vingers op de handpalm, waar kleine bultjes ter grootte van een erwt kunnen verschijnen (vingerbultjes)
• De bovenkant van de voet, waar voetknobbeltjes kunnen ontstaan
• De buitenkant van de knie en enkel
• De vingertop, net onder de cuticula, waar slijmcysten kunnen voorkomen

Uiterlijk van de Cyste

Een ganglioncyste verschijnt meestal als een vast maar zacht aanvoelend bultje, met een grootte van één tot drie centimeter. Het gezwel kan rond of ovaal van vorm zijn en verschijnt vaak plotseling of geleidelijk. Het gelachtige, kleurloze materiaal in de cyste voelt dik en kleverig aan. Afhankelijk van de grootte kan de cyste stevig of sponsachtig aanvoelen. Eén grote cyste of meerdere kleinere cysten kunnen zich ontwikkelen bovenop een gewricht of peesbedekking. Meerdere kleine cysten zijn vaak verbonden met een gemeenschappelijke stengel in het diepere weefsel. Ganglioncysten maken ongeveer de helft uit van alle weke-delen tumoren van de hand.

Tekenen van een Ganglioncyste

De meeste ganglioncysten veroorzaken pijn bij acuut of herhaald trauma. Pijn, tintelingen, spierzwakte, en gevoelloosheid kunnen optreden wanneer de cyste druk uitoefent op een nabijgelegen zenuw. Bij 35% van de patiënten zijn echter geen andere symptomen aanwezig. De pijn is vaak chronisch en kan verergeren bij beweging van het gewricht. Wanneer de cyste aan een pees vasthangt, kan de patiënt een gevoel van zwakte in de getroffen vinger ervaren.

Diagnose en Onderzoeken

Een lichamelijk onderzoek is vaak voldoende om een ganglioncyste te diagnosticeren. De arts kan op de cyste drukken om te beoordelen of deze gevoelig of pijnlijk is. Ook kan hij met een lampje op de cyste schijnen om te bepalen of het gezwel vast is of dat er vocht aanwezig is. Beeldvormende onderzoeken zoals een echografie, röntgenfoto’s, of een MRI-scan kunnen nuttig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten, zoals artritis of een tumor. De diagnose van een ganglioncyste kan worden bevestigd door middel van een naaldaspiratie (vloeistof opzuigen via een naald). Het vocht uit een ganglioncyste is dik en helder.

Behandeling van een Ganglioncyste

Veel ganglioncysten verdwijnen zonder medische interventie. Als een patiënt geen symptomen vertoont, is behandeling meestal niet nodig.

Aspiratie (Vloeistof opzuigen)

Een arts kan besluiten tot een naaldaspiratie om de inhoud van de cyste te verwijderen. Tijdens deze procedure plaatst de arts een naald in de cyste om het vloeibare materiaal te verwijderen, en injecteert vervolgens een steroïde (ontstekingsremmend). Na een aspiratie kan de patiënt doorgaans snel het gewricht weer bewegen en gebruiken.

Chirurgie

Een chirurgische ingreep kan noodzakelijk zijn wanneer de cyste pijnlijk is, de functie van het gewricht belemmert (vooral als de dominante hand betrokken is), of tintelingen en gevoelloosheid in de hand of vingers veroorzaakt. Na de operatie blijft het gewricht meestal zeven tot tien dagen gespalkt om beweging te beperken en herstel te bevorderen. Langdurige immobilisatie wordt niet aanbevolen, omdat dit kan leiden tot spierzwakte. Na de operatie zal de arts beoordelen of fysiotherapie en/of ergotherapie nodig zijn om het herstel te ondersteunen.

Alternatieve behandelmethoden

Naast de traditionele behandelingen kunnen ook alternatieve methoden worden overwogen, zoals:

• Fysiotherapie: Kan helpen om de functionaliteit van het gewricht te verbeteren en pijn te verlichten.
• Acupunctuur: Sommige patiënten vinden verlichting door acupunctuur, hoewel dit niet altijd wetenschappelijk onderbouwd is.
• Homeopathie: Er zijn homeopathische middelen die worden gepromoot voor de behandeling van ganglioncysten, maar de effectiviteit hiervan is controversieel en niet algemeen geaccepteerd.

Ondersteuning en hulpmiddelen

Het gebruik van bepaalde hulpmiddelen kan helpen bij het omgaan met de symptomen van ganglioncysten:

• Steunbandages: Kunnen helpen bij het stabiliseren van het gewricht en het verminderen van pijn.
• IJscompressen: Kunnen tijdelijk verlichting bieden bij pijn en zwelling.
• Pijnstillers: Vrij verkrijgbare pijnstillers kunnen helpen bij het verlichten van symptomen.

Prognose van Ganglioncysten

De meeste patiënten herstellen volledig van een ganglioncyste. Hoewel ganglioncysten soms terugkeren, kan een vervolgbehandeling noodzakelijk zijn. De vooruitzichten zijn over het algemeen goed, vooral als de cyste tijdig en effectief wordt behandeld.

Complicaties van Ganglioncysten

Hoewel ganglioncysten meestal goedaardig zijn, kunnen ze soms leiden tot:

• Pijn en ongemak bij beweging
• Belemmering van gewrichts- en peesfunctie
• Tintelingen en spierzwakte door druk op nabijgelegen zenuwen

Preventie en zelfzorg

Er zijn geen specifieke manieren om ganglioncysten volledig te voorkomen, maar de volgende maatregelen kunnen helpen om de kans op complicaties te verminderen:

• Vermijd overbelasting: Probeer repetitieve belasting of trauma aan de gewrichten te vermijden om de kans op cysten te verkleinen.
• Bescherming: Gebruik beschermende uitrusting bij activiteiten die risico op gewrichtsblessures met zich meebrengen.
• Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl met een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging kan bijdragen aan het algemene welzijn van de gewrichten.
• Regelmatige controle: Laat je gewrichten regelmatig controleren door een arts, vooral als je symptomen ervaart die kunnen wijzen op een ganglioncyste.

Lees verder

• Voetpijn: Oorzaken van pijnlijke voet of pijn aan voeten
• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand
• Handtumoren: Goedaardige en kwaadaardige gezwellen in hand
• Pijn aan voeten tijdens nacht: Oorzaken nachteljke voetpijn
• Cyste: Abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam