Handtumoren: Goedaardige en kwaadaardige gezwellen in hand

Een abnormale knobbel of gezwel in de hand of pols wordt aangeduid als een tumor. Het begrip ‘tumor’ betekent eenvoudigweg ‘zwelling’ en impliceert niet noodzakelijk dat het gaat om een kwaadaardig gezwel, oftewel kanker. De meeste hand- en polstumoren zijn goedaardig. Hoewel de kans op kanker zeldzaam is, blijft het een reële mogelijkheid. Tumoren kunnen zich ontwikkelen op de huid, zoals bij een moedervlek of wrat, of zich onder de huid in het zachte weefsel of zelfs in het bot manifesteren. Aangezien de hand uit veel verschillende weefseltypen bestaat—zoals huid, vet, ligamenten, pezen, zenuwen, bloedvaten, en botten—zijn er vele soorten tumoren die in de hand- en polsregio kunnen voorkomen. Niet altijd is medische behandeling noodzakelijk, maar als een tumor kwaadaardig is, groot is of het dagelijks leven belemmert, kan een operatie overwogen worden om de tumor te verwijderen.

• Oorzaken van handtumoren
• Goedaardige tumoren in de hand
• Kwaadaardige Gezellen in de Hand
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Differentiële diagnose
• Behandeling
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Oorzaken van handtumoren

De hand bestaat uit een breed scala aan weefseltypes, zoals bot, huid, vet, pezen, ligamenten, bloedvaten en zenuwen. Dit diverse weefsel maakt de hand kwetsbaar voor verschillende soorten tumoren. De exacte oorzaken van veel tumoren zijn vaak onbekend, maar er zijn enkele mogelijke factoren:

• Trauma: Een voorgeschiedenis van trauma kan bijdragen aan het ontstaan van sommige handtumoren. Herhaaldelijke verwondingen of overbelasting kunnen ontstekingen veroorzaken die leiden tot abnormale celgroei.
• Genetische factoren: Bij sommige tumoren kunnen genetische predisposities een rol spelen, hoewel dit niet altijd duidelijk is.
• Onbekende oorzaken: Veel tumoren ontwikkelen zich zonder duidelijke oorzaak. Onderzoek naar de precieze oorzaken van handtumoren is nog gaande.

Goedaardige tumoren in de hand

Epidermale inclusiecyste

Een epidermale inclusiecyste is een goedaardig gezwel dat zich net onder de huid vormt, vaak op de plaats van een eerdere snij- of prikwond. Deze cyste is gevuld met keratine, een zacht, wasachtig materiaal.

Ganglioncyste

Ganglioncysten zijn de meest voorkomende tumoren in de hand en pols. Ze verschijnen vaak aan de pols, maar kunnen ook voorkomen aan de basis van de vingers of rond de vingergewrichten. De cyste is meestal gevuld met een geleiachtige vloeistof en voelt hard aan bij palpatie. Behandelopties omvatten observatie, aspiratie (doorprikken met een naald) of een operatie om de cyste te verwijderen.

Reusceltumor van de peesmantel

De reusceltumor van de peesmantel is de op één na meest voorkomende tumor in de hand. In tegenstelling tot ganglioncysten, zijn deze tumoren stevig en groeien langzaam. Ze zijn goedaardig maar kunnen ongemak veroorzaken door hun omvang en plaatsing.

Andere goedaardige tumoren

Andere, minder voorkomende goedaardige tumoren in de hand zijn onder andere:

• Fibromen (goedaardige bindweefselgezwellen op een steeltje)
• Glomustumoren (goedaardige tumoren onder de vingernagels)
• Lipomen (vetgezwellen tussen huid en spierlaag)
• Neuromen (zenuwtumoren)
• Zenuwmanteltumoren

Deze tumoren zijn bijna altijd goedaardig.

Kwaadaardige Gezellen in de Hand

De meest voorkomende kwaadaardige tumoren in de hand zijn vaak afkomstig van huidkanker, zoals plaveiselcelcarcinoom, basaalcellencarcinoom of melanoom. Andere zeldzamere kankers kunnen weke delen sarcomen of osteosarcomen (botkanker) zijn. Metastatische kanker, zoals van longkanker of borstkanker, kan ook naar de hand verspreiden.

Symptomen

De symptomen van handtumoren variëren sterk, afhankelijk van het type tumor, de grootte en de locatie. Veelvoorkomende symptomen zijn:

• Knobbel of gezwel: Meestal zichtbaar als een knobbel of gezwel op de hand of pols. De tumor kan zich geleidelijk ontwikkelen of plotseling verschijnen.
• Textuur en beweeglijkheid: Tumoren kunnen variëren van zacht tot stevig en kunnen al dan niet beweeglijk zijn bij aanraking.
• Pijn: Veel tumoren zijn pijnloos en worden pas opgemerkt wanneer ze groot worden of de handfunctie beïnvloeden. Tumoren nabij zenuwen of botten kunnen echter pijn veroorzaken.
• Functionele verstoringen: Tumoren kunnen de beweeglijkheid van gewrichten beïnvloeden of esthetisch storend zijn.

Diagnose en onderzoeken

Een handchirurg speelt een sleutelrol in de diagnose van hand- of polstumoren. De diagnose begint met een lichamelijk onderzoek en een beoordeling van de medische geschiedenis. Vaak worden röntgenfoto’s gemaakt om de botten en gewrichten te evalueren. Andere beeldvormende technieken, zoals echografie, CT-scan, MRI-scan of botscan, kunnen nodig zijn om andere aandoeningen uit te sluiten. Soms is een naaldbiopsie of incisiebiopsie nodig om een definitieve diagnose te stellen en de aard van de tumor te bevestigen.

Differentiële diagnose

Bij de diagnose van een gezwel in de hand moet ook rekening worden gehouden met andere aandoeningen die geen echte handtumoren zijn:

• Artritis: Artritis kan leiden tot de vorming van botachtige gezwellen (osteofyten) die pijnlijk kunnen zijn.
• Bloedvatgroei: Een vergroting van bloedvaten kan ook lijken op een tumor.
• Contractuur van Dupuytren: Deze aandoening veroorzaakt stevige gezwellen in de hand die soms met tumoren verward worden.
• Vreemde voorwerpen: Soms kunnen huidcellen of vreemde voorwerpen (zoals een splinter) leiden tot tumorgroei door het omhullen van het puin.

Behandeling

De behandeling van handtumoren varieert afhankelijk van het type en de ernst. Meestal wordt de tumor operatief verwijderd onder lokale verdoving. Na de operatie wordt de tumor vaak geanalyseerd om de aard ervan te bevestigen. De ingreep vindt doorgaans poliklinisch plaats, zodat de patiënt dezelfde dag nog naar huis kan. Sommige patiënten kiezen ervoor om de tumor niet te behandelen als deze goedaardig blijkt te zijn en geen klachten veroorzaakt. Als de tumor echter verandert (bijvoorbeeld in kleur, grootte of pijn) of andere problemen veroorzaakt zoals gevoelloosheid of pijn door druk op een zenuw, moet de handchirurg opnieuw geraadpleegd worden om een geschikt behandelplan te bepalen.

Prognose

De prognose na de operatie van een handtumor is meestal uitstekend. De meeste patiënten herstellen volledig zonder complicaties, vooral als de tumor vroegtijdig wordt behandeld en goedaardig blijkt te zijn. Het risico op terugkeer van de tumor is laag, mits er geen kwaadaardige cellen aanwezig waren en de tumor volledig is verwijderd.

Complicaties

Hoewel de prognose na een operatie van een handtumor vaak goed is, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Infectie: Na een operatie bestaat altijd het risico op infectie, wat kan leiden tot pijn, zwelling en koorts. Dit kan de genezing vertragen en vereist vaak antibiotische behandeling.
• Wondgenezing: Soms kan de wond slechter genezen dan verwacht, wat kan resulteren in littekens of huidproblemen. Een slechte genezing kan ook complicaties veroorzaken zoals huidverkleuring of ongemak.
• Herhaling van de tumor: In zeldzame gevallen kan een tumor terugkeren, vooral als deze niet volledig is verwijderd of als er kwaadaardige cellen aanwezig waren.
• Functionele beperkingen: Na de operatie kunnen er tijdelijke of blijvende functionele beperkingen optreden, zoals verminderde beweeglijkheid van de hand of pijn bij bepaalde bewegingen.
• Nerveuze schade: Tijdens de operatie kan er onbedoeld schade aan zenuwen ontstaan, wat kan leiden tot gevoelloosheid, tintelingen of motorische problemen in de hand.
• Pijn: Na de ingreep kan er pijn optreden, die kan variëren van mild tot ernstig. Dit kan soms langdurig zijn en vereisen dat er pijnstillers worden voorgeschreven.

Preventie

Hoewel niet alle tumoren te voorkomen zijn, kunnen bepaalde maatregelen helpen om het risico te verminderen en een gezonde handomgeving te bevorderen:

• Bescherming tegen trauma: Draag geschikte beschermende uitrusting, zoals handschoenen, bij het uitvoeren van werkzaamheden of activiteiten die het risico op handletsel verhogen.
• Juiste techniek: Bij herhaalde bewegingen of belastende activiteiten, zorg voor een goede techniek en ergonomische werkplekken om overbelasting en letsel te voorkomen.
• Regelmatige controle: Laat eventuele veranderingen in de huid of abnormale gezwellen in de hand door een arts controleren. Vroege detectie van tumoren kan de behandeling en uitkomst verbeteren.
• Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl met een uitgebalanceerd dieet en regelmatige lichaamsbeweging kan helpen bij het behoud van een goede algemene gezondheid, wat het lichaam helpt om tumoren en andere aandoeningen beter te weerstaan.
• Vermijd schadelijke stoffen: Minimaliseer blootstelling aan schadelijke chemicaliën en stoffen die het risico op huidkanker kunnen verhogen, zoals bepaalde oplosmiddelen en industriële chemicaliën.
• Educatie en bewustzijn: Wees op de hoogte van de symptomen en risicofactoren van handtumoren. Bewustzijn en educatie kunnen helpen bij het vroegtijdig herkennen van problemen en het zoeken van medische hulp.

Lees verder

• Ganglioncyste: Gezwel op gewricht of pees van hand of voet
• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand