Handtumoren: Goedaardige en kwaadaardige gezwellen in hand

Een abnormale knobbel of een abnormaal gezwel in de hand of pols is een tumor. Dit is de medische term voor ‘zwelling’ en duidt dus niet meteen op een kwaadaardig gezwel (kanker). De meeste hand- en polstumoren zijn goedaardig. Hoewel de meeste handtumoren goedaardig zijn, is de kans op kanker een zeldzame maar reële mogelijkheid. De tumoren ontstaan op de huid, zoals bij een moedervlek of een wrat, of ontwikkelen zich onder de huid in het zachte weefsel of zelfs in het bot. Omdat er zoveel soorten weefsel in de hand zijn (zoals huid, vet, ligamenten, pezen, zenuwen, bloedvaten, botten, ...), zijn er veel soorten tumoren die mogelijk aanwezig zijn in de hand- en polsregio. Niet altijd is een medische behandeling nodig, maar is het gezwel kwaadaardig, groot of interfereert deze met het dagelijks leven, dan is het mogelijk de tumor te laten verwijderen via een operatie.

• Oorzaken van handtumoren
• Goedaardige tumoren in de hand
• Epidermale inclusiecyste
• Ganglioncyste
• Reusceltumor van de peesmantel
• Andere tumoren
• Kwaadaardige gezwellen van gezwellen in de hand
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Prognose

Oorzaken van handtumoren

Omdat de hand is samengesteld uit veel verschillende weefseltypes (bot, huid, vet, pezen, ligamenten, bloedvaten, zenuwen, enzovoort), bestaan er veel verschillende tumortypen. De ware oorzaak van veel tumoren is onduidelijk anno oktober 2020. Bij sommige handgezwellen ligt een geschiedenis van een trauma mogelijk aan de basis van het ontstaan van deze tumoren. Een herhaaldelijk bewegingsletsel veroorzaakt ontstekingen die leiden tot abnormale groei van cellen.

Goedaardige tumoren in de hand

Epidermale inclusiecyste

Een epidermale inclusiecyste is een goedaardig gezwel dat zich net onder de huid vormt waar mogelijk een snijwonde of prikwonde heeft plaatsgevonden. De cyste is gevuld met keratine, een zacht, wasachtig materiaal.

Ganglioncyste

Ganglioncysten komen het vaakst voor in de hand en pols. Ganglioncysten komen vaak tot uiting in de pols, maar ze verschijnen soms ook aan de basis van de vingers of rond de vingergewrichten. De cyste is meestal gevuld met vloeistof en voelt erg hard aan. Er zijn verschillende behandelingsopties voor een ganglioncyste, waaronder observatie (niets doen), aspiratie (doorprikken met een naald) of een operatieve verwijdering.

Reusceltumor van de peesmantel

Een reusceltumor van de peesmantel is de op één na meest voorkomende tumor in de hand. In tegenstelling tot de met vocht gevulde ganglioncyste, zijn deze tumoren erg stevig. Ze zijn goedaardig en groeien langzaam.

Andere tumoren

Er zijn soms andere minder vaak voorkomende soorten tumoren zichtbaar in de hand, zoals onder andere:

• fibromen (goedaardige bindweefselgezwellen op een steeltje)
• glomustumoren (goedaardige tumoren onder de vingernagels)
• lipomen (vetgezwellen tussen huid en spierlaag)
• neuromen (zenuwtumoren)
• zenuwmanteltumoren

Deze tumoren zijn bijna allemaal goedaardig.

Kwaadaardige gezwellen van gezwellen in de hand

De meest voorkomende kwaadaardige gezwellen in de hand zijn afkomstig van huidkanker zoals een plaveiselcelcarcinoom, een basaalcelcarcinoom of een melanoom. Andere kankers zijn zeer zeldzaam, maar omvatten weke delen sarcomen of een osteosarcomen (botkanker). Het is ook mogelijk dat kanker zich naar de hand verspreidt vanuit een andere locatie in het lichaam (gemetastaseerde kanker), zoals bij longkanker of borstkanker.

Symptomen

De symptomen die gepaard gaan met handtumoren zijn sterk variabel en hangen af van verschillende factoren, zoals het weefseltype, de grootte en de locatie. De meeste handtumoren zijn zichtbaar als een knobbel of gezwel op de hand of pols. Ze vormen zich geleidelijk in de loop van de tijd of verschijnen plotseling op of onder het huidoppervlak. Ze zijn zacht tot stevig van textuur en zijn al dan niet beweeglijk bij palpatie (aanraken van de huid). Veel tumoren zijn pijnloos en worden niet gediagnosticeerd totdat ze daadwerkelijk interfereren met de handfunctie of groot worden. Tumoren die in de buurt van een zenuw of bot groeien, veroorzaken soms veel handpijn en diagnosticeert de arts daarom vaak al eerder. Afhankelijk van de locatie tast een handtumor de beweeglijkheid van gewrichten aan of is deze gewoon esthetisch storend.

Diagnose en onderzoeken

Een handchirurg helpt bij het bepalen van het type hand- of polstumor. Hiervoor voert hij een lichamelijk onderzoek uit en beoordeelt hij de medische geschiedenis. De arts bestelt vaak röntgenfoto’s om de botten, de gewrichten en mogelijk het zachte weefsel te evalueren. Bijkomende onderzoeken zoals een echografie, een CT-scan, een MRI-scan of een botscan voert de arts soms ook uit om andere aandoeningen uit te kunnen sluiten. Een naaldbiopsie of incisiebiopsie (het uitsnijden van een klein monster van de tumor) zijn af en toe nodig als de chirurg de diagnose wil bevestigen voordat hij een behandeling aanbeveelt.

Differentiële diagnose
Volgende aandoeningen veroorzaken een gezwel in de hand al is hierbij geen sprake van een echte handtumor.

• artritis: Na verloop van tijd leidt artritis (gewrichtsontstekingen) tot botachtige gezwellen (osteofyten) die ongemakkelijk en pijnlijk zijn.
• bloedvatgroei: Een bloedvatgroei lijkt ook op andere tumoren.
• contractuur van Dupuytren: Een contractuur van Dupuytren veroorzaakt stevige gezwellen in de hand, die de arts vaak verwart met tumoren.
• vreemde voorwerpen: Af en toe komen huidcellen of een vreemd lichaam (zoals een splinter) vast te zitten in de weefsels, hetgeen resulteert in tumorgroei die het puin omhult.

Behandeling

Meestal verwijdert de arts de tumor met een operatie waarbij meestal enkel lokale verdoving nodig is. De arts analyseert daarna de tumor en bepaalt dan het type handtumor. Meestal vindt de operatie plaats op poliklinische basis waardoor de patiënt dezelfde dag van de ingreep nog naar huis mag. Sommige patiënten kiezen ervoor om niets te doen en leiden gewoon hun leven met de tumor als ze eenmaal weten dat de tumor goedaardig is. Als de tumor echter verandert (zoals een verkleuring van de huid, pijn, een grotere omvang) of als de tumor andere problemen veroorzaakt, zoals gevoelloosheid of pijn door druk op een nabijgelegen zenuw, is het belangrijk om de handchirurg opnieuw te laten kijken naar de tumor. De patiënt en handchirurg kiezen dan voor het beste behandelplan.

Prognose

Meestal is de prognose na een operatie van een handtumor uitstekend.

Lees verder

• Ganglioncyste: Gezwel op gewricht of pees van hand of voet
• Handpijn: Oorzaken van en symptomen bij een pijnlijke hand