Ectopische hartslagen: Extra hartslagen na normale hartslag

Ectopische hartslagen zijn extra hartslagen die ontstaan vóór een normale hartslag. Hoewel ectopische hartslagen vaak normaal zijn en meestal geen reden tot bezorgdheid geven, kunnen ze soms leiden tot angst bij patiënten. Vaak is er geen duidelijke oorzaak voor deze wijzigingen in de hartslagen, maar enkele risicofactoren zijn wel bekend. Het vermijden van deze risicofactoren kan vaak helpen om de abnormale hartslagen te voorkomen.

• Anatomie van het hart
• Soorten ectopische hartslagen
• Kinderen
• Volwassenen
• Risicofactoren
• Aandoeningen
• Omgevingsfactoren
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van ectopische hartslagen
• Prognose
• Complicaties
• Preventie en zelfzorg

Anatomie van het hart

Het hart is een spierachtig orgaan dat zich in de borstholte bevindt, tussen de longen en boven het middenrif. Het heeft vier kamers: twee boezems (atria) en twee kamers (ventrikels). De boezems ontvangen bloed, terwijl de kamers het bloed naar de longen en de rest van het lichaam pompen. De hartwand bestaat uit drie lagen:

• Endocard: de binnenste laag die de hartkamers bekleedt. Het bestaat uit een gladde laag endotheelcellen die de wanden van de hartkamers en kleppen bedekt. Dit helpt om de bloedstroom te vergemakkelijken en de kans op bloedstolsels te verminderen.
• Myocard: de middelste en dikste laag, bestaande uit hartspierweefsel dat samentrekt om bloed te pompen. Het myocard is verantwoordelijk voor de kracht en effectiviteit van de hartcontracties. Deze laag heeft een unieke structuur die ervoor zorgt dat de spiervezels efficiënt kunnen samentrekken.
• Epicard: de buitenste laag die het hart bedekt. Het epicard is ook een deel van het pericardium, de zak die het hart omringt en beschermt. Deze laag bevat bloedvaten, zenuwen en vetweefsel die het hart ondersteunen en voeden.

Het hart heeft ook belangrijke structuren zoals kleppen die de bloedstroom reguleren en ervoor zorgen dat het bloed in één richting stroomt. De belangrijkste kleppen zijn:

• Mitralisklep: bevindt zich tussen de linkerboezem en de linkerventrikel.
• Tricuspidalisklep: bevindt zich tussen de rechterboezem en de rechterventrikel.
• Aortaklep: bevindt zich tussen de linkerventrikel en de aorta.
• Longklep: bevindt zich tussen de rechterventrikel en de longslagader.

Hartslagen en het hartgeleidingssysteem
Het mechanisme van hartslagen wordt gereguleerd door een gespecialiseerd geleidingssysteem. Dit systeem zorgt ervoor dat de hartspier op een gecoördineerde manier samentrekt. De belangrijkste onderdelen van dit systeem zijn:

• Sinusknoop (SA-knoop): dit is de natuurlijke pacemaker van het hart, gelegen in de rechterboezem. Het genereert elektrische impulsen die de hartslagen initiëren. Deze impulsen zorgen ervoor dat de boezems zich samentrekken en bloed naar de ventrikels pompen.
• Atrio-ventriculaire knoop (AV-knoop): deze bevindt zich tussen de boezems en de kamers. Het ontvangt de impulsen van de sinusknoop en vertraagt deze iets, zodat de kamers voldoende tijd hebben om zich met bloed te vullen voordat ze samentrekken.
• Bundel van His: na de AV-knoop verspreidt de elektrische impuls zich via de bundel van His, die zich splitst in rechter en linker takken. Deze takken geleiden de impuls naar de ventrikels.
• Purkinje-vezels: deze vezels vertakken zich in de ventrikels en zorgen voor een snelle geleiding van de impulsen, waardoor de ventrikels zich gelijktijdig samentrekken en bloed naar de longen en het lichaam wordt gepompt.

Mechanisme van hartslagen

• Samentrekking (systole): tijdens de systole trekken de ventrikels samen, wat resulteert in een verhoogde druk die het bloed in de aorta en de longslagader pompt. Tegelijkertijd ontspannen de boezems om bloed vanuit de aders op te vangen.
• Ontspanning (diastole): in deze fase ontspannen de ventrikels en vullen zich weer met bloed vanuit de boezems. De kleppen tussen de boezems en de kamers zijn open, wat een continue bloedstroom mogelijk maakt.
• Hartcyclus: de cyclus van samentrekking en ontspanning van het hart herhaalt zich continu, wat resulteert in een ritmische hartslag. Dit wordt vaak gemeten in slagen per minuut (bpm) en varieert afhankelijk van factoren zoals leeftijd, gezondheid en activiteitenniveau.

Regulatie van hartslagen

De hartslag wordt beïnvloed door het autonome zenuwstelsel:

• Sympathisch zenuwstelsel: verhoogt de hartslag en de kracht van de samentrekking in situaties van stress of activiteit. Dit wordt vaak geassocieerd met de "vecht of vlucht"-respons, waarbij het lichaam zich voorbereidt op een snelle reactie.
• Parasympathisch zenuwstelsel: vermindert de hartslag in rusttoestand en bevordert ontspanning. Het gebruik van de neurotransmitter acetylcholine verlaagt de hartslag en helpt bij het herstel na stressvolle situaties.

Het samenspel van deze systemen zorgt voor een efficiënte regulatie van de hartslagen, wat essentieel is voor een goede doorbloeding en zuurstofvoorziening van het lichaam. Deze mechanismen en anatomische structuren werken samen om de hartfunctie te ondersteunen en te zorgen voor een effectieve circulatie van bloed door het lichaam.

Soorten ectopische hartslagen

De twee meest voorkomende soorten ectopische hartslagen zijn:

• Premature atriale contracties (PAC): Deze ontstaan in de bovenste hartkamers, de atria.
• Premature ventriculaire contracties (PVC) (ook wel extrasystole genoemd): Deze ontstaan in de onderste hartkamers, de ventrikels.

Kinderen

Ectopische hartslagen komen bij kinderen zelden voor zonder aangeboren hartaandoeningen. De meeste ectopische hartslagen bij kinderen zijn premature atriale contracties, die doorgaans onschadelijk zijn en geen behandeling vereisen.

Volwassenen

Bij volwassenen komen ectopische hartslagen veel voor. Ze zijn meestal te wijten aan premature atriale contracties of premature ventriculaire contracties. De frequentie van PVC's neemt vaak toe met de leeftijd. Risicofactoren zoals een hartaanval of een familiegeschiedenis van PVC kunnen het risico op het ontwikkelen van deze hartslagen vergroten. Bij frequent optredende ectopische hartslagen is het belangrijk dat de arts de oorzaak onderzoekt. Meestal is geen specifieke behandeling nodig, behalve als de symptomen ernstig zijn of de hartslagen regelmatig optreden.

Risicofactoren

Aandoeningen

Ectopische hartslagen kunnen optreden als gevolg van of in combinatie met:

• Angst of stress
• de menopauze
• een verminderde bloedtoevoer naar het hart
• een depressie
• een eerdere hartaanval
• een familiegeschiedenis van ectopische hartslagen
• hartziekten
• Cardiomegalie (vergroting van het hart)
• Vermoeidheid
• lage kaliumspiegels in het bloed (hypokaliëmie)
• een zwangerschap

Omgevingsfactoren

Ectopische hartslagen kunnen worden veroorzaakt of verergerd door:

• Alcoholgebruik
• Cafeïne
• lichamelijke inspanning
• Medicijnen zoals die gebruikt worden voor allergieën, astma (chronische ontsteking van de luchtwegen), of verkoudheid
• Roken
• Sommige illegale drugs
• stimulerende medicijnen

Symptomen

Patiënten met ectopische hartslagen ervaren vaak hartkloppingen, waarbij ze het gevoel hebben dat het hart stopt of een slag overslaat. Ze kunnen ook ervaren dat de hartslagen krachtiger zijn dan normaal. Andere mogelijke symptomen zijn pijn op de borst, duizeligheid, flauwvallen, angst, en hyperventilatie. Sommige patiënten merken helemaal niets van de extra hartslagen en het hart functioneert normaal ondanks de ectopische hartslagen.

Diagnose en onderzoeken

Een lichamelijk onderzoek kan via auscultatie (luisteronderzoek met een stethoscoop) leiden tot de ontdekking van een onregelmatige hartslag. Als de ectopische hartslagen sporadisch zijn, kan de arts ze mogelijk niet vaststellen tijdens het lichamelijk onderzoek. De bloeddruk is vaak normaal. De arts zal doorgaans een elektrocardiogram (ECG) aanvragen om de hartslag te beoordelen. Als het ECG normaal is en de symptomen niet ernstig zijn, zijn verdere testen vaak niet nodig. Indien de arts meer informatie nodig heeft over het hartritme, kan hij een Holtermonitor aanbevelen: een apparaat dat 24 tot 48 uur gedragen wordt om het hartritme continu te registreren. Bij vermoedens van structurele afwijkingen in het hart kan een echocardiografie worden uitgevoerd om het hart te onderzoeken met behulp van geluidsgolven.

Behandeling van ectopische hartslagen

In veel gevallen is medische behandeling niet nodig voor ectopische hartslagen. Voor patiënten met ernstige symptomen of frequente ectopische hartslagen kunnen de volgende maatregelen nuttig zijn:

• Beperk de inname van cafeïne, alcohol en tabak
• Voer regelmatige lichaamsbeweging uit, vooral voor patiënten met een sedentaire levensstijl

De meeste ectopische hartslagen vereisen geen specifieke medische behandeling. De arts zal de onderliggende oorzaak behandelen indien de symptomen ernstig zijn of de hartslagen frequent optreden.

Prognose

In sommige gevallen kunnen patiënten met ectopische hartslagen sneller geconfronteerd worden met ernstigere hartritmestoornissen, zoals ventriculaire tachycardie. Het is essentieel om regelmatig medisch toezicht te hebben om mogelijke complicaties tijdig te herkennen en te behandelen.

Complicaties

Ectopische hartslagen kunnen in sommige gevallen leiden tot de volgende complicaties:

• Ventriculaire tachycardie: Een snelle hartslag die begint in de onderste hartkamers. Dit kan leiden tot ernstige symptomen zoals duizeligheid, flauwvallen, of zelfs een hartaanval.
• Atrial fibrillatie: Een aandoening waarbij de bovenste hartkamers (atria) chaotisch en snel samentrekken, wat kan leiden tot een verhoogd risico op beroertes en hartfalen.
• Hartfalen: Chronische ectopische hartslagen kunnen bijdragen aan hartfalen, vooral als er al sprake is van een onderliggende hartziekte.
• Kans op een hartaanval: Hoewel ectopische hartslagen zelf meestal niet gevaarlijk zijn, kan een frequente aanwezigheid van premature ventriculaire contracties (PVC's) in combinatie met andere risicofactoren het risico op een hartaanval verhogen.
• Verminderde hartfunctie: Bij patiënten met ernstige ectopische hartslagen kan de algehele hartfunctie aangetast raken, wat de effectiviteit van de hartpomp vermindert.

Preventie en zelfzorg

Om ectopische hartslagen te voorkomen of te verminderen, kunnen de volgende maatregelen nuttig zijn:

• Beperk het gebruik van stimulerende middelen zoals cafeïne en alcohol
• Ondersteun een gezonde levensstijl met evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging
• Vermijd overmatige stress door stressmanagementtechnieken en ontspanningsoefeningen
• Stop met roken en vermijd blootstelling aan schadelijke stoffen

Het is altijd belangrijk om een arts te raadplegen als je vermoedt dat je ectopische hartslagen hebt, vooral als je symptomen ervaart die verontrustend zijn of de dagelijkse activiteiten beïnvloeden.