Cardiomegalie: Vergroot hart (hartvergroting)

Cardiomegalie, de medische term voor een vergroot hart, is een symptoom van een onderliggende aandoening. Dit kan variëren van een verhoogde bloeddruk tot verschillende hartaandoeningen. Cardiomegalie kan met een röntgenfoto van de borstkas worden geïdentificeerd, maar aanvullende onderzoeken zijn noodzakelijk om de oorzaak van het vergrote hart vast te stellen. De behandeling kan bestaan uit medicatie, medische procedures of chirurgie, afhankelijk van de specifieke oorzaak. De prognose varieert afhankelijk van de onderliggende aandoening.

• Oorzaken van cardiomegalie
• Hartaandoeningen
• Andere oorzaken
• Risicofactoren voor een vergroot hart
• Symptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van cardiomegalie
• Prognose
• Complicaties van een vergroot hart
• Preventie van cardiomegalie

Oorzaken van cardiomegalie

Een vergroot hart kan het gevolg zijn van diverse hartaandoeningen en andere factoren. Soms kan de arts de exacte oorzaak van cardiomegalie niet achterhalen.

Hartaandoeningen

Verhoogde bloeddruk
Een verhoogde bloeddruk (hypertensie) zorgt ervoor dat het bloed met meer kracht door de slagaders wordt gepompt, wat belastend is voor het hart. Chronische hoge bloeddruk () kan het linkerventrikel vergroten en uiteindelijk de hartspier verzwakken. Ook de bovenste hartkamers (atria) kunnen vergroten door hypertensie. Oorzaken van hoge bloeddruk zijn onder andere een [ARTIKEL=190799]zittende levensstijl en obesitas.

Hartklepafwijkingen
Reumatische koorts, hartafwijkingen, infecties (infectieuze endocarditis), bindweefselaandoeningen, bepaalde medicijnen of radiotherapie voor kanker kunnen leiden tot hartklepafwijkingen die het hart vergroten.

Hartspieraandoening
Een hartspieraandoening (medische term: cardiomyopathie) ontstaat wanneer de hartspier verstijft en verdikt, waardoor het hart vergroot omdat het probeert om meer bloed rond te pompen. Cardiomyopathie kan aangeboren of verworven zijn.

Pericardeffusie
Bij pericardeffusie ontstaat een ophoping van vocht in het hartzakje (pericardium), waardoor het hart vergroot lijkt op een röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto).

Pulmonale hypertensie
Pulmonale hypertensie is een aandoening waarbij de patiënt een hoge bloeddruk in de slagader van het hart naar de longen heeft. Hierdoor moet het hart harder pompen, wat kan leiden tot een vergroting van de rechterkant van het hart.

Andere oorzaken

• Anemie: Chronische anemie kan leiden tot een snelle of onregelmatige hartslag, omdat het hart harder moet werken om het gebrek aan zuurstof in het bloed te compenseren.
• Auto-immuunaandoeningen: Zeldzame auto-immuunaandoeningen zoals amyloïdose, sclerodermie, sikkelcelziekte, reumatoïde artritis en systemische lupus erythematosus kunnen cardiomegalie veroorzaken.
• HIV-infectie
• Longaandoeningen zoals longembolie, COPD, cor pulmonale of primaire pulmonale hypertensie.
• Virale infectie van het hart
• Hemachromatose: Ophoping van ijzer in het lichaam, wat het linkerventrikel vergroot doordat de hartspier verzwakt.
• Alcohol- of cocaïnemisbruik
• Syndroom van Marfan
• Nierfalen: Patiënten met nierfalen die dialyse nodig hebben, kunnen een vergroot hart ontwikkelen.
• Schildklieraandoening: Zowel hypothyreoïdie () als hyperthyreoïdie ([ARTIKEL=179837]) kunnen hartproblemen veroorzaken, waaronder een vergroot hart.
• Zwangerschap: Een zwangerschap kan het hart vergroten rond het tijdstip van de bevalling (peripartum cardiomyopathie).

Risicofactoren voor een vergroot hart

Verschillende risicofactoren kunnen de kans op het ontwikkelen van een vergroot hart vergroten:

• [ARTIKEL=194240]Aangeboren hartafwijkingen
• Familiale geschiedenis van cardiomegalie of cardiomyopathie
• Hartaanval
• Hoge bloeddruk (hypertensie)
• Geblokkeerde slagaders in het hart (coronaire hartziekte)
• Hartklepafwijkingen
• Ouderdom: Bij veroudering verliezen de bloedvaten elasticiteit, wat een hoge bloeddruk en mogelijk een vergroot hart kan veroorzaken.

Symptomen

Niet alle patiënten met een vergroot hart vertonen symptomen. Mogelijke symptomen zijn:

• Hoesten
• Kortademigheid, vooral bij het liggen
• Abnormaal hartritme (dysritmie)
• Hartkloppingen (palpitaties)
• Vochtophoping in de buik (ascites)
• Vochtophoping (oedeem) in handen, voeten, enkels en benen
• Vermoeidheid
• Verwardheid
• Duizeligheid

Diagnose en onderzoeken

Naast een lichamelijk onderzoek voert de arts verschillende onderzoeken uit om een vergroot hart op te sporen en de onderliggende oorzaak te identificeren:

• Biopsie: In uitzonderlijke gevallen verwijdert de arts een stukje weefsel uit het hart.
• Bloedonderzoek: Voor het opsporen van HIV of een schildklieraandoening.
• CT-scan van het hart
• Echocardiografie: Meting van de spierdikte, pompfunctie en grootte van het hart via geluidsgolven.
• Elektrocardiografie: Meting van de elektrische spieractiviteit van het hart.
• Hartkatheterisatie: Voor het opsporen van een verstopte slagader.
• Inspanningstest (fietsergometrie): Om de zuurstofvoorziening van het hart te bestuderen.
• MRI-scan van het hart
• Röntgenfoto van de borstkas (thoraxfoto)

Behandeling van cardiomegalie

De behandeling van cardiomegalie kan bestaan uit medicijnen, medische procedures en/of chirurgie.

Medicijnen

• Angiotensine converting enzyme remmers (ACE-remmers): Verlagen de bloeddruk en verbeteren de hartpompfunctie.
• Angiotensine receptor blokkers (ARB’s): Bieden de voordelen van ACE-remmers en zijn nuttig voor patiënten die geen ACE-remmers kunnen nemen.
• Anti-aritmica: Zorgen voor een regelmatig hartritme.
• Antistollingsmiddelen: Verminderen het risico op bloedstolsels die een hartaanval of beroerte kunnen veroorzaken.
• Bètablokkers: Verlagen de bloeddruk en verbeteren de hartfunctie.
• Digoxine: Verbetert de hartpompfunctie en vermindert de noodzaak van een ziekenhuisopname voor hartfalen.
• Diuretica (plaspillen): Verlagen de hoeveelheid natrium en vocht in het lichaam, waardoor de druk op de bloedvaten en het hart afneemt.

Medische behandelingen
Een pacemaker en een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) kunnen de hartslag reguleren. Diverse soorten hartoperaties en een harttransplantatie zijn ook mogelijk, afhankelijk van het specifieke probleem van het vergrote hart.

Levensstijlaanpassingen
Patiënten wordt geadviseerd te stoppen met het gebruik van alcohol en drugs, een gezonde, zoutarme en evenwichtige voeding te consumeren, niet te roken en voldoende nachtrust te nemen. Afvallen en voldoende fysieke activiteit zijn ook belangrijk om de bloeddruk te verlagen en de symptomen van een vergroot hart te verbeteren.

Prognose

Cardiomegalie kan soms verbeteren na verloop van tijd, maar de meeste patiënten moeten levenslang medicijnen blijven nemen. De prognose is sterk afhankelijk van de onderliggende oorzaak en de tijdige en effectieve behandeling van de aandoening.

Complicaties van een vergroot hart

Complicaties van een vergroot hart kunnen zijn:

• Bloedstolsels
• Hartstilstand en plotselinge dood
• Hartfalen (slecht rondpompen van bloed door het hart)
• Hartruis

Preventie van cardiomegalie

Het voorkomen van cardiomegalie draait vooral om het beheersen van risicofactoren en het handhaven van een gezonde levensstijl. Hieronder volgen enkele belangrijke maatregelen die kunnen helpen bij de preventie van cardiomegalie.

Beheer van bloeddruk

• Regelmatige controle: Laat uw bloeddruk regelmatig controleren.
• Medicatie: Neem voorgeschreven bloeddrukverlagende medicijnen consequent in.
• Dieet: Volg een zoutarm dieet zoals het DASH-dieet (Dietary Approaches to Stop Hypertension).

Beheer van cholesterol en Diabetes

• Dieet: Consumeer een dieet laag in verzadigde vetten en rijk aan vezels.
• Medicatie: Gebruik voorgeschreven medicijnen om cholesterol en bloedsuikerspiegel onder controle te houden.
• Regelmatige controle: Laat uw cholesterol en bloedsuikerspiegel regelmatig controleren.

Gezond gewicht

• Dieet en lichaamsbeweging: Streef naar een gezond gewicht door een evenwichtig dieet en regelmatige lichaamsbeweging.
• Professionele begeleiding: Overweeg begeleiding door een diëtist of een fitnessprofessional indien nodig.

Gezonde voeding

• Volkoren producten: Kies voor volkoren granen, groenten, fruit en magere eiwitten.
• Beperkingen: Beperk de inname van verzadigde vetten, transvetten, zout en suiker.
• Hydratatie: Drink voldoende water en beperk suikerhoudende dranken.

Regelmatige lichaamsbeweging

• Aerobische oefeningen: Streef naar minimaal 150 minuten matige aerobe activiteit of 75 minuten intensieve activiteit per week.
• Krachttraining: Voeg twee keer per week krachttraining toe.

Rook- en alcoholbeperkingen
Rookstop: Stop met roken en vermijd passief roken.
Alcoholinname: Beperk alcoholgebruik tot maximaal één drankje per dag voor vrouwen en twee voor mannen.

Stressbeheer

• Ontspanningstechnieken: Pas ontspanningstechnieken toe zoals yoga, meditatie en diepe ademhalingsoefeningen.
• Professionele hulp: Overweeg counseling of therapie indien nodig.

Regelmatige medische controle

• Preventieve zorg: Bezoek uw arts regelmatig voor gezondheidscontroles en screenings.
• Vroege interventie: Behandel onderliggende gezondheidsproblemen zoals hartklepafwijkingen of infecties tijdig.

Gezonde levensstijl

• Slaap: Zorg voor voldoende slaap, gemiddeld 7-8 uur per nacht.
• Risicovolle activiteiten vermijden: Vermijd het gebruik van illegale drugs en beperk blootstelling aan toxines.

Door deze preventieve maatregelen te volgen, kunt u het risico op het ontwikkelen van cardiomegalie en andere hartgerelateerde aandoeningen aanzienlijk verminderen. Het is belangrijk om in overleg met een arts een persoonlijk preventieplan op te stellen, vooral als u risicofactoren heeft.

Lees verder

• Alarmsymptomen voor hartaandoeningen: Tekenen van hartziekte
• Hartgezondheid: Tips voor gezond hart & preventie hartziekte
• Hartrevalidatie: Revalidatieprogramma na hartproblemen
• Hartkatheterisatie: Procedure voor onderzoek van hart
• Hartfalen: Slecht rondpompen van bloed door het hart