Ganglion cyste: knobbel, bobbel onder de huid pols/hand/voet

Een ganglion is een goedaardige uitstulping, verdikking of zwelling (cyste), die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Een ganglion manifesteert zich als een onderhuidse bobbel, knobbel of knobbeltje dat van grootte kan veranderen, maar ook volledig spontaan kan verdwijnen. Ganglion cysten ontstaan meestal op de rug van de hand, de pols, of op de palmzijde van de pols. Een ganglion cyste kan zich echter ook op andere plaatsen ontwikkelen zoals in de handpalm aan de basis van de vinger, waar ze zich manifesteren als een kleine erwt. Of op de vingertop, de duim, de buitenkant van de knie en enkel, de bovenkant van de voet of tenen en de schouder. De meeste ganglion cysten zijn vooral in het begin pijnlijk, maar tot 35% zijn zonder symptomen, op de uiterlijke verschijning na. Een ganglion is een onschuldige aandoening.

• Wat is een ganglion cyste?
• Bobbeltje aan pols, vinger of voet
• Vaak pijnloos
• Knobbel, bobbel onder de huid pols, hand of voet
• Oorzaak van een ganglion
• Risicofactoren
• Geslacht en leeftijd
• Artrose
• Gewrichts- of peesblessure
• Wie krijgen knobbel in pols, hand of voet?
• Klachten en symptomen van een ganglion
• Verschijnselen
• Omvang
• Andere klachten
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling ganglion
• Geen behandeling
• Aspiratie (vloeistof opzuigen)
• Operatie
• Levensstijl en huismiddeltjes
• Preventie
• Prognose

Wat is een ganglion cyste?

Bobbeltje aan pols, vinger of voet

Een ganglion cyste is een goedaardige uitstulping of zwelling, die ontstaat vanuit het gewrichtskapsel of vanuit een peesschede. Het gewrichtskapsel is het bindweefsel dat zich aan de binnenzijde van de gewrichtsbanden bevindt en het gewricht omsluit en de peesschede is het omhulsel waar pezen doorheen lopen. Een ganglion is een met vocht gevulde cyste. Binnen de cyste is een dikke, kleverige, heldere, kleurloze, geleiachtige vloeistof. Het lijkt op glijstof die pezen en gewrichten smeert. Afhankelijk van de grootte, kunnen cysten stevig of juist sponsachtig aanvoelen.

Vaak pijnloos

Ganglia komen heel vaak voor en gewoonlijk zijn ze pijnloos. In het begin kunnen ze wel pijnlijk zijn. Tevens kan een ganglion pijn doen wanneer de hand met daarop de ganglion veel belast wordt.

Knobbel, bobbel onder de huid pols, hand of voet

Een ganglion kan in elk gewricht ontstaan, maar komt het meest voor bovenop de pols, op de rug van de hand en soms op de voet. In 60-70% van alle ganglia betreft het een zwelling aan de rugzijde van de pols. Ze kunnen ook voorkomen aan de palmzijde van de pols, of op de buitenkant van de knie en enkel of op vingers. Op een vinger kunnen ze verschijnen op de strekzijde van het eindgewricht (slijmcyste) en in de handpalm aan de basis van de vinger. Ze in grootte variëren van een erwtje tot een pruim. Een ganglion kan vaak spontaan van grootte veranderen en kan ook spontaan verdwijnen.

Oorzaak van een ganglion

Een duidelijke oorzaak voor het ontstaan van een ganglion is er anno 2023 niet. Waarschijnlijk gaat het om een afwijking in het gewrichtskapsel of de peesschede, waardoor het mogelijk is dat het weefsel uitpuilt.

Risicofactoren

Factoren die het risico op ganglion cysten kunnen vergroten, zijn:

Geslacht en leeftijd

Ganglion cysten kunnen zich bij iedereen ontwikkelen, maar komen het meest voor bij vrouwen in de leeftijd tussen 20 en 40 jaar.

Artrose

Mensen met artrose in de vingergewrichten die het dichtst bij hun vingernagels liggen, hebben een groter risico op het ontwikkelen van ganglion cysten nabij die gewrichten.

Gewrichts- of peesblessure

Gewrichten of pezen die in het verleden gewond zijn geraakt, hebben meer kans op het ontwikkelen van ganglion cysten.

Wie krijgen knobbel in pols, hand of voet?

Ganglia komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. In 70% van de gevallen komt het voor bij mensen tussen 20-40 jaar. In zeldzame gevallen kunnen ganglia voorkomen bij kinderen jonger dan 10 jaar.

Klachten en symptomen van een ganglion

Verschijnselen

De symptomen van een ganglion cyste zijn:

• De ganglion cyste verschijnt meestal als een bult (massa) die van grootte verandert.
• De cyste is meestal zacht, omvang van 1-3 cm in diameter, en beweegt niet.
• De zwelling kan in de loop van de tijd verschijnen of plotseling verschijnen, kan kleiner worden en kan zelfs verdwijnen om vervolgens op een ander tijdstip terug te komen.
• De meeste ganglion cysten veroorzaken enige mate van pijn, meestal na een acuut of herhaald trauma, maar in 35% van de gevallen zijn er geen klachten.
• Als er pijn aanwezig is, is deze meestal chronisch en kan deze verergeren door gewrichtsbeweging.
• Wanneer de cyste is verbonden met een pees, kan je een gevoel van zwakte in de aangedane vinger voelen.

Omvang

Een ganglion manifesteert zich als een onderhuidse bobbel, knobbel of knobbeltje dat van grootte kan veranderen, maar ook volledig spontaan kan verdwijnen. Het is meestal een zachte uitstulping, ter grootte van een erwt, maar ze kunnen ook uitgroeien tot een zwelling ter grootte van een pruim. Ze verplaatsen niet van plek.

Andere klachten

De meeste ganglion cysten zijn vooral in het begin pijnlijk, maar tot 35% zijn zonder symptomen, met uitzondering van de verschijning. Naast pijn, kan een ganglion bewegingsbeperkend zijn of krachtsverlies veroorzaken, veelal als gevolg van druk van de zwelling op aangrenzende pezen of zenuwen.

Onderzoek en diagnose

Op basis van de verschijnselen kan vaak de diagnose gesteld worden. In de meeste gevallen kan aanvullend onderzoek achterwege blijven. De arts kan verdere bevestiging krijgen door een spuit te gebruiken om wat van de vloeistof in de cyste (naaldaspiratie) te verwijderen. Soms is beeldvormend onderzoek in de vorm van bijvoorbeeld echografie nodig om te bepalen of de bobbel gevuld is met vloeistof of dat deze vast is. Echografie kan ook detecteren of er een slagader of bloedvat is dat de knobbel veroorzaakt.

Behandeling ganglion

Geen behandeling

Veel ganglia (38-58%) verdwijnen spontaan, dus zonder enige behandeling.

Aspiratie (vloeistof opzuigen)

Een behandeling kan bestaan uit het opzuigen van de inhoud van de cyste met behulp van een injectienaald en eventueel het inbrengen van een corticosteroïd. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat 74% van de mensen zijn genezen na deze ingreep. Bij de rest komt de ganglia terug.

Operatie

Chirurgie behoort ook tot de mogelijkheden. De ingreep wordt gewoonlijk uitgevoerd in poliklinische dagbehandeling, onder plaatselijke verdoving, regionale verdoving of algehele verdoving (narcose). Tijdens de operatie wordt de cyste in zijn geheel verwijderd, waarbij ook de oorsprong van het ganglion wordt weggehaald, dat wil zeggen het gedeelte van het gewrichtskapsel of de peesschede waar het ganglion van uitgaat. Het herstel is afhankelijk van de plaats van het ganglion, maar is door de bank genomen vrij vlot. Na de operatie zal de patiënt gedurende een week een drukverband moeten dragen. De kans op een wondinfectie of een nabloeding is gering.

Levensstijl en huismiddeltjes

Je kunt desgewenst pijn verlichten door een ver verkrijgbare pijnstiller, zoals paracetamol of ibuprofen. In sommige gevallen kan het aanpassen van je schoenen de pijn verlichten die gepaard gaat met ganglion cysten aan je enkels of voeten.

Wat je niet moet doen is het slaan op de cyste met een zwaar voorwerp. Dit is geen goede oplossing omdat de kracht van de slag omliggende structuren in je hand of voet kan beschadigen. Probeer ook niet zelf de cyste te laten 'ploppen' door deze met een naald door te prikken. Dit is vaak niet effectief en kan tot een infectie leiden.

Preventie

Omdat de oorzaak van een ganglion cyste anno 2023 niet bekend is, is het moeilijk om te beschrijven hoe deze te voorkomen. Vroege diagnostiek en behandeling worden aanbevolen.

Prognose

Omdat een ganglion cyste een onschadelijke tumor is die alleen kan verdwijnen na een eenvoudige naaldaspiratie of een kleine ingreep, is de kans op volledig herstel groot. Omdat ganglion cysten na een van deze behandelingen kunnen terugkeren, is een herhalingsbehandeling soms nodig.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Knobbel of bult in nek, hals, rug, schouder of borst
• Oksel: bruine of rode vlekken, bult, bultjes, jeuk & uitslag
• Pijnlijke voeten, ontstoken tenen, pijn, irritatie, zwelling
• Tintelende tenen & vingers: oorzaken & symptomen tintelingen