Cubitaal tunnel syndroom: Druk op elleboogzenuw met zwakte

Het cubitaal tunnel syndroom (ulnaire neuropathie) is een aandoening waarbij druk (compressie) ontstaat op de nervus ulnaris (elleboogzenuw). Diverse risicofactoren zijn bekend voor de overmatige druk op de zenuw, zoals herhaaldelijk op de elleboog leunen of een eerdere fractuur aan de elleboog. Door de aandoening ervaart de patiënt tintelingen, pijn, zwakte en gevoelloosheid aan bepaalde vingers en de hand. Dit resulteert in een later stadium in een beperkt bewegingsbereik en functieverlies. De patiënt moet daarom zo snel mogelijk met de eerste tekenen een arts opzoeken die medicatie en/of fysieke therapieën aanbeveelt om de druk te verlichten. Werken deze conservatieve behandelingen niet, dan is chirurgie noodzakelijk. De prognose van patiënten met ulnaire neuropathie is over het algemeen zeer goed. De patiënt moet tot slot druk op de elleboogzenuw proberen te vermijden.

• Epidemiologie
• Mechanisme
• Oorzaken: Druk op nervus ulnaris (elleboogzenuw)
• Risicofactoren van compressie op zenuw
• Risicogroepen
• Symptomen: Tintelingen, pijn, zwakte en gevoelloosheid
• Vroeg stadium
• Later stadium
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van cubitaal tunnel syndroom
• Fysieke therapieën
• Medicatie
• Chirurgie
• Prognose van ulnaire neuropathie
• Complicaties
• Preventie
• Praktische tips voor het omgaan met cubitaal tunnel syndroom
• Zorg voor een juiste houding en beweging
• Breng rust en gebruik een brace
• Verwarm en masseer de getroffen gebieden
• Oefeningen en rekken voor verlichting

Epidemiologie

Het cubitaal tunnel syndroom, dat optreedt wanneer de elleboogzenuw (ulnariszenuw) bekneld raakt in de zogenaamde cubitale tunnel aan de binnenzijde van de elleboog, is een aandoening die vaker voorkomt dan vaak wordt gedacht. Het komt voornamelijk voor bij volwassenen en kan zowel unilateraal als bilateraal optreden.

Prevalentie en incidentie
Cubitaal tunnel syndroom wordt vaak gediagnosticeerd bij mensen tussen de 40 en 60 jaar, hoewel het op elke leeftijd kan voorkomen. De incidentie neemt toe met de leeftijd, met een hogere prevalentie bij mannen dan bij vrouwen. Het is een van de meest voorkomende compressieziekten van zenuwen in de bovenste extremiteit.

Geografische variatie
Er zijn geen significante geografische verschillen in de prevalentie van het cubitaal tunnel syndroom, maar de mate van bewustzijn van de aandoening kan variëren afhankelijk van de medische infrastructuur en opleiding in verschillende regio’s.

Aard van de aandoening
Cubitaal tunnel syndroom is goed te behandelen, maar de prevalentie neemt toe met ongunstige werk- of sportomstandigheden die herhaalde elleboogflexie vereisen. Bovendien is de aandoening vaak gerelateerd aan andere neuropathieën of ziekten, zoals diabetes.

Mechanisme

Het cubitaal tunnel syndroom ontstaat wanneer de ulnariszenuw wordt samengedrukt of geïrriteerd op het punt waar deze door de cubitale tunnel aan de binnenkant van de elleboog loopt. Deze tunnel wordt gevormd door botten, ligamenten en spieren, en wanneer de zenuw onder druk staat, kunnen symptomen zoals pijn, gevoelloosheid en zwakte optreden.

Fysiologie van de zenuwcompressie
De ulnariszenuw is verantwoordelijk voor de motorische en sensorische functies van de hand, met name de pink en de ringvinger. Compressie in de cubitale tunnel kan leiden tot de verstoring van zowel motorische als sensorische zenuwgeleiding. Dit resulteert in pijn, tintelingen, gevoelloosheid en verlies van kracht in de vingers, en soms zelfs in de hele hand.

Oorzaken van zenuwcompressie
De druk kan optreden door verschillende factoren, zoals langdurige of herhaalde elleboogbuiging, een blessure, anatomische afwijkingen of andere aandoeningen zoals artritis of tumoren. Bovendien kan een langdurige druk in de cubitale tunnel door slaapgewoonten of repetitieve bewegingen van de arm ook bijdragen aan het ontstaan van het syndroom.

Oorzaken: Druk op nervus ulnaris (elleboogzenuw)

Het cubitaal tunnel syndroom resulteert uit een verhoogde druk van meestal bot- of bindweefsel dat op de nervus ulnaris (de elleboogzenuw) terechtkomt. De nervus ulnaris is één van de drie hoofdzenuwen in de arm. Deze loopt van de nek naar de hand. Onderweg is een vernauwing mogelijk op verschillende plaatsen, zoals onder het sleutelbeen of aan de pols. De meest gebruikelijke plaats voor een compressie (samendrukking) van de zenuw bevindt zich achter het binnenste deel van de elleboog. In veel gevallen is de exacte oorzaak van het cubitaal tunnel syndroom niet bekend. De nervus ulnaris is vooral kwetsbaar voor compressie bij de elleboog omdat hij door een nauwe ruimte moet reizen met heel weinig zacht weefsel om de zenuw te beschermen.

Risicofactoren van compressie op zenuw

De patiënt heeft meer kans op het ontwikkelen van het cubitaal tunnel syndroom als hij:

• abnormale botgroei in de elleboog heeft
• anatomische afwijkingen heeft
• cysten of tumoren nabij het ellebooggewricht heeft (bijvoorbeeld een ganglioncyste)
• de ellebogen gedurende aanhoudende periodes buigt, zoals tijdens het gesprek voeren met een mobiele telefoon of slapen met de hand scheef onder het kussen
• een eerdere fractuur of verplaatsing van de elleboog gehad heeft
• een intense fysieke activiteit uitvoert die druk op de nervus ulnaris verhoogt (zoals bijvoorbeeld tijdens het gewichtheffen of het spelen van honkbal)
• een osteofyt (benig botuitsteeksel rond gewrichten) of artritis (gewrichtsontsteking) aan de elleboog gehad heeft
• een vochtophoping in de elleboog heeft; deze veroorzaakt namelijk een zwelling waardoor zenuwcompressie (beknelde zenuw) ontstaat
• een zwelling van het ellebooggewricht heeft
• herhaaldelijk op de elleboog leunt, vooral op een harde ondergrond

Risicogroepen

Er zijn verschillende risicogroepen die vatbaarder zijn voor het ontwikkelen van cubitaal tunnel syndroom. Deze risicogroepen hebben vaak specifieke factoren die hun kans op zenuwcompressie vergroten.

Mensen met bepaalde medische aandoeningen
Patiënten met aandoeningen zoals diabetes, artritis of nierziekte hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van cubitaal tunnel syndroom. Deze aandoeningen kunnen leiden tot veranderingen in het zenuwweefsel, waardoor de zenuw gemakkelijker onder druk kan komen te staan.

Atleten en mensen met repetitieve handbewegingen
Atleten die herhaalde bewegingen van de arm maken, zoals bij tennis, of mensen die in bepaalde beroepen werken die repetitieve armbewegingen vereisen, lopen meer risico op het ontwikkelen van het syndroom.

Ouderen
De risicogroep wordt verder vergroot bij ouderen, die vaker last hebben van spieratrofie, gewrichtsproblemen of andere leeftijdsgebonden aandoeningen die bijdragen aan zenuwcompressie.

Symptomen: Tintelingen, pijn, zwakte en gevoelloosheid

Vroeg stadium

In een vroeg stadium van ulnaire neuropathie kampt de patiënt met gevoelloosheid en tintelingen (paresthesieën) in de ringvinger en pink. Vaak komen en gaan deze symptomen. Ze treden vaker op wanneer de elleboog gebogen is, zoals tijdens het autorijden of het vasthouden van de telefoon. Sommige patiënten ontwaken 's nachts omdat hun vingers gevoelloos zijn. Verder lijken de ringvinger en de pink ‘in slaap te vallen’ (verdoofd gevoel), vooral wanneer de elleboog gebogen is. In sommige gevallen is het voor de patiënt moeilijker om de vingers te bewegen of objecten te manipuleren.

Later stadium

In ernstige gevallen treedt duidelijk functieverlies op. Na verloop van tijd verzwakt de handgreep namelijk en heeft de patiënt problemen met de vingercoördinatie (zoals typen of een instrument bespelen). Ook ontstaat een verminderd vermogen om de duim en pink te knijpen en hiermee andere bewegingen te maken, zoals potten openen of dingen vasthouden. Als de zenuw ernstig samengedrukt is of lange tijd samengedrukt geweest is, ontstaat permanent spierverlies in de hand. Dit resulteert mogelijk in een klauwachtige vervorming van de hand. Pijn komt in de beginfase meestal niet voor, maar in een later stadium kampen patiënten mogelijk met pijn.

Alarmsymptomen

Er zijn verschillende alarmsymptomen die kunnen wijzen op het cubitaal tunnel syndroom. Het is belangrijk om deze symptomen tijdig te herkennen om verdere schade aan de zenuw te voorkomen.

Pijn en gevoelloosheid
Patiënten kunnen beginnen met het ervaren van pijn aan de binnenzijde van de elleboog, die vaak uitstraalt naar de onderarm en de hand. Gevoelloosheid en tintelingen, vooral in de pink en de ringvinger, zijn vaak voorkomende symptomen.

Zwakte in de hand
De zwakte in de hand is een belangrijk alarmsymptoom en kan leiden tot problemen met het grijpen of vasthouden van voorwerpen. Dit kan het dagelijks functioneren belemmeren.

Verlies van gevoel en spieratrofie
In ernstige gevallen kan de verzwakking van de spieren van de hand en de onderarm optreden, wat kan leiden tot spieratrofie en verlies van fijne motoriek.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt krijgt een lichamelijk onderzoek. Daarnaast is een zenuwgeleidingsonderzoek en een elektromyografie nodig. Een elektromyografie is een beeldvormend onderzoek waarbij de arts elektroden in de spieren en op de huid plaatst om de gezondheid van de spieren en de zenuwcellen die deze controleren te meten. Het is bovendien mogelijk om met deze test de diagnose te bevestigen, het gebied van zenuwbeschadiging te identificeren en de ernst van de aandoening te bepalen.

Behandeling van cubitaal tunnel syndroom

In de meeste gevallen is het cubitaal tunnel syndroom te behandelen met conservatieve behandelingen. Dit is namelijk mogelijk wanneer uit de elektromyografie blijkt dat er maar een minimale druk op de nervus ulnaris is.

Fysieke therapieën

Fysiek de druk op de zenuw verminderen bij patiënten met mildere klachten is mogelijk door

• een beschermende elleboogsteun te dragen tijdens dagelijkse activiteiten
• een overmatige druk op de elleboog te vermijden tijdens dagelijkse activiteiten
• een verband, spalk of brace te dragen tijdens de slaap om overmatig buigen van de elleboog te voorkomen

Medicatie

Ook medicijnen zijn inzetbaar, zoals niet-steroïde ontstekingsremmende geneesmiddelen (NSAID’s). Deze geneesmiddelen verminderen de zwelling van zacht weefsel. De arts injecteert voorts corticosteroïden om ontsteking en druk op de zenuw te verminderen.

Chirurgie

Wanneer conservatieve therapieën na drie maanden niet helpen, wanneer ernstige zenuwcompressie aanwezig is, of wanneer reeds spierzwakte of spierschade ontstaan is, is een chirurgische ingreep nodig. De chirurg vermindert de druk op de nervus ulnaris bij deze ingreep. Meerdere soorten ingrepen zijn mogelijk. Deze procedures zijn bij ongeveer 85% van de patiënten effectief.

De patiënt heeft revalidatietherapie nodig na de elleboogoperatie, omdat hij meestal beperkingen ervaart met betrekking tot het tillen en bewegen van de elleboog. De gevoelloosheid en tintelingen verbeteren al dan niet snel. Meestal zijn enkele maanden nodig om volledig te herstellen en de kracht in de hand en pols te herwinnen. Fysiotherapie is nuttig voor geopereerde patiënten.

Prognose van ulnaire neuropathie

De prognose van cubitaal tunnel syndroom is vaak positief, vooral wanneer de aandoening in een vroeg stadium wordt gediagnosticeerd en behandeld.

Herstel bij vroege behandeling
Patiënten die op tijd worden behandeld, bijvoorbeeld door fysiotherapie of in sommige gevallen chirurgische ingrepen, kunnen doorgaans volledig herstellen. De symptomen kunnen worden verlicht door het vermijden van verdere druk op de zenuw.

Verergering zonder behandeling
Als de aandoening niet tijdig wordt behandeld, kunnen de symptomen verergeren, wat kan leiden tot blijvende zenuwschade en verlies van motorische functies.

Complicaties

Het cubitaal tunnel syndroom kan, indien niet behandeld of niet goed beheerd, leiden tot verschillende complicaties. Deze complicaties kunnen de functie van de arm en hand beïnvloeden en de kwaliteit van leven verminderen.

Aanhoudende zenuwbeschadiging
Als het cubitaal tunnel syndroom niet tijdig wordt behandeld, kan de druk op de ulnariszenuw aanhouden, wat leidt tot blijvende zenuwbeschadiging. Dit kan resulteren in chronische pijn, gevoelloosheid en een verlies van de fijne motoriek in de hand. De zenuw kan zijn vermogen om signalen naar de spieren te sturen verliezen, wat kan leiden tot spierzwakte en atrofie.

Spieratrofie
Langdurige compressie van de ulnariszenuw kan leiden tot spieratrofie in de hand en onderarm, vooral in de spieren die worden geïnnerveerd door de zenuw. Dit kan het vermogen om fijne motorische handelingen uit te voeren ernstig belemmeren, zoals het vasthouden van voorwerpen of het uitvoeren van precieze taken zoals schrijven. Spieratrofie kan niet altijd volledig worden omgekeerd, zelfs na een chirurgische ingreep, afhankelijk van de ernst en duur van de zenuwcompressie.

Beperkingen in het dagelijks leven
Patiënten met cubitaal tunnel syndroom kunnen merken dat ze moeite hebben met het uitvoeren van alledaagse handelingen, zoals het vasthouden van voorwerpen, het typen op een toetsenbord of het uitvoeren van huishoudelijke taken. De pijn, zwakte en gevoelloosheid kunnen de functionaliteit van de arm en hand beperken, wat de kwaliteit van leven beïnvloedt.

Verlies van coördinatie
De ulnariszenuw speelt een cruciale rol in de coördinatie van handbewegingen. Als de zenuw wordt samengedrukt en zijn functie verliest, kan dit leiden tot verlies van coördinatie in de hand. Dit kan het moeilijk maken om eenvoudige taken uit te voeren, zoals het openen van een deur, het bedienen van een computer of het eten met bestek.

Verergering van symptomen bij verdere belasting
Indien het cubitaal tunnel syndroom niet wordt behandeld, kunnen de symptomen verergeren bij voortdurende belasting van de elleboog. Activiteiten die de elleboog opnieuw in een gebogen positie brengen, zoals langdurig zitten met de elleboog in een bocht of herhaaldelijk tillen, kunnen de druk op de zenuw verhogen en de klachten verergeren. Dit kan leiden tot intensere pijn en ernstigere symptomen, wat het herstelproces bemoeilijkt.

Chirurgische complicaties
In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn om de druk op de zenuw te verlichten. Zoals bij elke chirurgische ingreep, kunnen er risico’s zijn, zoals infecties, bloeding, of een slechte genezing van de wond. In zeldzame gevallen kan de chirurgische ingreep de zenuw zelf verder beschadigen, wat kan leiden tot een verergering van de symptomen of een verlies van functionaliteit.

Preventie

Preventieve maatregelen kunnen helpen om het cubitaal tunnel syndroom te voorkomen, vooral voor mensen die in risicogroepen vallen of beroepsmatig veel gebruik maken van hun armen en handen.

Ergonomische aanpassingen
Het aanpassen van de werkplek kan veel verschil maken in het voorkomen van het cubitaal tunnel syndroom. Het gebruik van een ergonomisch kussen of een juiste werkhouding tijdens activiteiten die herhaalde elleboogbuigingen vereisen, kan de druk op de ulnariszenuw aanzienlijk verlichten. Het is belangrijk om de elleboog niet te langdurig in gebogen positie te houden, bijvoorbeeld door het gebruik van verstelbare bureaustoelen of tafels in kantooromgevingen.

Oefeningen en fysiotherapie
Regelmatige rekoefeningen en fysiotherapie kunnen helpen om de spieren rondom de elleboog te versterken en de flexibiliteit te verbeteren. Dit kan de kans op compressie van de zenuw verminderen, vooral bij mensen die een risico lopen vanwege herhaalde bewegingen of activiteiten. Specifieke oefeningen gericht op het verbeteren van de spierbalans en het vergroten van de flexibiliteit kunnen worden aanbevolen door een fysiotherapeut.

Gezonde levensstijl
Een gezonde levensstijl speelt een belangrijke rol in het voorkomen van het cubitaal tunnel syndroom. Het handhaven van een evenwichtig voedingspatroon en het vermijden van overbelasting van de armen door het nemen van voldoende rust kan helpen om de belasting op de zenuw te beperken. Daarnaast kan het vermijden van roken en het handhaven van een gezond gewicht de circulatie en zenuwfunctie bevorderen, wat ook preventief werkt.

Vermijden van langdurige elleboogbuiging
Voor mensen die vaak hun ellebogen buigen, zoals bij telefoneren of het vasthouden van objecten, is het belangrijk om regelmatig pauzes in te lassen. Het is aan te raden om de arm niet langdurig in dezelfde positie te houden en om te variëren in houding om de druk op de zenuw te verminderen.

Bewustwording en vroege interventie
Het vergroten van de bewustwording van de symptomen en risicofactoren van cubitaal tunnel syndroom kan ook helpen bij de preventie. Patiënten die gevoelig zijn voor zenuwcompressie moeten mogelijk vroegtijdig medische hulp zoeken bij het ervaren van de eerste symptomen, zoals pijn of gevoelloosheid, om verdere schade aan de zenuw te voorkomen.

Praktische tips voor het omgaan met cubitaal tunnel syndroom

Het cubitaal tunnel syndroom ontstaat wanneer de zenuw in de elleboog, de nervus ulnaris, bekneld raakt. Dit kan pijn, gevoelloosheid of tintelingen in de hand en vingers veroorzaken. Als je last hebt van dit syndroom, zijn er verschillende manieren om de symptomen te verlichten en verdere schade te voorkomen.

Zorg voor een juiste houding en beweging

Een van de belangrijkste factoren bij het omgaan met het cubitaal tunnel syndroom is het vermijden van herhaalde druk op de elleboog. Probeer je arm zo min mogelijk te buigen, vooral tijdens activiteiten zoals typen of telefoneren. Het is belangrijk om een ergonomische houding aan te nemen, waarbij je ellebogen niet te veel gebogen zijn en je handen in een neutrale positie staan. Door een goede houding te behouden, kun je de druk op de nervus ulnaris verminderen. Als je bijvoorbeeld veel achter een bureau werkt, overweeg dan een verstelbare bureaustoel of een kussen dat je arm ondersteunt in een comfortabele positie.

Breng rust en gebruik een brace

Rust is essentieel voor herstel van het cubitaal tunnel syndroom. Zorg ervoor dat je je arm niet overbelast en geef je zenuw de tijd om te herstellen. Het dragen van een brace of een steunbandage voor de elleboog kan helpen om de zenuw te ontlasten, vooral 's nachts wanneer je onbewust je arm kunt buigen. Het gebruik van een brace helpt de elleboog in een neutrale positie te houden en voorkomt verdere irritatie van de zenuw. Probeer de brace regelmatig te dragen, vooral tijdens het slapen of bij activiteiten die de symptomen kunnen verergeren.

Verwarm en masseer de getroffen gebieden

Warmte kan helpen om de spieren rondom de zenuw te ontspannen en de bloedcirculatie te verbeteren. Het aanbrengen van een warm kompres op je elleboog kan verlichting bieden bij de pijn. Daarnaast kan een zachte massage van het getroffen gebied helpen om de spanning in de spieren te verminderen en de zenuw te ontlasten. Dit kan de doorbloeding verbeteren en de symptomen van het cubitaal tunnel syndroom verlichten. Wees echter voorzichtig met de intensiteit van de massage om verdere irritatie van de zenuw te voorkomen.

Oefeningen en rekken voor verlichting

Specifieke oefeningen en rektechnieken kunnen helpen om de symptomen van het cubitaal tunnel syndroom te verlichten. Rekken van de onderarmspieren en het strekken van de elleboog kunnen de druk op de nervus ulnaris verminderen. Deze oefeningen moeten voorzichtig worden uitgevoerd om te voorkomen dat je de zenuw verder irriteert. Het is belangrijk om de juiste techniek te gebruiken en deze oefeningen langzaam en gecontroleerd uit te voeren. Overleg eventueel met een fysiotherapeut om ervoor te zorgen dat je de juiste oefeningen doet om je situatie te verbeteren zonder schade te veroorzaken.

Lees verder

• Elleboogpijn: Oorzaken van pijn aan elleboog of ellebogen