Harde knobbel onder huid: Oorzaken onderhuids hard bultje

Een onderhuidse harde bult is voor veel mensen een alarmsignaal, maar meestal kent dit harde knobbeltje goedaardige oorzaken, zoals bijvoorbeeld hormonale veranderingen, infecties, een cyste of een lipoom (vetgezwel). Soms gaat een hard bultje onder de huid wel gepaard met andere tekenen, zoals pijn, roodheid en zwelling. Het is belangrijk dat patiënten niet gaan knijpen in een harde knobbel of deze zelf willen proberen te verwijderen. Het bultje vergroot dan vaak of anders resulteert dit in een infectie. Professioneel medisch advies inwinnen is in een aantal omstandigheden verstandig. De arts identificeert de oorzaak en bespreekt dan samen met de patiënt welke geschikte behandelingsopties beschikbaar zijn.

• Cysten en harde knobbel onder de huid
• Oorzaken
• Soorten
• Symptomen
• Behandeling
• Dermatofibroom en hard bultje onder de huid
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Fibroadenoom en onderhuidse harde knobbel
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Gezwollen lymfeklier en harde bult onder de huid
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Lipomen en hard knobbeltje onder de huid
• Oorzaken
• Symptomen
• Behandeling
• Alarmsymptomen
• Diagnose en onderzoeken
• Wanneer moet je naar de dokter?
• Behandeling van een harde bult onder de huid
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Cysten en harde knobbel onder de huid

Oorzaken

Een cyste is een afgesloten zakje weefsel dat vloeistof of pus bevat. Een cyste ontstaat door een verstopte talgklier (olie-afscheidende klier) of een verstopt haarzakje. Een harde cyste dichtbij het huidoppervlak bevat meestal ingesloten dode huidcellen of eiwitten.

Soorten

Enkele typen cysten omvatten:

• ganglioncysten, die vaak aanwezig zijn op de polsen, handen of voeten
• pilarcysten (trichilemmale cysten), die op de hoofdhuid verschijnen
• slijmcysten, die zich op de voeten, de tenen of in de mond vormen
• synoviale cysten, die zich op de wervelkolom ontwikkelen

Symptomen

Cysten ontstaan mogelijk overal op het lichaam. De textuur van deze huidgezwellen is afhankelijk van het materiaal dat in het zakje is opgesloten. Cysten voelen aan als pijnlijke blaren wanneer ze zich dicht bij het huidoppervlak bevinden. Ze voelen aan als harde knobbels wanneer ze zich dieper onder de huid ontwikkelen.

Behandeling

Zelden moet de arts cysten behandelen. Ze stoppen vaak met groeien verdwijnen dan spontaan. Soms ontwikkelt zich een mee-eter nabij het centrum van een cyste. De cyste barst dan open, waardoor een witte of gele afscheiding vrijkomt. Wanneer de cyste geïnfecteerd raakt, is deze rood, gezwollen of pijnlijk. De medische behandeling bestaat dan uit:

• antibiotica
• een chirurgische procedure om de cyste te verwijderen
• een naaldaspiratie (vloeistof opzuigen met behulp van een naald)
• injecties met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)

Dermatofibroom en hard bultje onder de huid

Oorzaken

Dermatofibromen ontwikkelen zich wanneer overtollige cellen zich verzamelen in de dikste huidlaag (dermis). De precieze oorzaak van deze goedaardige huidgezwellen is onduidelijk anno oktober 2020, maar mogelijke risicofactoren zijn:

• een trauma of letsel aan de huid
• insectenbeten of spinnenbeten
• splinters

Symptomen

Dermatofibromen zijn goedaardige harde bruine of rode knobbeltjes die zich onder de huid bevinden. Ze ontwikkelen zich meestal op blootgestelde huidgebieden, zoals de benen, de armen en de rug. Andere symptomen komen meestal niet tot stand, maar sommige patiënten ervaren wel jeuk, irritatie of gevoeligheid door de bulten. In zeldzame gevallen, minder dan 0.1%, kan een dermatofiboom kwaadaardig zijn. Dit wordt dermatofibroom sarcoma protuberans (DFSP) genoemd. De kans hierop is klein, maar het is belangrijk om een dermatofiboom door een arts te laten controleren, vooral als deze snel groeit, van kleur verandert of pijn doet.

Behandeling

Dermatofibromen vereisen over het algemeen geen behandeling, maar ze blijven wel permanent aanwezig. Het is mogelijk om een dermatofibroom chirurgisch te laten verwijderen als het cosmetisch storend of hinderlijk is. De andere behandelingsopties verwijderen slechts een deel van het dermatofibroom:

• afschrapen van de bovenste lagen van de bult
• bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie)
• injecties met corticosteroïden
• verwijdering van het midden van het knobbeltje

Fibroadenoom en onderhuidse harde knobbel

Een fibroadenoom is een goedaardige borsttumor die bestaat uit fibreuze weefsels en klierweefsels. Vrouwen tussen twintig en dertig jaar kampen het vaakst met deze knobbeltjes, hoewel ze op elke leeftijd kunnen optreden.

Oorzaken

Fibroadenomen ontwikkelen zich door hoge oestrogeenspiegels. Ze groeien als gevolg van verhogingen van de hormoonspiegels tijdens de zwangerschap. Ze krimpen echter vaak tijdens de menopauze.

Symptomen

Fibroadenomen voelen meestal stevig maar beweeglijk aan. Ze zijn niet pijnlijk of groeien niet.

Behandeling

De knobbels vereisen geen medische behandeling. Patiënten moeten zichzelf echter controleren op veranderingen in de grootte of het uiterlijk van een fibroadenoom. Wanneer het knobbeltje pijn doet, er veranderingen in de vorm of het uiterlijk van de borst optreden of wanneer er een familiegeschiedenis van borstkanker is, besluit de arts mogelijk om het harde knobbeltje chirurgisch te verwijderen.

Gezwollen lymfeklier en harde bult onder de huid

Lymfeklieren zijn kleine klieren die schadelijke stoffen filteren uit lymfevloeistof, de heldere vloeistof die door lymfevaten reist. Deze kleine, boonvormige klieren zijn essentieel voor het immuunsysteem. Ze produceren en bewaren witte bloedcellen die ziekteverwekkende pathogenen en afval vernietigen.

Oorzaken

Soms zwellen lymfeklieren op als reactie op bacteriële of virale infecties. Ze voelen dan hard en pijnlijk aan. Gezwollen lymfeklieren komen meestal voor in het hoofd, de nek, de oksels of de lies. Verschillende factoren veroorzaken mogelijk gezwollen lymfeklieren, zoals:

• bacteriële infecties
• een verkoudheid of een andere virale infectie
• medische aandoeningen die het immuunsysteem treffen, zoals reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen) of lupus
• oorinfecties
• tandinfecties

Een gezwollen lymfeklier die hard, rubberachtig of onbeweeglijk aanvoelt, wijst mogelijk op een ernstigere medische toestand. Bepaalde kankers, zoals lymfomen (kanker van lymfocyten = soort witte bloedcellen), leukemie en borstkanker, tasten de lymfeklieren aan.

Symptomen

Wanneer patiënten lijden aan gezwollen lymfeklieren door een infectie, gaat dit vaak gepaard met andere symptomen zoals:

• een loopneus
• hoesten
• hoofdpijn
• keelpijn
• koorts
• vermoeidheid

Behandeling

In de meeste gevallen genezen gezwollen lymfeklieren vanzelf en is een medische behandeling niet nodig. De arts pakt de onderliggende oorzaak aan wanneer de zwelling van de lymfeklieren niet verdwijnt.

Lipomen en hard knobbeltje onder de huid

Oorzaken

Een lipoom is een goedaardige tumor die vetweefsel bevat. De exacte oorzaak van lipomen is nog onbekend anno oktober 2020. Sommige genetische aandoeningen, zoals het Gardner-syndroom (aandoening met darmpoliepen en gezwellen op huid en in bot) vergroten de kans op het ontwikkelen van een lipoom.

Symptomen

Dit goedaardig onderhuids vetgezwel heeft een bleek of kleurloos uiterlijk. Lipomen voelen meestal zacht aan en zijn gemakkelijk verplaatsbaar. Meestal veroorzaken lipomen geen symptomen. Een lipoom waarbij meerdere bloedvaten of zenuwen zijn betrokken, voelt echter gevoelig of pijnlijk aan.

Behandeling

Lipomen hebben geen medische behandeling nodig tenzij ze pijnlijk, hinderlijk of storend zijn waardoor een patiënt niet normaal kan functioneren. Behandelingsopties voor lipomen omvatten een chirurgische verwijdering, een drainage, een liposuctie (verwijdering van vetophopingen) en steroïde injecties.

Alarmsymptomen

Patiënten die zich zorgen maken over een onderhuidse harde knobbel moeten een arts raadplegen voor een correcte diagnose. Patiënten moeten medische hulp inroepen voor een knobbeltje onder de huid als:

• de knobbel rood of ontstoken lijkt
• de patiënt ook onbedoeld gewichtsverlies ervaart
• de patiënt veranderingen in de grootte of het uiterlijk van de bult opmerkt
• het bultje pijnlijk of gevoelig is

Diagnose en onderzoeken

Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de medische geschiedenis van de patiënt en bekijkt daarna het knobbeltje onder de huid. Hij knijpt voorzichtig in de bult. De arts wil ook weten hoe lang de bult aanwezig is geweest en ook of deze al dan niet in omvang of uiterlijk is veranderd. Kenmerken van de bult, zoals de grootte, consistentie en groeisnelheid kunnen namelijk een indicatie geven over de mogelijke oorzaak.

Diagnostisch onderzoek
Een geïrriteerd of abnormaal gevormd bultje wil de arts zo snel mogelijk onderzoeken. Hiervoor zet hij diverse testen in zoals:

• een bloedonderzoek (onthult eventuele hormonale onevenwichtigheden)
• een CT-scan
• een echografie
• een MRI-scan
• een naaldbiopsie
• een röntgenfoto

Wanneer moet je naar de dokter?

Het is belangrijk om een harde bult onder de huid altijd door een arts te laten controleren, vooral als:

• De bult groter wordt
• De bult van kleur verandert
• De bult pijn doet
• De bult gepaard gaat met andere symptomen, zoals koorts, nachtzweten of onverklaarbaar gewichtsverlies

De arts zal de bult onderzoeken en vragen stellen over je medische voorgeschiedenis en je symptomen. In sommige gevallen kan de arts aanvullende tests uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, echo, CT-scan of MRI-scan.

Behandeling van een harde bult onder de huid

De behandeling van een harde bult onder de huid hangt af van de oorzaak. In veel gevallen is geen behandeling nodig. In andere gevallen kan de arts medicatie voorschrijven, een operatie uitvoeren of andere behandelingen toepassen.

Prognose

De prognose van een harde bult onder de huid hangt af van de oorzaak. Goedaardige bultjes hebben over het algemeen een goede prognose. Kwaadaardige bultjes hebben een minder gunstige prognose, maar de prognose hangt af van het type kanker en het stadium van de ziekte.

Complicaties

Infectie
Een harde knobbel onder de huid kan geïnfecteerd raken, wat kan leiden tot roodheid, zwelling, pijn en koorts. Infecties kunnen zich verspreiden naar omliggende weefsels en in ernstige gevallen leiden tot een abces, dat mogelijk chirurgisch moet worden ingedeeld en behandeld met antibiotica.

Ontsteking
Ontsteking van de knobbel kan leiden tot chronische pijn en ongemak. Ontstoken knobbels kunnen ook gezwollen en warm aanvoelen, en dit kan de huid rond de knobbel doen opzwellen. Langdurige ontsteking kan leiden tot littekenvorming of veranderingen in de huidstructuur.

Kwetsbaarheid voor tumoren
In sommige gevallen kan een harde knobbel onder de huid een teken zijn van een goedaardige of kwaadaardige tumor. Het is essentieel om elke nieuwe of veranderende knobbel te laten evalueren door een arts om te bepalen of verdere diagnostische tests of behandeling nodig zijn.

Druk- en functionele problemen
Afhankelijk van de locatie van de knobbel kan deze druk uitoefenen op nabijgelegen structuren zoals zenuwen, bloedvaten of andere weefsels. Dit kan leiden tot ongemak, gevoelloosheid, tintelingen of verminderde functionaliteit van het aangetaste gebied.

Littekenvorming
Na de behandeling van een harde knobbel kan littekenvorming optreden. Littekens kunnen cosmetische bezwaren veroorzaken of, afhankelijk van hun locatie, functionele problemen met zich meebrengen.

Herhaling of terugkeer
Sommige knobbels kunnen terugkomen, vooral als de onderliggende oorzaak niet volledig wordt behandeld. Herhaling kan leiden tot herhaalde symptomen en de noodzaak voor aanvullende medische interventie.

Preventie

Er is geen manier om alle harde bultjes onder de huid te voorkomen. Je kunt het risico op het ontwikkelen van sommige bultjes echter verkleinen door:

• Een gezonde levensstijl te volgen
• Een gezond gewicht te behouden
• Jezelf te beschermen tegen de zon
• Te stoppen met roken
• Regelmatig naar de dokter te gaan voor controles

Lees verder

• Cyste: Abnormaal gevormde zakvormige holte in lichaam
• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid
• Lipoom: Goedaardig vetgezwel tussen huid en spierlaag
• Dermatofibromen: Kleine, goedaardige huidgezwellen
• Nodules: Goedaardige en kwaadaardige knobbeltjes