Harde knobbel onder huid: Oorzaken onderhuids hard bultje
Een onderhuidse harde bult is voor veel mensen een alarmsignaal, maar meestal kent dit harde knobbeltje goedaardige oorzaken, zoals bijvoorbeeld hormonale veranderingen, infecties, een cyste of een lipoom (vetgezwel). Soms gaat een hard bultje onder de huid wel gepaard met andere tekenen, zoals pijn, roodheid en zwelling. Het is belangrijk dat patiënten niet gaan knijpen in een harde knobbel of deze zelf willen proberen te verwijderen. Het bultje vergroot dan vaak of anders resulteert dit in een infectie. Professioneel medisch advies inwinnen is in een aantal omstandigheden verstandig. De arts identificeert de oorzaak en bespreekt dan samen met de patiënt welke geschikte behandelingsopties beschikbaar zijn.
Epidemiologie
Een harde knobbel onder de huid komt vaak voor en kan in verschillende leeftijdsgroepen en populaties optreden. De prevalentie is afhankelijk van de oorzaak van de knobbel. Bijvoorbeeld, goedaardige cysten of lipomen komen vaker voor bij volwassenen, terwijl infectieuze abcessen bij zowel kinderen als volwassenen kunnen voorkomen. Kankergezwellen, die ook als harde knobbels kunnen worden gevoeld, worden meestal bij oudere volwassenen aangetroffen. De meeste harde knobbels zijn goedaardig, maar sommige kunnen wijzen op kwaadaardige aandoeningen, zoals huidkanker of uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam.
Oorzaken
Er zijn diverse oorzaken van een harde knobbel onder de huid.
Abcessen
Een abces is een met pus gevulde infectiehaard onder de huid die een harde, pijnlijke knobbel kan vormen. Abcessen ontstaan door bacteriële infecties en kunnen rood, warm, en gevoelig aanvoelen. Behandeling bestaat vaak uit drainage van het abces, gecombineerd met antibiotica om de infectie te bestrijden.
Oorzaken
Abcessen worden veroorzaakt door bacteriële infecties, waarbij bacteriën het weefsel binnendringen en een ontsteking veroorzaken. Het immuunsysteem reageert door witte bloedcellen naar het gebied te sturen, wat leidt tot de vorming van pus, bestaande uit dode cellen, bacteriën en weefselresten. Deze pus hoopt zich op onder de huid, waardoor een abces ontstaat.
Symptomen
Een abces presenteert zich als een harde, pijnlijke knobbel die rood, warm en gevoelig aanvoelt. Vaak gaat het gepaard met zwelling en soms koorts of algemene malaise. De knobbel kan fluctuerend aanvoelen vanwege de aanwezigheid van pus.
Behandeling
De behandeling van een abces bestaat meestal uit drainage van het abces om de pus te verwijderen. Daarnaast worden vaak antibiotica voorgeschreven om de bacteriële infectie te bestrijden. In sommige gevallen is een chirurgische ingreep nodig om het abces volledig te draineren.
Cysten en harde knobbel onder de huid
Cysten zijn met vloeistof gevulde zakjes die zich onder de huid kunnen vormen. Ze kunnen variëren in grootte en voelen meestal zacht of stevig aan, afhankelijk van hun inhoud en de mate van ontsteking. In sommige gevallen kunnen cysten geïnfecteerd raken en hard worden. Veelvoorkomende cysten zijn talgcysten en ganglioncysten. Deze komen vaak voor en zijn meestal goedaardig. Behandeling is meestal niet nodig, tenzij de cyste ongemak veroorzaakt of geïnfecteerd raakt.
Oorzaken
Een
cyste is een afgesloten zakje weefsel dat vloeistof of pus bevat. Een cyste ontstaat door een verstopte talgklier (olie-afscheidende klier) of een verstopt haarzakje. Een harde cyste dichtbij het huidoppervlak bevat meestal ingesloten dode huidcellen of eiwitten.
Soorten
Enkele typen cysten omvatten:
Symptomen
Cysten ontstaan mogelijk overal op het lichaam. De textuur van deze
huidgezwellen is afhankelijk van het materiaal dat in het zakje is opgesloten. Cysten voelen aan als pijnlijke blaren wanneer ze zich dicht bij het huidoppervlak bevinden. Ze voelen aan als harde
knobbels wanneer ze zich dieper onder de huid ontwikkelen.
Een geïnfecteerde cyste behandelt de arts met medicatie /
Bron: Stevepb, Pixabay Behandeling
Zelden moet de arts cysten behandelen. Ze stoppen vaak met groeien verdwijnen dan spontaan. Soms ontwikkelt zich een
mee-eter nabij het centrum van een cyste. De cyste barst dan open, waardoor een witte of gele afscheiding vrijkomt. Wanneer de cyste geïnfecteerd raakt, is deze rood, gezwollen of
pijnlijk. De medische behandeling bestaat dan uit:
- antibiotica
- een chirurgische procedure om de cyste te verwijderen
- een naaldaspiratie (vloeistof opzuigen met behulp van een naald)
- injecties met corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers)
Dermatofibroom en hard bultje onder de huid
Een dermatofibroom is een goedaardige huidknobbel die vaak voorkomt op de benen en soms op de armen. Deze knobbels zijn meestal hard, klein, en voelen stevig aan. Ze zijn vaak bruinachtig of rood en kunnen pijnlijk zijn wanneer erop wordt gedrukt. Dermatofibromen zijn onschadelijk en worden veroorzaakt door een overmatige reactie van het lichaam op kleine huidtrauma's zoals insectenbeten of splinters. In de meeste gevallen is geen behandeling nodig, hoewel ze om cosmetische redenen kunnen worden verwijderd.
Oorzaken
Dermatofibromen ontwikkelen zich wanneer overtollige cellen zich verzamelen in de dikste huidlaag (dermis). De precieze oorzaak van deze
goedaardige huidgezwellen is onduidelijk anno oktober 2020, maar mogelijke risicofactoren zijn:
Symptomen
Dermatofibromen zijn goedaardige harde bruine of rode knobbeltjes die zich onder de huid bevinden. Ze ontwikkelen zich meestal op blootgestelde huidgebieden, zoals de
benen, de armen en de rug. Andere symptomen komen meestal niet tot stand, maar sommige patiënten ervaren wel jeuk, irritatie of gevoeligheid door de bulten. In zeldzame gevallen, minder dan 0.1%, kan een dermatofiboom kwaadaardig zijn. Dit wordt dermatofibroom sarcoma protuberans (DFSP) genoemd. De kans hierop is klein, maar het is belangrijk om een dermatofiboom door een arts te laten controleren, vooral als deze snel groeit, van kleur verandert of pijn doet.
Behandeling
Dermatofibromen vereisen over het algemeen geen behandeling, maar ze blijven wel permanent aanwezig. Het is mogelijk om een dermatofibroom chirurgisch te laten verwijderen als het cosmetisch storend of hinderlijk is. De andere behandelingsopties verwijderen slechts een deel van het dermatofibroom:
- afschrapen van de bovenste lagen van de bult
- bevriezing met vloeibare stikstof (cryotherapie)
- injecties met corticosteroïden
- verwijdering van het midden van het knobbeltje
Diep veneuze trombose
Oorzaken
Veneuze trombose ontstaat door de vorming van een bloedstolsel in een diepe ader, meestal in de benen. Risicofactoren omvatten langdurige immobilisatie, chirurgie, trauma, en bepaalde medische aandoeningen die de stolling van het bloed beïnvloeden.
Symptomen
Diepe veneuze trombose (DVT) presenteert zich vaak als een harde, gevoelige knobbel in de benen, samen met zwelling, roodheid en een warm gevoel in het getroffen gebied. Er is vaak sprake van een zware, pijnlijke zwelling in het been, wat erger wordt bij staan of lopen.
Behandeling
DVT vereist onmiddellijke medische behandeling. Anticoagulantia (bloedverdunners) worden meestal voorgeschreven om verdere stolselvorming te voorkomen en om het bestaande stolsel op te lossen. In ernstige gevallen kan trombolyse of chirurgische verwijdering van het stolsel nodig zijn. Preventie is essentieel, vooral bij risicogroepen.
Fibroadenoom en onderhuidse harde knobbel
Fibroadenomen zijn goedaardige tumoren die voornamelijk voorkomen in het borstweefsel (
borsttumor), maar ze kunnen ook elders in het lichaam verschijnen. Ze worden vaak ontdekt als harde, beweegbare knobbels onder de huid. Fibroadenomen komen vooral voor bij jonge vrouwen en worden niet geassocieerd met een verhoogd risico op borstkanker. In de meeste gevallen is behandeling niet nodig, maar als de knobbel groeit of ongemak veroorzaakt, kan chirurgische verwijdering worden overwogen.
Zwangere vrouwen kampen mogelijk met fibroadenomen /
Bron: PublicDomainPictures, Pixabay Oorzaken
Fibroadenomen ontwikkelen zich door hoge
oestrogeenspiegels. Ze groeien als gevolg van verhogingen van de hormoonspiegels tijdens de zwangerschap. Ze krimpen echter vaak tijdens de
menopauze.
Symptomen
Fibroadenomen voelen meestal stevig maar beweeglijk aan. Ze zijn niet pijnlijk of groeien niet.
Behandeling
De knobbels vereisen geen medische behandeling. Patiënten moeten zichzelf echter controleren op veranderingen in de grootte of het uiterlijk van een fibroadenoom. Wanneer het knobbeltje pijn doet, er veranderingen in de vorm of het uiterlijk van de borst optreden of wanneer er een familiegeschiedenis van
borstkanker is, besluit de arts mogelijk om het harde knobbeltje chirurgisch te verwijderen.
Gezwollen lymfeklier en harde bult onder de huid
Lymfeklieren zijn kleine klieren die schadelijke stoffen filteren uit lymfevloeistof, de heldere vloeistof die door lymfevaten reist. Deze kleine, boonvormige klieren zijn essentieel voor het immuunsysteem. Ze produceren en bewaren witte bloedcellen die ziekteverwekkende pathogenen en afval vernietigen. Gezwollen lymfeklieren ontstaan meestal als reactie op een infectie, ontsteking, of soms kanker. Ze voelen vaak aan als harde, pijnlijke bulten onder de huid, meestal in de nek, oksels, of liezen. In zeldzame gevallen kan een gezwollen lymfeklier wijzen op een kwaadaardige aandoening zoals lymfoom of metastase van een andere vorm van kanker. Behandeling is afhankelijk van de oorzaak, waarbij infecties vaak vanzelf genezen of met antibiotica worden behandeld, terwijl bij kanker verdere diagnostiek en therapie nodig zijn.
Oorzaken
Soms zwellen lymfeklieren op als reactie op bacteriële of virale infecties. Ze voelen dan hard en pijnlijk aan.
Gezwollen lymfeklieren komen meestal voor in het hoofd, de nek, de
oksels of de lies. Verschillende factoren veroorzaken mogelijk gezwollen lymfeklieren, zoals:
Een gezwollen lymfeklier die hard, rubberachtig of onbeweeglijk aanvoelt, wijst mogelijk op een ernstigere medische toestand. Bepaalde kankers, zoals
lymfomen (kanker van lymfocyten = soort witte bloedcellen),
leukemie en borstkanker, tasten de lymfeklieren aan.
Symptomen
Wanneer patiënten lijden aan gezwollen lymfeklieren door een infectie, gaat dit vaak gepaard met andere symptomen zoals:
Behandeling
In de meeste gevallen genezen gezwollen lymfeklieren vanzelf en is een medische behandeling niet nodig. De arts pakt de onderliggende oorzaak aan wanneer de zwelling van de lymfeklieren niet verdwijnt.
Hematoom
Oorzaken
Een hematoom ontstaat door het scheuren van bloedvaten onder de huid, meestal als gevolg van trauma of letsel. Dit kan gebeuren door een val, stoten of een operatie. Het bloed hoopt zich op in het onderhuidse weefsel, wat resulteert in een zwelling.
Symptomen
Een hematoom voelt aan als een harde, gezwollen knobbel en gaat vaak gepaard met blauwe of paarse verkleuring van de huid. De zwelling kan pijnlijk zijn, vooral direct na het letsel. Naarmate het hematoom geneest, kan de kleur van de huid veranderen van rood naar blauw, groen en geel.
Behandeling
Kleine hematomen genezen meestal vanzelf met rust en koude compressen om de zwelling te verminderen. Ernstige hematomen kunnen chirurgische drainage vereisen om het opgehoopte bloed te verwijderen, vooral als er druk op nabijgelegen structuren wordt uitgeoefend.
Keloïd
Oorzaken
Een keloïd ontstaat door overmatige littekenvorming na een huidtrauma, zoals een snijwond, brandwond of chirurgische ingreep. Het lichaam produceert een overmaat aan collageen tijdens het genezingsproces, wat leidt tot een harde, verheven massa die verder uitsteekt dan de oorspronkelijke wond.
Symptomen
Keloïden zijn harde, verheven knobbels die boven het huidoppervlak uitsteken. Ze kunnen rood of paars van kleur zijn en soms jeuk of pijn veroorzaken. Hoewel keloïden niet gevaarlijk zijn, kunnen ze cosmetisch storend zijn.
Behandeling
De behandeling van keloïden kan bestaan uit corticosteroïde-injecties om de grootte te verminderen, chirurgische verwijdering of lasertherapie. Echter, chirurgische verwijdering kan soms leiden tot het opnieuw ontstaan van een keloïd. Andere behandelingen omvatten cryotherapie en siliconenpleisters.
Lipomen en hard knobbeltje onder de huid
Lipomen zijn goedaardige vetgezwellen die zich onder de huid bevinden. Ze zijn meestal zacht, beweegbaar, en pijnloos, hoewel sommige varianten harder kunnen aanvoelen. Lipomen komen vaak voor, vooral bij volwassenen, en zijn meestal niet schadelijk. Ze kunnen echter cosmetisch storend zijn of ongemak veroorzaken als ze op een zenuw drukken. In dat geval kan chirurgische verwijdering nodig zijn.
Oorzaken
Een
lipoom is een goedaardige tumor die vetweefsel bevat. De exacte oorzaak van lipomen is nog onbekend anno oktober 2020. Sommige genetische aandoeningen, zoals het
Gardner-syndroom (aandoening met darmpoliepen en gezwellen op huid en in
bot) vergroten de kans op het ontwikkelen van een lipoom.
Symptomen
Dit goedaardig onderhuids vetgezwel heeft een bleek of kleurloos uiterlijk. Lipomen voelen meestal zacht aan en zijn gemakkelijk verplaatsbaar. Meestal veroorzaken lipomen geen symptomen. Een lipoom waarbij meerdere bloedvaten of zenuwen zijn betrokken, voelt echter gevoelig of pijnlijk aan.
Behandeling
Lipomen hebben geen medische behandeling nodig tenzij ze pijnlijk, hinderlijk of storend zijn waardoor een patiënt niet normaal kan functioneren. Behandelingsopties voor lipomen omvatten een chirurgische verwijdering, een drainage, een
liposuctie (verwijdering van vetophopingen) en steroïde injecties.
Sarcoom
Oorzaken
Sarcomen zijn zeldzame, kwaadaardige tumoren die ontstaan in de weke delen van het lichaam, zoals spieren, vet, zenuwen, of bloedvaten. De exacte oorzaak van sarcomen is onbekend, maar genetische factoren en blootstelling aan straling kunnen een rol spelen in de ontwikkeling ervan.
Symptomen
Een sarcoom presenteert zich meestal als een harde, pijnloze knobbel onder de huid. Sarcomen kunnen snel groeien en zich verspreiden naar andere delen van het lichaam (metastase), wat de aandoening gevaarlijk maakt. Later kunnen pijn en functieverlies optreden, afhankelijk van de locatie van de tumor.
Behandeling
De behandeling van sarcomen omvat meestal chirurgie om de tumor te verwijderen, vaak in combinatie met chemotherapie of radiotherapie om eventuele resterende kankercellen te doden. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal voor een betere prognose.
Verkalkingen
Oorzaken
Verkalkingen onder de huid ontstaan wanneer calcium zich ophoopt in weefsel, vaak na een ontsteking, trauma of als onderdeel van een ziekteproces zoals sclerodermie. De kalkafzettingen kunnen zich vormen in littekenweefsel of rond oude verwondingen.
Symptomen
Verkalkingen voelen vaak als harde, pijnloze knobbels onder de huid aan. Afhankelijk van hun locatie en grootte kunnen ze ongemak of druk op nabijgelegen structuren veroorzaken, vooral als ze groeien.
Behandeling
In de meeste gevallen zijn verkalkingen goedaardig en vereisen ze geen behandeling. Echter, als ze symptomen veroorzaken of cosmetisch storend zijn, kan chirurgische verwijdering nodig zijn. In sommige gevallen worden verkalkingen behandeld met medicijnen om de calciumafzettingen te verminderen.
Zweetklieradenoom
Oorzaken
Een zweetklieradenoom ontstaat door een goedaardige overgroei van cellen in de zweetklieren. De exacte oorzaak is vaak onbekend, maar hormonale veranderingen of genetische aanleg kunnen een rol spelen in de ontwikkeling van deze tumoren.
Symptomen
Een zweetklieradenoom verschijnt als een harde, meestal pijnloze knobbel onder de huid, vooral in gebieden met veel zweetklieren, zoals de oksels, lies of het gezicht. Hoewel deze tumoren goedaardig zijn, kunnen ze cosmetisch storend zijn.
Behandeling
Behandeling is meestal niet noodzakelijk, tenzij het adenoom symptomen veroorzaakt of cosmetisch storend is. In dat geval kan chirurgische verwijdering worden overwogen. De prognose na verwijdering is over het algemeen goed, met een laag risico op herhaling.
Risicofactoren
Verschillende factoren kunnen het risico op het ontwikkelen van een harde knobbel onder de huid vergroten. Personen met een familiegeschiedenis van lipomen of cysten hebben meer kans om deze te ontwikkelen. Blootstelling aan infecties of trauma kan ook bijdragen aan de vorming van abcessen of hematomen. Daarnaast kunnen mensen die een verhoogd risico hebben op kanker, bijvoorbeeld door genetische aanleg of blootstelling aan carcinogenen, een groter risico lopen op het ontwikkelen van kwaadaardige tumoren. Leeftijd is ook een risicofactor, aangezien sommige tumoren vaker voorkomen bij oudere volwassenen.
Geassocieerde symptomen
Afhankelijk van de onderliggende oorzaak kunnen andere symptomen optreden naast de harde knobbel. Bij infecties kan de knobbel pijnlijk, rood en warm aanvoelen, en kan er koorts ontstaan. Een cyste kan in eerste instantie pijnloos zijn, maar pijnlijk worden als deze ontstoken raakt. Kwaadaardige knobbels kunnen in sommige gevallen samengaan met gewichtsverlies, vermoeidheid of zwellingen in andere delen van het lichaam. Als de knobbel het gevolg is van een trauma, kan er ook sprake zijn van blauwe plekken en zwelling rondom de knobbel.
Alarmsymptomen
Patiënten die zich zorgen maken over een onderhuidse harde knobbel moeten een arts raadplegen voor een correcte diagnose. Patiënten moeten medische hulp inroepen voor een knobbeltje onder de huid als:
- de knobbel rood of ontstoken lijkt
- de patiënt ook onbedoeld gewichtsverlies ervaart
- de patiënt veranderingen in de grootte of het uiterlijk van de bult opmerkt
- het bultje pijnlijk of gevoelig is
Diagnose en onderzoeken
Vraaggesprek en lichamelijk onderzoek
De arts bevraagt de
medische geschiedenis van de patiënt en bekijkt daarna het knobbeltje onder de huid. Hij knijpt voorzichtig in de bult. De arts wil ook weten hoe lang de bult aanwezig is geweest en ook of deze al dan niet in omvang of uiterlijk is veranderd. Kenmerken van de bult, zoals de grootte, consistentie en groeisnelheid kunnen namelijk een indicatie geven over de mogelijke oorzaak.
Een bloedonderzoek is soms nodig /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay Diagnostisch onderzoek
Een geïrriteerd of abnormaal gevormd bultje wil de arts zo snel mogelijk onderzoeken. Hiervoor zet hij diverse testen in zoals:
Wanneer moet je naar de dokter?
Het is belangrijk om een harde bult onder de huid altijd door een arts te laten controleren, vooral als:
- De bult groter wordt
- De bult van kleur verandert
- De bult pijn doet
- De bult gepaard gaat met andere symptomen, zoals koorts, nachtzweten of onverklaarbaar gewichtsverlies
De arts zal de bult onderzoeken en vragen stellen over je medische voorgeschiedenis en je symptomen. In sommige gevallen kan de arts aanvullende tests uitvoeren, zoals een bloedonderzoek, echo, CT-scan of MRI-scan.
Behandeling van een harde bult onder de huid
De behandeling van een harde bult onder de huid hangt af van de oorzaak. In veel gevallen is geen behandeling nodig. In andere gevallen kan de arts medicatie voorschrijven, een operatie uitvoeren of andere behandelingen toepassen.
Prognose
De prognose van een harde bult onder de huid hangt af van de oorzaak. Goedaardige bultjes hebben over het algemeen een goede prognose. Kwaadaardige bultjes hebben een minder gunstige prognose, maar de prognose hangt af van het type kanker en het stadium van de ziekte.
Complicaties van onderhuidse knobbel
Infectie
Een harde knobbel onder de huid kan geïnfecteerd raken, wat kan leiden tot roodheid, zwelling, pijn en koorts. Infecties kunnen zich verspreiden naar omliggende weefsels en in ernstige gevallen leiden tot een abces, dat mogelijk chirurgisch moet worden ingedeeld en behandeld met antibiotica.
Ontsteking van bult onder huid
Ontsteking van de knobbel kan leiden tot chronische pijn en ongemak. Ontstoken knobbels kunnen ook gezwollen en warm aanvoelen, en dit kan de huid rond de knobbel doen opzwellen. Langdurige ontsteking kan leiden tot littekenvorming of veranderingen in de huidstructuur.
Kwetsbaarheid voor tumoren
In sommige gevallen kan een harde knobbel onder de huid een teken zijn van een goedaardige of kwaadaardige tumor. Het is essentieel om elke nieuwe of veranderende knobbel te laten evalueren door een arts om te bepalen of verdere diagnostische tests of behandeling nodig zijn.
Druk- en functionele problemen
Afhankelijk van de locatie van de knobbel kan deze druk uitoefenen op nabijgelegen structuren zoals zenuwen, bloedvaten of andere weefsels. Dit kan leiden tot ongemak, gevoelloosheid, tintelingen of verminderde functionaliteit van het aangetaste gebied.
Littekenvorming
Na de behandeling van een harde knobbel kan littekenvorming optreden. Littekens kunnen cosmetische bezwaren veroorzaken of, afhankelijk van hun locatie, functionele problemen met zich meebrengen.
Herhaling of terugkeer
Sommige knobbels kunnen terugkomen, vooral als de onderliggende oorzaak niet volledig wordt behandeld. Herhaling kan leiden tot herhaalde symptomen en de noodzaak voor aanvullende medische interventie.
Preventie
Er is geen manier om alle harde bultjes onder de huid te voorkomen. Je kunt het risico op het ontwikkelen van sommige bultjes echter verkleinen door:
- Een gezonde levensstijl te volgen
- Een gezond gewicht te behouden
- Jezelf te beschermen tegen de zon
- Te stoppen met roken
- Regelmatig naar de dokter te gaan voor controles
Lees verder