Slijmcyste (speekselkliercyste): Cyste in mond of op lippen
Slijmcysten (mucoceles, speekselkliercysten) zijn kleine, met vocht gevulde zakvormige holtes die zich vaak op de lippen of de mondholte ontwikkelen. Af en toe veroorzaken ze ongemak of pijn maar in de meeste gevallen komen geen andere symptomen tot uiting. Deze goedaardige letsels behoeven geen behandeling. Vaak verdwijnen ze binnen een paar weken. Het is echter niet verstandig om de cysten zelf open te breken omdat dit het genezingsproces vertraagt en het risico op een infectie verhoogt. Een pijnlijke of ongemakkelijke cyste of een cyste die langer dan normaal aanhoudt, vereist professioneel medisch advies. Diverse opties zijn beschikbaar om de cysten te laten verwijderen.
Oorzaken en risicofactoren van speekselkliercysten
Speekselkliercysten zijn slijmcysten die zich in de mond bevinden. Ze verschijnen in de buurt van speekselklieropeningen, vaak op de lippen of de mondholte. Een
cyste op de mondbodem staat bekend als een ‘ranula’. Een cyste op het tandvlees is in medische termen gekend als een epulis. Soms ontwikkelen ze zich ook rond een piercing. Orale slijmcysten komen vaker voor bij patiënten jonger dan dertig jaar. Dit type cysten resulteert vaak uit een letsel of schade aan de lippen of de binnenkant van de mond.
Schade aan mond
Veelvoorkomende oorzaken die leiden tot schade aan de mond zijn:
- aan de binnenkant van de wang zuigen
- een abnormale tandgroei
- op de lip bijten (lipbijten)
- op de lip zuigen (lipzuigen)
- piercings
Andere oorzaken
Een speekselkliercyste die zich op het gehemelte ontwikkelt, is vaak het resultaat van een geblokkeerde speekselklier onder de tong. Voorts veroorzaken enkele
huidziekten sneller een speekselkliercyste zoals een
medicatie-allergie,
contactdermatitis (
huiduitslag met roodheid en jeuk), ziekten met
blaarvorming van de mondholte en
lichen planus (aandoening met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen).
Symptomen: Cyste in mond of op lippen
Slijmcysten zijn dunne zakvormige holtes met hierin een heldere vloeistof. Ze zijn meestal glad of glanzend van uiterlijk en hebben een blauwachtige tot roze kleur. De cysten bereiken een verschillende grootte, maar zijn meestal ongeveer vijf tot acht millimeter breed. Slijmcysten zijn meestal niet geassocieerd met andere symptomen. Ze zijn soms wel ongemakkelijk, maar meestal veroorzaken ze geen
pijn. Grote, orale cysten veroorzaken soms
kauwproblemen of praatproblemen. Soms scheurt een cyste open, waardoor vloeistof weglekt en mogelijk een infectie tot stand komt.
Alarmsymptomen van slijmcysten
Indien de cyste pijn of ongemak veroorzaakt of langer dan enkele weken aanhoudt, is het belangrijk om een arts of tandarts te raadplegen.
Diagnose en onderzoeken
Slijmcysten zijn eenvoudig te diagnosticeren op het blote oog. In sommige gevallen voert de arts een
biopsie uit om de diagnose te bevestigen. Hierbij verwijdert de arts een klein huidmonster en laat hij dit microscopisch onderzoeken. De cyste doet namelijk soms denken aan een vorm van
kanker of een ander type tumor. Andere mogelijke testen omvatten een
echografie of een
CT-scan.
Behandeling bij slijmcyste
Zelfzorg
Het is niet nodig om een slijmcyste te behandelen wanneer deze geen symptomen veroorzaakt. In de meeste gevallen geneest en verdwijnt de cyste spontaan na verloop van tijd (meestal binnen enkele weken). Het is wel belangrijk om de cyste zelf niet open te breken. Dit resulteert namelijk in een open wonde, die mogelijk geïnfecteerd raakt waardoor permanente
littekens ontstaan. Na verloop van tijd barst de cyste vanzelf open als onderdeel van het genezingsproces. Af en toe helpt het om de cyste met zout water te reinigen ter voorkoming van een infectie. Bij slijmcysten in de mond is het belangrijk dat patiënten niet bijten op de lippen of op de wangen zuigen, omdat het probleem dan verergert.
Professionele medische behandeling
Een (tand)arts gebruikt een steriele naald om de cyste handmatig te laten openbarsten, zodat de symptomen verdwijnen. Verder is het mogelijk om de cyste te bevriezen, zodat deze snel verdwijnt. Deze behandelingsmethode is in medische termen gekend als ‘
cryotherapie’. Ook een laserbehandeling is mogelijk. Soms injecteert de arts
corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in het letsel om de
ontsteking te verminderen en de genezing te bespoedigen. Voorts is een operatieve ingreep soms nodig wanneer cysten meermaals terugkeren. De arts verwijdert dan ook de klier die de cyste veroorzaakt. Het is meestal veilig om een slijmcyste te verwijderen. Verder pakt de arts de eventuele oorzaak aan van de slijmcysten, zoals wang- of lipbijten. Wanneer
stress of
angst aan de basis ligt van deze symptomen, is het verstandig om dit te (laten) behandelen.
Prognose van speekselkliercyste
De prognose van een patiënt met slijmcysten is zeer goed. De goedaardige letsels veroorzaken slechts af en toe pijn en ongemak maar zijn voor de rest pijnloos en verdwijnen vaak spontaan na enkele weken tot enkele jaren, afhankelijk van de ernst en de grootte van de cyste. Wanneer de slijmcyste volledig genezen is, bestaat de kans dat de cyste terugkeert. Daarom is een chirurgische ingreep de enige manier om de cyste volledig te verwijderen. Het is ook belangrijk om frequent lipbijten of wangbijten te voorkomen om herhaling van een slijmcyste te voorkomen.
Lees verder