Slijmcyste (speekselkliercyste): Cyste in mond of op lippen

Slijmcyste (speekselkliercyste): Cyste in mond of op lippen Slijmcysten (mucoceles, speekselkliercysten) zijn kleine, met vocht gevulde zakvormige holtes die zich vaak op de lippen of de mondholte ontwikkelen. Af en toe veroorzaken ze ongemak of pijn maar in de meeste gevallen komen geen andere symptomen tot uiting. Deze goedaardige letsels behoeven geen behandeling. Vaak verdwijnen ze binnen een paar weken. Het is echter niet verstandig om de cysten zelf open te breken omdat dit het genezingsproces vertraagt en het risico op een infectie verhoogt. Een pijnlijke of ongemakkelijke cyste of een cyste die langer dan normaal aanhoudt, vereist professioneel medisch advies. Diverse opties zijn beschikbaar om de cysten te laten verwijderen.

Oorzaken en risicofactoren van speekselkliercysten

Speekselkliercysten zijn slijmcysten die zich in de mond bevinden. Ze verschijnen in de buurt van speekselklieropeningen, vaak op de lippen of de mondholte. Een cyste op de mondbodem staat bekend als een ‘ranula’. Een cyste op het tandvlees is in medische termen gekend als een epulis. Soms ontwikkelen ze zich ook rond een piercing. Orale slijmcysten komen vaker voor bij patiënten jonger dan dertig jaar. Dit type cysten resulteert vaak uit een letsel of schade aan de lippen of de binnenkant van de mond.

Schade aan mond

Veelvoorkomende oorzaken die leiden tot schade aan de mond zijn:
  • aan de binnenkant van de wang zuigen
  • een abnormale tandgroei
  • op de lip bijten (lipbijten)
  • op de lip zuigen (lipzuigen)
  • piercings

Andere oorzaken

Een speekselkliercyste die zich op het gehemelte ontwikkelt, is vaak het resultaat van een geblokkeerde speekselklier onder de tong. Voorts veroorzaken enkele huidziekten sneller een speekselkliercyste zoals een medicatie-allergie, contactdermatitis (huiduitslag met roodheid en jeuk), ziekten met blaarvorming van de mondholte en lichen planus (aandoening met symptomen aan mond, huid en geslachtsorganen).

Symptomen: Cyste in mond of op lippen

Slijmcysten zijn dunne zakvormige holtes met hierin een heldere vloeistof. Ze zijn meestal glad of glanzend van uiterlijk en hebben een blauwachtige tot roze kleur. De cysten bereiken een verschillende grootte, maar zijn meestal ongeveer vijf tot acht millimeter breed. Slijmcysten zijn meestal niet geassocieerd met andere symptomen. Ze zijn soms wel ongemakkelijk, maar meestal veroorzaken ze geen pijn. Grote, orale cysten veroorzaken soms kauwproblemen of praatproblemen. Soms scheurt een cyste open, waardoor vloeistof weglekt en mogelijk een infectie tot stand komt.

Alarmsymptomen van slijmcysten

Indien de cyste pijn of ongemak veroorzaakt of langer dan enkele weken aanhoudt, is het belangrijk om een arts of tandarts te raadplegen.

Diagnose en onderzoeken

Slijmcysten zijn eenvoudig te diagnosticeren op het blote oog. In sommige gevallen voert de arts een biopsie uit om de diagnose te bevestigen. Hierbij verwijdert de arts een klein huidmonster en laat hij dit microscopisch onderzoeken. De cyste doet namelijk soms denken aan een vorm van kanker of een ander type tumor. Andere mogelijke testen omvatten een echografie of een CT-scan.

Behandeling bij slijmcyste

Zelfzorg

Het is niet nodig om een slijmcyste te behandelen wanneer deze geen symptomen veroorzaakt. In de meeste gevallen geneest en verdwijnt de cyste spontaan na verloop van tijd (meestal binnen enkele weken). Het is wel belangrijk om de cyste zelf niet open te breken. Dit resulteert namelijk in een open wonde, die mogelijk geïnfecteerd raakt waardoor permanente littekens ontstaan. Na verloop van tijd barst de cyste vanzelf open als onderdeel van het genezingsproces. Af en toe helpt het om de cyste met zout water te reinigen ter voorkoming van een infectie. Bij slijmcysten in de mond is het belangrijk dat patiënten niet bijten op de lippen of op de wangen zuigen, omdat het probleem dan verergert.

Professionele medische behandeling

Een (tand)arts gebruikt een steriele naald om de cyste handmatig te laten openbarsten, zodat de symptomen verdwijnen. Verder is het mogelijk om de cyste te bevriezen, zodat deze snel verdwijnt. Deze behandelingsmethode is in medische termen gekend als ‘cryotherapie’. Ook een laserbehandeling is mogelijk. Soms injecteert de arts corticosteroïden (krachtige ontstekingsremmers) in het letsel om de ontsteking te verminderen en de genezing te bespoedigen. Voorts is een operatieve ingreep soms nodig wanneer cysten meermaals terugkeren. De arts verwijdert dan ook de klier die de cyste veroorzaakt. Het is meestal veilig om een slijmcyste te verwijderen. Verder pakt de arts de eventuele oorzaak aan van de slijmcysten, zoals wang- of lipbijten. Wanneer stress of angst aan de basis ligt van deze symptomen, is het verstandig om dit te (laten) behandelen.

Prognose van speekselkliercyste

De prognose van een patiënt met slijmcysten is zeer goed. De goedaardige letsels veroorzaken slechts af en toe pijn en ongemak maar zijn voor de rest pijnloos en verdwijnen vaak spontaan na enkele weken tot enkele jaren, afhankelijk van de ernst en de grootte van de cyste. Wanneer de slijmcyste volledig genezen is, bestaat de kans dat de cyste terugkeert. Daarom is een chirurgische ingreep de enige manier om de cyste volledig te verwijderen. Het is ook belangrijk om frequent lipbijten of wangbijten te voorkomen om herhaling van een slijmcyste te voorkomen.

Lees verder

© 2018 - 2024 Miske, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Mucocele, slijmcyste of speekselkliercyste: verwijderenMucocele, slijmcyste of speekselkliercyste: verwijderenEen mucocele, slijmcyste of speekselkliercyste kan overal in de mondholte voorkomen waar speekselkliertjes aanwezig zijn…
Ovula nabothi: Goedaardige cysten op baarmoederhalsOvula nabothi: Goedaardige cysten op baarmoederhalsOngeveer 12% van de vrouwen krijgt tijdens de vruchtbare leeftijd te maken met ovula nabothi. Bij deze aandoening bevind…
Tandcyste: oorzaak en behandelingTandcyste: oorzaak en behandelingEen cyste of tandcyste in de mondholte komt het meest voor aan de rand van een gebitselement: een tand of kies, of bij n…
Gezwollen gehemelte: oorzaken zwelling van het gehemelteGezwollen gehemelte: oorzaken zwelling van het gehemelteAf en toe kan het gehemelte geïrriteerd raken. Een pijnlijk en gezwollen gehemelte kan diverse oorzaken hebben. Het dak…

Haarzakjesmijt (Demodex folliculorum): Symptomen huid & ogenHaarzakjesmijt (Demodex folliculorum): Symptomen huid & ogenDe mijt Demodex folliculorum is een soort parasiet die leeft op mensen. Meestal zijn deze mijten ongevaarlijk en veroorz…
Pijn in de linkerarm: oorzaken van een pijnlijke linkerarmPijn in de linkerarm: oorzaken van een pijnlijke linkerarmPijn in de linkerarm kent meerdere mogelijke oorzaken. Als je arm pijn doet, kan je eerste gedachte zijn dat je je arm h…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Dozenist, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Geraadpleegd op 17 mei 2018:
  • Coëlho, Medisch Zakwoordenboek, digitale editie, versie 2010
  • Mucous Cyst, https://www.healthline.com/health/mucous-cyst
  • Mucous Cyst: How Long Does It Take To Heal?, https://www.epainassist.com/face-mouth-throat/mucous-cyst
  • What is a mucous cyst?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/321818.php
Miske (4.039 artikelen)
Laatste update: 01-04-2020
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.