Kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
De speekselklieren bevinden zich rond de mond. Zij produceren speeksel en geven dit speeksel af aan de mondholte. Speeksel bevochtigt voedsel, wat helpt bij het kauwen en slikken. In de oorspeekselklieren, de onderkaakspeekselklieren en de ondertongspeekselklieren kunnen speekselkliertumoren ontstaan. Deze kunnen goed- of kwaadaardig zijn, al treden voornamelijk goedaardige, langzaam groeiende tumoren op. De behandeling van een eventuele kwaadaardige tumor bestaat uit chirurgie, chemotherapie en radiotherapie. Bepaalde groepen personen hebben een hoger risico op het krijgen van een speekselkliertumor.- Kwaadaardige of goedaardige tumoren in de speekselklieren
- Epidemiologie van speekselkliertumoren
- Synoniemen van een speekselkliertumor
- Oorzaken speekselkliertumoren
- Symptomen: Zwelling speekselklieren
- Alarmsymptomen
- Diagnose en onderzoeken
- Behandeling van speekselkliertumoren
- Prognose van speekselkliertumoren
- Complicaties van speekselkliertumoren
- Preventie van speekselkliertumoren
- Praktische tips voor het omgaan met kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
- Zorg voor je mondgezondheid en speekselproductie
- Emotionele en sociale steun zoeken
- Praktische tips voor het omgaan met de behandeling van speekselkliertumoren
- Herstel na een operatie en verzorging van de incisie
- Aanpassingen in voeding en eetgewoonten
- Misvattingen rond kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
- Speekselkliertumoren zijn altijd kwaadaardig
- Een speekselkliertumor doet altijd pijn
- Een speekselkliertumor groeit snel als hij kwaadaardig is
- Een knobbeltje in de speekselklieren betekent dat je kanker hebt
- Speekselklierkanker zaait altijd snel uit
- Een operatie is altijd de enige behandelmogelijkheid
- Speekselkliertumoren zijn altijd erfelijk
Kwaadaardige of goedaardige tumoren in de speekselklieren
Drie paar grote speekselklieren monden uit in de mondholte: de oorspeekselklieren, de onderkaakspeekselklieren en de ondertongspeekselklieren. Op deze plaatsen kunnen speekselkliertumoren voorkomen.Oorspeekselklieren
De oorspeekselklieren (glandulae parotideae, parotisklieren) zijn de grootste speekselklieren. Ze bevinden zich in beide wangen boven de kaak, vlak voor de oren.
Onderkaakspeekselklieren
Twee onderkaakspeekselklieren (glandulae submandibulares, submandibulaire klieren) liggen aan de onderzijde tegen de onderkaak en monden uit via een afvoerbuis achter de middelste snijtanden van de onderkaak.
Ondertongspeekselklieren
Twee ondertongspeekselklieren (glandulae sublinguales, sublinguale klieren) bevinden zich in de mondbodem. Ze monden uit achter de middelste snijtanden en de hoektanden van de onderkaak. Ze monden uit via een aantal verschillende, kleine uitvoergangen aan weerszijden van het tongriempje (frenulum linguae).
Er zijn ook duizenden kleine speekselklieren rond de rest van de mondholte (gehemelte, tong, lippen en wang).
Epidemiologie van speekselkliertumoren
Speekselkliertumoren zijn zeldzaam, vooral bij kinderen. De meest voorkomende vorm van een speekselkliertumor (70%) is een langzaam groeiende goedaardige (benigne) tumor aan de oorspeekselklier (parotis). Cijfers over speekselkliertumoren zijn beperkt, met weinig wetenschappelijke rapporten beschikbaar. Uit een Amerikaans rapport uit 1999 blijkt dat de gemiddelde jaarlijkse incidentie 4,7 per 100.000 voor goedaardige tumoren en 0,9 voor kwaadaardige tumoren bedraagt. De incidentie van zowel goedaardige als kwaadaardige tumoren neemt toe met de leeftijd tot en met leeftijden van 65 tot 74 jaar en daalt vervolgens. Ongeveer 6% van alle hoofd- en halstumoren zijn speekselkliertumoren. Goedaardige gemengde tumoren komen vaker voor bij vrouwelijke patiënten, terwijl Warthin's tumoren en kwaadaardige tumoren vaker voorkomen bij mannelijke patiënten. Verdere informatie met betrekking tot de geografische of raciale voorkeur voor speekselkliertumoren is niet gevonden in de geraadpleegde bronnen.Synoniemen van een speekselkliertumor
Een speekselkliertumor is ook bekend onder de volgende synoniemen:- Neoplasma in de speekselklieren
- Pleiomorf adenoom (meestal goedaardige klierweefselgezwel)
- Salivary gland tumors
- Tumor - speekselkanaal
Oorzaken speekselkliertumoren
Oorzaken speekselkliertumorZwelling van de speekselklieren kan worden veroorzaakt door abdominale chirurgie, andere soorten kanker, het syndroom van Sjögren, infecties, levercirrose, sarcoïdose, speekselstenen en speekselklierinfecties. Door de tumor neemt de grootte van de klier geleidelijk toe. Sommige tumoren kunnen kwaadaardig (maligne) zijn.
Risicofactoren speekselkliertumoren
Mogelijke risicofactoren voor speekselkliertumoren zijn een oudere leeftijd, stralingstherapie bij hoofd- en halskanker, tabak, een hiv-infectie en het Epstein-Barr virus (klierkoorts: virale infectie met keelpijn, gezwollen lymfeklieren, vermoeidheid en lichte koorts, vooral bij adolescenten en jongvolwassenen). Tevens hebben bepaalde arbeiders die blootgesteld zijn aan asbest en rubber, of die tewerkgesteld zijn in de mijnbouw of sanitaire sector, een hoger risico op speekselkliertumoren.
Ontstaan speekselkliertumoren
Speekselkliertumoren ontstaan wanneer bepaalde cellen in een speekselklier mutaties (wijzigingen) in hun DNA ontwikkelen. De mutaties doen de cellen groeien en deze delen zich vervolgens snel. De gemuteerde cellen overleven terwijl andere cellen sterven. De accumulatie (opeenhoping) van cellen vormt een tumor die het omliggende weefsel aantast. Kankercellen kunnen zich mogelijk verspreiden (metastaseren) naar andere delen van het lichaam.
Symptomen: Zwelling speekselklieren
De patiënt heeft gewoonlijk een pijnloze of soms juist pijnlijke, vast aanvoelende zwelling in één van de speekselklieren (voor de oren, onder de kin of onderaan de mond). De grootte van de zwelling neemt geleidelijk toe. Hierdoor kan spierzwakte en gevoelloosheid aan de aangetaste kant van het gezicht ontstaan. In medische termen is dit bekend als “gezichtszenuwverlamming”. Slikproblemen, een tongzwelling (macroglossie) en het niet volledig kunnen openen van de mond komen eveneens voor.Alarmsymptomen
De alarmsymptomen van een speekselkliertumor kunnen onder meer omvatten:- Pijnloze of pijnlijke zwelling in de speekselklier
- Geleidelijke toename in grootte van de zwelling
- Spierzwakte en gevoelloosheid aan de aangetaste zijde van het gezicht
- Slikproblemen
- Tongzwelling (macroglossie)
- Moeite met het volledig openen van de mond
Diagnose en onderzoeken
Lichamelijk onderzoekDe diagnose van een speekselkliertumor gebeurt aan de hand van een grondig lichamelijk onderzoek op basis van de zichtbare symptomen. De arts onderzoekt vooral het hoofd en de nek. Meestal heeft de patiënt slechts één abnormaal grote speekselklier die al dan niet pijnlijk is.
Diagnostisch onderzoek
Verschillende beeldvormende onderzoeken helpen bij de diagnose van een speekselkliertumor. Een arts kan een ptyalografie of sialografie (radiografisch onderzoek) uitvoeren. Dit is een beeldvormend onderzoek van de speekselklier waarmee een tumor kan worden geïdentificeerd. Daarnaast voert hij een echografie, CT-scan of MRI-scan uit. Hiermee kan de arts eventuele groei van de tumor opmerken en uitzaaiingen (metastasen) naar de lymfeklieren en andere delen van het lichaam detecteren.
Biopsie
Een biopsie is een belangrijk onderdeel van de diagnose. Bij een biopsie wordt een klein stukje weefsel uit de tumor genomen voor microscopisch onderzoek. Dit helpt bij het bepalen of de tumor goedaardig of kwaadaardig is en bij het identificeren van het type tumor. De meest gebruikte methode is de fijne naaldbiopsie, waarbij een dunne naald wordt gebruikt om cellen uit de tumor te halen.
Bloedonderzoek
Bloedonderzoek kan worden uitgevoerd om andere aandoeningen uit te sluiten en om de algehele gezondheid van de patiënt te beoordelen. Hoewel bloedonderzoek niet specifiek is voor speekselkliertumoren, kan het informatie geven over de lever- en nierfunctie en het algehele welzijn van de patiënt.
Behandeling van speekselkliertumoren
ChirurgieDe belangrijkste behandeling voor speekselkliertumoren is meestal chirurgisch. De arts zal proberen zoveel mogelijk van de tumor en eventueel aangetast omliggend weefsel te verwijderen. Bij kwaadaardige tumoren kan een uitgebreide operatie nodig zijn, waarbij ook omliggende weefsels en lymfeklieren worden verwijderd.
Radiotherapie
Radiotherapie kan worden toegepast als aanvulling op chirurgie, vooral bij kwaadaardige tumoren. Het kan helpen om eventuele resterende kankercellen te vernietigen en de kans op terugkeer van de tumor te verkleinen.
Chemotherapie
Chemotherapie wordt meestal toegepast bij kwaadaardige tumoren die zich hebben verspreid naar andere delen van het lichaam. Het gebruik van chemotherapie hangt af van het type en stadium van de tumor. Het kan worden gegeven in combinatie met radiotherapie of chirurgie.
Hormonale therapie
In sommige gevallen kan hormonale therapie worden overwogen, vooral als de tumor gevoelig is voor hormonen. Dit type therapie helpt om de groei van de tumor te vertragen door de effecten van hormonen in het lichaam te verminderen.
Prognose van speekselkliertumoren
De prognose van een speekselkliertumor hangt af van verschillende factoren, waaronder het type tumor, het stadium van de ziekte, en de algehele gezondheid van de patiënt. Goedaardige tumoren hebben over het algemeen een goede prognose, vooral als ze tijdig worden behandeld. Kwaadaardige tumoren hebben een ernstigere prognose en kunnen leiden tot complicaties of uitzaaiingen, wat de behandeling en overlevingskansen kan beïnvloeden.Complicaties van speekselkliertumoren
Complicaties van speekselkliertumoren kunnen onder andere omvatten:- Verlies van gezichtsvermogen of gezichtssensatie door schade aan de gezichtszenuw
- Problemen met slikken of spreken door schade aan omliggende structuren
- Infecties of ontstekingen na chirurgie
- Terugkeer van de tumor na behandeling
- Bijwerkingen van radiotherapie of chemotherapie, zoals vermoeidheid, huidirritatie of veranderingen in de mondgezondheid
Preventie van speekselkliertumoren
Er zijn geen specifieke preventieve maatregelen voor speekselkliertumoren, maar enkele algemene tips kunnen helpen om het risico te verkleinen:- Vermijd blootstelling aan schadelijke stoffen zoals asbest en rubber
- Beperk blootstelling aan straling, vooral bij medische behandelingen
- Houd een gezonde levensstijl aan met een evenwichtig voedingspatroon en regelmatige lichaamsbeweging
- Stop met roken en vermijd het gebruik van tabak
- Laat regelmatig medische controles uitvoeren indien u behoort tot een risicogroep
Praktische tips voor het omgaan met kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
Speekselkliertumoren, zowel goedaardig als kwaadaardig, kunnen invloed hebben op je dagelijks leven, vooral als ze zich in de mond, keel of nek bevinden. De behandeling varieert afhankelijk van het type tumor, maar ongeacht de situatie, is het belangrijk om praktische tips te volgen die helpen bij het omgaan met symptomen en het herstelproces. Het kan ook helpen om de psychologische impact van de diagnose en de behandeling te beheren.Zorg voor je mondgezondheid en speekselproductie
Speekselkliertumoren kunnen de speekselproductie verminderen, wat kan leiden tot een droge mond. Dit kan ongemakkelijk zijn, vooral bij het eten, spreken of slikken. Het is belangrijk om de vochtbalans in je mond te behouden door vaak kleine slokjes water te drinken. Suikervrije kauwgom of zuigtabletten kunnen ook helpen om de speekselproductie te stimuleren. Daarnaast kunnen mondspoelingen met zout water helpen om de mond schoon te houden en irritatie te verlichten.Het is essentieel om je mondgezondheid goed te onderhouden door regelmatig te poetsen en flossen, omdat een droge mond het risico op tandbederf en tandvleesproblemen kan verhogen. Overleg met je tandarts of arts over aanvullende behandelingen voor het verlichten van droge mondklachten, zoals speekselvervangende middelen of medicijnen.
Emotionele en sociale steun zoeken
De diagnose van een speekselkliertumor, of het nu goedaardig of kwaadaardig is, kan psychologisch belastend zijn. De onzekere aard van de aandoening, vooral als er een kans is op kanker, kan gevoelens van angst, stress of depressie veroorzaken. Het is belangrijk om emotionele steun te zoeken bij vrienden, familie of een therapeut. Praat openlijk over je gevoelens en probeer de steun van je naasten in te schakelen.Daarnaast kan het nuttig zijn om deel te nemen aan steungroepen voor mensen die een soortgelijke diagnose hebben gekregen. Dit biedt niet alleen emotionele steun, maar ook praktische tips van mensen die weten wat je doormaakt. Het kan je helpen om het gevoel te hebben dat je niet alleen bent in dit proces.
Praktische tips voor het omgaan met de behandeling van speekselkliertumoren
De behandeling van speekselkliertumoren kan variëren van chirurgie tot bestraling of chemotherapie, afhankelijk van het type tumor en de ernst ervan. Het herstelproces na een operatie kan pijnlijk zijn, en de behandelingen zelf kunnen bijwerkingen hebben die het dagelijks functioneren beïnvloeden. Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn op de behandeling en praktische maatregelen te nemen om het herstel te vergemakkelijken.Herstel na een operatie en verzorging van de incisie
Na een operatie om een speekselkliertumor te verwijderen, is het belangrijk om goed voor de wond te zorgen en de aanwijzingen van je arts nauwkeurig op te volgen. Zorg ervoor dat je de incisie schoon en droog houdt om infecties te voorkomen. Je arts kan een speciaal verband aanbevelen of instructies geven over het reinigen van de wond. Het is normaal om wat zwelling of blauwe plekken te ervaren, maar als de pijn aanhoudt of er tekenen van infectie zijn (zoals roodheid of pus), neem dan contact op met je arts.Tijdens de herstelperiode kun je merken dat je speekselproductie tijdelijk vermindert, dus het is belangrijk om voldoende water te drinken en te zorgen voor mondhygiëne. Bij ernstige droogte kan je arts medicijnen voorschrijven om de speekselproductie te stimuleren.
Aanpassingen in voeding en eetgewoonten
Na een operatie aan de speekselklieren, of tijdens behandelingen zoals bestraling, kun je last krijgen van pijn of moeite met slikken. Dit kan het moeilijk maken om normaal te eten. Kies voor zachte, gemakkelijk te slikken voedingsmiddelen, zoals soep, smoothies, gepureerde groenten en fruit. Vermijd scherpe, zure of te hete voedingsmiddelen die de mond kunnen irriteren, en kies voor kleinere maaltijden die je beter kunt verteren.Het kan ook nuttig zijn om een diëtist te raadplegen om ervoor te zorgen dat je voldoende voeding binnenkrijgt, vooral als je moeite hebt met eten door de behandeling. Je arts kan je ook adviseren over specifieke voedingsaanpassingen die passen bij je herstelproces.
