Sialografie: Radiografisch onderzoek van de speekselklieren

Bij een sialografie voert een arts een radiografisch onderzoek uit van de afvoergang en de vertakkingen in de speekselklieren. Het resultaat van dit beeldvormend onderzoek is een “sialogram”. Sialografie is een belangrijk instrument voor de beoordeling van de speekselklieren. De patiënt heeft namelijk mogelijk als gevolg van diverse aandoeningen aanhoudende problemen met de mond en het gezicht. Het onderzoek is vrij snel, pijnloos en veilig. De speekselklieren bevinden zich aan weerszijden van het gezicht. Zij zorgen voor speeksel in de mond.

• Synoniemen sialografie
• Indicatie radiografisch onderzoek van de speekselklieren: Symptomen mond en gezicht
• Tegenindicatie sialografie
• Voor het onderzoek
• Tijdens het onderzoek: Arts geeft eerst contrastmiddel (contrastvloeistof) aan patiënt
• Na het onderzoek
• Resultaten bij de patiënt
• Complicaties
• Vooruitgang in sialografie
• Alternatieven en aanvullingen op sialografie

Synoniemen sialografie

Een sialografie is eveneens bekend onder deze synoniemen:

• Ptyalografie (het resultaat hiervan is gekend als een ptyalogram)
• Radiosialografie

Indicatie radiografisch onderzoek van de speekselklieren: Symptomen mond en gezicht

Sialografie, een vorm van radiografisch onderzoek, is nodig wanneer de arts vermoedt dat de patiënt lijdt aan een speekselklieraandoening. De arts besluit tot een sialografie indien de patiënt allerlei (aanhoudende) mond- en gezichtsproblemen heeft.

Mond

De patiënt heeft een aanhoudende slechte smaak in de mond, die tevens erg droog en pijnlijk is. Ook heeft hij ongemak of pijn bij het openen van de mond. De patiënt is bovendien niet in staat om de mond helemaal te openen.

Gezicht

De patiënt heeft pijn in het gezicht, en er is een zwelling zichtbaar boven de kaak in de voorkant van de oren. Ook is er een zwelling merkbaar in het gezicht of de nek.

Symptomen zijn gevolg van een andere aandoening

Deze symptomen zijn veelal het gevolg van een aandoening, syndroom of een ander medisch probleem waaronder een buikoperatie, het syndroom van Sjögren, infecties in de mond of elders in het lichaam, levercirrose (medische term voor "verschrompeling van de lever door littekenvorming"), mondkanker of andere soorten kanker, sarcoïdose, speekselkanaalinfecties of speekselklierstenen.

Tegenindicatie sialografie

Zwangere vrouwen ondergaan dit onderzoek best niet. Alternatieven zijn een CT-scan of MRI-scan, echografie, een sialo-endoscopie en een biopsie. Ook patiënten die allergisch zijn voor jodium en/of de contrastvloeistof, krijgen het onderzoek niet. Tot slot is het onderzoek niet mogelijk bij een patiënt waarbij speekselklierstenen liggen in het voorste gedeelte van de speekselklierbuis.

Voor het onderzoek

Voor het onderzoek meldt de patiënt of hij (vermoedelijk) zwanger is, allergisch is voor medicatie, contrastvloeistof of jodium. Vlak voor het onderzoek spoelt de patiënt zijn mond met een antiseptische (kiemdodende) oplossing. Hij verwijdert eveneens een kunstgebit. Het onderzoek vindt plaats in de ziekenhuisafdeling radiologie waarbij de patiënt meestal in een tandartsstoel zit. Het onderzoek kent een tijdsduur van gemiddeld dertig minuten.

Tijdens het onderzoek: Arts geeft eerst contrastmiddel (contrastvloeistof) aan patiënt

De patiënt krijgt mogelijk net voor het onderzoek nog een kalmerend middel. Daarna gaat de patiënt met de rug op de tafel of stoel liggen. De patiënt moet de mond zeer wijd openen bij het onderzoek. De patiënt krijgt eerst citroensap of citroenzuur aangeboden zodat de speekselproductie meer op gang komt en de arts de speekselafvoergang in beeld krijgt. De radioloog of technicus maakt daarna een controlefoto om te kijken of er eventueel verstoppingen voorkomen in de speekselklieren. Pas als dit niet het geval is, kan het onderzoek verdergezet worden. Vervolgens plaatst hij een katheter (een klein flexibel buisje) via de mond in het speekselklierkanaal. Hierna injecteert hij een contrastmiddel (speciale kleurstof) in het speekselkanaal. De patiënt voelt mogelijk wat ongemak of druk wanneer de arts de contrastvloeistof in de klieren injecteert. Bovendien heeft het contrastvloeistof een onaangename smaak voor vele patiënten. Nadat de patiënt het contrastmiddel heeft ingenomen, ziet de arts het speekselkanaal duidelijk afgebeeld via een röntgenfoto. Hij neemt daarom vanuit verschillende posities foto’s van het speekselkanaal. Daardoor draait de patiënt mogelijk op vraag van de onderzoeker zijn hoofd. Mogelijk combineert hij de sialografie met een CT-scan van het speekselkanaal.

Na het onderzoek

De contraststof verdwijnt uit het lichaam via de mond. Hiervoor masseert de patiënt zijn speekselklieren gedurende enkele dagen zodat de kleurstof zo snel mogelijk het lichaam verlaat. Dit smaakt wel bitter, maar de patiënt mag het gerust weer inslikken, want het is onschadelijk. Na de sialografie mag de patiënt weer gewoon eten en zijn normale activiteiten uitvoeren. De arts stuurt de resultaten naar de behandelend arts van de patiënt, die deze met de patiënt bespreekt.

Resultaten bij de patiënt

Normale resultaten

Bij een normale sialografie bevinden zich geen afwijkingen aan de speekselklieren.

Abnormale resultaten

Abnormale resultaten van een sialografie omvatten een speekselklierinfectie of ontsteking, een speekselkliertumor, een vernauwing van de speekselklierkanalen en speekselstenen.

Complicaties

Aan dit onderzoek is een lage blootstelling aan straling verbonden. Echter, de artsen zorgen steeds voor een minimale blootstelling aan straling om het beeld te produceren.

Vooruitgang in sialografie

De technologie in sialografie heeft de afgelopen jaren vooruitgang geboekt. Nieuwe technieken en verbeterde contrastmiddelen maken het mogelijk om gedetailleerdere beelden te verkrijgen en kunnen helpen bij het sneller en nauwkeuriger diagnosticeren van speekselklieraandoeningen.

Alternatieven en aanvullingen op sialografie

In sommige gevallen kunnen alternatieve of aanvullende beeldvormende technieken zoals CT-scan en MRI-scan nuttig zijn om aanvullende informatie te verkrijgen over speekselklieraandoeningen. Deze technieken kunnen helpen bij het verbeteren van de diagnose en het plannen van de behandeling.

Lees verder

• Kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
• Slijmcyste (speekselkliercyste): Cyste in mond of op lippen
• Speekselklierbiopsie: Weefsel van speekselklier wegnemen
• Speekselklierinfectie: Parotitis en sialoadenitis
• Speekselklierkanker: Kanker in speekselklier met pijn