Speekselklierinfectie: Parotitis en sialoadenitis

Speekselklieren zijn speekselproducerende weefsels in de wangen, onder de kaak en onder de tong. Bacteriën of virussen veroorzaken een speekselklierinfectie die mogelijk de oorspeekselklieren, de onderkaakspeekselspieren of de ondertongspeekselklieren aantasten. Een speekselklierinfectie van de wang (parotis) heet in medische termen een parotitis. Wanneer de speekselklieren in de mond geïnfecteerd zijn, is sprake van een sialoadenitis. Deze infecties resulteren in zwelling van het gezicht, koorts en gezichtspijn. Deze ontsteking verdwijnt meestal vanzelf maar is indien nodig ook vrij gemakkelijk te behandelen.

• Synoniemen van een speekselklierinfectie
• Epidemiologie infectie
• Oorzaken infectie
• Symptomen parotitis (gezicht) en sialoadenitis (mond)
• Diagnose en onderzoeken
• Behandelingen
• Prognose van een speekselklierinfectie
• Complicaties tumor

Synoniemen van een speekselklierinfectie

Een speekselklierinfectie is eveneens gekend onder deze synoniemen:

• Parotitis
• Sialoadenitis

Epidemiologie infectie

Een speekselklierinfectie komt vooral voor bij patiënten ouder dan 65 jaar. Ook patiënten die een onvoldoende mondhygiëne hanteren, hebben een verhoogd risico op deze infectie. Voorts zijn mensen die niet ingeënt zijn tegen de mazelen (virale infectieziekte die gepaard gaat met symptomen aan de ogen (oogbindvliesontsteking) en een huiduitslag), ook vaker getroffen door de infectie.

Oorzaken infectie

Een speekselklierinfectie komt vrij frequent voor. De infectie recidiveert tevens bij sommige patiënten. Zowel onderliggende (chronische) aandoeningen, bacteriën, virussen als nog andere bronnen veroorzaken mogelijk een speekselklierinfectie.

Aandoening

Een onderliggende aandoening vermindert de speekselproductie waarop een infectie volgt. Volgende aandoeningen zijn mogelijk: een door slijm verstopte speekselafvoerbuis, een bestralingsbehandeling (radiotherapie) van kanker van het hoofd-halsgebied, een tumor, een verstopping van speekselstenen, het syndroom van Sjögren (een auto-immuunaandoening die een droge mond veroorzaakt), kleine hoeveelheden vocht in het lichaam (meestal tijdens een ziekenhuisopname) en sarcoïdose.

Bacteriën

Staphylococcus aureus, een stafylokokkenbacterie, is de meest voorkomende oorzaak van een bacteriële speekselklierinfectie. Andere veroorzakers van een speekselklierinfectie zijn onder meer Escherichia coli, Haemophilus influenzae, Streptococcus pyogenes en Streptococcus viridans.

Virussen

Virale infecties zoals de mazelen (bof, parotitis epidemica) tasten vaak de oorspeekselklieren aan. Heden presenteren zich echter weinig patiënten met mazelen dankzij vaccinaties. Herpes, een hiv-infectie, influenza A (griep) en parainfluenza (virale infectie met symptomen aan luchtwegen) en types I en II leiden mogelijk ook tot een speekselklierinfectie.

Andere oorzaken

Andere oorzaken van een speekselklierinfectie zijn een slechte mondhygiëne, ondervoeding, roken en uitdroging (medische term is "dehydratie").

Symptomen parotitis (gezicht) en sialoadenitis (mond)

Mond

De patiënt ervaart een abnormale, vieze smaak in de mond (zoals een zoutachtige smaak) waar soms zelfs pus inzit. De mond is droog en pijnlijk. Bijgevolg is de patiënt niet meer goed in staat om zijn mond te openen. Het voelt pijnlijk aan, vooral tijdens het eten.^p

Gezicht

Het gezicht is opgezwollen (zwelling van het gezicht), vooral voor de oren, onder de kaak of op de mondholte. Verder ziet de zijkant van het gezicht of de bovenkant van de nek er rood en gezwollen uit. Mogelijk is een bultje in de nek zichtbaar. Aangezichtspijn is een ander kenmerk van deze infectie.

Tot slot heeft de patiënt vaak koorts of rillingen, wat wijst op een infectie.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van het syndroom gebeurt aan de hand van een grondig lichamelijk onderzoek op basis van de zichtbare symptomen. De arts onderzoekt vooral het hoofd en de nek. Meestal heeft de patiënt vergrote en pijnlijke speekselklieren en komt er pus uit de mond.

Diagnostisch onderzoek

Verschillende beeldvormende onderzoeken helpen bij de diagnose van een speekselklierinfectie. Zo voert een arts een echografie, een CT-scan of een MRI-scan uit als de arts vermoedt dat de patiënt een abces heeft.

Differentiële diagnoses

De arts verwart een speekselklierinfectie vaak met volgende aandoeningen of syndromen: het syndroom van Sjögren, sialadenosis en sarcoïdose.

Behandelingen

Antibiotica helpt bij bacteriële doch niet bij virale infecties. Bij een mogelijk abces is chirurgie of aspiratie vereist. Verder zorgt de patiënt voor een goede mondhygiëne. De mond spoelen met warm zout water houdt de mond vochtig. Verder moet de patiënt voldoende water drinken, en zeker stoppen met roken om de genezing te bevorderen. Tot slot is het goed om de klier met warmtekompressen te masseren.

Prognose van een speekselklierinfectie

De meeste speekselklierinfectie verdwijnen spontaan of anders met de door de arts voorgestelde behandeling. Soms komt een infectie wel terug.

Complicaties tumor

Slechts enkele complicaties zijn mogelijk. Deze omvatten een abces in de speekselklier (speekselklierabces), een terugkerende infectie en een verspreiding van de infectie (cellulitis (huidinfectie met pijnlijke, rode en gezwollen huid) en Ludwig’s angina (zwelling van luchtwegen door problemen aan mond of tanden).

Lees verder

• Speekselklieraandoeningen: Speekselklierziekten en tumoren in speekselklieren (special)
• Speekselklierbiopsie: Weefsel van speekselklier wegnemen
• Speekselklierkanker: Kanker in speekselklier met pijn
• Speekselklierstenen: Pijn en zwelling in mond en gezicht
• Kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren
• Slijmcyste (speekselkliercyste): Cyste in mond of op lippen