Speekselklierbiopsie: Weefsel van speekselklier wegnemen

Een speekselklierbiopsie is een medische procedure waarbij een arts cellen of een stukje weefsel uit een speekselklier verwijdert om dit microscopisch te laten onderzoeken in een laboratorium. Deze procedure is noodzakelijk om de oorzaak van een knobbeltje in de speekselklier vast te stellen of om het Sjögren-syndroom te diagnosticeren. De meeste patiënten ervaren slechts mild ongemak tijdens het onderzoek. Hoewel de procedure doorgaans veilig is, kunnen er af en toe complicaties optreden zoals infecties of bloedingen.

• Locatie van speekselklieren
• Soorten speekselklierbiopsieën
• Naaldbiopsie
• Open chirurgische biopsie
• Endoscopische biopsie
• Indicaties voor een speekselklierbiopsie
• Verdachte knobbeltjes of massa’s
• Diagnose van het Sjögren-syndroom
• Bevestigen van andere auto-immuunziekten
• Voorbereiding op de speekselklierbiopsie
• Tijdens de speekselklierbiopsie
• Naaldbiopsie
• Open chirurgische biopsie
• Na de speekselklierbiopsie
• Resultaten van de speekselklierbiopsie
• Normale resultaten
• Abnormale resultaten
• Risico’s en complicaties
• Preventie en nazorg
• Praktische tips voor het leven met een speekselklierbiopsie
• Zorg voor je mondgezondheid
• Blijf alert op complicaties
• Volg de instructies van je arts nauwkeurig op
• Misvattingen rond speekselklierbiopsie
• De procedure is altijd pijnlijk en vereist lange hersteltijd
• Er is altijd een ernstig probleem als een speekselklierbiopsie wordt aanbevolen
• Speekselklierbiopsieën zijn alleen nodig bij ernstige symptomen
• De procedure is moeilijk en vereist veel gespecialiseerde apparatuur
• Na de biopsie is er altijd een operatie nodig om de aandoening te behandelen
• De biopsie kan geen accurate diagnose stellen zonder verdere tests
• De speekselklier is niet belangrijk voor de algehele gezondheid

Locatie van speekselklieren

Mensen hebben verschillende paren speekselklieren die speeksel in de mondholte afgeven. De belangrijkste speekselklieren zijn:

• Parotisklieren: Deze grote speekselklieren bevinden zich aan beide zijden van het gezicht, net voor de oren.
• Submandibulaire klieren: Deze bevinden zich onder de kaak, aan beide zijden.
• Sublinguale klieren: Deze zijn gelegen onder de tong, op de mondbodem.
• Daarnaast zijn er honderden tot duizenden kleinere speekselklieren verspreid in de lippen, wangen en tong.

Soorten speekselklierbiopsieën

Er zijn verschillende methoden om een speekselklierbiopsie uit te voeren, afhankelijk van de locatie van de speekselklier, de aard van de aandoening, en de voorkeuren van de behandelend arts. Elke techniek heeft zijn eigen voordelen en specifieke toepassing.

Naaldbiopsie

De naaldbiopsie is de minst invasieve methode voor het verkrijgen van weefsel uit de speekselklier. Tijdens deze procedure wordt een dunne naald door de huid of het mondslijmvlies ingebracht om een klein stukje weefsel uit de speekselklier te verwijderen. Deze methode wordt vaak gekozen voor het verkrijgen van monsters uit kleinere klieren en kan poliklinisch worden uitgevoerd, meestal onder plaatselijke verdoving.

Open chirurgische biopsie

Een open chirurgische biopsie is invasiever en wordt meestal uitgevoerd wanneer een grotere hoeveelheid weefsel nodig is of wanneer de speekselklier moeilijk bereikbaar is via een naaldbiopsie. Bij deze methode wordt een snede in de huid gemaakt om toegang te krijgen tot de speekselklier, waarna weefsel wordt verwijderd. Deze procedure vereist vaak algemene verdoving en kan een langer herstel vereisen.

Endoscopische biopsie

In sommige gevallen wordt een endoscopische biopsie uitgevoerd. Hierbij wordt een dunne, flexibele buis met een camera (endoscoop) via de mond in de speekselklier gebracht. Dit stelt de arts in staat om het gebied visueel te inspecteren en tegelijkertijd weefselmonsters te nemen. Dit is meestal indicatief voor grotere speekselklieren en wordt onder lokale verdoving uitgevoerd.

Indicaties voor een speekselklierbiopsie

Een speekselklierbiopsie wordt uitgevoerd om de oorzaak van abnormale knobbeltjes of gezwellen in de speekselklieren vast te stellen. Deze gezwellen kunnen voortkomen uit tumoren of obstructies (verstoppingen). De biopsie kan ook helpen bij het identificeren van het type gezwel. Bovendien wordt een speekselklierbiopsie ingezet om het Sjögren-syndroom (een chronische auto-immuunaandoening gekenmerkt door droge ogen, droge keel en droge mond) te diagnosticeren.

Verdachte knobbeltjes of massa’s

Wanneer een patiënt een knobbel in de speekselklier heeft die niet afneemt of die pijn doet, kan een biopsie helpen te bepalen of er sprake is van een tumor of andere abnormale veranderingen in het weefsel. In dit geval wordt de biopsie vaak uitgevoerd om te beoordelen of de massa goedaardig of kwaadaardig is.

Diagnose van het Sjögren-syndroom

Het Sjögren-syndroom is een auto-immuunziekte die de speekselklieren aantast. Het kan leiden tot droge mond, moeilijkheden met slikken, en ontsteking van de speekselklieren. Een biopsie van de speekselklieren kan helpen bij het stellen van de diagnose door te zoeken naar tekenen van ontsteking en andere afwijkingen die typisch zijn voor het syndroom.

Bevestigen van andere auto-immuunziekten

Naast het Sjögren-syndroom kunnen speekselklierbiopsieën ook worden uitgevoerd om andere auto-immuunziekten, zoals lupus of sclerodermie, te diagnosticeren. Deze aandoeningen kunnen ook ontstekingen in de speekselklieren veroorzaken, en een biopsie kan helpen om de onderliggende oorzaak vast te stellen.

Voorbereiding op de speekselklierbiopsie

Soms moet de patiënt enkele uren voor het onderzoek vasten en mogelijk enkele dagen van tevoren stoppen met het gebruik van bloedverdunnende medicijnen zoals aspirine of warfarine (Coumadin). De arts zal specifieke instructies geven over hoe zich voor te bereiden op de biopsie.

Tijdens de speekselklierbiopsie

Naaldbiopsie

Bij een naaldbiopsie reinigt de arts eerst de huid of het slijmvlies boven de speekselklier met ontsmettingsalcohol en injecteert een lokaal verdovingsmiddel om het gebied te verdoven. Dit kan een prikkelend of brandend gevoel veroorzaken. Zodra het gebied gevoelloos is, plaatst de arts een naald in de speekselklier. Het inbrengen van de naald duurt meestal één à twee minuten en kan enige druk of ongemak veroorzaken. Daarna wordt een klein stukje weefsel of cellen verwijderd en naar een laboratorium gestuurd voor verder onderzoek.

Open chirurgische biopsie

Bij een open chirurgische biopsie, uitgevoerd bij de lippen of de parotisklier, verwijdert de arts een groter stuk weefsel om ziekten zoals het Sjögren-syndroom te diagnosticeren. Dit kan een injectie van verdovingsmiddel in de lip of aan de voorkant van het oor vereisen. Meerdere weefselmonsters worden meestal verzameld en na de wegname worden de incisiegebieden gehecht.

Na de speekselklierbiopsie

Na de biopsie kan het gebied waaruit weefsel is verwijderd nog enkele dagen gevoelig of gekneusd aanvoelen. Dit is normaal en de symptomen nemen doorgaans vanzelf af.

Resultaten van de speekselklierbiopsie

Normale resultaten

Bij normale resultaten toont het speekselklierweefsel geen afwijkingen en zijn er geen tekenen van ziekte of abnormale groei.

Abnormale resultaten

Abnormale resultaten kunnen wijzen op:

• Een speekselklierinfectie
• Een speekselkliertumor
• Het Sjögren-syndroom
• Sarcoïdose (aandoening die symptomen vertoont in ogen, huid, longen en zenuwstelsel)
• Sommige vormen van kanker
• Speekselklierstenen

Risico’s en complicaties

Hoewel de speekselklierbiopsie over het algemeen veilig is, zijn er enkele risico’s aan verbonden, waaronder:

• Allergische reacties op de verdoving
• Bloedingen
• Infecties, met symptomen zoals koorts, zwelling en drainage van vloeistof op de biopsieplaats
• Verwondingen aan de aangezichtszenuw (nervus trigeminus)
• Gevoelloosheid van de lip

Preventie en nazorg

Om het risico op complicaties te minimaliseren, is het belangrijk om de instructies van de arts nauwkeurig op te volgen. Dit omvat het volgen van dieet- en medicatierichtlijnen vóór de procedure en het zorgen voor goede nazorg na de biopsie. Eventuele ongewone symptomen of complicaties moeten onmiddellijk worden gemeld aan de behandelend arts.

Praktische tips voor het leven met een speekselklierbiopsie

Een speekselklierbiopsie is een medische procedure waarbij een arts een klein stukje weefsel uit een speekselklier verwijdert voor onderzoek. Dit kan nodig zijn om bepaalde aandoeningen, zoals ontstekingen of tumoren, te diagnosticeren. Het is belangrijk om goed voorbereid te zijn en te weten hoe je kunt omgaan met het herstel en de mogelijke ongemakken na de biopsie.

Zorg voor je mondgezondheid

Na een speekselklierbiopsie is het essentieel om goed voor je mondgezondheid te zorgen. De biopsie kan tijdelijke pijn of zwelling veroorzaken, dus het is belangrijk om je mond goed schoon te houden om infecties te voorkomen. Gebruik een zachte tandenborstel en een antiseptische mondspoeling om je mond te reinigen. Als je pijn hebt, kun je overleggen met je arts over het gebruik van pijnstillers, zoals medicijnen, om het herstel te vergemakkelijken.

Blijf alert op complicaties

Hoewel een speekselklierbiopsie meestal een veilige procedure is, kunnen er complicaties optreden, zoals infectie of bloedingen. Let goed op tekenen van infectie, zoals roodheid, warmte, of pus rond de biopsieplaats. Als je merkt dat je koorts hebt of als de pijn verergert, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. In sommige gevallen kan er ook sprake zijn van een verstoorde spierenfunctie rond de speekselklier, wat het openen van de mond moeilijker kan maken.

Volg de instructies van je arts nauwkeurig op

Je arts zal je specifieke instructies geven voor het herstel na de biopsie. Dit kan onder meer het vermijden van zwaar kauwen of het beperken van fysieke activiteiten omvatten. Het is belangrijk om de adviezen op te volgen om complicaties te voorkomen en je herstel te bevorderen. Als er hechtingen zijn geplaatst, kan het nodig zijn om terug te gaan voor een controleafspraak om ze te laten verwijderen of om de genezing te controleren.

Misvattingen rond speekselklierbiopsie

Een speekselklierbiopsie is een medische procedure waarbij een klein stukje weefsel uit de speekselklier wordt genomen voor onderzoek. Deze procedure wordt vaak uitgevoerd om aandoeningen zoals speekselklierontstekingen of tumoren uit te sluiten. Er zijn echter verschillende misvattingen over deze procedure, die kunnen leiden tot verwarring of onnodige angst voor patiënten.

De procedure is altijd pijnlijk en vereist lange hersteltijd

Veel mensen denken dat een speekselklierbiopsie altijd pijnlijk is en dat het herstel lang duurt. Dit is echter vaak niet het geval. De procedure wordt doorgaans uitgevoerd onder lokale verdoving, waardoor de patiënt geen pijn ervaart tijdens de ingreep. Na de biopsie is het herstel meestal snel, en veel patiënten kunnen hun dagelijkse activiteiten binnen een paar dagen hervatten. Er kunnen lichte pijn of ongemakken optreden op de plaats van de biopsie, maar dit is vaak goed te beheersen met eenvoudige pijnstillers.

Er is altijd een ernstig probleem als een speekselklierbiopsie wordt aanbevolen

Een andere misvatting is dat een speekselklierbiopsie alleen wordt uitgevoerd wanneer er ernstige gezondheidsproblemen zijn, zoals kanker. Hoewel het inderdaad kan helpen bij het opsporen van tumoren, wordt de procedure ook vaak gebruikt om minder ernstige aandoeningen zoals huidaandoeningen of allergieën uit te sluiten. Het doel van de biopsie is om een diagnose te stellen, en dit kan variëren van een eenvoudig ontstekingsprobleem tot ernstigere aandoeningen.

Speekselklierbiopsieën zijn alleen nodig bij ernstige symptomen

Sommige patiënten denken dat ze pas een speekselklierbiopsie nodig hebben als ze duidelijke, ernstige symptomen hebben, zoals zwellingen of pijn in de mond. In werkelijkheid kan een biopsie ook nuttig zijn voor patiënten met subtiele symptomen of voor routineonderzoek, vooral als er vermoeden is van een infectie of een auto-immuunziekte. De procedure kan helpen bij het vroegtijdig opsporen van aandoeningen voordat ze ernstiger worden.

De procedure is moeilijk en vereist veel gespecialiseerde apparatuur

Er bestaat de misvatting dat een speekselklierbiopsie een complexe en intensieve procedure is die veel gespecialiseerde apparatuur vereist. In werkelijkheid is het een relatief eenvoudige ingreep die vaak kan worden uitgevoerd in een poliklinische setting. De biopsie kan via een naald of een kleine incisie worden uitgevoerd, afhankelijk van de locatie en de grootte van de verdachte massa. De procedure wordt vaak gedaan met behulp van echografie of andere beeldvormende onderzoeken zoals beeldvormende onderzoeken, wat het proces veiliger en nauwkeuriger maakt.

Na de biopsie is er altijd een operatie nodig om de aandoening te behandelen

Veel mensen denken dat als een speekselklierbiopsie wordt uitgevoerd, er vrijwel altijd een operatie nodig is om de aandoening te behandelen. Dit is niet altijd het geval. Afhankelijk van de resultaten van de biopsie kunnen behandelingsopties variëren van medicatie of medicijnen tot bestraling of eenvoudige follow-upbezoeken. De biopsie zelf is een diagnostisch hulpmiddel, en niet iedere aandoening vereist een operatie.

De biopsie kan geen accurate diagnose stellen zonder verdere tests

Er is een misverstand dat een speekselklierbiopsie niet voldoende is om een diagnose te stellen en dat altijd extra tests nodig zijn. In veel gevallen kan de biopsie echter al veel informatie verschaffen en helpen bij het stellen van een definitieve diagnose. Het weefselmonster wordt onderzocht onder een microscoop, wat artsen in staat stelt om de aard van de aandoening te bepalen, of het nu gaat om een infectie, ontsteking, of tumoren.

De speekselklier is niet belangrijk voor de algehele gezondheid

Sommigen denken dat de speekselklieren niet van groot belang zijn voor de algehele gezondheid, wat niet waar is. De speekselklieren spelen een cruciale rol in de spijsvertering en mondgezondheid. Ze produceren speeksel, dat essentieel is voor het verteren van voedsel en het behouden van een gezonde mondflora. Aandoeningen die de speekselklieren beïnvloeden, zoals kanker of auto-immuunziekten, kunnen ernstige gevolgen hebben voor de algehele gezondheid, waardoor de biopsie belangrijk is voor het vroegtijdig identificeren van mogelijke problemen.

Lees verder

• Speekselklierinfectie: Parotitis en sialoadenitis
• Speekselklierkanker: Kanker in speekselklier met pijn
• Speekselklierstenen: Pijn en zwelling in mond en gezicht
• Sjögren-syndroom: Aandoening met droge ogen, mond en keel
• Kwaadaardige of goedaardige speekselkliertumoren