Dermatofibromen: Kleine, goedaardige huidgezwellen

Dermatofibromen zijn veelvoorkomende, goedaardige huidgezwellen die ontstaan uit cellen van de dermis, de middelste huidlaag. Deze gezwellen zijn meestal klein en hebben geen negatieve gevolgen voor de gezondheid. Ze kunnen optreden na een huidtrauma, hoewel de exacte oorzaak van hun ontstaan onbekend blijft. Dermatofibromen zijn vaak niet pijnlijk, maar kunnen om cosmetische redenen chirurgisch worden verwijderd.

• Synoniemen van dermatofibromen
• Oorzaken: Overgroei van huidcellen
• Risicofactoren en epidemiologie
• Symptomen: Kleine, goedaardige huidgezwellen
• Diagnose en onderzoeken door de dermatoloog
• Behandeling van gezwellen
• Prognose is goed
• Complicaties van dermatofibromen
• Preventie van dermatofibromen

Synoniemen van dermatofibromen

Dermatofibromen staan ook bekend onder de volgende synoniemen:

• Lipioïd histiocytoom
• Dermatofibroma lenticulare
• Fibroma durum
• Fibroxanthoom
• Nodulus (sub-)cutaneus

Oorzaken: Overgroei van huidcellen

Dermatofibromen ontstaan door een overmatige groei van cellen in de dermis, de middelste laag van de huid. De exacte oorzaak van deze overgroei is onbekend, en daarom is het ook niet mogelijk om dermatofibromen te voorkomen. Vaak ontstaan dermatofibromen na een huidtrauma, zoals een insectenbeet of een snede. De gezwellen bevatten doorgaans een mengsel van fibroblasten (bindweefselcellen), macrofagen (grote vreetcellen) en bloedvaten. Ze zijn meestal gelokaliseerd in de huid, maar kunnen zich soms tot de subcutis (onderhuidse bindweefsellaag) uitbreiden.

Risicofactoren en epidemiologie

Dermatofibromen ontstaan vaak na een huidtrauma, zoals een blessure of een insectenbeet. Ze komen vaker voor bij volwassenen tussen de 20 en 50 jaar dan bij kinderen en zijn meer prevalent bij vrouwen dan bij mannen. Personen met een verzwakt immuunsysteem hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van dermatofibromen. Dit geldt ook voor mensen met auto-immuunziekten, systemische lupus erythematosus, een hiv-infectie of leukemie.

Symptomen: Kleine, goedaardige huidgezwellen

Dermatofibromen verschijnen als huidkleurige, crème-witte, rode of bruine knobbeltjes met een breedte van ongeveer 3 tot 10 millimeter, hoewel grotere exemplaren mogelijk zijn. Ze voelen vaak stevig aan, maar kunnen ook zachter zijn. Ze groeien doorgaans niet of zeer langzaam. De kleur van de gezwellen kan in de loop der jaren veranderen. Dermatofibromen verschijnen vaak op blootgestelde lichaamsdelen zoals de armen, benen en billen (wat billenjeuk kan veroorzaken). Ze kunnen ook voorkomen op de onderbenen, bovenarmen of bovenrug. Hoewel dermatofibromen meestal pijnloos zijn, kunnen ze af en toe pijnlijk of jeukend zijn. De gezwellen zijn doorgaans glad en kunnen soms schilferig zijn.

Diagnose en onderzoeken door de dermatoloog

Lichamelijk en diagnostisch onderzoek

De diagnose van dermatofibromen wordt meestal gesteld door een dermatoloog, die de gezwellen visueel inspecteert tijdens een lichamelijk onderzoek. In sommige gevallen kan de arts een huidbiopsie uitvoeren om andere aandoeningen, zoals huidkanker, uit te sluiten.

Differentiële diagnose

Dermatofibromen kunnen worden verward met de volgende aandoeningen:

• Blue naevus (blauwe moedervlek zonder symptomen)
• Een atypische moedervlek
• Een basaalcelcarcinoom (langzaam groeiende vorm van huidkanker)
• Een gemetastaseerd huidcarcinoom (uitzaaiingen van kanker)
• Hypertrofisch litteken (verheven litteken)
• Een keloïd (goedaardige groei van littekenweefsel rond een wonde)
• Een keratoacanthoom (goedaardige, snelgroeiende huidtumor)
• Een maligne melanoom
• Plaveiselcelcarcinoom (vorm van huidkanker)
• Spitz naevus (goedaardig type roze moedervlek op gezicht)

Behandeling van gezwellen

Behandeling is niet altijd noodzakelijk voor dermatofibromen, aangezien ze goedaardig zijn en doorgaans geen gezondheidsproblemen veroorzaken. Ze verdwijnen niet vanzelf, maar kunnen om cosmetische redenen worden verwijderd. Dit kan worden gedaan door middel van bevriezen (met vloeibare stikstof), chirurgische excisie (uitsnijding) of het chirurgisch afvlakken van het gezwel. Het is belangrijk dat patiënten niet zelf proberen gezwellen te verwijderen, omdat dit kan leiden tot infecties, littekens en overmatig bloeden. Het uitsnijden van een gezwel kan soms resulteren in een (opvallend) litteken.

Prognose is goed

De prognose voor dermatofibromen is over het algemeen goed. Aangezien de gezwellen meestal goedaardig zijn, veroorzaken ze geen ernstige gezondheidsproblemen. Behandelmethoden kunnen variëren in effectiviteit, en in sommige gevallen kunnen de gezwellen terugkeren. Bij het scheren kan af en toe irritatie optreden.

Complicaties van dermatofibromen

Hoewel dermatofibromen doorgaans goedaardig zijn, kunnen er enkele complicaties optreden:

• Infectie – Bij het verwijderen van dermatofibromen kan een infectie ontstaan, vooral als de huid niet goed wordt verzorgd na de ingreep.
• Littekens – Het uitsnijden van dermatofibromen kan leiden tot zichtbare littekens, die soms moeilijk te verbergen zijn.
• Overmatig bloeden – Tijdens of na de verwijdering van een dermatofibroom kan overmatig bloeden optreden, vooral als de gezwellen zich in een gebied bevinden met veel bloedvaten.
• Recidief – In sommige gevallen kunnen dermatofibromen terugkeren na behandeling, ondanks chirurgische ingreep of andere behandelmethoden.
• Huidirritatie – Na een behandeling kunnen huidirritaties of gevoeligheden optreden, vooral bij het scheren of wrijven van de huid rondom de gezwellen.

Preventie van dermatofibromen

Er zijn geen gegarandeerde methoden om dermatofibromen te voorkomen, aangezien hun exacte oorzaak onbekend is. Er zijn echter enkele algemene tips die kunnen helpen om huidtrauma’s te minimaliseren, wat mogelijk het risico op het ontwikkelen van dermatofibromen kan verminderen:

• Vermijd huidtrauma – Probeer huidletsels, zoals snijwonden en insectenbeten, te vermijden of snel te behandelen om huidbeschadiging te minimaliseren.
• Bescherm de huid – Gebruik beschermende kleding of middelen om de huid te beschermen tegen mogelijk schadelijke omgevingsfactoren en trauma.
• Zorg voor een goede huidverzorging – Houd de huid schoon en gehydrateerd om de algehele gezondheid van de huid te bevorderen en mogelijke huidproblemen te voorkomen.
• Regelmatig medisch onderzoek – Laat verdachte huidafwijkingen regelmatig controleren door een dermatoloog om vroegtijdige diagnose en behandeling mogelijk te maken.

Lees verder

• Soorten bultjes, knobbeltjes en gezwelletjes op huid