Tandvleespijn: Oorzaken van pijnlijk tandvlees

Pijn in de mond, meer bepaald aan het tandvlees, is een erg vervelend symptoom. Niet meer genieten van eten, minder eten, gewichtsverlies en stress zijn slechts enkele andere complicaties van tandvleespijn. Pijnlijk tandvlees kent veel oorzaken, die opgedeeld zijn in aandoeningen en omgevingsfactoren. Niet altijd is een bezoek aan de tandarts of een medische behandeling nodig, maar wanneer bepaalde symptomen optreden in combinatie met pijnlijk tandvlees, is een medicamenteuze en/of tandheelkundige behandeling vereist. Een goede tand- en mondhygiëne voorkomen tot slot veel problemen aan de tanden en het tandvlees.

• Aandoeningen en pijnlijk tandvlees
• Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis
• Aften
• Gewrichtsdisfunctie
• Gingivitis
• Hartziekte
• Ludwig’s angina
• Melanoom in de mond
• Migraine
• Mondherpes
• Mondspruw
• Parodontitis
• Sinusitis
• Tandinfectie
• Zenuwdisfunctie
• Omgevingsfactoren en pijn aan tandvlees
• Symptomen
• Alarmsignalen
• Huismiddeltjes voor het behandelen van tandvleespijn

Aandoeningen en pijnlijk tandvlees

Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis

Acute necrotiserende ulceratieve gingivitis (loopgraafmond) is een relatief zeldzame infectie van het tandvlees. Tandvleespijn, bloedend tandvlees, een chronisch slechte adem, ernstige mondpijn en roodheid van het tandvlees zijn de bekendste symptomen De tandvleespijn veroorzaakt door de aandoening vereist een spoedbehandeling met antibiotica en speciaal mondwater voor het verlichten van de pijn. De tandarts verwijdert voorts het ode tandvleesweefsel om te genezing te bevorderen en de pijn te verminderen.

Aften

Een patiënt heeft mogelijk tandvleespijn door de aanwezigheid van aften in de mond (mondzweren). Hierbij verschijnen witte zweertjes met rode randen in de mond. Deze niet-besmettelijke aandoening verdwijnt meestal spontaan binnen één tot drie weken. Grote aften zijn mogelijk wel heel pijnlijk en laat de patiënt het best bekijken en behandelen door een tandarts. De patiënt vermijdt wel het best pittig, zout en zuur voedsel wanneer hij aften heeft.

Gewrichtsdisfunctie

Het kaakgewricht is soms ontstoken wat leidt tot pijn in de tanden, het tandvlees of de kaak (kaakpijn). Deze pijn is vaak aanwezig bij het kauwen of bijten.

Gingivitis

De meest voorkomende oorzaak van tandvleespijn is een ontsteking van het tandvlees, hetgeen in medische termen gekend is als ‘gingivitis’. Eén van de meest voorkomende oorzaken van gingivitis is de opbouw van tandplak en/of tandsteen op de tanden en het tandvlees wat leidt tot irritatie en pijn aan het tandvlees. Tandplak is een kleverige laag gemaakt door voedseldeeltjes, slijm en bacteriën. Na een tijdje hardt de tandplak uit tot tandsteen. Tandplak en tandsteen op de bodem van de tanden leiden tot irritatie en een infectie aan het tandvlees.

Andere oorzaken van gingivitis zijn onder andere:

• andere systemische ziekten (diabetes mellitus, problemen met het immuunsysteem, genetische aandoeningen, …)
• bepaalde medicijnen (calciumantagonisten, immunosuppressiva, …)
• drugsmisbruik
• hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap of de puberteit
• mechanische irritatie (te hard de tanden poetsen, tandheelkundige behandelingen, …)
• roken
• stress
• vitaminetekorten

Een tandvleesontsteking veroorzaakt rood tandvlees, bloedend tandvlees, gezwollen tandvlees en tandvleespijn. De tandarts verwijdert tandplak en tandsteen. Onbehandeld leidt gingivitis tot parodontitis (ontsteking en schade aan weefsel en bot die tanden ondersteunen). Hierbij ontstaan pijnlijke tandabcessen waarvoor de arts medicatie moet voorschrijven en soms ook het abces moet draineren (pus afvoeren). Soms verliest de patiënt ook één of meer tanden.

Hartziekte

Problemen in de mond zijn soms ook gekoppeld aan hartproblemen. Een plotse zwelling van het tandvlees, tandvleespijn en ernstige kiespijn wijzen namelijk mogelijk op een nakende hartaanval.

Ludwig’s angina

Bij Ludwig's angina is het zachte weefsel onder de tong en achteraan in de mond geïnfecteerd. De bacteriële infectie ontstaat vaak na een mondletsel of een infectie van de tandwortels. Epiglottitis (ontsteking van het strotklepje), sialoadenitis en een tandabces zijn enkele infecties die leiden tot Ludwig’s angina. Naast tandvleespijn of tandpijn komen ook nog andere tekenen tot uiting zoals onder andere een gezwollen tong, nekpijn, een gezwollen nek, roodheid van de nek, slikproblemen, kwijlen, koorts en koude rillingen. Deze infecties veroorzaken af en toe een levensbedreigende zwelling van de luchtwegen, leidend tot stridor (een piepende ademhaling) en ademhalingsproblemen. Een dringende medische behandeling is vereist via antibiotica. Ook is een symptomatisch bestrijding van vernauwde of geblokkeerde luchtwegen nodig. Verder krijgen sommige patiënten een tandheelkundige behandeling.

Melanoom in de mond

Een mucosaal melanoom van het hoofd en de nek is een zeldzame vorm van huidkanker die vaak ouderen treft en een slechte prognose heeft. Bruin gekleurde huidveranderingen op het tandvlees, een zwelling van het tandvlees, mondpijn en pijn aan het tandvlees zijn de kenmerkende symptomen van een melanoom die de mond aantast. Een biopsie van het letsel is nodig om de diagnose te stellen. De arts verwijdert het letsel chirurgisch. Radiotherapie is vaak nodig na een operatie om de controle over de ziekte te verbeteren.

Migraine

Migraine, een vorm van eenzijdige hoofdpijn, veroorzaakt mogelijk tandvleespijn of tandpijn.

Mondherpes

Herpetische stomatitis staat voor een ontsteking van het mondslijmvlies veroorzaakt door het herpesvirus. Deze aandoening ontstaat meestal vroeg in de kindertijd. De patiënt kampt hierdoor met afteuze mondzweren, die niet hetzelfde zijn als gewone aften omdat gewone aften niet het gevolg zijn van een virus. Koorts, mondpijn, tandvleespijn en pijnlijke lippen komen tot uiting. Zelfzorgmaatregelen volstaan meestal voor het behandelen van orale herpes (mondherpes) maar bij patiënten met een zwak immuunsysteem of patiënten met ernstige klachten, is een behandeling nodig.

Mondspruw

Mondspruw (orale candidiasis) is een schimmelinfectie waarbij op de tong of laag een witte coating (laag) komt te liggen. Het eten van yoghurt met levende culturen (probiotica) is nuttig voor veel patiënten, maar verdwijnen de klachten niet, dan is medische hulp nodig. De arts schrijft dan vaak antimycotica (antischimmelmiddelen) voor.

Parodontitis

Onbehandelde gingivitis resulteert in parodontitis, een gevorderde tandvleesontsteking. Deze infectie ontwikkelt zich veelal geleidelijk maar soms ontstaan de symptomen ook erg snel. Volgende symptomen komen hierbij voor:

• bloedend tandvlees
• een slechte adem
• een veranderde beet
• gezwollen tandvlees
• kauwpijn
• rood of paars tandvlees
• tandvleesabcessen
• terugwijkend tandvlees door nieuwe ruimtes tussen de tanden

De tandarts voert een professionele reiniging van de tanden uit waardoor de bacteriën onder het tandvlees verwijderen.

Sinusitis

Infecties van de sinussen (sinusitis) leiden mogelijk tot pijn in de mond, aan de tanden of aan het tandvlees.

Tandinfectie

Ook een tandinfectie veroorzaakt mogelijk tand- en tandvleespijn. Door een opbouw van tandplak op het tandoppervlak gaat de tand eroderen en een infectie in de tand zelf veroorzaken. Tandplak komt bovendien in de ruimte tussen de tand en het tandvlees terecht, wat leidt tot infecties van het tandvlees en het weefsel en de botten rond het tandvlees.

Zenuwdisfunctie

Door een slechte werking van de zenuwen die het gezicht voeden, ontstaat pijn aan het tandvlees, de tanden of de kaak. Deze vaak schietende pijn komt slechts aan één kant van het gezicht voor.

Omgevingsfactoren en pijn aan tandvlees

Soms is tandvleespijn te wijten aan het te hard poetsen van de tanden. Ook hormonale veranderingen (menstruatie, zwangerschap, menopauze) zorgen voor gezwollen en pijnlijk tandvlees. Het dragen van een beugel of kunstgebit dat niet goed zit, leidt tot irritatie met pijn aan het tandvlees tot gevolg. Een tandartsbezoek resulteert mogelijk in pijn aan het tandvlees doordat veel tandbehandelingen en tandoperaties druk veroorzaken op het tandvlees. Chemotherapie voor de behandeling van kanker heeft veel ongewenste bijwerkingen, waaronder pijn in het tandvlees, gezwollen tandvlees en tandvleesbloedingen als gevolg van stomatitis. Tot slot is het gebruik van slechte tandenstokers voor de verwijdering van voedselresten geassocieerd met tandvleespijn.

Symptomen

Symptomen die mogelijk vergezeld gaan met tandvleespijn zijn onder andere:

• ademhalingsproblemen
• bloedend tandvlees
• een slechte adem (halitose)
• een uitzetting van het tandvlees
• een zwelling in de mond
• koorts of koude rillingen
• pijn bij het kauwen
• veranderingen in het uiterlijk van het tandvlees

Alarmsignalen

De patiënt bezoekt een tandarts wanneer één of meer van volgende symptomen verschijnen:

• aanhoudend pijnlijk tandvlees (meer dan één week)
• ademhalingsproblemen
• bloedend tandvlees
• de mond niet kunnen openen
• een slecht passend kunstgebit
• een witte coating op de tanden en tong
• loszittende tanden
• pijn bij het kauwen
• rood, gezwollen tandvlees
• tanden die gevoelig zijn voor warmte of koude
• tandvlees dat zich terugtrekt van de tanden

Huismiddeltjes voor het behandelen van tandvleespijn

Enkele zelfzorgmaatregelen verlichten pijnlijk tandvlees en zorgen voor een goede mond- en tandhygiëne:

• aangepaste tandenstokers (met kleine borstelachtige punten) gebruiken
• alleen tandenborstels met zachte of extra zachte haren gebruiken
• de mond spoelen met warm zout water
• de tong dagelijks schrapen met een tongschraper om opgehoopte bacteriën te verwijderen van de tong (dit zorgt voor een gezonder tandvlees)
• gels, crèmes of balsems rechtstreeks toepassen op het pijnlijke tandvlees
• jaarlijks de tandarts bezoeken voor een tandheelkundige controle
• mondwater met waterstofperoxide gebruiken
• stoppen met roken
• suikerrijk eten en drinken vermijden
• twee keer per dag de tanden poetsen en de tanden één keer per dag flossen om het tandvlees weer schoon te krijgen
• vrij verkrijgbare pijnstillers nemen en correct gebruiken

Lees verder

• Gingivitis: Ontsteking van tandvlees door plaque op tanden
• Afteuze mondzweren: Pijnlijke aften (zweren) in de mond
• Bloedend tandvlees: Oorzaken en tips bij tandvleesbloeding
• Tandvleesabces: Oorzaken, types, symptomen en behandeling
• Bultjes op tandvlees: Oorzaken van puistjes en knobbeltjes