Lemierre-syndroom: Bacteriële infectie met keelontsteking
Het syndroom van Lemierre is een ernstige bacteriële infectie die begint als een keelontsteking. Deze ontsteking breidt zich echter uit naar een belangrijke bloedvat, waarna bloedvergiftiging en bloedstolsels ontstaan. Deze potentieel levensbedreigende aandoening veroorzaakt diverse symptomen zoals hoofdpijn, rillingen en longontsteking. Dringende medische hulp is essentieel om de overlevingskansen te verhogen. De behandeling bestaat uit verschillende soorten antibiotica en soms is een chirurgische ingreep noodzakelijk.
Epidemiologie Lemierre-syndroom
Prevalentie van Lemierre-syndroom
Lemierre-syndroom is een zeldzame maar ernstige aandoening die vaak begint met een infectie van de keel, meestal door bacteriën zoals Fusobacterium necrophorum. De aandoening wordt gekarakteriseerd door septische tromboflebitis van de interne halsader (vena jugularis interna) en kan leiden tot ernstige systemische infecties, zoals longembolieën. De prevalentie van Lemierre-syndroom wordt geschat op ongeveer 1 op 1.000.000 per jaar. Het komt meestal voor bij gezonde adolescenten en jonge volwassenen.
Geografische spreiding
Lemierre-syndroom komt wereldwijd voor, hoewel de prevalentie en incidentie per regio kunnen variëren. Het komt vaker voor in geïndustrialiseerde landen, waar de zorg voor en de diagnose van infecties beter toegankelijk zijn. Het is echter niet beperkt tot een specifiek geografisch gebied en kan zich overal voordoen, hoewel het relatief zeldzaam blijft.
Demografische gegevens
Lemierre-syndroom treft meestal jonge volwassenen, met een piek bij personen tussen de 16 en 25 jaar. Er zijn echter ook gevallen gemeld bij kinderen en ouderen. De aandoening komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen, hoewel het verschil in incidentie tussen de geslachten relatief klein is.
Mechanisme
Oorzaak van Lemierre-syndroom
Lemierre-syndroom wordt vaak veroorzaakt door een infectie met Fusobacterium necrophorum, een anaërobe bacterie die normaal gesproken in de mond en keel aanwezig is. De infectie begint meestal in de keel, bijvoorbeeld door angina of tonsillitis, en verspreidt zich via de bloedbaan naar de interne halsader, waar het een septische trombose veroorzaakt. Deze trombus kan zich vervolgens door het lichaam verspreiden, wat leidt tot andere infecties zoals longembolieën, septicemie en gewrichtsinfecties.
Sepsis en tromboflebitis
De infectie veroorzaakt sepsis, een levensbedreigende reactie van het lichaam op een infectie. Het treedt op wanneer de infectie zich verspreidt via de bloedbaan naar andere organen. De tromboflebitis (ontsteking van een ader) die wordt veroorzaakt door de infectie kan leiden tot bloedstolsels die zich kunnen verplaatsen naar andere delen van het lichaam, wat de verscheidenheid aan complicaties verklaart, zoals longembolieën of septische artritis.
Systemische verspreiding van infectie
Wanneer de bacterie zich door het lichaam verspreidt, kan het leiden tot ernstige complicaties, zoals septische shock, longembolieën en zelfs de dood. Het vermogen van de bacterie om zich snel door het lichaam te verspreiden maakt Lemierre-syndroom bijzonder gevaarlijk en vereist onmiddellijke medische interventie.
Pathofysiologie van het Lemierre-syndroom
De pathofysiologie van het Lemierre-syndroom omvat een complex proces waarbij bacteriën, meestal Fusobacterium necrophorum, vanuit de keelholte door omliggende weefsels en bloedvaten binnendringen. Deze infectie leidt tot ontsteking van de vene jugularis interna, gevolgd door tromboflebitis. Losraken van deze bloedstolsels kan leiden tot septische emboli, die vaak de longen aantasten. Begrijpen van deze mechanismen is essentieel voor het diagnosticeren en behandelen van de ziekte.
Primaire infectie in de keel
De ziekte begint meestal als een eenvoudige keelinfectie, zoals tonsillitis of faryngitis. Fusobacterium necrophorum, een anaërobe bacterie, koloniseert vaak de keelholte, vooral na microtrauma’s of virale infecties.
Uitbreiding naar omliggende weefsels
Vanuit de keel verspreidt de bacterie zich door omliggende weefsels naar de vene jugularis interna. Deze infectie veroorzaakt lokale ontsteking en het ontstaan van bloedstolsels, wat tromboflebitis van de vene jugularis interna resulteert.
Systemische verspreiding
Bij het Lemierre-syndroom raken delen van de bloedstolsels los en verspreiden zich via de bloedbaan. Deze septische emboli veroorzaken vaak infecties in organen zoals de longen, maar kunnen ook andere delen van het lichaam bereiken, waaronder lever en nieren.
Immuunrespons
De immuunreactie op Fusobacterium necrophorum omvat de productie van ontstekingsmediatoren, zoals cytokines. Deze immuunrespons kan bijdragen aan het systemische ziektebeeld, inclusief koorts en sepsis.
Oorzaken: Verspreiding van bacteriële infectie in keel
Het syndroom van Lemierre ontstaat meestal door een bacteriële infectie in de keel. Soms begint de infectie in de oren, neus of andere delen van het hoofd. De bacteriën verspreiden zich vervolgens naar de binnenste jugulaire ader, een belangrijk bloedvat dat de
hersenen verbindt met het hart en de longen. Van daaruit komt de infectie in de bloedbaan terecht, wat leidt tot geïnfecteerde
bloedstolsels die zich door het lichaam verspreiden en schade aan andere organen veroorzaken. Bij ongeveer 90% van de patiënten is
Fusobacterium necrophorum de veroorzaker. Deze normaal goedaardige bacterie bevindt zich in de maag, dikke darm, dunne darm en keel, maar kan bij snelle verspreiding schade aanrichten.
Andere bacteriën die het Lemierre-syndroom kunnen veroorzaken, zijn onder andere:
Anno november 2024 is de precieze oorzaak van de bacteriële verspreiding onbekend. Andere keelziekten kunnen het afweersysteem verzwakken, waardoor bacteriën gemakkelijker door het lichaam kunnen bewegen, zoals bij een
keelontsteking of klierkoorts. De verspreiding van de infectie kan ook versnellen bij overmatig gebruik van antibiotica, omdat bacteriën dan sterker worden. Daarom schrijven artsen minder snel antibiotica voor, wat het gemakkelijker maakt voor bacteriën om zich te verspreiden.
Risicofactoren van ernstige keelontsteking
Keelpijn,
klierkoorts of een hogere luchtweginfectie zijn risicofactoren voor het Lemierre-syndroom.
Daarnaast zijn er nog enkele andere risicofactoren voor het syndroom van Lemierre:
- Verzwakt immuunsysteem
- Diabetes
- Nierziekte
- Recent gebruik van intraveneuze medicatie
Niet altijd zijn echter risicofactoren aanwezig, want gezonde mensen krijgen mogelijk ook te maken met het Lemierre-syndroom.
Risicogroepen
Gezonde jonge volwassenen
Lemierre-syndroom komt vaak voor bij gezonde jonge volwassenen, vooral bij mensen die een keelinfectie of tonsillitis hebben gehad. De aandoening is vaker aanwezig bij mensen met een acute tonsillitis, maar ook bij mensen die geen significante gezondheidsproblemen vertonen.
Patiënten met een voorgeschiedenis van keelinfecties
Patiënten die een recente geschiedenis hebben van keelinfecties, zoals angina of faryngitis, lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van Lemierre-syndroom. Het is belangrijk voor artsen om patiënten met een keelinfectie goed te monitoren om eventuele tekenen van het syndroom vroegtijdig te herkennen.
Immuungecompromitteerde patiënten
Hoewel de meeste gevallen van Lemierre-syndroom zich voordoen bij anders gezonde individuen, kunnen patiënten met een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met hiv/aids of patiënten die immunosuppressieve medicatie gebruiken, een verhoogd risico lopen. Dit komt doordat hun lichaam minder in staat is om infecties af te weren.

Hoofdpijn komt voor /
Bron: Concord90, Pixabay
Symptomen
Een van de eerste symptomen van het Lemierre-syndroom is
keelpijn die langer dan vijf dagen aanhoudt. Andere vroege symptomen zijn
spierzwakte,
vermoeidheid, koorts en piekkoorts. Het syndroom kan ook een gezwollen nek en
nekpijn (aan één zijde) veroorzaken, die begint bij het oor en zich naar beneden verspreidt, waardoor het stemgeluid verandert.
Naarmate de ziekte vordert, kunnen extra symptomen optreden zoals:
Alarmsymptomen
Keelpijn en ontsteking
Keelpijn is een veelvoorkomend symptoom in de vroege stadia van Lemierre-syndroom. Dit kan gepaard gaan met roodheid, zwelling en soms een gezwollen tonsil, die typische symptomen zijn van een keelinfectie. Keelpijn kan echter een verontrustend symptoom zijn wanneer het gepaard gaat met andere ernstigere tekenen, zoals koorts en vermoeidheid.
Pijn in de nek of moeite met slikken
Patiënten met Lemierre-syndroom kunnen ernstige pijn in de nek ervaren, vooral in het gebied rond de halsaderen. Dit kan leiden tot moeite met slikken en het voelen van zwelling in de hals. Het is belangrijk om op deze symptomen te letten, aangezien ze kunnen wijzen op een infectie die zich naar de interne halsader verspreidt.
Ademhalingsproblemen en longembolieën
Een van de meest verontrustende symptomen van Lemierre-syndroom is het optreden van ademhalingsproblemen. Dit kan zich uiten als kortademigheid of pijn op de borst, wat kan wijzen op longembolieën die zich ontwikkelen als gevolg van de tromboflebitis. Dit is een ernstige complicatie die onmiddellijke medische zorg vereist.
Koorts en algemene ziekteverschijnselen
Hoge koorts, koude rillingen, en algemene tekenen van systemische infectie zoals vermoeidheid en spierpijn zijn vaak aanwezig bij patiënten met Lemierre-syndroom. Deze symptomen wijzen op de aanwezigheid van sepsis en een verslechterende infectie die snel behandeld moet worden om ernstige complicaties te voorkomen.
Diagnose en onderzoeken
Alarmtekens
In een aantal gevallen is medisch advies noodzakelijk:
- De keelpijn verbetert niet met een gewone antibioticakuur.
- De symptomen houden langer aan dan verwacht.
- De symptomen zijn ernstig.

Een uitgebreid bloedonderzoek is nodig /
Bron: Frolicsomepl, Pixabay
De diagnose van het syndroom van Lemierre kan moeilijk zijn vanwege de zeldzaamheid van de ziekte en de overlap met andere aandoeningen. De arts zal vragen stellen naar de medische voorgeschiedenis en symptomen, en een lichamelijk onderzoek uitvoeren.
Diagnostisch onderzoek
Voordat antibiotica beschikbaar waren (jaren 1960), was het syndroom van Lemierre een veelvoorkomende ziekte. Sindsdien is het een ‘vergeten ziekte’ geworden, die artsen moeilijk kunnen diagnosticeren. Een
bloedonderzoek is nodig om de aanwezigheid van schadelijke bacteriën te bevestigen. Daarna is een
CT-scan of een
echografie nodig om een bloedstolsel in de binnenste jugulaire ader te identificeren. Een
röntgenfoto van de borstkas (
thoraxfoto) kan bevestigen of de infectie zich naar de longen heeft verspreid.
Behandeling via antibiotica en chirurgie
Medicatie
Bij diagnose start een onmiddellijke en agressieve behandeling met
antibiotica. Soms zijn meerdere antibioticakuren nodig, verspreid over meerdere weken. De specifieke bacteriën in het bloed bepalen welke antibiotica nodig zijn. De medicatie wordt vaak direct in de bloedbaan toegediend omdat orale inname niet snel genoeg werkt. Behandeling kan complex zijn als meerdere bacteriën betrokken zijn. In dergelijke gevallen kunnen penicilline of andere gerichte antibiotica nodig zijn. Bloedverdunners kunnen mogelijk ook het herstel bespoedigen, hoewel dit anno oktober 2020 niet wetenschappelijk bewezen is.
Chirurgie
Bij ernstige symptomen is vaak een chirurgische ingreep nodig. Door de infectie ontstaan
abcessen in de nek, het hoofd, de longen en/of de hersenen. Deze met pus gevulde zakjes moeten worden gedraineerd (
pus afvoeren).
Prognose van syndroom van Lemierre
Wanneer patiënten snel na de diagnose medische hulp krijgen, is de overlevingskans goed. De klachten verbeteren vaak enkele dagen na de start van de antibioticakuur. De meeste patiënten herstellen binnen drie tot zes weken. Het ziektepatroon is vaak ernstiger dan de symptomen doen vermoeden en klachten kunnen aanhouden nadat de initiële keelontsteking is verdwenen. Niet alle patiënten zoeken tijdig hulp, wat de prognose kan verslechteren. Het is daarom belangrijk om bij symptomen van keelpijn, koorts of
ademhalingsproblemen een arts te raadplegen.
Complicaties van ziekte
Zonder behandeling ontwikkelt een patiënt met het syndroom van Lemierre meestal één of meer complicaties.

Pijn op de borst bij een longontsteking /
Bron: Pexels, Pixabay
Longontsteking
Bij een
longontsteking (pneumonie) kunnen de volgende klachten optreden:
Meningitis
Een
hersenvliesontsteking kan ook een complicatie van het Lemierre-syndroom zijn. Symptomen zijn onder andere:
Sepsis
Sepsis is eveneens een mogelijke complicatie. Bij sepsis raken de organen ontstoken door bacteriën in het bloed. Symptomen van sepsis omvatten:
Ook
osteomyelitis (botinfectie) en het
acute respiratory distress syndrome (ARDS) zijn mogelijke complicaties van de infectieziekte.
Preventie en bewustzijn
Hoewel er geen vaccin is tegen het syndroom van Lemierre, zijn er stappen om het risico op het ontwikkelen van de ziekte te verkleinen:
- Behandel keelontstekingen en andere bovenste luchtweginfecties snel en effectief met antibiotica zoals voorgeschreven door de arts.
- Voorkom overmatig gebruik van antibiotica. Antibiotica doden niet alleen schadelijke bacteriën, maar ook nuttige bacteriën die het lichaam tegen infecties beschermen.
- Praktiseer goede mondhygiëne. Poets de tanden twee keer per dag en gebruik flosdraad om bacteriën in de mond te verwijderen.
- Vermijd contact met mensen die ziek zijn.
Een vroege diagnose en behandeling van het syndroom van Lemierre zijn cruciaal om complicaties en sterfte te voorkomen. Bij symptomen die kunnen wijzen op het syndroom van Lemierre, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken.
Bewustwording en voorlichting
Het Lemierre-syndroom is een zeldzame maar ernstige aandoening die vaak pas in een laat stadium wordt gediagnosticeerd. Het vergroten van bewustzijn bij zowel zorgverleners als het algemene publiek kan leiden tot vroegtijdige herkenning en behandeling.
Educatie voor zorgverleners
Artsen en andere zorgverleners moeten alert zijn op symptomen zoals een keelinfectie die verergert met systemische klachten zoals koorts en zwelling in de nek. Specifieke training en richtlijnen kunnen hierbij helpen.
Publieke bewustwording
Voorlichting aan het publiek over de ernst van onbehandelde keelinfecties en het belang van tijdige medische opvolging is cruciaal. Dit kan worden bereikt via campagnes, gezondheidsprogramma’s en scholen.
Preventieve maatregelen
Preventie van het Lemierre-syndroom omvat het adequaat behandelen van keelinfecties en het vermijden van overmatig antibioticagebruik. Dit evenwicht vereist zorgvuldige medische begeleiding.
Praktische tips voor het leven met / omgaan met Lemierre-syndroom
Volg strikt de medische behandeling en controleafspraken
Na de diagnose Lemierre-syndroom is het essentieel om de medische behandeling strikt te volgen. Dit betekent het gebruik van antibiotica en mogelijk andere geneesmiddelen zoals voorgeschreven door je arts. De infectie kan ernstig zijn, dus zorg ervoor dat je de medicatie op het juiste moment en in de juiste dosering inneemt. Het is ook belangrijk om regelmatige controleafspraken met je arts bij te wonen om te zorgen dat je herstel goed verloopt en om complicaties, zoals een
hartinfectie of longproblemen, te voorkomen.
Rust en herstel zijn belangrijk
Lemierre-syndroom kan zowel fysiek als mentaal belastend zijn. Daarom is het van groot belang om voldoende rust te nemen tijdens het herstel. Vermijd lichamelijke inspanningen die je energie verbruiken en geef je lichaam de tijd om te herstellen. Goed slapen en voldoende rust nemen bevorderen je immuunsysteem en helpen het lichaam de infectie te overwinnen. Als je arts aangeeft dat het veilig is om activiteiten te hervatten, doe dit dan geleidelijk om je lichaam niet te overbelasten.
Let op tekenen van terugkerende infectie
Na de behandeling van Lemierre-syndroom is het belangrijk om alert te blijven op symptomen van een terugkerende infectie. Deze kunnen onder andere bestaan uit koorts, pijn in je
been, keelpijn, of algemene malaise. Als je een van deze symptomen ervaart, neem dan onmiddellijk contact op met je arts. Vroege interventie is belangrijk om verergering of complicaties te voorkomen.
Pas je voedingspatroon aan voor herstel
Een evenwichtig voedingspatroon ondersteunt je lichaam bij het herstel na Lemierre-syndroom. Eet voldoende eiwitten om je lichaam te helpen weefsel te herstellen, en zorg ervoor dat je voldoende
vitaminen en
mineralen binnenkrijgt om je immuunsysteem te versterken. Kies voor een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen en gezonde vetten om je algehele gezondheid te ondersteunen. Indien nodig, kun je overleggen met een diëtist om een passend voedingsplan te maken dat specifiek gericht is op je herstel.
Zorg voor je geestelijke gezondheid
Het meemaken van een ernstige infectie zoals Lemierre-syndroom kan niet alleen fysiek zwaar zijn, maar ook mentaal belastend. Het is normaal om gevoelens van angst, stress of verdriet te ervaren. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan je geestelijke gezondheid door bijvoorbeeld regelmatig te praten met een vriend, familielid of een psycholoog. Dit kan helpen om de emotionele impact van de ziekte te verwerken en je herstel te ondersteunen. Het zoeken van psychologische hulp kan je helpen om met stress om te gaan en een positief herstelproces te bevorderen.
Let goed op mondhygiëne
Omdat Lemierre-syndroom vaak begint als een infectie in de keel, is het belangrijk om goede mondhygiëne te handhaven. Poets je tanden minimaal twee keer per dag en gebruik een mondspoeling om de bacteriën in de mond te verminderen. Dit kan helpen om een nieuwe infectie te voorkomen, vooral in gebieden zoals je mond, keel en
slokdarm, die al kwetsbaar kunnen zijn door de ziekte. Regelmatige tandartsbezoeken kunnen ook helpen om problemen in de mond te voorkomen.
Wees voorzichtig met lichaamsbeweging
Hoewel het belangrijk is om actief te blijven voor je gezondheid, is het na Lemierre-syndroom essentieel om de intensiteit van je lichamelijke activiteiten te beperken tijdens je herstel. Overbelasting van het lichaam kan leiden tot complicaties. Begin langzaam met lichte bewegingen, zoals wandelen, en verhoog geleidelijk de intensiteit op basis van hoe je je voelt. Overleg altijd met je arts over het moment waarop het veilig is om weer intensievere oefeningen te doen.
Misvattingen rond Lemierre-syndroom
Lemierre-syndroom is een zeldzame aandoening die geen ernstige gevolgen heeft
Lemierre-syndroom is een zeldzame maar potentieel levensbedreigende aandoening die begint als een keelontsteking of infectie van de
mond en kan leiden tot bloedvergiftiging en infecties van andere organen. Het syndroom wordt vaak veroorzaakt door de bacterie Fusobacterium necrophorum en kan zich snel verspreiden naar andere delen van het lichaam via de bloedbaan. De gevolgen kunnen ernstig zijn als de aandoening niet snel wordt behandeld.
Lemierre-syndroom komt alleen voor bij jonge volwassenen en kinderen
Hoewel Lemierre-syndroom vaak wordt gediagnosticeerd bij jonge volwassenen, kan het elke leeftijdsgroep treffen. De aandoening ontstaat meestal na een keelinfectie, die zich kan ontwikkelen tot een infectie in de bloedvaten die het bloed naar de
hart en andere organen transporteert. Het komt echter niet alleen voor bij jongeren, dus iedereen met een keel- of mondinfectie moet alert zijn op mogelijke symptomen van Lemierre-syndroom.
Lemierre-syndroom is altijd gemakkelijk te diagnosticeren
Hoewel de symptomen van Lemierre-syndroom vaak beginnen met keelpijn, koorts, en vermoeidheid, kunnen de ziekteverschijnselen zich snel ontwikkelen en moeilijk te identificeren zijn. Artsen moeten vaak meerdere tests uitvoeren, zoals bloedonderzoek en
beeldvormende onderzoeken, om de infectie en de complicaties ervan te bevestigen. Het juiste diagnosetraject is essentieel voor een snelle behandeling.
Lemierre-syndroom is altijd het gevolg van een infectie van de keel of mond
Hoewel het Lemierre-syndroom vaak begint met een infectie in de
mond, kunnen in zeldzamere gevallen andere factoren bijdragen aan de ontwikkeling van de aandoening. Het syndroom kan bijvoorbeeld ontstaan na een infectie van de
lever of na een infectie van de
mentale gezondheid van de patiënt, die het immuunsysteem verzwakt, waardoor de bacteriën zich kunnen verspreiden.
Lemierre-syndroom is niet te behandelen
Lemierre-syndroom is behandelbaar, maar de behandeling moet snel worden gestart om ernstige complicaties te voorkomen. De behandeling omvat meestal langdurige antibiotica, soms via een intraveneuze infuus, en in sommige gevallen chirurgische ingrepen om geïnfecteerd weefsel te verwijderen of om bloedstolsels te verlichten. Het is belangrijk om bij de eerste tekenen van een ernstige infectie medische hulp in te roepen.
Lemierre-syndroom is alleen gevaarlijk voor de keel of mond
Het Lemierre-syndroom kan verder gaan dan alleen de
mond of keel. De bacteriële infectie kan zich via de bloedbaan verspreiden en andere organen zoals de
spieren,
botten, de
hersenen, en zelfs de
nieren aantasten. Het kan leiden tot complicaties zoals bloedvergiftiging (sepsis) en longembolieën, die levensbedreigend kunnen zijn als ze niet snel worden behandeld.
Lemierre-syndroom kan altijd worden voorkomen met een vaccin
Er is geen vaccin beschikbaar om Lemierre-syndroom te voorkomen. De ziekte wordt meestal veroorzaakt door een infectie met de bacterie Fusobacterium necrophorum, die van nature in de keel aanwezig is. Preventie richt zich dus voornamelijk op het behandelen van keel- of mondinfecties om te voorkomen dat de infectie zich verder verspreidt. Vroege diagnose en behandeling zijn cruciaal om ernstige gevolgen te vermijden.
Lemierre-syndroom komt alleen voor in ontwikkelingslanden
Lemierre-syndroom kan overal ter wereld voorkomen, zowel in ontwikkelde als in ontwikkelingslanden. De ziekte wordt vaak over het hoofd gezien in gebieden met betere medische zorg, omdat het een relatief onbekende aandoening is. Vroege herkenning door artsen is essentieel voor een succesvolle behandeling, ongeacht de locatie.
Lemierre-syndroom kan alleen worden behandeld met antibiotica
Hoewel antibiotica de belangrijkste behandeling zijn voor Lemierre-syndroom, kunnen sommige patiënten ook andere therapieën nodig hebben, zoals chirurgische ingrepen om bloedstolsels of geïnfecteerd weefsel te verwijderen. Afhankelijk van de ernst van de complicaties kunnen ook andere behandelingen zoals
medicatie en ondersteunende zorg noodzakelijk zijn om het herstel te bevorderen.
Lees verder