Anesthesia dolorosa: Pijn en gevoelloosheid in aangezicht

Anesthesia dolorosa betekent letterlijk ‘pijnlijke gevoelloosheid’. Deze aandoening treedt op als gevolg van schade aan de nervus trigeminus (aangezichtszenuw). Dit kan ontstaan na een complicatie bij een operatie voor de behandeling van trigeminusneuralgie (aangezichtspijn), of door een fysiek trauma aan de aangezichtszenuw. De patiënt ervaart zowel gevoelloosheid als pijn in het aangezicht. De pijn wordt behandeld met medicatie, en ook alternatieve en aanvullende therapieën kunnen worden geprobeerd, hoewel deze doorgaans wisselend succes hebben.

• Oorzaken: Schade aan aangezichtszenuw
• Symptomen in aangezicht
• Gevoelloosheid
• Pijn
• Deafferentiatiepijnsyndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van anesthesia dolorosa
• Professionele medische behandeling
• Alternatieve therapie
• Prognose van pijnaandoening
• Complicaties van anesthesia dolorosa
• Preventie van anesthesia dolorosa

Oorzaken: Schade aan aangezichtszenuw

De nervus trigeminus (aangezichtszenuw) is een hersenzenuw die verantwoordelijk is voor het gevoel in het aangezicht. Deze zenuw speelt ook een rol in de motorische functies van het aangezicht, zoals kauwen en bijten. Anesthesia dolorosa resulteert uit letsel aan de nervus trigeminus. Dit kan optreden tijdens een operatie voor trigeminusneuralgie, een aandoening waarbij een patiënt aangezichtspijn met scheuten ervaart. Chirurgische procedures zoals radiofrequentie-rhizotomie, glyceroltherapie of balloncompressie kunnen allemaal leiden tot anesthesia dolorosa. Tijdens deze operaties kan het zijn dat de chirurg de vezels die verantwoordelijk zijn voor aanraking beschadigt, terwijl de vezels die pijnsignalen doorgeven intact blijven. Het is ook mogelijk dat anesthesia dolorosa toevallig ontstaat door een verwonding aan de nervus trigeminus.

Symptomen in aangezicht

Gevoelloosheid

De patiënt ervaart gevoelloosheid in het gezicht, vergelijkbaar met de gevoelloosheid na een verdovende injectie bij een tandheelkundige behandeling. De blootstelling aan koude kan de gevoelloosheid verergeren, waardoor het gezicht als bevroren aanvoelt.

Pijn

Daarnaast heeft de patiënt constante pijn in het aangetaste gezichtsgebied. De pijn kan prikkend, brandend, trekkend of stekend zijn. Sommige patiënten beschrijven de pijn ook als scherp, stekend, schietend of met elektrische schokjes. Druk en een zwaar gevoel aan het gezicht kunnen ook deel uitmaken van de symptomen van anesthesia dolorosa. De pijn verergert vaak wanneer de patiënt inactief is. Ook oogpijn kan optreden.

Deafferentiatiepijnsyndroom

Anesthesia dolorosa wordt beschouwd als een zogenaamd ‘deafferentiatiepijnsyndroom’. Dit betekent dat de patiënt volledig gevoelloos is in het getroffen gezichtsgebied, maar een slecht functionerend pijngevoel intact blijft.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt informeert de arts over de symptomen, zoals totale verdoving in het gezicht gecombineerd met aangezichtspijn. De arts zal ook informatie willen hebben over de voorgeschiedenis van de patiënt, zoals een fysiek trauma in het gebied van de aangezichtszenuw of een recente operatie voor trigeminusneuralgie. Op basis van deze informatie kan de arts meestal vaststellen dat de patiënt lijdt aan anesthesia dolorosa. Een kwantitatieve sensorische test kan bevestigen dat het gevoel in het getroffen gebied verdoofd is, maar deze test is doorgaans niet noodzakelijk voor de diagnose.

Behandeling van anesthesia dolorosa

Professionele medische behandeling

Een effectieve behandeling voor anesthesia dolorosa bestaat momenteel niet. De arts zal echter een multidisciplinaire benadering toepassen om de pijn te beheersen. Deze behandeling kan medicatie omvatten, zoals anticonvulsiva, antidepressiva, spierverslappers, topische anesthetica of zalven, anesthesie-injecties (zenuwblokkades) of opioïden (krachtige pijnstillers). Psychologische ondersteuning kan ook nuttig zijn voor veel patiënten. Chirurgie is doorgaans geen optie bij anesthesia dolorosa.

Alternatieve therapie

Daarnaast zijn er complementaire en alternatieve therapieën beschikbaar die bij sommige patiënten de pijn kunnen verminderen. Deze behandelingen omvatten acupunctuur, homeopathie, hoog-cervicale chiropractie, voedingstherapie, warme en koude kompressen, biofeedback en TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie). Het is raadzaam dat de patiënt deze behandelingen eerst met de arts bespreekt.

Prognose van pijnaandoening

De multidisciplinaire behandelingen hebben een gematigd succes.

Complicaties van anesthesia dolorosa

Potentiële complicaties van anesthesia dolorosa omvatten:

• Chronische pijn die niet goed onder controle kan worden gehouden, wat kan leiden tot langdurige invaliditeit.
• Verminderde kwaliteit van leven door voortdurende pijn en gevoelloosheid in het gezicht.
• Psychologische effecten zoals angst, depressie en verminderde emotionele welzijn door de impact van de aandoening op dagelijks functioneren.
• Mogelijke verstoring van sociale en werkgerelateerde activiteiten als gevolg van de chronische pijn en gevoelloosheid.

Preventie van anesthesia dolorosa

Hoewel het niet altijd mogelijk is om anesthesia dolorosa volledig te voorkomen, kunnen de volgende maatregelen helpen het risico te verminderen:

• Zorgvuldige planning en uitvoering van operaties die de nervus trigeminus betreffen, met aandacht voor het minimaliseren van schade aan de zenuwvezels.
• Regelmatige evaluaties door een specialist om eventuele complicaties tijdens de behandeling van trigeminusneuralgie te identificeren en te beheersen.
• Postoperatieve zorg en follow-up om vroegtijdig tekenen van mogelijke complicaties te detecteren.
• Overleg met de arts over de risico’s en voordelen van behandelingen voor trigeminusneuralgie, om weloverwogen beslissingen te nemen over de te volgen therapieën.
• Integratie van multidisciplinaire behandelstrategieën om de impact van de aandoening te minimaliseren, inclusief pijnmanagement en psychologische ondersteuning.

Lees verder

• Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheuten