Anesthesia dolorosa: Pijn en gevoelloosheid in aangezicht

Anesthesia dolorosa betekent letterlijk ‘pijnlijke gevoelloosheid’. Deze pijnaandoening treedt op als gevolg van schade aan de nervus trigeminus (aangezichtszenuw). Dit komt namelijk tot stand na een complicatie bij een operatie voor de behandeling trigeminusneuralgie (aangezichtspijn), of anders ontstaat anesthesia dolorosa na een fysiek trauma aan de aangezichtszenuw. De patiënt ervaart gevoelloosheid en pijn in het aangezicht. De pijn behandelt de arts met medicatie, en ook alternatieve en aanvullende therapieën zijn beschikbaar. Deze hebben doorgaans een wisselend succes.

• Oorzaken: Schade aan aangezichtszenuw
• Symptomen in aangezicht
• Gevoelloosheid
• Pijn
• Deafferentiatiepijnsyndroom
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van anesthesia dolorosa
• Professionele medische behandeling
• Alternatieve therapie
• Prognose van pijnaandoening

Oorzaken: Schade aan aangezichtszenuw

De nervus trigeminus (aangezichtszenuw) is een hersenzenuw die nodig is voor het gevoel in het aangezicht. De hersenzenuw zorgt tevens voor de motorische functie in het aangezicht, het kauwen en het bijten. Anesthesia dolorosa resulteert uit een letsel aan de nervus trigeminus. Dit komt mogelijk tot stand tijdens een operatie voor trigeminusneuralgie, een aandoening waarbij een patiënt aangezichtspijn met scheuten heeft. Chirurgische procedures zoals radiofrequentie-rhizotomie of glyceroltherapie of balloncompressie leiden mogelijk allemaal tot anesthesia dolorosa. Tijdens de operatie raakt de chirurg namelijk mogelijk de vezels die verantwoordelijk zijn voor aanraking, maar de vezels die pijnberichten meedragen, blijven tijdens de operatie wel intact. Het is ook mogelijk dat anesthesia dolorosa per toeval tot stand komt door een verwonding aan de nervus trigeminus.

Symptomen in aangezicht

Gevoelloosheid

De patiënt ervaart gevoelloosheid aan het gezicht, die doet denken aan de gevoelloosheid die een patiënt ervaart na een verdovende injectie vlak voor een tandheelkundige behandeling. Verder verhoogt de blootstelling aan koude het gevoel van gevoelloosheid, waardoor het gezicht voor de patiënt bevroren aanvoelt.

Pijn

Daarnaast heeft de patiënt in het aangetaste gezichtsgebied constante pijn. De pijn is meestal prikkend, brandend, trekkend of stekend, maar sommige patiënten beschrijven de pijn als scherp, stekend, schietend of met elektrische schokjes. Druk en een zwaar gevoel aan het gezicht maken soms ook deel uit van de symptomen van anesthesia dolorosa. De pijn is erger wanneer de patiënt niet actief is. Ook oogpijn komt mogelijk tot uiting.

Deafferentiatiepijnsyndroom

Anesthesia dolorosia is en zogenaamd ‘deafferentiatiepijnsyndroom’. Dit houdt in dat de patiënt volledig gevoelloos is in het getroffen gezichtsgebied maar een slecht functionerend pijngevoel intact blijft.

Diagnose en onderzoeken

De patiënt vertelt de arts over de aanwezige symptomen zoals een totale verdoving in het gezicht in combinatie met aangezichtspijn. De arts wenst daarnaast informatie over de voorgeschiedenis van de patiënt zoals een fysiek trauma in het gebied van de aangezichtszenuw, of een recente operatie voor de behandeling van trigeminusneuralgie. Op basis van deze informatie weet de arts vrijwel zeker dat de patiënt lijdt aan anesthesia dolorosa. Een kwantitatief sensorische test bevestigt dat het verdoofde gevoel in het getroffen gebied, maar deze test is in principe niet nodig om de diagnose te stellen.

Behandeling van anesthesia dolorosa

Professionele medische behandeling

Een effectieve behandeling voor anesthesia dolorosa bestaat niet. De arts zet wel een multidisciplinaire behandeling in waarbij hij de pijn aanpakt. Deze behandeling bestaat uit medicatie in de vorm van anticonvulsiva, antidepressiva, spierverslappers, topische (op de huid aangebrachte) anesthetica of zalven, anesthesie-injecties (zenuwblokkades) of opioïden (krachtige pijnstillers). Verder is psychologische ondersteuning nuttig voor veel patiënten. Chirurgie is niet mogelijk bij anesthesia dolorosa.

Alternatieve therapie

Daarnaast zijn complementaire en alternatieve therapieën beschikbaar die voor een aantal patiënten de pijn verminderen, al bespreekt de patiënt deze best eerst met de arts. Deze behandelingen bestaan uit acupunctuur, homeopathie, hoog-cervicale chiropractie, voedingstherapie, warme en koude kompressen, biofeedback en TENS (transcutane elektrische zenuwstimulatie).

Prognose van pijnaandoening

De multidisciplinaire behandelingen hebben een matig succes.

Lees verder

• Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheuten