Pijn achter of rond wenkbrauwen: Oorzaken en behandeling

Sommige patiënten kampen met pijn achter of rond de wenkbrauwen. Dit is mogelijk te wijten aan diverse vormen van hoofdpijn, de oogziekte glaucoom of andere oorzaken. Naast dit soort pijn, treden mogelijk ook nog andere klachten op die afhangen van het onderliggend probleem. Enkele bijkomende tekenen zijn koorts, jeuk en misselijkheid. Mogelijk verdwijnt de pijn spontaan, of wanneer de arts het onderliggend probleem heeft kunnen verhelpen met medicatie, een procedure of een operatie. Het is belangrijk om een arts te raadplegen wanneer de pijn ernstig is of wanneer ook andere symptomen optreden naast de pijn achter en rond de wenkbrauw(en), omdat sommige oorzaken anders leiden tot ernstige complicaties.

• Arteriitis temporalis (ontsteking van wanden van bloedvaten)
• Glaucoom, oogziekte met pijn achter of rond wenkbrauwen
• Gordelroos, virale infectie met huiduitslag
• Hoofdpijn
• Clusterhoofdpijn
• Migraine
• Spanningshoofdpijn
• Sinusitis
• Trigeminusneuralgie (druk op zenuw met pijn aan gezicht)

Arteriitis temporalis (ontsteking van wanden van bloedvaten)

Oorzaken
Arteriitis temporalis (reuscelarteriitis, temporale arteriitis) is een ontstekingsziekte waarbij ontstekingen ontstaan aan de wanden van de middelgrote en grote bloedvaten. Meestal zijn de slagaders in het hoofd, vlakbij de slaap, aangetast.

Symptomen
Hoofdpijn is het meest voorkomende symptoom, maar dit symptoom is niet bij alle patiënten aanwezig. Andere symptomen omvatten een gevoelige hoofdhuid, kaakpijn, tongpijn en oogproblemen zoals wazig zien, dubbelzien of een slechter gezichtsvermogen. Soms komen ook systemische of andere minder vaak voorkomende symptomen tot stand, zodat de diagnose mogelijk uitdagend is.

Behandeling
Reuscelarteriitis is een medisch noodgeval waarbij een onmiddellijke behandeling met glucocorticosteroïden vereist is. De arts schrijft meestal een hoge dosis prednisolon voor. Bij sommige patiënten is bijkomende medicatie nodig. Onbehandeld ontstaat een beroerte en verliest de patiënt mogelijk ook het gezichtsvermogen.

Glaucoom, oogziekte met pijn achter of rond wenkbrauwen

Anatomie van oog
De ruimte tussen het hoornvlies en de ooglens is gevuld met kamerwater, een heldere vloeistof. Dankzij deze vloeistof wordt de binnenkant van het voorste deel van het oog gevoed. Het is ook nodig voor het behoud van de oogvorm. Het kamerwater zorgt er namelijk voor dat de oogbol goed onder druk wordt gehouden. Het kamerwater wordt constant geproduceerd door het straallichaam dat de ooglens omringt. Het kamerwater loopt uit het oog via een gaasachtig kanaal, een trabeculair netwerk. Dit netwerk bevindt zich in de hoek waar het hoornvlies en de iris elkaar ontmoeten. Wanneer iets deze drainagehoek afsluit of het trabeculaire netwerk verstopt raakt, kan het kamerwater niet snel genoeg uit het oog wegvloeien en neemt de druk in het oog toe. Glaucoom treedt meestal op wanneer te veel druk in het oog schade aan de oogzenuw aan de achterkant van de oogbol veroorzaakt, wat leidt tot een permanent verlies van het gezichtsvermogen.

Oorzaken en risicofactoren
Glaucoom is een groep oogziekten waarbij schade ontstaat aan de oogzenuw en een verlies van het gezichtsvermogen tot stand komt. Enkele typen glaucoom zijn openhoekglaucoom, geslotenhoekglaucoom, en normale druk glaucoom. Risicofactoren voor glaucoom zijn onder meer een verhoogde oogdruk, een lage intracraniële druk (druk rond de hersenen) een familiegeschiedenis van de aandoening en een hoge bloeddruk.

Symptomen
Openhoekglaucoom ontwikkelt zich langzaam in de tijd. De patiënt ervaart hierbij geen oogpijn. Het perifeer gezichtsvermogen (zicht aan de zijkant) begint mogelijk af te nemen, waarna de patiënt het centrale gezichtsvermogen verliest. De oogziekte leidt onbehandeld in blindheid. Geslotenhoekglaucoom doet zich geleidelijk of plotseling voor. De plotselinge presentatie gaat gepaard met ernstige oogpijn, gekleurde halo's rond lichten zien, wazig zien, een verwijde pupil, roodheid van het oog, misselijkheid en braken.

Behandeling
Indien de oogarts de oogziekte vroegtijdig behandelt, is het mogelijk om de progressie van de ziekte te vertragen of te stoppen met medicatie, een laserbehandeling of chirurgie. De oogarts wil hierbij de oogdruk verlagen.

Gordelroos, virale infectie met huiduitslag

Oorzaken
Gordelroos is het resultaat van een infectie met het varicella zoster-virus. Dit is hetzelfde virus dat waterpokken veroorzaakt. Nadat een patiënt waterpokken heeft gehad, blijft het virus sluimerend in de zenuwweefsels van het lichaam aanwezig en reactiveert dit jaren later om dan gordelroos te veroorzaken. Het is anno oktober 2020 onduidelijk waarom het virus bij sommige patiënten reactiveert en bij anderen niet.

Symptomen
De symptomen beginnen als tintelingen, jeuk en een branderig gevoel dat zich aan de linker- of rechterkant van de romp. Daarna kampt de patiënt met een pijnlijke uitslag (die soms gepaard gaat met hoofdpijn, milde koorts, koude rillingen en maagklachten) aan één kant van het lichaam. Vervolgens verschijnen met vloeistof gevulde blaren. De huid is bovendien gevoelig voor aanraking. Wanneer de gezichtszenuwen getroffen zijn, zijn het gezicht en het oog mogelijk aangetast. Dit gaat mogelijk ook vergezeld met pijn achter of rond de wenkbrauw.

Behandeling
De blaren verdwijnen meestal na zeven à tien dagen. De huiduitslag verdwijnt binnen twee tot vier weken. Er is anno oktober 2020 geen remedie voor de gordelroosuitslag, maar er zijn antivirale medicijnen beschikbaar die de duur en ernst van de ziekte verminderen. Deze medicijnen werken het beste als de patiënt deze binnen de eerste drie dagen na het verschijnen van de huiduitslag inneemt. Daarom is het belangrijk dat patiënten zo snel mogelijk contact opnemen met de arts bij de eerste tekenen van gordelroos.

Hoofdpijn

Clusterhoofdpijn

Oorzaken en risicofactoren
De oorzaak van clusterhoofdpijn is onbekend anno oktober 2020. Mogelijk houdt de vorm van hoofdpijn verband met een tijdelijke onbalans van chemische stoffen in de hersenen. Bekende risicofactoren van clusterhoofdpijn zijn:

• alcohol
• bepaalde voedingsmiddelen, vooral nitrietrijke voedingsmiddelen (bijvoorbeeld spek)
• felle lichten
• warm weer of warme douches en baden
• tabaksproducten

Symptomen
Clusterhoofdpijn duidt op aanvallen in groepen (clusters). Tijdens een clustercyclus komen korte, ernstige hoofdpijnaanvallen tussen één à acht keer per dag voor. Clustercycli houden soms weken of maanden aan. Tussendoor ontstaan remissieperioden of perioden waarin geen klachten optreden. Patiënten met chronische clusterhoofdpijn hebben geen remissieperioden of anders duren de remissies minder dan één maand per keer. De eenzijdige hoofdpijn is dof, brandend en bijzonder ernstig. Vaak vinden de aanvallen tijdens de nacht plaats waardoor patiënten slaapproblemen ervaren. De aanvallen beginnen meestal in het gebied rond een oog en verspreiden zich vervolgens naar nabijgelegen gezichtsgebieden.

Behandeling
Clusterhoofdpijn is in de meeste gevallen succesvol te behandelen door een acute en preventieve medicamenteuze behandeling. De patiënt krijgt eerst een initiële verlichting met steroïden, via de mond in te nemen of geïnjecteerd aan de achterkant van het hoofd. Daarnaast is een dagelijks preventief medicijn zoals verapamil nodig. Zuurstoftherapie met een gezichtsmasker is vaak effectief om een aanval te stoppen.

Migraine

Oorzaken en risicofactoren
De oorzaken van migraine zijn niet bekend anno oktober 2020 maar wel zijn enkele bijdragende factoren gekend voor migraine:

• hormonen: veranderingen tijdens de menstruatiecyclus
• omgevingsfactoren: weersveranderingen, fel of verblindend licht, sterke geuren en grote hoogte
• slaap: te veel of te weinig slaap
• stress en bevrijding van stress
• voeding: gemiste maaltijden, alcohol, voedingsmiddelen met mononatriumglutamaat (MSG), te veel cafeïne of onttrekking aan cafeïne en geconserveerd vlees met nitraten en nitrieten

Symptomen
De symptomen van migraine variëren sterk maar de meest voorkomende tekenen omvatten:

• een overgevoeligheid voor fel licht, geluid en/of geuren
• kloppende pijn, vaak aan één kant van het hoofd (mogelijk pijn achter of rond de wenkbrauw)
• matige tot ernstige hoofdpijn die onbehandeld 4 tot 72 uur aanhoudt
• meer pijn na inspanning of beweging
• misselijkheid en of braken met hoofdpijn

Ongeveer één op de drie patiënten ervaart in het begin van de aanval een aura. Hierbij komen visusstoornissen tot stand (vlekken, flitsen, zigzaglijnen, sterren zien of zelfs het zicht in het oog verliezen voor korte periodes). Ook zintuiglijke veranderingen: tintelingen of gevoelloosheid in het gezicht, het lichaam, de handen en de vingers zijn mogelijk aanwezig. Verder zijn er tijdens een aura mogelijk spraak- of taalproblemen. De patiënt kan dan niet de juiste woorden vinden, heeft een onduidelijke spraak of produceert mompelende woorden.

Behandeling
De patiënt moet de uitlokkende factoren van de migraineaanval identificeren en zo mogelijk vermijden. Verder zijn gezonde levensstijlwijzigingen nodig. De arts zet voorts medicijnen in om acute migraineaanvallen te behandelen en voorkomen.

Spanningshoofdpijn

Oorzaken
Spanningshoofdpijn is het meest voorkomende type hoofdpijn. Deze hoofdpijn wordt niet veroorzaakt door ziekte. De exacte oorzaak van spanningshoofdpijn is onbekend anno oktober 2020. Maar er zijn verschillende bijdragende factoren gekend, zoals veranderingen van hoe zenuwen van het hoofd, de nek en de schouders pijn voelen. Emotionele stress en spierspanning werken waarschijnlijk ook als uitlokkende factoren voor spanningshoofdpijn.

Symptomen
Patiënten met spanningshoofdpijn voelen een beklemmend gevoel rond het hoofd (gevoel van een bankschroef of een strakke hoed op het hoofd). De pijn is ook voelbaar achter de ogen en in het gebied rond en achter de wenkbrauwen. Ook zijn de nek- en schouderspieren vaak gespannen en pijnlijk. Daarnaast treden concentratieproblemen en slaapstoornissen op bij een aantal patiënten. Soms heeft een patiënt ook migraine naast de spanningshoofdpijn. Net zoals migraine verergeren fel licht of harde geluiden de symptomen van spanningshoofdpijn.

Behandeling
Een patiënt mag vrij verkrijgbare pijnstillers nemen zoals aspirine, paracetamol of ibuprofen. Sommige patiënten ervaren minder pijn door het nemen van combinatieproducten die cafeïne bevatten. Wel mag een patiënt maar twee à drie keer per week maximaal deze medicijnen nemen omdat anders het risico verhoogt op reboundhoofdpijn (hoofdpijn door medicatie voor hoofdpijn). Warmte of ijs toepassen, de pijnlijke plekken in de nek en schouders masseren, ontspanningstechnieken en diepe ademhalingsoefeningen verminderen de frequentie en ernst van spanningshoofdpijn.

Sinusitis

Oorzaken
Sinusitis is een infectie van de sinussen (bijholten). Meestal resulteert deze uit een infectie van de veroorzaakt door virussen en/of bacteriën. Verkoudheidsvirussen en bacteriën die de sinussen binnendringen, veroorzaken meestal geen problemen tenzij de afvoer van de sinussen wordt geblokkeerd. Een blokkering van de nauwe sinusafvoerkanalen is de belangrijkste oorzaak van sinusitis. Ook andere oorzaken zijn bekend zoals allergieën, sigarettenrook en andere irriterende dampen, veranderingen in de luchtdruk tijdens het vliegen of duiken, neuspoliepen (goedaardige gezwellen in neus of sinussen) en een afwijkend neustussenschot.

Symptomen
Een pijnlijke druk is het belangrijkste symptoom van een bijholteontsteking. De patiënt ervaart pijn in het voorhoofd (frontale sinusitis), over de wang of in de bovenkaak en tanden (maxillaire sinusitis), achter de ogen en rond de wenkbrauwen (ethmoïde of sfenoïde sinusitis), of aan de bovenkant van het hoofd (sfenoïde sinusitis). De sinuspijn neemt meestal toe bij het vooroverbuigen. Daarnaast kampen veel patiënten met een verstopte neus en een dikke, donkergekleurde neusafscheiding. Wanneer het slijm uit de achterkant van de neus in de keel druppelt (postnasale drip), zijn volgende symptomen mogelijk: een vieze smaak in de mond, een verlies van het geurvermogen, een slechte adem of hoesten. Patiënten met een sinusinfectie lijden ook vaak aan koorts, lichaamspijn en vermoeidheid.

Behandeling
Enkele huisremedies omvatten veel water drinken, stoom inademen, met het hoofd omhoog slapen, een warm kompres op het gezicht toepassen en een zoutoplossing gebruiken. Eventueel zet de arts steroïde neussprays of decongestiva (medicijnen die de zwelling van de slijmvliezen in de neus verminderen) in.

Trigeminusneuralgie (druk op zenuw met pijn aan gezicht)

Oorzaken
Trigeminusneuralgie is meestal het gevolg van compressie van de nervus trigeminus. Dit is de zenuw in de schedel die gevoelens van pijn en aanraking van het gezicht, de tanden en de mond naar de hersenen overbrengt. De druk op de nervus trigeminus is in de meeste gevallen te wijten aan een nabijgelegen bloedvat dat op een deel van de zenuw in de schedel drukt. Trigeminusneuralgie verschijnt ook door schade van de nervus trigeminus door een andere medische aandoening, zoals multiple sclerose of een tumor.

Risicofactoren
De pijnaanvallen resulteren uit activiteiten waarbij het gezicht lichtjes wordt aangeraakt, zoals wassen, eten en tandenpoetsen, maar ook wind (ook al is dat maar een klein beetje) veroorzaakt ook pijnklachten. Soms is er geen uitlokkende factor bekend.

Symptomen
Patiënten met klassieke trigeminusneuralgie beschrijven plotselinge, ernstige, eenzijdige, gezichtspijn die opkomt met tussenpozen. De pijn is vaak ook voelbaar achter en rond de wenkbrauwen. De pijn is vaak scherp, schietend of voelt aan als een elektrische schok in de kaak, de tanden of het tandvlees. De aanvallen duren meestal kort (enkele seconden tot twee minuten). De aanvallen stoppen ook plots. Af en toe is de pijn wel aan beide gezichtskanten voelbaar, maar dan meestal niet tegelijkertijd.

Behandeling
Medicatie behandelt de zenuwpijn die gepaard gaat met trigeminusneuralgie. Soms voert de arts een operatie uit om de zenuw te beschadigen die de symptomen veroorzaakt. Op die manie kunnen er geen pijnsignalen meer verzonden worden, zodat de klachten ook stoppen. Deze behandeling is doorgaans maar enkele jaren effectief. Ook voert de arts mogelijk een operatie uit waarbij hij de schedel opent en de eventuele bloedvaten verplaatst die druk leggen op de nervus trigeminus.

Lees verder

• Trigeminusneuralgie: Aangezichtspijn met pijnscheuten
• Glaucoom: Verhoogde oogdruk met verlies van gezichtsvermogen
• Sinusitis (sinusinfectie): Oorzaken, symptomen & behandeling
• Clusterhoofdpijn: Plotse, eenzijdige en pijnlijke hoofdpijn
• Arteriitis temporalis: Ontsteking van slagaders bij de slaap