EHBO bij vergiftiging met koolmonoxide (CO-intoxicatie)

Koolmonoxidevergiftiging … een sluipende moordenaar. Dit reuk-, smaak- en kleurloze gas beschadigt de hersenen en resulteert mogelijk in de dood. De vergiftiging komt snel tot stand door een slechte werking van een verwarmingstoestel in combinatie met gesloten ramen en deuren. Het bloed is door de vergiftiging niet meer in staat om zuurstof op te nemen, met onder andere ademhalingsproblemen, hoofdpijn en bewusteloosheid als gevolg. Regelmatig een kamer verluchten is belangrijk in de preventie van dit CO-intoxicatie. Bij de toediening van de eerste hulp is verluchten dan ook het eerste en belangrijkste advies.

• Oorzaken vergiftiging met koolmonoxide
• Risicofactoren CO-intoxicatie
• Symptomen: Ademhalingsproblemen
• Eerste hulp bij koolmonoxidevergiftiging
• EHBO: Zeker niet doen
• Professionele medische hulp
• Prognose

Oorzaken vergiftiging met koolmonoxide

Koolmonoxidevergiftiging is een vorm van een bloedvergiftiging. Door dit gas is het bloed niet meer in staat om zuurstof op te nemen. Koolmonoxide (CO) verbindt zich met hemoglobine in het bloed, wat leidt tot de vorming van carboxyhemoglobine, waardoor zuurstofopname niet meer mogelijk is. Koolmonoxide ontstaat bij onvolledige verbranding, dus wanneer een vlam onvoldoende zuurstof krijgt.

Risicofactoren CO-intoxicatie

In onder andere volgende omstandigheden komt een CO-intoxicatie snel tot stand

• De uitlaatgassen van een draaiende motor in een gesloten garage
• Een onvoldoende verluchting van de badkamer met een gasgeiser
• Een slecht trekkende kachel door bijvoorbeeld een verstopte schouw
• Een slechte werking van een verwarmingstoestel in combinatie met gesloten ramen en deuren

Symptomen: Ademhalingsproblemen

De patiënt met CO-intoxicatie heeft ademhalingsproblemen; soms valt de ademhaling zelfs helemaal weg. In ernstige gevallen is de patiënt bewusteloos, bevindt hij zich in een coma of treedt een hartstilstand op. Mogelijk heeft de patiënt brandwonden aan het gezicht, de mond en de neus. Verder is de huid vaak blauw (cyanose), bleek of grauw. Bij een ernstige vergiftiging kleur de huid lichtroze. Daarnaast treden nog andere lichamelijke en mentale symptomen op, die niet altijd en bij iedereen tot uiting komen.

Fysieke symptomen

• braken
• buikpijn
• duizeligheid
• een gestoord gezichtsvermogen
• epileptische aanvallen
• evenwichts- en coördinatieproblemen (ataxie)
• flauwvallen
• griepachtige symptomen
• hartkloppingen (palpitaties)
• hoofdpijn
• kortademigheid bij inspanning
• misselijkheid
• onverklaarbare vermoeidheid
• pijn op de borst
• slaperigheid
• spiertrekkingen
• spierzwakte

Mentale problemen

• agitatie (rusteloosheid)
• een depressie
• een gevoel van onverschilligheid
• geheugenproblemen
• hallucinaties
• verwardheid

Verder is het giftige koolmonoxidegas onzichtbaar, smaakloos en geurloos, maar in hoge concentraties valt wel een lavendelgeur waar te nemen.

Eerste hulp bij koolmonoxidevergiftiging

Eigen veiligheid

Een hulpverlener gaat steeds met het hoofd omlaag naar binnen om zo weinig mogelijk in contact te komen met de giftige rook of dampen. Hij probeert tevens zo weinig mogelijk giftig gas in te ademen door een natte doek voor de mond en neus te binden en dan zo weinig mogelijk te ademen. Tot slot sluit hij alle gas- en elektriciteitsvoorzieningen, want de kleinste vonk of vlam veroorzaakt mogelijk een ontploffing.

Verluchte omgeving

Hij zorgt er daarna meteen voor dat de patiënt in frisse lucht terechtkomt door de ramen en/of deuren te openen of zelfs in te slaan. Indien dit niet mogelijk is, verplaatst hij de patiënt uit de buurt van de omgeving waar zich koolmonoxide bevindt. Als de patiënt bewusteloos is, kijkt de hulpverlener wel eerst of de patiënt nog andere verwondingen heeft alvorens hem te verplaatsen. De hulpverlener neemt de bewusteloze patiënt vast aan de voeten. Daarna sleept hij hem zo naar buiten. Het is tevens aangeraden om kledij die doordrongen is met gassen, uit te doen. De hulpverlener belt daarna zo snel mogelijk naar de hulpdiensten.

Patiënt reanimeren

De hulpverlener start met het reanimeren van de patiënt indien hij niet normaal ademt. Wanneer de hulpverlener alleen is, reanimeert hij eerst gedurende één minuut de patiënt en belt hij dan pas de hulpdiensten. Wanneer hij niet alleen is, laat hij iemand anders bellen naar de hulpdiensten en reanimeert hij de patiënt indien nodig. Hij stopt pas met reanimeren als de patiënt zelf begint te ademen of als het ambulancepersoneel aanwezig is. Wanneer de bewusteloze patiënt in veiligheid is en weer vrij ademt, legt de patiënt hem in een stabiele zijligging. De hulpverlener blijft steeds bij de patiënt aanwezig.

EHBO: Zeker niet doen

De hulpverlener redt de patiënt niet zomaar. Hij neemt namelijk wel voorzorgsmaatregelen alvorens in de ruimte te gaan waarin zich de patiënt bevindt. Hij zou anders zelf giftige dampen inademen. Hij gebruikt evenmin een zaklamp om de patiënt te redden want ook dit leidt soms tot ontploffingsgevaar. Voorts mag de hulpverlener de patiënt zeker geen eten of drinken geven, want hij verstikt zich hierin mogelijk. Daarnaast heeft de patiënt mogelijk nog andere letsels en heeft hij in het ziekenhuis narcose nodig.

Professionele medische hulp

De behandeling in het ziekenhuis is afhankelijk van de ernst van de koolmonoxideblootstelling. Patiënten met een milde blootstelling krijgen 100% zuurstof gedurende tien à vijftien minuten. Daarnaast volgt de arts hen nauwgezet op. Bij een ernstige koolmonoxidevergiftiging zijn hoge doses zuurstoftherapie nodig.

Prognose

Het is belangrijk om bij een CO-intoxicatie snel maar vooral ook in veilige omstandigheden op te treden want op deze manier redt de hulpverlener mogelijk het leven van de patiënt. In Nederland en België komen jaarlijks duizenden ongevallen voor met koolmonoxide (CO) waarbij enkele honderden patiënten komen te overlijden.

Lees verder

• Vergiftiging: Oorzaken, symptomen, behandeling en preventie
• Tegengif (antidotum): Werking & lijst tegengiffen (antidota)