Pulsoximetrie: Meting van het zuurstofgehalte in het bloed

Bij een pulsoximetrie (ook bekend als "polsoximetrie") meet de arts het zuurstofgehalte in het bloed, ook wel zuurstofsaturatie genoemd. Deze test maakt gebruik van een sensor, vaak een klemmetje, dat op een lichaamsdeel wordt geplaatst, meestal de vinger, teen of oorlel. De sensor maakt gebruik van licht om de hoeveelheid zuurstof in het bloed te meten. Door te analyseren hoe het licht door het bloed wordt doorgelaten, kan de arts bepalen hoeveel zuurstof aanwezig is in het bloed. Dit helpt om te beoordelen of extra zuurstof nodig is voor de patiënt, wat nuttig kan zijn bij bepaalde aandoeningen of medische situaties. Dit veilige, niet-invasieve, pijnloze en kosteneffectieve onderzoek brengt slechts minimale risico's met zich mee.

• Principes van zuurstofsaturatiemeting in het bloed
• Indicaties voor pulsoximetrie door de arts
• Gebruik van pulsoximetrie bij chronische ziekten
• Toepassing van pulsoximetrie bij acute aandoeningen
• Voorbereiding op de meting van het zuurstofgehalte in het bloed
• Tijdens het onderzoek: Sensor op vinger, teen of oorlel
• Na het onderzoek
• Risico's van zuurstofsaturatiemeting

Principes van zuurstofsaturatiemeting in het bloed

Pulsoximeters meten de absorptie van rood en infrarood licht door het bloed. Zuurstofarm bloed absorbeert voornamelijk rood licht, terwijl zuurstofrijk bloed voornamelijk infrarood licht absorbeert. De pulsoximetrie meet de verhouding van deze absorptie. Omdat de absorptie van licht varieert met elke hartslag, voert het apparaat honderden metingen per seconde uit. Deze informatie wordt omgezet in een percentage dat de zuurstofverzadiging in het bloed aangeeft.

Indicaties voor pulsoximetrie door de arts

Een pulsoximetrie wordt uitgevoerd met een draagbaar apparaatje waarin de vinger, teen of oorlel van de patiënt wordt geplaatst. Het apparaat meet de zuurstofsaturatie en de hartslagfrequentie (polsfrequentie) van de patiënt, zowel in rust als tijdens inspanning, zonder dat een bloedmonster nodig is. Dit onderzoek is bijzonder waardevol voor het monitoren van de algemene gezondheid van patiënten met longaandoeningen en andere medische situaties.

Aandoeningen waarbij pulsoximetrie nuttig is

Longaandoeningen
Patiënten met de volgende aandoeningen ondergaan regelmatig pulsoximetrie:

• Astma (chronische ontsteking van de luchtwegen)
• COPD (chronisch obstructief longlijden)
• Chronische bronchitis (ontsteking van de luchtpijpvertakkingen)
• Longkanker (bronchuscarcinoom)
• Longontsteking (pneumonie: ontsteking van de onderste luchtwegen)

Daarnaast helpt pulsoximetrie bij het beoordelen van de effectiviteit van medicatie voor longaandoeningen.

Hartaandoeningen
Pulsoximetrie wordt ook toegepast bij hartaandoeningen, zoals hartaanvallen en hartfalen (verminderde efficiëntie van de bloedcirculatie door het hart).

Andere aandoeningen
Pulsoximetrie kan nuttig zijn bij anemie (bloedarmoede), neonatale zorgen, slaapapneu (slaapstoornis met tijdelijke onderbrekingen in de ademhaling), en slaapstoornissen in sommige gevallen.

Andere medische situaties

De meting van het zuurstofgehalte helpt de arts te bepalen of een patiënt in staat is om meer inspanning te leveren en activiteiten uit te voeren. Het biedt ook inzicht in de noodzaak van kunstmatige beademing (ventilatie) en de effectiviteit daarvan. Bovendien wordt pulsoximetrie toegepast tijdens of na operaties of behandelingen om de zuurstofsaturatie te monitoren.

Gebruik van pulsoximetrie bij chronische ziekten

Pulsoximetrie wordt vaak ingezet voor patiënten met chronische aandoeningen zoals COPD, astma en andere longziekten. Deze patiënten hebben vaak baat bij regelmatige metingen van hun zuurstofverzadiging, om mogelijke achteruitgang tijdig te signaleren en indien nodig het behandelplan aan te passen. Bij deze patiënten wordt pulsoximetrie niet alleen gebruikt voor diagnose, maar ook voor monitoring, waardoor artsen beter inzicht krijgen in de effectiviteit van behandelingen en preventieve maatregelen kunnen nemen bij tekenen van achteruitgang.

Langdurige monitoring bij COPD-patiënten

Voor COPD-patiënten kan pulsoximetrie helpen om perioden van exacerbatie of verergering vroegtijdig te identificeren. Doordat COPD een progressieve longziekte is die de ademhaling en het zuurstoftransport in het bloed beïnvloedt, kan pulsoximetrie artsen en patiënten ondersteunen bij het monitoren van veranderingen in de gezondheidstoestand. Dagelijkse metingen kunnen inzicht geven in patronen van zuurstofverzadiging en helpen bij het opstellen van behandelplannen, vooral bij patiënten die thuis zuurstoftherapie ontvangen.

Gebruik bij astmapatiënten

Bij astmapatiënten kan pulsoximetrie waardevol zijn om te bepalen hoe goed de longen functioneren tijdens en na een astma-aanval. Tijdens een aanval kunnen de luchtwegen vernauwd raken, waardoor het zuurstofgehalte in het bloed kan dalen. Pulsoximetrie stelt zorgverleners in staat om snel en accuraat vast te stellen of aanvullende behandelingen, zoals bronchodilatoren of zuurstofsuppletie, nodig zijn. Regelmatige metingen kunnen ook bijdragen aan betere controle en beheer van astmasymptomen.

Toepassing van pulsoximetrie bij acute aandoeningen

Bij acute medische situaties, zoals hartaanvallen, longontstekingen of ernstige allergische reacties, kan pulsoximetrie direct informatie verschaffen over de zuurstofstatus van de patiënt. In spoedeisende situaties kan een snel gemeten lage zuurstofsaturatie artsen helpen om onmiddellijk in te grijpen en passende maatregelen te treffen.

Rol bij longontstekingen

Longontsteking kan leiden tot een verminderd zuurstoftransport in het bloed, doordat de longblaasjes gevuld kunnen raken met vocht of ontstekingscellen. Pulsoximetrie biedt de mogelijkheid om het zuurstofgehalte in de bloedbaan continu te monitoren en vroegtijdig signalen van ademhalingsproblemen te detecteren. Bij patiënten met een ernstige longontsteking kan pulsoximetrie ook helpen om te bepalen of zuurstoftherapie of intensievere behandeling noodzakelijk is, waardoor tijdige zorg kan worden verleend.

Gebruik bij allergische reacties en anafylaxie

Bij ernstige allergische reacties, zoals anafylaxie, kan de luchtweg snel vernauwen, waardoor de zuurstoftoevoer naar het bloed wordt belemmerd. Pulsoximetrie stelt zorgverleners in staat om snel vast te stellen of het zuurstofgehalte gevaarlijk laag is, zodat ze indien nodig kunnen overgaan op zuurstoftherapie of andere levensreddende maatregelen. Omdat anafylaxie zich snel kan ontwikkelen, biedt pulsoximetrie een waardevolle aanvulling op de acute zorg door een onmiddellijke beoordeling van de ademhalingsstatus van de patiënt.

Voorbereiding op de meting van het zuurstofgehalte in het bloed

De patiënt ontvangt voorafgaande uitleg van de arts over de procedure. Indien een vingerprobe wordt gebruikt, moet nagellak worden verwijderd, omdat dit de metingen kan beïnvloeden. Voor een nauwkeurige meting is het nuttig als de handen warm zijn, omdat koude handen foutieve resultaten kunnen geven. Indien nodig, zal de arts de specifieke voorbereidingen bespreken die voor de patiënt nodig zijn. Het warm wrijven van de handen kan helpen als deze koud zijn en de pulsoximetrie via een vingerklemmetje wordt uitgevoerd.

Tijdens het onderzoek: Sensor op vinger, teen of oorlel

De meting kan zowel poliklinisch worden uitgevoerd, waarbij de patiënt na de test naar huis kan, als deel uitmaken van een langer ziekenhuisverblijf, afhankelijk van de gezondheidstoestand en de gebruikte methode. De arts plaatst een sensor (meestal een klemmetje of knijper) op de vinger, teen of oorlel van de patiënt. Soms wordt een sensor met kleverige lijm op het voorhoofd of de vinger bevestigd. Bij gebruik van een vingerprobe moet de hand op de borst rusten. Beweging van de hand kan de metingen beïnvloeden. De sensor kan tijdelijk of langdurig worden bevestigd, afhankelijk van de noodzaak voor continue monitoring. De resultaten worden digitaal weergegeven op het scherm van de pulsoximeter, met het zuurstofgehalte in percentage en de hartslag in getallen.

Na het onderzoek

Afhankelijk van de reden van het onderzoek en de behandeling kan de patiënt na de pulsoximetrie naar huis gaan of in het ziekenhuis blijven. De patiënt kan doorgaans zijn normale voeding en activiteiten hervatten, tenzij de arts anders aangeeft. Dit hangt af van de onderliggende aandoening en niet direct van de pulsoximetrie zelf.

Risico's van zuurstofsaturatiemeting

Hoewel pulsoximetrie over het algemeen veilig is, kunnen er enkele complicaties optreden. Deze omvatten lichte huidirritatie door de lijm op de sensor. Onnauwkeurige resultaten kunnen optreden als de sensor van de oorlel, teen of vinger valt, als de handen te koud zijn, of als de hand waarop de sensor is bevestigd, te veel beweegt.