Clubbing: Nagelafwijking (door onderliggende aandoening)

Clubbing verwijst naar veranderingen in en rond het uiteinde van de vingernagels en teennagels die optreden bij verschillende medische aandoeningen. Een patiënt met deze afwijking heeft bolle nagels, bredere vingertoppen en vaak geen zichtbare nagelriemen. Hoewel clubbing normaal gesproken niet pijnlijk is, kan het bij sommige patiënten gepaard gaan met pijn in de vingertoppen. Clubbing kan zowel aangeboren zijn als zich op latere leeftijd ontwikkelen, vaak in verband met een onderliggende aandoening. De term "clubbing" werd voor het eerst beschreven door Hippocrates.

• Synoniemen van clubbing
• Epidemiologie van clubbing
• Oorzaken: Longaandoeningen, hartaandoeningen, huidaandoeningen en maagdarmaandoeningen
• Symptomen van clubbing
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling van patiënten: Onderliggende aandoening
• Prognose
• Complicaties
• Preventie

Synoniemen van clubbing

Clubbing staat ook bekend onder verschillende synoniemen, waaronder:

• clubbed fingers
• drumstick fingers
• Hippocrates vingers
• horlogeglasnagels
• trommelstokvingers
• watch-glass nails

Epidemiologie van clubbing

De exacte prevalentie van clubbing is niet goed gedocumenteerd. Idiopathische (primaire) clubbing is zeldzaam, terwijl secundaire clubbing afhankelijk is van de onderliggende aandoening. De prevalentie van secundaire clubbing kan variëren op basis van de frequentie van de onderliggende aandoeningen in verschillende bevolkingsgroepen en regio's. Ook kan de frequentie verschillen op basis van geslacht en leeftijd, afhankelijk van de prevalentie van de specifieke oorzaken van clubbing.

Oorzaken: Longaandoeningen, hartaandoeningen, huidaandoeningen en maagdarmaandoeningen

Longaandoeningen

Longkanker is de meest voorkomende oorzaak van clubbing. Dit symptoom komt ook vaak voor bij hartziekten en longaandoeningen die de zuurstofopname in het bloed verminderen. Enkele voorbeelden van longaandoeningen die met clubbing geassocieerd kunnen worden zijn:

• Chronische longinfecties, zoals bij bronchiëctasieën (blijvende verwijdingen van delen van de luchtwegen door beschadiging van de bronchuswand), empyeem (pus in de longen), mucoviscidose, of een longabces.
• COPD (chronisch obstructief longlijden).
• Gecompliceerde tuberculose.
• Interstitiële longziekte: Longaandoeningen waarbij het diepere longweefsel opzwelt en littekens vormt.
• Mesothelioom van de pleura (borstvlies).

Hartaandoeningen

Hartafwijkingen die kunnen gepaard gaan met clubbing zijn onder andere:

• Aandoeningen met chronische hypoxie (zuurstoftekort in de weefsels).
• Congenitale (aangeboren) cyanotische hartaandoeningen, zoals de tetralogie van Fallot (vier aangeboren hartafwijkingen).
• Infectieuze endocarditis: Infectie van de binnenbekleding van het hart en de hartkleppen, veroorzaakt door bacteriën, schimmels of andere pathogenen.
• Myxoom: Goedaardige harttumor.

Huidaandoeningen

Huidafwijkingen die met clubbing kunnen worden geassocieerd zijn onder andere:

• Het Bureau-Barrière-Thomas-syndroom.
• Het Fischer-syndroom.
• Het Volavsek-syndroom.
• Pachydermoperiostose.
• Palmoplantaire keratoderma.

Maagdarmaandoeningen

Maagdarmaandoeningen die clubbing kunnen veroorzaken zijn:

• Coeliakie: Maag- en darmproblemen na het eten van gluten.
• De ziekte van Crohn: Aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies.
• Levercirrose: Leverziekte waarbij het leverweefsel schrompelt en bindweefsel toeneemt.
• Leverkanker.
• Maagkanker.

Andere aandoeningen

Andere oorzaken van clubbing omvatten:

• Hodgkin-lymfoom: Kanker van het lymfesysteem met vergrote lymfeklieren, koorts en vermoeidheid.
• Acromegalie: Een aandoening waarbij de klieren van het lichaam overmatig groeien.
• Sikkelcelziekte: Een erfelijke bloedaandoening waarbij de rode bloedcellen de vorm van een sikkel krijgen.
• De ziekte van Graves: Auto-immuunaandoening met overproductie van schildklierhormonen.
• Dysenterie: Infectie gekenmerkt door bloed in diarree of ontlasting.
• Overactieve schildklier (hyperthyreoïdie).

Symptomen van clubbing

Clubbing kan worden onderverdeeld in primaire (idiopathische, erfelijke) en secundaire (verworven) vormen. Het kan bilateraal symmetrisch voorkomen, maar bij sommige patiënten kan het eenzijdig zijn of slechts een enkele nagel betreffen. Symptomen van clubbing omvatten:

Verzachting van de nagelbedden.
Nagels die "zweven" in plaats van stevig vast te zitten.
Een scherpere hoek van de nagel met de cuticula (buitenste laag dode huidcellen).
Vergrote of uitstekende vingeruiteinden.
Warmere en roder gekleurde vingertoppen.
Nagels die naar beneden buigen, waardoor ze lijken op het ronde deel van een omgekeerde lepel.

Diagnose en onderzoeken

Lichamelijk onderzoek

De diagnose van clubbing wordt gesteld door een grondig lichamelijk onderzoek, gericht op de zichtbare symptomen. De arts probeert de onderliggende oorzaak van de nagelafwijking te identificeren door te vragen naar mogelijke andere gastro-intestinale, hart- en longaandoeningen.

Diagnostisch onderzoek
De volgende diagnostische onderzoeken kunnen worden uitgevoerd bij patiënten met clubbing:

• Een CT-scan van de borstkas.
• Een echocardiogram.
• Een elektrocardiografie (ECG: meting van de elektrische activiteit van het hart).
• Een longfunctieonderzoek (spirometrie).
• Een radiografisch onderzoek van de borstkas (thoraxfoto).
• Een volledig bloedonderzoek.

Differentiële diagnose

Differentiële diagnoses van clubbing omvatten huidgerelateerde aandoeningen, hartaandoeningen, maagdarmaandoeningen, bloedaandoeningen en pachydermoperiostose.

Behandeling van patiënten: Onderliggende aandoening

Er bestaat geen specifieke behandeling voor clubbing zelf. De behandeling richt zich op het aanpakken van de onderliggende oorzaak of aandoening die het clubbing veroorzaakt.

Prognose

Clubbing kan zich binnen enkele weken ontwikkelen. Hoewel het snel kan verschijnen, kan het ook snel verdwijnen als de onderliggende oorzaak adequaat wordt behandeld.

Complicaties

Hoewel clubbing zelf doorgaans geen directe complicaties met zich meebrengt, kan het wijzen op ernstige onderliggende aandoeningen die verdere medische aandacht vereisen. Het is belangrijk om de oorzaak te identificeren en te behandelen om complicaties van de primaire aandoening te voorkomen.

Preventie

Preventie van clubbing richt zich voornamelijk op het beheersen van de aandoeningen die het symptoom veroorzaken. Regelmatige medische controles en tijdige behandeling van onderliggende aandoeningen kunnen helpen bij het voorkomen van clubbing en de gerelateerde complicaties.

Lees verder

• Nagelafwijkingen: Veel voorkomende veranderingen aan nagels
• Nagels: Veranderingen in kleur, sterkte en textuur
• Nagelgezondheid: Tips voor gezonde en goed uitziende nagels