Mesothelioom: Kanker in longen door blootstelling aan asbest

Het weefsel dat de longen, de maag, het hart en andere organen bekleedt, is gekend als het mesothelium. Mesothelioom is een agressieve en dodelijke kanker, die optreedt in de bekleding van deze organen. Meestal heeft dit betrekking op de longen (pleuramesothelioom). Maar ook de buik (peritoneaal mesothelioom), het hart (pericardiaal mesothelioom) en de testikels zijn mogelijk getroffen. Blootstelling aan asbest is bijna altijd de oorzaak van mesothelioom. Kortademigheid, pijn op de borst en een aanhoudende hoest zijn typische symptomen van mesothelioom. De behandeling is vooral palliatief bedoeld. De vooruitzichten van deze zeldzame kanker zijn erg somber omdat de diagnose veelal pas in een laat stadium gebeurt.

• Synoniemen mesothelioom
• Epidemiologie mesothelioma
• Oorzaken: Kanker door blootstelling aan asbest
• Symptomen: Longen en buik
• Diagnose en onderzoeken van borstkas of buik
• Behandeling kanker: Palliatieve zorgen
• Complicaties agressieve kanker
• Prognose mesothelioom

Synoniemen mesothelioom

Mesothelioom is ook nog gekend als "maligne mesothelioom" en "mesothelioma".

Epidemiologie mesothelioma

De jaarlijkse incidentie van maligne mesothelioom bedraagt 0,9 per 100.000 personen. In sommige landen is de incidentie laag, zelfs al is de blootstelling aan asbest hoog. De redenen voor deze verschillen zijn niet bekend. De meeste patiënten zijn bij de diagnose tussen de vijftig en tachtig jaar oud. Mannen zijn voorts drie keer vaker dan vrouwen getroffen.

Oorzaken: Kanker door blootstelling aan asbest

Blootstelling aan asbest is bijna steeds de oorzaak van mesothelioom. Asbest is nog te vinden in bepaalde auto-onderdelen (asbest remvoering), isolatiemateriaal, keramiekmateriaal en bij bepaald freeswerk. Ook in de mijnbouw en scheepsbouw is nog asbest aanwezig. Daarnaast is de blootstelling aan asbest mogelijk bij de productie van asbestcement en bij de reparatie van treinen. Ook in oude gebouwen zijn nog veel asbesthoudende materialen te vinden. Kleine asbestvezels komen gemakkelijk in de longen terecht, waar ze vast komen te zitten, en de longen in de loop van de tijd beschadigen. Vaak duurt het meer dan twintig jaar na blootstelling vooraleer de symptomen van mesothelioom tot uiting komen. Andere veel minder voorkomende oorzaken omvatten bestraling met Thorium dioxide (Thorotrast) (wat nu niet meer gebruikt wordt), het Simian Virus 40 (SV40), de blootstelling aan erioniet (natuurlijk voorkomend mineraal dat lijkt op de eigenschappen van asbest) en koolstof nanobuisjes.

Symptomen: Longen en buik

De symptomen verschijnen meestal pas 20 tot 50 jaar na de blootstelling aan asbest. De piekincidentie bedraagt hier 35 tot 45 jaar na de blootstelling aan asbest. Daarnaast ontwikkelen de symptomen van mesothelioom zich geleidelijk, waardoor de patiënt en/of arts dit snel toewijzen aan een andere (onschuldige) ziekte.

Longen

De tumorgroei van een pleuramesothelioom (kanker in de longen, longvlieskanker) begint meestal aan het onderste deel van de borstkas. De tumor komt dan terecht in het membraan en omsluit het oppervlak van de longen en de interlobaire ruimtes. Naarmate de ziekte vordert, verspreidt de kanker zich in het longparenchym (longweefsel), de borstkas en het mediastinum (ruimte tussen de twee longen waarin zich het hart bevindt). De kanker komt soms ook terecht in de slokdarm, de ribben, de wervels, de plexus brachialis (zenuwvlecht voor de arm) en de vena cava superior (bovenste holle ader van het hart). Wanneer de kanker zich heeft uitgezaaid naar het hart, is sprake van "pericardiaal mesothelioom".

Symptomen van mesothelioom in de bekleding van de longen omvatten:

• ademhalingspijn
• clubbing (trommelstokvingers)
• een aanhoudende hoest
• een hoge temperatuur (koorts)
• zweten (vooral 's nachts)
• een verlies van eetlust
• onverklaarbaar gewichtsverlies
• extreme vermoeidheid / kankervermoeidheid
• kortademigheid
• pijn op de borst
• spierzwakte

Buik

Wanneer de bekleding van de buik is aangetast, is sprake van een peritoneaal mesothelioom of borstvlieskanker. Kenmerkende symptomen hiervan zijn buikpijn of zwelling van of knobbels in de buik (oedeem), diarree of constipatie, een verlies van eetlust en onverklaarbaar gewichtsverlies en misselijkheid of braken de mogelijke symptomen.

Diagnose en onderzoeken van borstkas of buik

Lichamelijk onderzoek

De arts onderzoekt de patiënt en bemerkt de zichtbare symptomen. Hij bevraagt eveneens de patiënt over zijn beroepsverleden. Hij moet verdere onderzoeken verrichten om de diagnose te bevestigen. De diagnose gebeurt bij de meeste patiënten in een vergevorderd stadium.

Diagnostisch onderzoek: Onderzoek borstkas of buik

De arts voert enkele beeldvormende onderzoeken uit waaronder een röntgenfoto (= radiografisch onderzoek) en een CT-scan van de borstkas (thoraxfoto) of buik. Daarnaast neemt de arts een monster van de vochtophoping dat zich rond de longen of de buik bevindt. Dit gebeurt via een naald door de huid (long naaldbiopsie en buik naaldbiopsie). Het laboratorium onderzoekt dit vocht. Een thoracoscopie (inwendig kijkonderzoek van de borstkas) of laparoscopie (inwendig kijkonderzoek van de buikstreek) is soms ook nodig. Hierbij gebruikt de arts een lange, dunne buis, waaraan op het einde een camera bevestigd is. Deze brengt hij via een kleine snede (incisie) in bij de patiënt. Op deze manier neemt hij een weefselmonster (biopt). Het laboratorium onderzoekt eveneens dit weefselmonster. Een bloedonderzoek geeft tot slot volgende informatie mee: een hoog aantal witte bloedcellen (leukocyten), een hoog aantal bloedplaatjes (trombocyten), een laag hemoglobinegehalte en een lactaatdehydrogenase van meer dan 500 IU / L.

Differentiële diagnose

De symptomen van mesothelioom zijn soms te verwarren met niet-kleincellige longkanker en kleincellige longkanker.

Behandeling kanker: Palliatieve zorgen

Zelfzorg

Acupunctuur, ademoefeningen, ontspanningsoefeningen en in de buurt van een ventilator zitten zijn enkele mogelijke tips om de symptomen van mesothelioom te verlichten.

Professionele medische zorg

Mesothelioom valt niet te genezen, maar een ondersteunende, palliatieve behandeling is wel beschikbaar. De arts kijkt hierbij naar het stadium van de kanker en de algemene gezondheid van de patiënt. De arts schrijft vooreerst sterke pijnstillers voor om de pijn te verlichten. De patiënt krijgt tevens chemotherapie en soms ook radiotherapie (stralingsbehandeling) wat enkel gebeurt in een vroeg stadium. De arts draineert bovendien regelmatig het vocht uit de borstkas zodat de ademhaling verbetert. Deze procedure is in medische termen gekend als "thoracentese". Ook het inbrengen van een buis in de borstkas waardoor het vocht automatisch draineert, is een mogelijke behandelingsoptie. Af en toe is chirurgie mogelijk wanneer de kanker beperkt is tot de pleuraholte. De pleura is de medische term voor borstvlies; het weivlies dat de binnenzijde van de borstkas en de buitenkant van de longen bekleedt.

Complicaties agressieve kanker

Ademhalingsproblemen, slikproblemen (dysfagie), pijn veroorzaakt door druk op de zenuwen en het ruggenmerg en een vochtophoping in de borstkas (pleura-effusie) zijn mogelijke complicaties van deze ernsetige aandoening.

Prognose mesothelioom

De vooruitzichten voor mesothelioom zijn somber. Dit is het gevolg van de late diagnose omdat de symptomen pas tot uiting komen in een vergevorderd stadium. Bij een diagnose in een vroeg stadium overleeft de patiënt langer dan wanneer de diagnose pas in een zeer laat gevorderd stadium gebeurt. Zonder behandeling komt een patiënt binnen de vier tot acht maanden te overlijden wanneer de symptomen zich openbaren. Ongeveer de helft van de patiënten met mesothelioom leeft minstens één jaar na de diagnose. Ongeveer één op de tien patiënten met mesothelioom leeft ten minste vijf jaar na de diagnose. De meest voorkomende doodsoorzaken zijn een infectie of ademhalingsinsufficiëntie door de progressie van de aandoening.

Lees verder

• Asbestose: Longaandoening door blootstelling aan asbest
• Blootstelling aan asbest: Ziekten aan longen en buikvlies
• Longkanker (bronchuscarcinoom): Kanker in longen
• Kankerpijn: Oorzaken & types pijn en soorten pijnmedicatie