Archipelvlek bij een baby: symptomen, oorzaak en behandeling

Een archipelvlek bij een baby komt vaak voor. Een archipelvlek is een goedaardige, aangeboren blauw-grijze tot blauw-groene pigmentvlek bij baby's en jonge kinderen. Een archipelvlek zit vaak op de rug en billen van het kind. De medische benaming van een archipelvlek is is 'lumbosacrale dermale melanocytose'. Een verouderde, maar nog altijd veelgebruikte term van archipelvlek is 'mongolenvlek'. De meeste archipelvlekken zijn voor het tiende levensjaar spontaan verdwenen. De grotere vlekken zijn vaak hardnekkiger dan de kleine en kunnen veel langer aanwezig blijven of zelfs nooit meer helemaal verdwijnen. Archipelvlekken worden niet behandeld. Persisterende archipelvlekken kunnen desgewenst behandeld worden met lasertherapie. Er zijn geen manieren bekend om het beloop te beïnvloeden of om archipelvlekken te voorkomen.

• Wat is een archipelvlek?
• Synoniemen
• Oorzaak
• Symptomen archipelvlek
• Wie krijgen een archipelvlek?
• Goedaardig en niet gevaarlijk
• Complicaties
• Beloop en prognose
• Onderzoek en diagnose
• Behandeling van een archipelvlek
• Geen behandeling
• Laserbehandeling
• Zelfzorgmaatregelen
• Complicaties

Wat is een archipelvlek?

Een archipelvlek, voorheen 'mongolenvlek' genoemd, is een blauwgroen-grijze tot blauw-grijze verkleuring van de huid die bij pasgeborenen voorkomt en al tijdens de geboorte of vlak daarna zichtbaar is. Het is een goedaardige pigmentvlek. Voorkeurslocaties zijn de billen en de rug van de baby, maar de vlekken kunnen ook voorkomen op armen, benen of het gelaat. Er is alleen een kleurverandering zichtbaar. De oppervlakte van de huid is normaal, de vlek is niet verheven of verdikt. Archipelvlekken kunnen in grootte variëren van enkele centimeters (of zelfs kleiner) tot wel 20 centimeter. Archipelvlekken zijn goedaardig en volkomen onschuldig.

Synoniemen

De medische benaming voor een archipelvlek is 'lumbosacrale dermale melanocytose'. Vroeger stond archipelvlek bekend als 'mongolenvlek', naar het Engelse Mongolian spot, maar dit is een achterhaalde term.

Oorzaak

Een archipelvlek verschijnt kort na de geboorte op de huid. De oorzaak is onbekend. Deze vlekken zijn niet gerelateerd aan een onderliggende gezondheidstoestand. Vermoedelijk ontstaan de donkere vlekken in de embryonale ontwikkeling. Mogelijk dat de pigmentcellen in hun reis naar de basislaag van de opperhuid blijven steken in de lederhuid. Het pigment is diep in de huid gelegen en door de breking van het licht krijgt het daarom een blauw-groenige kleurzweem.

Symptomen archipelvlek

Hoe ziet een archipelvlek eruit? Hoe kun je zo'n vlek herkennen? Een archipelvlek is een goedaardige vorm van hyperpigmentatie, wat inhoudt dat er een abnormale grote hoeveelheid pigment in de huid aanwezig is. De opvallende blauw-grijze tot blauw-groene verkleuring van de huid is het gevolg van de diepe plaatsing van het pigment in de lederhuid. Het gaat om vlakke pigmentvlekken, met golvende, vage grenzen en een onregelmatige vorm. Ze kunnen reeds bij de geboorte verschijnen of in de weken erna. Ze hebben soms wel wat weg van blauwe plekken. Archipelvlekken worden vooral gezien op de onderrug en billen, maar ze kunnen ook voorkomen op de benen, armen, schouders en het gezicht. Zij variëren van grootte van een speldenknop tot wel 20 centimeter. Een kind kan één of meerdere archipelvlekken hebben. Een archipelvlek geeft geen klachten, zoals jeuk of pijn.

Wie krijgen een archipelvlek?

Een archipelvlek komt vaker voor bij donkerder gekleurde baby's. Een archipelvlek wordt vooral gezien bij Indianen, mensen van Afrikaanse afkomst en Aziaten, maar ook baby's met een lichte huidskleur kunnen een archipelvlek hebben. Jongens hebben iets vaker dan meisjes een archipelvlek.

Goedaardig en niet gevaarlijk

Archipelvlekken zijn niets meer dan een goedaardige ophoping van melanocyten, dat zijn pigmentcellen die zorgen voor de pigmentvorming. (Moedervlekken ontstaan ook door een opeenhoping van pigmentcellen.) Wanneer melanocyten dicht aan de oppervlakte liggen, zien ze er diep bruin uit. Hoe dieper ze in de huid liggen, des te blauwachtiger ze eruit zien. Hoe dan ook, ze zijn niet gerelateerd aan blauwe plekken of een medische aandoening zoals kanker.

Complicaties

De enige mogelijke complicatie van deze plekken is psychologisch; dat een persoon zich schaamt voor het cosmetische aspect van de vlek. Dit geldt met name voor blauwe plekken die voor anderen zichtbaar zijn en langer duren dan de kindertijd. De meeste mensen vinden echter een archipelvlek niet cosmetisch storend. Deze vlek bevindt zich vaak op de rug en boven het heiligbeen.

Beloop en prognose

In het eerste levensjaar kunnen archipelvlekken donkerder van kleur worden. En in het tweede jaar bereiken ze de maximale grootte. Daarna worden ze geleidelijk aan lichter van kleur en verdwijnen ze niet zelden spontaan. Archipelvlekken zijn aanwezig bij de geboorte, en de meeste verdwijnen op de kleuterleeftijd. De meeste zijn volledig verdwenen voor de leeftijd van vijf jaar. Als de vlekken nog aanwezig zijn in de puberteit, zijn ze waarschijnlijk blijvend. Minder dan vijf procent van de kinderen met een archipelvlek heeft deze nog als volwassene. Het zijn de relatief kleine archipelvlekken welke een grote kans hebben om spontaan te verdwijnen. Des te groter de vlek, des te hardnekkiger deze vaak is.

Onderzoek en diagnose

Diagnostische overwegingen
De arts zal kindermishandeling overwegen. Vanwege hun kleur kunnen archipelvlekken worden verward met kneuzingen, vooral wanneer ze zich bevinden op atypische plaatsen. Een belangrijk verschil tussen deze geboortevlek en kneuzingen, is dat blauwe plekken geleidelijk veranderen in kleur, vorm en grootte.

Differentiële diagnose
Een archipelvlek kan gelijkenis vertonen met de volgende huidafwijkingen:

• Blauwe moedervlek, ook wel Blue Nevus genoemd;
• Naevus van Becker;
• Naevus van Ota en Ito;
• Lichamelijke kindermishandeling.

Behandeling van een archipelvlek

Geen behandeling

Archipelvlekken zijn goedaardig en behandeling is daarom niet nodig. Bovendien verdwijnen de vlekken vaak in een paar jaar spontaan en in de overgrote meerderheid van de gevallen zijn ze opgelost vóórdat de puberteit intreedt. Bij slechts 3 tot 4 procent verdwijnen de vlekken niet. Het is niet duidelijk wat daar de oorzaak van is.

Laserbehandeling

Soms wordt ervoor gekozen om deze vlekken te laten verwijderen, wat meestal gebeurt door middel van lasertherapie. Behandeling met de alexandrietlaser is volgens de literatuur een geschikte laser voor het verwijderen van archipelvlekken, wat dan bij voorkeur gebeurt bij personen die jonger zijn dan twintig jaar. Er ontstaan zelden bijwerkingen zoals hyperpigmentatie, een donkerverkleuring van de huid.

Zelfzorgmaatregelen

Er bestaan geen maatregelen, zoals het smeren van crèmes of zalven, om het natuurlijk beloop van een archipelvlek te beïnvloeden.

Complicaties

Archipelvlekken zijn meestal onschuldig. Maar let op, soms kunnen er complicaties optreden:

• Onrustige veranderingen: Soms kunnen deze vlekken groter worden of van kleur veranderen. Dit kan duiden op een infectie of een ander huidprobleem dat aandacht vereist.
• Huidproblemen: Als de vlekken gaan schilferen of korstjes vormen, kan dat wijzen op een huidinfectie of eczeem. Dit vraagt om een zorgvuldige controle door een arts.
• Ernstige aandoeningen: Hoewel zeldzaam, kunnen archipelvlekken soms een teken zijn van aangeboren aandoeningen. Regelmatig controleren door een kinderarts voorkomt dat ernstige problemen over het hoofd worden gezien.
• Emotionele impact: Het zien van vlekken op je baby kan verontrustend zijn. Het is belangrijk om eventuele zorgen te bespreken met een arts om gemoedsrust te vinden.
• Behandelopties: Als behandeling nodig is, varieert deze afhankelijk van de oorzaak. Van eenvoudige huidverzorging tot medische behandelingen, de aanpak wordt afgestemd op de specifieke situatie van je baby.

Lees verder

• Mongolenvlek baby: goedaardige blauwe pigmentvlek rug/billen
• Geboortevlekken: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Huidvlekken herkennen: verdachte vlekken herkennen
• Huidvlekken: onschuldige vlekken op de huid - rood en bruin