Pigmentvlekken: verwijderen met crème, stikstof en laser

Pigmentvlekken verwijderen kan op diverse manieren. Door een plaatselijke ophoping van pigment ontstaan er pigmentvlekken op de huid, te herkennen als donkere vlekjes op de huid. Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan van pigmentvlekken, zoals overmatige blootstelling aan de zon, huidirritatie, huidontstekingen, erfelijkheid en hormonen (als gevolg van hormonale schommelingen of door afname van de hormonale activiteit en de huid veroudert). Behandeling is in principe niet nodig, maar wanneer de vlekken als cosmetisch storend worden ervaren kunnen pigmentvlekken verwijderd worden met crème, stikstof of laser. Een pigmentbehandeling in het gelaat zal doorgaans worden vergoed. Je zorgverzekeraar kan je meer daarover vertellen.

• Wat zijn pigmentvlekken?
• Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er?
• Ouderdomsvlekken
• Zwangerschapsmasker (melasma)
• Postinflammatoire hyperpigmentatie
• Moedervlekken
• Café-au-lait vlek
• Poikiloderma van Civatte
• Hoe kun je pigmentvlekken voorkomen?
• Wat te doen aan pigmentvlekken, hoe pigmentvlekken verwijderen?
• Camouflagecrème
• Pigmentcrème
• Huismiddeltjes
• Zalven en crèmes
• Chemische peeling
• Cryotherapie
• Laserbehandeling

Wat zijn pigmentvlekken?

Pigment is een kleurstof die 'melanine' wordt genoemd en het geeft de huid, haar en ogen hun kleur. Pigment beschermt de huid tegen UV-straling die in zonlicht zit. Zonlicht is belangrijk voor de aanmaak van vitamine D, maar te veel blootstelling aan zonlicht is echter af te raden. Een teveel aan UV-straling geeft een versnelde veroudering van de huid en het verhoogt bovendien de kans op huidkanker.

Pigmentvlekken in de huid zijn opeenhopingen van melanine. Pigmentvlekken zijn herkenbaar als donkere vlekken op de huid. Een toename van pigment wordt 'hyperpigmentatie' genoemd. Veelal is de zon de boosdoener. Daarom komen pigmentvlekken vaak voor in het gezicht, de hals en op de handen. Het zijn niet alleen oudere mensen die pigmentvlekken kunnen krijgen, ook bij jongere mensen kunnen pigmentvlekken optreden. Pigmentvlekken zijn meestal ongevaarlijk, maar de meeste mensen ervaren ze als ontsierend. Er zijn een aantal producten waarmee je pigmentvlekken kunt tegengaan of maskeren. Pigmentvlekken kunnen zeer hardnekkig zijn en zijn vaak niet zomaar 'weg te smeren' met een anti-pigmentvlekkencrème.

Welke verschillende soorten pigmentvlekken zijn er?

Er zijn verschillende soorten pigmentvlekken. De belangrijkste passeren hieronder de revue.

Ouderdomsvlekken

Ouderdomsvlekken, ook bekend als 'lentigines' of 'levervlekken', zijn goedaardige gepigmenteerde huidafwijkingen, die vooral optreden bij mensen van 60 jaar en ouder. De plekken zijn vaak een gevolg van een teveel aan zonnestralen. Ze komen dan ook vooral voor op de rug van de hand, de armen, het decolleté en het gezicht. Ouderdomsvlekken zijn goedaardig en behoeven daarom niet behandeld te worden. Vanwege cosmetische bezwaren kiezen sommige mensen ervoor om ze te verwijderen.

Zwangerschapsmasker (melasma)

Een zwangerschapsmasker of melasma is een (donker)bruine verkleuring van het gezicht en soms ook de nek. Het is een goedaardige kwaal, maar doordat de vlekken vaak zo opvallend aanwezig zijn wordt deze aandoening vaak als cosmetische storend ervaren. Een zwangerschapsmasker ontstaat geleidelijk onder invloed van blootstelling aan zon in combinatie met hormonen: oestrogeen en progesteron. Deze hormonen stimuleren de aanmaak van melanine. Deze huidaandoening komt vooral voor bij zwangere vrouwen, omdat tijdens de zwangerschap de hormoonproductie is verhoogd. Bij de meeste vrouwen zal de huidverkleuring na de zwangerschap spontaan verdwijnen.

Postinflammatoire hyperpigmentatie

Een donkere litteken of postinflammatoire hyperpigmentatie (PIH) is een onschuldige pigmentstoornis. Deze abnormale donkerverkleuring van de huid gaat vanzelf over. Donkere littekens ontstaan vaak als gevolg van een ontsteking van de huid, waardoor een overmaat aan melanine-pigment in de huid wordt aangemaakt. De donkere verkleuring ontstaat op de plek van de ontsteking en wordt zichtbaar zodra de huidziekte of huidbeschadiging is verdwenen. PIH ontstaat vaak bij de volgende vormen van ontsteking:

• acne
• eczeem;
• bacteriële huidinfecties (bijvoorbeeld krentenbaard);
• gistinfecties;
• trauma (wond);
• insectenbeten.
• psoriasis;
• lichen planus;
• lupus erythematosus;
• geneesmiddelreacties;
• uitslag door een virusinfectie.

Moedervlekken

Moedervlekken (naevi naevocellulares) zijn een goedaardige opeenhoping van pigmentcellen, zogeheten melanocyten, die het pigment in de huid produceren. Bijna ieder mens heeft één of meerdere moedervlekken. Vaak zijn moedervlekken reeds aanwezig vanaf de geboorte maar ze kunnen ook later in het leven ontstaan. Moedervlekken kunnen overal op het lichaam voorkomen, zoals armen, benen, rug, gezicht, etc.

Café-au-lait vlek

Café au lait vlekken zijn lichtbruin gepigmenteerde aangeboren goedaardige vlekken op de huid, die niet spontaan verdwijnen. Café au lait vlekken worden weliswaar niet groter, maar ze groeien wel met het groter wordende kind mee. Ze kunnen tot ongeveer het tweede levensjaar ietwat donkerder van kleur worden. De vlekken kunnen niet kwaadaardig worden.

Poikiloderma van Civatte

Poikiloderma van Civatte (zonnehals) is een chronische, goedaardige huidaandoening, die zich voordoet op zonbeschenen huidgedeelten als de hals, soms doorlopend over de kaakranden naar de wangen, en het decolleté of de borst. De roodbruine huidafwijkingen worden veroorzaakt door een pigmentstoornis in combinatie met verouderingsverschijnselen en schade aan de huidstructuren door langdurige blootstelling aan de zon.

Hoe kun je pigmentvlekken voorkomen?

Het is vooral van belang om verstoring van de aanmaak van pigment te voorkomen. Dit kun je doen door de volgende adviezen in acht te nemen:

• vermijd te veel blootstelling aan de zon, vooral fel zonlicht;
• zorg voor een beschermingsproduct met een hoge factor;
• beperk je bezoeken aan de zonnebank;
• vermijd bepaalde cosmeticaproducten, vooral sterk geparfumeerde huidproducten, als je de in gaat, aangezien sommige parfumbestanddelen huidirritatie veroorzaken, waardoor pigmentvlekken kunnen ontstaan.
• let op bij het gebruik van bepaalde medicatie, aangezien sommige medicijnen zorgen voor een verstoring in de aanmaak van pigment.

Wat te doen aan pigmentvlekken, hoe pigmentvlekken verwijderen?

Camouflagecrème

Op zich behoeven pigmentvlekken vanuit medisch oogpunt niet behandeld te worden. Wanneer je ze cosmetisch storend vindt, kun je ze onzichtbaar te maken is met een camouflagecrème, die je deppend gelijkmatig over de vlek of vlekjes aanbrengt. Camouflageproducten van bijvoorbeeld Lycogel zijn zeer geschikt.

Pigmentcrème

Pigmentvlekken kunnen op de wat langere termijn enigszins lichter worden door het gebruik van een pigmentcrème. Met een goede pigmentcrème kun je voorkomen dat je pigmentvlekjes krijgt en zelfs bestaande pigmentvlekken vervagen. Er zijn een groot aantal verschillende producten om pigmentvlekken te vervagen in gezicht en hals.

Huismiddeltjes

Er zijn ook huismiddeltjes tegen pigmentvlekken. Het bleken van pigmentvlekken kan bijvoorbeeld met citroen. Pers een citroen uit en breng het sap een tot twee keer daags op de vlekken aan. Vervolgens een half uurtje laten intrekken en daarna afspoelen. Desgewenst kun je wat honing toevoegen aan het citroensap. Doe dit gedurende een aantal weken en beoordeel dan wat het resultaat is.

Zalven en crèmes

In 2004 is er onderzoek gedaan naar de werkzaamheid de stoffen hydroquinone of hydrochinon en asorbic acid (vitamine C) bij een zwangerschapsmasker.¹ Het blijkt dat beide crèmes bij de meeste vrouwen goed werken, ofschoon het gebruik van hydroquinone een wat beter resultaat gaf dan het gebruik van vitamine C. Wel zag je bij hydroquinone iets meer huidirritatie optreden. Hydroquinone is alleen op doktersrecept verkrijgbaar en producten met vitamine C zijn daarentegen vrij verkrijgbaar. Wel moet je kiezen voor een product met ten minste 5% vitamine C en het middel moet goed verpakt zijn want zowel ascorbic acid als de gestabiliseerde vormen van vitamine C kunnen zijn slecht bestand tegen zuurstof. Een product in een pompje is derhalve het beste. Hydrochinon wordt niet alleen gebruikt bij een zwangerschapsmasker, maar ook om donkere littekens lichter te maken. Deze huid blekende crème mag echter niet gebruikt worden voor de behandeling van vitiligo, lentigo maligna en melanoom. Een huid blekende crème remt de aanmaak van pigment.

Chemische peeling

Oppervlakkige chemische peeling kan soms ook helpen. Dit gebeurt met fruitzuren. Op de vlekken wordt een vloeistof op de aangebracht waaraan chemicaliën zoals trichloorazijnzuur of vloeibaar fenol zijn toegevoegd. De huid wordt hierdoor oppervlakkig verwond. Na genezing krijgt de huid een andere (dat wil zeggen een egaler en meer gladde) structuur dan daarvoor.

Cryotherapie

Het bevriezen van pigmentvlekken (cryotherapie) is een veelgebruikte methode in de dermatologie om oppervlakkige huidafwijkingen te behandelen, waarbij over het algemeen binnen 1 tot 2 behandelingen fraaie resultaten mee bereikt worden. Pigmentvlekken, ouderdomsvlekken maar ook ouderdomswatten, kunnen met deze methode goed behandeld worden. Vloeibare stikstof kan door middel van een spray aangebracht worden. Het bovenste laagje van de huid bevriest met behulp van stikstof. Er ontstaat vervolgens een oppervlakkig wondje, dat geneest als een schaafwondje.

Laserbehandeling

Behandeling van pigmentvlekken met laser behoort ook tot de mogelijkheden. De pigmentlaser verpulvert het pigment, met als gevolg dat de vlekken verbleken of zelfs geheel verdwijnen. Na de behandeling kan de behandelde huid wat warm en rood aanvoelen, maar dat verdwijnt snel. Een jaarlijkse behandeling is meestal nodig aangezien de huid daarna weer nieuwe pigmentvlekken kan vormen. Een laserbehandeling om pigmentvlekken te verwijderen wordt vaak niet vergoed.

Noten:

1. Espinal-Perez LE, Moncada B, Castanedo-Cazares JP. A double-blind randomized trial of 5% ascorbic acid vs. 4% hydroquinone in melasma. Int J Dermatol. 2004 Aug;43(8):604-7.

Lees verder

• Huidaandoeningen A-Z: symptomen, oorzaak en behandeling
• Uitslag in het gezicht: op de wangen, kin, neus en voorhoofd
• Ouderdomsvlekken in gezicht: verwijderen en behandelen
• Bruine vlekken op de huid: nek, hand, gezicht, schouder, arm
• Lentigo, levervlekken, ouderdomsvlekken: gezicht, arm, hand