Vitiligo (pigmentverlies): symptomen, oorzaak en behandeling

Vitiligo (pigmentverlies): symptomen, oorzaak en behandeling Vitiligo (zie foto) is een pigmentatie-aandoening, waarbij plaatselijk verlies van huid -en haarkleur optreedt, ten gevolge van het verlies van melanocyten - dat zijn de pigmentvormende cellen. Hierdoor ontstaan de voor vitiligo zo kenmerkende melkwitte plekken. Deze verschillen in vorm en grootte. Vitiligo gaat niet gepaard met jeuk. Ongeveer 0,5 tot 1 procent van de wereldbevolking heeft vitiligo. Erfelijkheid speelt een rol. Geen enkele behandeling biedt de garantie dat de patiënt genezen wordt. De huidige behandelopties voor vitiligo zijn onder medicatie, chirurgie, en aanvullende therapieën. Veel behandelingen hebben een slagingspercentage tussen 25-75%. Vitiligo is niet besmettelijk.
Vitiligo in nek en witte haren / Bron: OpenStax College, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)Vitiligo in nek en witte haren / Bron: OpenStax College, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)

Wat is vitiligo?

Pigmentatie-aandoening

Vitiligo is een pigmentatie-aandoening waarbij de cellen die pigment aanmaken (melanocyten) worden vernietigd. Als gevolg daarvan ontstaan (melk)witte vlekken op verschillende delen van het lichaam. Soortgelijke plekken verschijnen ook op zowel de slijmvliezen in mond en neus en het netvlies. Haren die groeien in vitiligoplekken zijn meestal wit (zie afbeelding).

Ook een psychosociaal probleem

Vitiligo is niet alleen een medisch probleem, maar ook een psychosociaal probleem vanwege het cosmetische aspect van de ziekte. Uit onderzoek blijkt dat vitiligo een negatieve invloed kan hebben op de levenskwaliteit van een patiënt. Je kunt je somber en vermoeid voelen. Soms is psychologische ondersteuning nodig om leren om te gaan met de ziekte.

Oorzaak vitiligo

Auto-immuunziekte

De oorzaak van vitiligo is niet bekend. Over het ontstaansmechanisme zijn door artsen en onderzoekers verschillende theorieën ontwikkeld. De meest geaccepteerde opvatting is dat de depigmentatie optreedt vanwege een immunologische reactie die vernietiging van pigmentcellen veroorzaakt. Vitiligo is in deze theorie een auto-immuunziekte, dat is een ziekte waarbij iemands immuunsysteem zich richt tegen weefsels van het eigen lichaam. Uit onderzoek blijkt dat andere auto-immuunziekten (zie onder) vaker voorkomen bij patiënten met vitiligo.

Andere hypothesen

Een andere theorie is dat als gevolg van een intrinsieke afwijking de melanocyten zichzelf vernietigen door stoffen die vrijkomen wanneer huidpigment (melanine) wordt aangemaakt door de pigmentcellen. Naast deze twee theorieën, zijn er nog andere theorieën over de vernietiging van pigmentcellen. De verschillende theorieën sluiten elkaar niet uit.

Zonnebrand / Bron: Istock.com/moflesZonnebrand / Bron: Istock.com/mofles

Erfelijke aanleg

Er zijn voorts sterke aanwijzingen dat vitiligo een familiaire aandoening is. Vitiligo kan dus ook erfelijk zijn. Ongeveer 30 procent van de mensen met vitiligo hebben een familielid met deze ziekte. Tot krijgt slechts 5 tot 7 procent van de kinderen die een ouder met vitiligo hebben deze ziekte. Dat erfelijke factoren een rol spelen blijkt ook uit het feit dat eeneiige tweelingen beiden op dezelfde plaats depigmentering kunnen ontwikkelen.

Uitlokkende factoren

Sommige factoren kunnen bij personen die reeds een aanleg hebben tot het ontwikkelen van vitiligo, de aandoening uitlokken. Bekende factoren zijn onder meer ernstige ziekten, zwangerschap en bevalling, emotionele stress, zonnebrand en huidschade door verwondingen. Ook op plekken waar de huid beschadigd wordt, kunnen mensen met aanleg voor vitiligo nieuwe ontkleurde plekken ontwikkelen.

Vóórkomen vitiligo

Ongeveer 0,5 tot 1 procent van de wereldbevolking heeft vitiligo. De helft van de patiënten krijgt vitiligo voor hun 20e levensjaar en bij 70-80 procent openbaar de aandoening zich vóór het 30e levensjaar.

Ernstige vorm van alopecia areata / Bron: Fresnel/Shutterstock.nlErnstige vorm van alopecia areata / Bron: Fresnel/Shutterstock.nl
Vitiligo lijkt iets meer voor te komen bij mensen met bepaalde auto-immuunziekten, zoals:
  • hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier);
  • bijnierschorsinsufficiëntie (een verminderde functie van de bijnierschors);
  • alopecia areata (een haaraandoening, waarbij een persoon vrij plotseling gedeeltelijk kaal wordt);
  • pernicieuze anemie (een laag niveau van rode bloedcellen, omdat het lichaam niet meer, of in mindere mate, in staat is vitamine B12 op te nemen).

Het is niet duidelijk waarom er een associatie is tussen vitiligo en deze auto-immuunziekten. De meeste mensen met vitiligo hebben geen andere auto-immuunziekte.

Klachten en symptomen vitiligo

Vitiligoplekken zijn gedepigmenteerde plekken die wit zijn van kleur, met een scherpe begrenzing met de normale, niet aangedane huid. Deze plekken vallen het meest op bij een zongebruinde of van nature gepigmenteerde huid. Vitiligo kan overal op het lichaam voorkomen. Voorkeurslocaties zijn in Lichaamsplooien (oksels, liezen), rond gewrichten (handen, voeten, knieën) en lichaamsopeningen (mond, achterste) en de slijmvliezen. De plekken variëren in grootte en vorm. Er is geen sprake van jeuk.

Vitiligo van de handen bij een persoon met een donkere huidskleur / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Vitiligo van de handen bij een persoon met een donkere huidskleur / Bron: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)

Verloop van de ziekte

Het verloop van de ziekte is moeilijk te bepalen of te voorspellen. In veel gevallen wordt de huidaandoening mettertijd erger, met tussenliggende perioden van verbetering. Spontaan herstel van sommige plekken komt voor, maar is vrijwel nooit volledig. Vooral de huiddelen die regelmatig aan de zon worden blootgesteld, kunnen spontaan herstellen. Plekken waar witte haren groeien en vitiligo van de lippen, van de handen en in het gezicht zullen bijna nooit uit zichzelf herstellen. De aandoening kan beperkt blijven tot enkele kleine plekken, maar er kan ook een snelle uitbreiding plaatsvinden over grote huidgebieden.

Complicaties vitiligo

Mensen met vitiligo hebben een verhoogd risico op
  • Psychosociale klachten als gevolg van de aandoening;
  • Zonnebrand en huidkanker;
  • Oogproblemen, zoals een ontsteking van de iris (iritis);
  • Gehoorverlies; en
  • Bijwerkingen als gevolg van behandeling, zoals droge huid en jeuk.

Onderzoek en diagnose

Diagnose à vue

De diagnose wordt gewoonlijk gesteld op basis van de kenmerkende huidafwijkingen. Aanvullend (laboratorium)onderzoek is vaak niet nodig. Omdat vitiligo gepaard kan gaan met pernicieuze anemie of hyperthyreoïdie, kan de arts het bloed laten controleren (bloedonderzoek).

Differentiële diagnose

Vitiligo kan (sterke) gelijkenis vertonen met een groot aantal andere aandoeningen, welke de arts bij het stellen van de diagnose moet uitsluiten:
  • leukodermie (bleke, witte huid door een tekort aan pigment);
  • ziekte van Addison (zeer zeldzame afwijking van de bijnieren met o.a. verkleuring of hyperpigmentatie van de huid);
  • ziekte van Vogt-Koyanagi-Harada (waarbij verlies van pigment optreedt in (delen van) de huid, hoofdhaar, wenkbrauwen en oogwimpers);
  • eerdere behandeling met corticosteroïden;
    Halo nevus / Bron: JeffyP, Wikimedia Commons (Publiek domein)Halo nevus / Bron: JeffyP, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • halo nevus (moedervlek met een gedepigmenteerde ring eromheen);
  • lokale depigmentaties van hoofdhaar, wenkbrauwen, oogwimpers of lichaamsbeharing (poliosis);
  • melanoom (een vorm van huidkanker die vaak ontstaat op een plek waar een moedervlek zat);
  • Waardenburg-syndroom (waarbij je vaak plekjes op de huid krijgt die lichter van kleur zijn dan de rest van het lichaam);
  • idiopathische guttata hypomelanosis (waarbij er kleine, gedepigmenteerde vlekjes op de huid ontstaan);
  • lepra (waarbij in het begin gevoelloze plekjes op de huid ontstaan, die lichter van kleur zijn dan de rest van de huid);
  • mycosis fungoides (een zeldzame vorm van huidkanker);
  • nevus anemicus (een goedaardige plaatselijke 'verbleking' van de huid);
  • onchocerciase (waarbij er oogklachten ontstaan, evenals een huiduitslag, plaatselijke depigmentatie van de huid en jeuk);
  • piebaldisme (een erfelijke aandoening waarbij een deel van de huid en de lichaamsbeharing geen pigmentcellen bevat);
  • pityriasis alba (een vlekkerige onscherp begrensde lichte hypopigmentatie, vaak in het gezicht en daarom ook wel 'witwang' genoemd);
  • postinflammatoire depigmentatie (de meest voorkomende vorm van abnormale donkerverkleuring van de huid);
  • sclerodermie (bij de lokale vorm is de huid aangetast);
    Pityriasis versicolor / Bron: User Evanherk on nl.wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)Pityriasis versicolor / Bron: User Evanherk on nl.wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • pityriasis versicolor of tinea versicolor (waarbij op hals, borst en rug vele kleine verkleurde vlekjes voorkomen);
  • tubereuze sclerose (een erfelijke ziekte, die gepaard kan gaan met afwijkingen van de huid).

Behandeling vitiligo

Bij geen enkele behandeling is er de garantie dat de patiënt genezen wordt. Veel behandelingen hebben een slagingspercentage tussen 25-75%. Dit is onder meer afhankelijk van de locatie van de plekken. Zo reageert het gezicht bijvoorbeeld beter op behandeling van handen en voeten. Van de meeste behandelingen is niet bekend of het teruggekeerde pigment blijft bestaan nadat de behandeling is afgerond.

Het belangrijkste doel van de behandeling van vitiligo is het verbeteren van het uiterlijk. Therapie voor vitiligo duurt lang; vaak zo'n 6 tot 18 maanden. De keuze van de therapie is afhankelijk van het aantal witte vlekken, de ligging, grootte, en hoe wijdverbreid ze zijn, en de voorkeuren van de patiënt. Elke patiënt reageert anders op therapie, en een bepaalde behandeling werkt mogelijk niet voor iedereen. De huidige behandelopties voor vitiligo zijn onder medicatie, chirurgie, en aanvullende therapieën (gebruikt in combinatie met chirurgische of medische behandelingen). Hieronder worden een aantal behandeling besproken.

Corticosteroïden

Corticosteroïdencrèmes kunnen helpen het pigment terug te laten keren, vooral als ze worden toegepast in het beginstadium van de ziekte. Ook hebben ze ene gunstig effect in die zin dat bij beginnende vitiligo verdere uitbreiding wordt voorkomen. Corticosteroïden zijn een groep van geneesmiddelen die een chemische variant zijn van het lichaamseigen bijnierschorshormoon, die - zoals de naam al zegt - wordt geproduceerd door de bijnieren. Pas na ten minste 3 maanden kan men enig resultaat verwachten. De behandeling met corticosteroïden kan worden gecombineerd met UVB behandeling (zie onder). Zoals elk geneesmiddel, kunnen deze crèmes bijwerkingen veroorzaken, zoals overgevoeligheid en dunner worden van de huid. Deze bijwerkingen zijn vooral te verwachten in gebieden waar de huid dun is, zoals op het gezicht en oksels, of in de genitale gebieden. Ze kunnen worden geminimaliseerd door de crème in deze gebieden zeer dun te smeren. De kans op bijwerkingen wordt groter naarmate de crème sterker is, langer gebruikt en over een groter huidoppervlak gesmeerd moet worden.

PUVA

Bij deze behandeling wordt de stof psoraleen toegediend, welke de huid gevoelige maakt voor ultraviolet-A (UVA) licht. PUVA staat voor 'psoraleen ultraviolet-A'. Psoraleen kan op verschillende wijzen worden toegediend: via tabletten, door het op de huid aan te brengen met een crème met de stof of via een bad waar het is opgelost in badwater. Na het bad wordt de patiënt belicht. Behandelingen met UVA geeft een verhoogd risico op het ontstaan van huidkanker. Psoralenen kunnen ook negatieve effecten op de patiënt hebben, zoals roodheid van de huid of het ontstaan van blaren en/of jeuk.

UVB

Een andere mogelijkheid is behandeling met ultraviolet-B (UVB) licht, welke wordt uitgevoerd in een speciale lichtcabine en tweemaal per week plaatsvindt. De resultaten zijn veelbelovend. In de loop van een jaar treedt bij circa 60% van de behandelde patiënten repigmentatie op, dat wil zeggen terugkeer van pigment, in 75% van de aangedane huid. Na ongeveer 6 weken kunnen de eerste resultaten worden verwacht en soms is het nodig dat de behandeling jarenlang wordt voortgezet, met rustpauzes, voor een goed resultaat. Het is een beproefde, effectieve behandelmethode met minder bijwerkingen van PUVA. Een nadeel is dat frequente lichtbehandelingen de kans op ontstaan van huidkanker op langere termijn verhogen.

Huidtransplantatie

Bij beperkte vormen van vitiligio kunnen kleine stukjes normale huid van de patiënt zelf worden getransplanteerd naar vitiligoplekken. Dit betreft een poliklinische behandeling, welke onder plaatselijke verdoving plaatsvindt. Voorwaarde voor deze toch nog vrij experimentele therapie is dat de vitiligo zich al enige tijd niet uitbreidt en tot rust is gekomen, hetzij spontaan, hetzij na belichtingstherapie.

Calcipotriol

Calcipotriol is een afgeleide van vitamine D3 en wordt toegepast in een crème. Het is in Nederland geregistreerd voor de behandeling van psoriasis, maar er zijn enkele publicaties in de medische literatuur bekend die waaruit blijkt dat calcipotriol ook een gunstig effect heeft op vitiligo. Calcipotriol blijkt een effectieve en goed te verdragen behandeling te zijn voor vitiligo, welke veilig kan worden gebruikt in combinatie met PUVA. De mogelijkheid van spontane repigmentatie kan (nog) niet worden uitgesloten.

Bleking: de 'omgekeerde' methode

Bij patiënten die een zeer uitgebreide vitiligo hebben, kan deze methode uitkomst bieden. Bij deze patiënten is er nog maar zeer weinig normaal gepigmenteerde huid over. Dan is het cosmetisch fraaier om de resterende normale huid te bleken. Dit gebeurt door toepassing van een hydrochinon-bevattende crème of een speciale pigmentlaser, waardoor de huid egaal van kleur wordt.

Dermatografie

Middels dermatografie (ofwel medische tatoeage of medische pigmentatie) kunnen de plekken voor langere tijd onopvallend worden gemaakt. De behandelingen worden op de witte huidvlekken worden uitgevoerd. De tint die wordt aangebracht zul je het grootste deel van het jaar hebben. Wanneer je daarna bruiner wordt in de zon, ga je wel enig verschil zien. De gepigmenteerde huid bruint niet mee in de zon.

Wat kan iemand zelf doen?

De meest ontsierende huidafwijkingen kunnen gecamoufleerd worden met een huidkleurige make-up. Dit is vooral het overwegen waard bij de aanwezigheid van plekken in het gezicht, waar de patiënt zich aan stoort. Uitleg over de mogelijkheden van deze methode en instructies kunnen worden besproken met een camouflagiste, waarna de methode thuis zelf kan worden toegepast.

Voorts is het raadzaam de huid goed te beschermen tegen teveel zonnestraling, aangezien door blootstelling aan zonlicht de vitiligoplekken gemakkelijk kunnen verbranden. Door de huid te beschermen tegen de zon, zal de huid minder snel bruin worden waardoor het minder afsteekt tegen de witte, ongepigmenteerde huid.

Prognose

Vitiligo is een chronische ziekte met een in hoge mate onvoorspelbaar verloop en daardoor niet te voorspellen. Vitiligo wordt vaak steeds erger, waardoor een steeds groter lichaamsoppervlak betrokken raakt. Vitiligovlekken lijken soms gedeeltelijk te verdwijnen door blootstelling aan de zon. Af en toe kunnen patiënten spontane repigmentatie ervaren.

Lees verder

© 2011 - 2024 Tartuffel, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Vitiligo en samambiaVitiligo en samambiaDuizenden planten worden er wereldwijd gebruikt als medicijn, nog veel meer tropische planten van ver weg worden alleen…
Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Hoe krijg je witte huidvlekken en hoe stop je Vitiligo?Witte huidvlekken worden veroorzaakt door een verstoring van de melanine in de huid. Vitiligo kan over het gehele lichaa…
Vitiligo: oorzaak, diagnose en behandeling van de huidVitiligo: oorzaak, diagnose en behandeling van de huidHet ontbreken van grote stukken pigment wordt bij een klein gedeelte van de wereldbevolking gevonden en wordt ook wel vi…
Vitiligo: oorzaak, symptomen en behandelingVitiligo: oorzaak, symptomen en behandelingVitiligo: de bekende popster Michael Jackson leed aan deze huidziekte. Toch werd er ook gespeculeerd dat Michael Jackson…

Obstructieve shockObstructieve shockEen obstructieve shock heeft te maken met een verstopping in de bloedvaten waardoor organen niet meer voldoende voorzien…
Pemphigus vulgaris: symptomen, oorzaak en behandelingPemphigus vulgaris: symptomen, oorzaak en behandelingPemphigus is een huidaandoening die gekenmerkt wordt door blaarvorming in de opperhuid. Pemphigus vulgaris is een potent…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Charlinb001@gmail.com>, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • For You. Vitiligo aanpakken met dermatografie. https://foryou.nl/huid/vitiligo-aanpakken-met-dermatografie (ingezien op 27-8-2022)
  • http://www.medicinenet.com
  • http://emedicine.medscape.com
  • http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed
  • http://www.huidinfo.nl
  • M.D. Njoo en W. Westerhof. Vitiligo. Ned Tijdschr Geneeskd. 1997;141:759-64
  • Afbeelding bron 1: OpenStax College, Wikimedia Commons (CC BY-3.0)
  • Afbeelding bron 2: Istock.com/mofles
  • Afbeelding bron 3: Fresnel/Shutterstock.nl
  • Afbeelding bron 4: James Heilman, MD, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
  • Afbeelding bron 5: JeffyP, Wikimedia Commons (Publiek domein)
  • Afbeelding bron 6: User Evanherk on nl.wikipedia, Wikimedia Commons (CC BY-SA-3.0)
Tartuffel (2.971 artikelen)
Laatste update: 09-11-2023
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Aandoeningen
Bronnen en referenties: 13
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.