Vitiligo en samambia

Duizenden planten worden er wereldwijd gebruikt als medicijn, nog veel meer tropische planten van ver weg worden alleen plaatselijk gebruikt maar geraken nu ook langzaam in Europa bekend en worden verder wetenschappelijk onderzocht. Een varen uit het tropisch regenwoud van Zuid-Amerika, Polypodium leucotomas, plaatselijk in gebruik bij huidaandoeningen, lijkt werkzaam te zijn tegen de huidaandoening vitiligo. Vitiligo (leukoderma) is een aandoening waarbij de huid pigment (melanine) verliest, waardoor er witte plekken van verschillende vorm en grootte op de huid ontstaan. Bij blootstelling van de huid aan zonlicht verbranden deze plekken sneller, omdat het beschermende melanine ontbreekt. Ongeveer 1 tot 4 % van de wereldbevolking heeft last van deze niet-besmettelijke en onschuldige huidziekte, die hoofdzakelijk een psychosociaal probleem is. In meer dan vijftig procent van de gevallen begint vitiligo voor het twintigste levensjaar; soms krijgt iemand vitiligo pas op hoge leeftijd. Het verloop van de huidziekte is moeilijk te voorspellen. Vitiligo breidt zich meestal geleidelijk uit, maar spontane (onvolledige) repigmentatie komt ook vaak voor, vooral in huid die geregeld aan zonlicht is blootgesteld.

Polypodium leucotomos of Phlebodium aureum

Polypodium leucotomos (samambaia, calaguala), een varen uit het tropische regenwoud van Centraal-Amerika, heeft mogelijk een gunstige werking bij vitiligo. Bereidingen van de varen (wortel, bladeren) worden door de inheemse bevolking van Honduras onder meer gebruikt bij zonnebrand, psoriasis, dermatitis, vitiligo en artritis. Met een wortelextract van Polypodium leucotomos zijn verschillende laboratorium- en dierstudies gedaan, die aantonen dat het antioxidatieve, ontstekingsremmende en immunomodulerende eigenschappen bezit (daling leukotrieen B4, PAF, IL-2, IL-6, TNF-α, interferon-γ en stijging IL-10). Samambaia extract verschuift de balans tussen Th1- en Th2-lymfocyten (T-helper cellen type 1 en 2) in de richting van Th2-cellen. Het wortelextract helpt mogelijk bij auto-immuungerelateerde ontstekingen met een versterkte Th1-respons.

Polypodium bij vitiligo

Polypodium extract (in de vorm van een lotion of voedingssupplement) werd getest bij 21 gezonde proefpersonen die werden blootgesteld aan zonlicht; een deel van de proefpersonen had vooraf het fotosensibiliserende psoraleen ingenomen. In beide toedieningsvormen beschermde het plantaardige extract de huid significant tegen de schadelijke effecten van zonlicht (erytheem, fototoxiciteit).
Bij vijftig proefpersonen met vitiligo is het gecombineerde effect van smalspectrum UV-B fototherapie (twee keer per week gedurende 25 of 26 weken) en een supplement met Polypodium leucotomosextract (drie keer daags 250 mg) of placebo onderzocht. Het wortelextract zorgde, in combinatie met lichttherapie, voor een significant betere repigmentatie (44 %) in het hoofd- en nekgebied dan placebo (27 %). Het effect van de behandeling was groter bij mensen met een lichter huidtype (type 2 en 3). Bijwerkingen werden niet waargenomen. Een dosis van 360 mg per dag helpt mogelijk al om repigmentatie bij vitiligo te verbeteren.